Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын деңгейінде қаржыларды басқару

Кіріспе...

I тарау. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ТАРИХЫ ... ... ..
1.1. «Эйр Астана» АҚ . ның қысқаша сипаттамасы ... ... ... ... .

II тарау. ЭЙР АСТАНА АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ ... ... ... ... ...
2.1. Баланс активтерінің құрамы мен құрылымын талдау ... ... ... ...
2.2. Міндеттемелерді және меншікті капиталды талдау
2.3. Баланс өтімділігін және кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау ... ... .
2.4. Кәсіпорының табыстылығын талдау.
2.5. Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін талдау..
2.6. Кәсіпорының банкрот болу ықтималдығын талдау ... ... ... ... ... ... ...

Қорытынды ... ... .
Пайдаланған әдебиеттер ... ..
Қосымшалар

Нарықтық экономикаға көшу кәсіпорындарға өндірістің тиімділігін арттыруын өнімнің және қызмет көрсетудің ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін еңгізуді және өндірісті басқарудың бәсекелесу қабілеттілігін талап етеді.
Маманды экономист, қаражаттаушы бухгалтер мен аудитор нарықтық қатынастарға өту жағдайындағы экономикалық даму тенденциялары мен жалпы заңдылықтарын ғана жақсы біліп қоймай өзінің кәсіпорынының тәжірибесіндегі жалпы, арнайы және жеке экономикалық заңдарды толық түсінуі, өндірістің тиімділігін көтеретін мүмкіншіліктер мен тенденциялары дер мезгіліне байқауы керек.
Экономикада қаржылық өндіріс тиімділігін талдаудың мәні өте зор:
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын өндіріс тиімділігін талдаудың маңызды түсініктемелері мен көрсеткіштеріне, мүліктік жағдайын білмей, қанша табыс және шығын бар екенін білмей және өндірістің қаражаттық тұрақтылығын, төлеу қабілеттілігін, іскерлік – белсенділігін және тиімділігін бағалауға арналған. Бұлардың бәрі керек жағдай. Әсіресе қазір біз жоспарлы жүйеден нарықтық қатынастарға көшкен кезде .Нарықтық экономикадан қорлардың жатып,шіріп қалуын келтірмеу керек.

1. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау / Оқу құралы. – Алматы: Экономика. 2001 ж.
2. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. - М.: ИНФРАМ, 1995.
3. Русак Н.А. Анализ финансового положения предприятия. В учебнике «Анализ хозяйственной деятельности в промышленности». Под общ. ред. В.И. Стражева - Минск: Высшая школа, 1995.
4. Радионова В.М., Федотова М.А. Финансовая устойчивость предприятия в условиях инфляции. — М.: Изд-во «Перспектива», 1995.
5. Крейнина М.Н. Анализ финансового состояния и инвестиционной привлекательности акционерных обществ в промышленности, строительстве и торговле. - М.: АО «ДИС», «МВ-Центр», 1994.
6. Ковалев А.И., Привалов В.П. Анализ финансового состояния предприятия. - М.: Центр экономики и маркетинга, 1995.
7. Балабанов И.Т. Анализ и планирование финансов хозяйствующего субъекта: Учебн. пособие. - М.: Финансы и статистика, 1994.
8. Артеменко В.Г., Беллендир М.В. Финансовый анализ: Учебное пособие. — Издательство «ДИС», НГАЭ и У, 1997.
10. Маркарьян Э.А., Герасименко Г.П. Финансовый анализ -М.: «ПРИОР», 1996.
11.Анализ хозяйственной деятельности в промышленности: Учебник ІИ.А. Богдановская, Г.Г. Виноградов, О.Ф. Моргун и др:. Под.общ. ред. В.И. Стражева. - Минск: Высшая школа, 1995.
12. Ефимова О.В. Как анализировать финансовое положение предприятия (практическое пособие). — «Бизнес-школа», Интел-Синтез, 1994.
13. Лоханина И.М., Золкина З.К. Основы анализа финансового состояния предприятия. Учебное пособие. - Ярославль, 1993.
14. Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Вы-бор инвестиций. Анализ отчетности. — М.: Финансы и статистика, 1995.
15. Финансовый менеджмент: теория и практика: Учебник /под. ред. Е.С. Стояновой. — М.: изд-во «Перспектива», 1996.
16. Чечета А.П. Анализ финансового состояния предприятия. /Бухгалтерский учет. 1992 г., №5.
17. Ковалев В.В. «Практикум по анализу и финансовому менеджменту». -
Москва, Финансы и статистика, 2006.
18.Кубышкин И. «Использование финансового анализа для управления компанией».// Финансовый директор. - 2005. - №4.
19. Попова М. «Как вывести предприятие из финансового кризиса».// Финансовый директор.-2005. -№3.
20.Румянцева Е.Е «Новая экономическая энциклопедия».-Москва, Инфра-М, 2006.
21.Савицкая Г.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия». - Москва, Инфра-М, 2006.
22.Трохина С.Д., Ильина В.А., Морозова Т.Ф. «Управление финансовым состоянием предприятия».//Финансовый менеджмент. - 2004. - №1.
23.Финансовый менеджмент./ Под. ред. Стояновой Е.С. - М.: Перспектива, 2006.
24.Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа». - Москва, Инфра-М, 2006.

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

I тарау. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ТАРИХЫ ... ... ..
1.1. Эйр Астана АҚ - ның қысқаша сипаттамасы ... ... ... ... .

II тарау. ЭЙР АСТАНА АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ ... ... ... ... ...
2.1. Баланс активтерінің құрамы мен құрылымын талдау ... ... ... ...
2.2. Міндеттемелерді және меншікті капиталды талдау
2.3. Баланс өтімділігін және кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау ... ... .
2.4. Кәсіпорының табыстылығын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...
2.5. Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін талдау ... ... ... ... ... ...
2.6. Кәсіпорының банкрот болу ықтималдығын талдау ... ... ... ... ... ... ...

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Кіріспе
Нарықтық экономикаға көшу кәсіпорындарға өндірістің тиімділігін арттыруын өнімнің және қызмет көрсетудің ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін еңгізуді және өндірісті басқарудың бәсекелесу қабілеттілігін талап етеді.
Маманды экономист, қаражаттаушы бухгалтер мен аудитор нарықтық қатынастарға өту жағдайындағы экономикалық даму тенденциялары мен жалпы заңдылықтарын ғана жақсы біліп қоймай өзінің кәсіпорынының тәжірибесіндегі жалпы, арнайы және жеке экономикалық заңдарды толық түсінуі, өндірістің тиімділігін көтеретін мүмкіншіліктер мен тенденциялары дер мезгіліне байқауы керек.
Экономикада қаржылық өндіріс тиімділігін талдаудың мәні өте зор:
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын өндіріс тиімділігін талдаудың маңызды түсініктемелері мен көрсеткіштеріне, мүліктік жағдайын білмей, қанша табыс және шығын бар екенін білмей және өндірістің қаражаттық тұрақтылығын, төлеу қабілеттілігін, іскерлік - белсенділігін және тиімділігін бағалауға арналған. Бұлардың бәрі керек жағдай. Әсіресе қазір біз жоспарлы жүйеден нарықтық қатынастарға көшкен кезде .Нарықтық экономикадан қорлардың жатып,шіріп қалуын келтірмеу керек.
Нарықтық қатынастар кезінде кәсіпорында өз-өзімен шаруашылық субъект болып, мәселелерін өзі шешуге мүмкіндігі бар. Бұл мәселелелердің ішінде сыртқа және ішкі нарықта өздеріне жақсы әріптестерді таңдау. Нарықтық экономикада кәсіпорын өз (жұмыстарын) қызметтерін дұрыс және қатесіз жүргізсе, оның жұмысының нәтежиесінде тиімді болуы тиіс. Басқа сөзбен айтқанда шаруашылық субъектісінің қызметінің тиімділігі, басқарушылардың обьективтілігі оперативтілігімен , мәселелерді шешуінің дұрыстылығымен көрсетіледі.
Нарықтық жағдайда кәсіпорынның өмір сүруі және нарықта тұрақтылығы қаржы қорларының жағдайын көрсетіп, ақша қаражаттарын маневрлендіріп және тиімді қолданып өнім сату және өндіріс процесстің үзіліссіздігін қамтамасыздандырады.
Семестрлік жұмыстың зерттеу обьектісі ретінде Эйр Астана акционерлік қоғамы алынды. Осы жұмыстың бірінші бөлімінде кәсіпорынның қысқаша сипаттамасы қарастырылса, екінші бөлімінде баланс активтерінің құрамы мен құрылымы, міндеттемелерді және меншікті капиталы, баланс өтімділігін және кәсіпорынның төлем қабілеттілігі, кәсіпорының табыстылығын, кәсіпорынның іскерлік белсенділігі, кәсіпорының банкрот болу ықтималдығы талданды.

I тарау. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ТАРИХЫ
1.1. Эйр Астана АҚ - ның қысқаша сипаттамасы

Эйр Астана әуекомпаниясы 2001 жылы тіркеліп, ең бірінші рейсін 2002 жылдың 15-ші мамырында Алматы - Астана бағыты бойынша орындады. Рейстің ашылу салтанатына әуекомпанияның акционерлері болып табылатын Қазақстан Республикасы үкіметінің және ұлыбританиялық BAE Systems компаниясының өкілдері - Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев және Сэр Ричард Эванс қатысты.
Акциялық үлестің 51 пайызын үкімет (Самұрық-Қазына ұлттық әл-ауқаттылық қоры АҚ), ал 49 пайызын BAE Systems (Ұлыбритания) компаниясы иеленген біріккен кәсіпорындағы акционерлердің әріптестік қарым-қатынастары әуекомпанияның даму тарихында тұрақты болып келеді.
Жоғарғы дәрежелі қызмет көрсету
Эйр Астана әуекомпаниясы Еуропалық авиация қауіпсіздігі агенттігімен (ЕАҚА) 145 директиваның талаптарына сәйкес әуе кемесіне техникалық қызмет көрсетуге куәландырған.
2015 жылғы мамыр айында Эйр Астана әуекомпаниясы IATA-ның (Әуе транспортының халықаралық қауымдастағы) эксплуатациондық қауіпсіздік бойынша бесінші аудитін сәтті өтті. 2015 жылғы қазан айында Еуропалық одаққа кірмейтін мемлекеттер әуекомпаниялары үшін Еуропалық авиация қауіпсіздігі агенттігінің (ЕАҚА) куәландырылған аудитін ескертусіз өтті. Сонымен қатар, Эйр Астана әуекомпаниясының ЕАҚА 147 директиваның талаптарына сәйкес инженерлік-техникалық қызметкерлерді оқытуға Еуропалық авиация қауіпсіздігі агенттігімен берілген куәлігі бар.
Бүгінгі таңда Эйр Астана әуе паркі батыста жасалған 30 ұшақтан тұрады және олардың орташа пайдаланым мерзімі 7,40 жылды құрайды. Әуекомпанияның бағдар желісі 60-тан астам ішкі және халықаралық бағыттарды қамтиды. 4700-дан аса жұмыс орнымен қамтамасыз ететін әуекомпанияның жоғары білікті жұмыскерлер қатары негізінен жергілікті қызметкерлерден, сондай-ақ тәжірбиелі шетелдік мамандардан құралған. 2005 жылдың күзінен әуекомпанияны авиация саласында 30 жылдан астам басқару тәжірибесі бар Питер Фостер басқарып келеді.
Әуекомпания жеке меншікке сатып алу үшін Boeing 787, Boeing 767, Airbus A320 және Embraer 190 ұшақтарына тапсырыс берді. Бұл оның әуекемелерді 2017 жылдың аяғына қарай 36 данаға, ал 2020 жылы 43 данаға дейін арттыру мақсатына сай келеді.
Эйр Астана әуекомпаниясының код-шеринг серіктестер
Код-шеринг (ағылшын тілінде code-share) - екі немесе бірнеше әуекомпания бір бағытта бірлесіп атқаратын әуерейс. Код-шеринг келісімшарты бойынша бір әуекомпания рейсті орындайды, яғни тасымалдаушы әуекомпания болып табылады, ал басқа әуекомпаниялар серіктестер ретінде бұл рейске әуебилет сатады.
Код-шеринг келісімшартына сәйкес әуекомпаниялар ортақ рейс нөмірін көрсете алады.

Әуекомпания
Әуекомпания коды
Air India
AI-098
Air France
AF-057
Asiana Airlines
OZ-988
Austrian Airlines
OS-257
Bangkok Airways
PG-829
Etihad Airways
EY-607
Hong Kong Airlines
HX-851
KLM Royal Dutch Airlines
KL-074
Turkish Airlines
TK-235
Мәлімет көзі: Эйр Астана ресми сайты

Сурет - 1 Эйр Астана әуекомпаниясының код-шеринг серіктестері

Эйр Астана әуекомпаниясының код-шеринг серіктестері орындайтын рейске әуебилет сатып ала отырып, мұндай рейсте тасымалдаушы әуекомпанияның жолаушылар, жүк және қолжүк тасымалдау ережелерінің талаптары орындалатынын ескерген жөн.

*Мәлімет көзі: Эйр Астана ресми сайты

Сурет - 2 компания құрылымы

II тарау. ЭЙР АСТАНА АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ

2.1. Баланс активтерінің құрамы мен құрылымын талдау

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізгі қаржылық есеп беру болып табылады.
ҚР Президентінің 1995 жылғы 26 желтоқсандағы Бухгалтерлік есеп туралы заң күші бар Жарлығына сәйкес, 1998 жылдан бастап қаржылық есеп беруге мыналар жатады:
1. Бухгалтерлік баланс
2. Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп;
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп.
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау - кәсіпорынның барлық мүліктерінің және оның жекелеген түрлерінің абсолютті және салыстырмалы арту немесе кему мөлшерін белгілеуге мүмкіндік береді.
Қаржылық есептің маңызды элементі болып саналатын активтерді, талдау барысыда, осы активтердің нақты қолда бары, құрамы, құрылымы және оларда болған өзгерістер зерттеледі. Активтердің жалпы құрылымын және оның жеке топтарын талдау, олардың рационалды таратылуын талқылауға мүмкіндік береді.
Отандық кәсіпорындардың қаржылық жағдайын талдауда біз Эйр Астана компаниясын таңдадық. Кәсіпорынның баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы мен құрылымын талдау үшін келесі аналитикалық кесте құрылды. (-------кесте)

2014-2015 жылдардағы "Эйр Астана" АҚ - ның активерінің құрылымын талдау

Көрсеткіштер
2015
2014
Жыл бойындағы өзгеріс

Сомма тг
Сомма тг
Салыстырмалы ауытқу(+)(-)
Абсолюттік ауытқу(%)
Активтер құны соның ішінде:
Ұзақ мерзімді активтер
101,609,788
102,782,977
-1,173,189
1,14%

Жылжымайтын мүлік, ғимараттар мен жабдықтар
91,604,430

97,873,962
-6,269,532
6,4%

Материалдық емес активтер
235,351
253,165
-17,814
7,04%

Берілген ұзақ мерзімді алғытөлемдер
3,513,940
2,078,936
+1,435,004
69,02%

Кепілдікті салымдар
5,227,300
1,980,578
+3,246,722
163,9%

Кейінге қалдырылған салық активтері
703,248

Саудалық және өзге дебиторлық берешек
325,519
596,336
-270,817
45,41%

Ағымдағы активтер
106,741,421
59,421,338
+47,320,083
79,63%

Тауарлы-материалдық босалқы қорлар
10,267,139
8,915,162
+1,351,977
15,2%

Берілген алғытөлемдер
5,387,912
4,787,573
+600,339
12,54%

Табыс салығы бойынша алдын ала төлем
256,945
733,798
+476,853
64,9%

Саудалық және өзге дебиторлық берешек
7,088,116
7,666,665
-578,549
7,55%

Өзге салықтар бойынша алдын ала төлем
2,536,254
2,286,665
+249,589
10,9%

Кепілдікті салымдар
9,640,102
188,479
-178,838,898
5014,7%

Банктердегі депозиттер
53,721,661
20,924,078
+32,797,583
156,7%

Ақша қаражаттары және олардың
17,812,323
12,922,380
+4,889,943
37,8%

Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша көрсетілетін қаржы активтері және хеджирлеу құралдары
30,969
996,538
-965,569
96,9%

Активтер жиыны
208,351,209
162,204,315
+46,146,894
28,4%

Кесте бойынша келтірілген мәліметтер кәсіпорын активтерінің жалпы алғанда жағымсыз динамиканы көрсетеді. Ұзақ мерзімді активтер оның ішінде ғимарат, жылжымайтын мүлік 2014жылмен салыстырғанда 2015 жылы -1,173,189 мың теңге ге азайған. Ал оның абсолютті ауытқуы 1,14% құрады. Материалдық емес активтер 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы -17,814 мың теңгеге азайған. Оның абсолютті ауытқуы 6,4% құрады. Берілген ұзақ мерзімді алғытөлемдер 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы 1,435,004 мың теңгеге артқан. Ал оның абсолютті ауытқуы 69,02% құраған. Кепілдікті салымдар 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы 3,246,722мың теңгеге артқан, ал абсолютті ауытқуы 163,9% құрады. Саудалық және өзге дебиторлық берешек 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы -270,817мың теңгеге азайған, абсолютті ауытқуы 45,41% құрады. Ағымдағы активтерге келер болсақ, тауарлы-материалдық босалқы қорлар 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы +1,351,977 мың теңгеге артқан, ал абсолютті ауытқу 15,2% құрады. Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша көрсетілетін қаржы активтері және хеджирлеу құралдары 2014жылмен салыстырғанда, 2015 жылы -965,569 мың теңгеге азайған. Ал абсолютті ауытқуы 96,9% құрады.

Активтер жиыны 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы +46,146,894 мың теңгеге артқан және де абсолютті ауытқуы 28,4% құраған.
Бұдан кейін баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы мен олардың тартылуына талдау жасау үшін келесі аналитикалық кесте құрылды. (------кесте)

2014-2015 жылдардағы "Эйр Астана" АҚ - ның актив балансының құрамын талдау

Көрсеткіштер
2015 жыл

2014 жыл

Соммасы
мың тг
Үлесі (%)
Соммасы
мың тг
Үлесі (%)
Активтер құны соның ішінде: Ұзақ мерзімді активтер
101,609,788
102,782,977

Жылжымайтын мүлік, ғимараттар мен жабдықтар
91,604,430

90,1%
97,873,962
95,2%

Материалдық емес активтер
235,351
0,23%
253,165
0,25%

Берілген ұзақ мерзімді алғытөлемдер
3,513,940
3,46%
2,078,936
2,02%

Кепілдікті салымдар
5,227,300
5,14%
1,980,578
1,93%

Кейінге қалдырылған салық активтері
703,248

Саудалық және өзге дебиторлық берешек
325,519
0,32%
596,336
0,6%

Ағымдағы активтер
106,741,421
59,421,338

Тауарлы-материалдық босалқы қорлар
10,267,139
9,67%
8,915,162
15,003%

Берілген алғытөлемдер
5,387,912
5,05%
4,787,573
8,06%

Табыс салығы бойынша алдын ала төлем
256,945
0,24%
733,798
1,23%

Саудалық және өзге дебиторлық берешек
7,088,116
6,64%
7,666,665
1,3%

Өзге салықтар бойынша алдын ала төлем
2,536,254
2,37%
2,286,665
3,85%

Кепілдікті салымдар
9,640,102
9,03%
188,479
0,32%

Банктердегі депозиттер
53,721,661
50,33%
20,924,078
35,21%

Ақша қаражаттары және олардың баламалары
17,812,323
16,7%
12,922,380
21,7%

Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша көрсетілетін қаржы активтері және хеджирлеу құралдары
30,969
0,03%
996,538
1,67%

Активтер жиыны
208,351,209
195,2%
162,204,315
272,9%

Кесте бойынша ұзақ мерзімді актив ішінде жылжымайтын мүлік, ғимараттар мен жабдықтар 2015 жылы 90,1% үлесті құрады, ал 2014 жылы ол 95,2% құраған болатын. Материалдық емес активтер 2015 жылы 0,23% үлесін құраса, 2014 жылы ол 0,25% үлесті құраған болатын. Ағымдағы активтерге келер болсақ, тауарлы-материалдық босалқы қорлар 2015 жылы 9,67% үлесті құраса, ол 2014 жылы 15,003% үлесті құраған болатын. Банктердегі депозиттер 2015 жылы 50,33% үлесін құраса, 2014 жылы ол 35,21% үлесті құраған болатын. Активтер жиыны 2015 жылы 195,2% үлесті құраса, ол 2014 жылы 272,9% үлесті құраған болатын. Келесі кезекте активтердің құрамын талдауға көшеміз. Ол бойынша аналитикалық кесте құрылды.(------)

Кәсіпорын активтері құрамын талдау

Көрсеткіштер
Есептелу формуласы
2015 жыл
2014 жыл
Қолайлы мән

Кәсіпорының өндірістік потенциалы КӨП
Негізгі құралдар+өндірістік қорлар+аяқталмаған өндіріс+аяқталмаған күрделі қаржы-қондырылатын жабдықтар
101871569
106789124

Кәсіпорынның активтерінің мобильдік коэф
Км=ағымдағы активтербаланс валютасы
0,5
0,4
0,5
Мобильді және имобильді қаражаттар қатынасының коэф
Кмим=ағымдағы активтерұзақ мерзімді активтер
1,05
0,6
0,5

Кесте мәліметтерінен активтерідің нақты құнын көрсететін баланс валютасының есепті жылы 46.146.894мың теңгеге немесе 28,4%-ке артқандығын көруге болады. Бұл кәсіпорынның әрі қарайғы дамуын көрсететіндіктен, оның жұмысының оң нәтижесін сипаттайды. Екінші әдістеме бойынша анықталған өндірістік потенциал құны біз талдау жүргізіп отырған кәсіпорындарда 2015 жылы 101871569 мың теңгені, 2014 жылы 106789124 мың теңгені құрайды, яғни 4917555 мың теңгеге немесе 4,6% ға өскен.
Осы көрсеткіштен кейін баланс валютасындағы ағымдағы активтер үлесін анықтау маңызды: ағымдағы активтер құнының кәсіпорынның барлық мүлкінің құнына қатынасымен анықталатын кәсіпорын активтерінің іске тартылу (мобильді) коэффициентінің өсуі. Ол қарызды өтеуге арналған қаражат үлесін сипаттайды. Коэффициент мағынасы артқан сайын кәсіпорынның үздіксіз жұмысты қамту және кредиторлармен есеп айырсу мүмкіндігі де арта түседі. Қаржы тұрғысынан алғанда оның өсуі актив құрылымындағы жағымды өзгеріс болып табылады - яғни мүлік әлдеқайда мобильді (іске тартылған) болады, бұл оның айналымдылығы жылдамдығын және оны пайдалану тиімділігінің өскендігін көрсетеді.Талдау жүргізіп отырған кәсіпорындарда бұл коэффициенттің деңгейі 2014 жылы 0,3 (59421338102782977) , ал 2015 жылы 0,5 (106741421208351209) құрады.
Талданып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш деңгейі 2014 жылы - 0,6=(59421338102782977), ал 2015 жылы - 1,05=(106741421101609788). Есепті жылы біріншілер, яғни мобильді қаражаттар 0,5 есеге (59421338106741421), ал екіншілер 98,8%-ке (102782977101609788*100) ғана өскен.
Кәсіпорын активтерінін таратудың тиімділігін сипаттайтын келесі көрсеткіш - мобильді және имобильді қаражаттар қатынасының коэффициенті. Талданып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш деңгейі 2014 жылы - 0,6=(59421338102782977) ал, 2015 жылы - 1,05 =(106741421101609788) құрайды. Бұл коэффициент деңгейі мобильді қаражаттардың өсу қарқыны иммобильді қаражаттардың өсу қарқынынан артуының нәтижесінде өсіп отыр.
Келесі қадам бұл кәсіпорынның баланс активтерінің құрастырылу көздерін талдау болып табылады. Ол бойынша келесі көрсеткіштер анықталды.
Меншікті капиталдың көлемін ғана алып қоймай, онымен бірге капиталдың жалпы сомасындағы оның үлес салмағын да анықтау маңызды. Бұл көрсеткіш арнайы әдебиеттерде әр түрлі атпен берілген (тәуелсіздік коэффициенті, автономдық коэффициенті), бәрақ оның мәні бір ғана - бұл коэффициентке қарап кәсіпорын сырттан тартылған қаржыдан қаншалықты тәуелсіз екендігін және өз қаражатын қаншалықты жұмсай алатынын көруге болады. Тәуелсіздік коэффициентін меншікті капиталды барлық авансталған капиталға бөлумен анықтайды.
2015 жыл (27036357208351209=0,1)
2014 жыл (49160840162204315=0,3)
Бұл коэффициент кәсіпорында 2014 жылға қарағанда, 2015 жылы төмендеген яғни бұл кәсіпорында қаржылық қиындықтардың көбейгенін көрсетеді.
Тәуелсіздік коэффициентіне кері көрсеткіш болып табылатын қарастырылған капиталдың барлық авансталған капиталдағы үлес салмағы да дәлелдейді. Оны тәуелділік коэффициенті деуге де болады. Бұл коэффициент авансталған капиталдың жалпы сомасындағы қарыздың үлесін сипаттайды.
2015жыл 1-0,1=0,9
2014жыл 1-0,3=0,7
Жылдың басына және аяғына тәуелсіздік коэффициенті оның қалыпты мәнінен айтарлықтай жоғары.
Келесі, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын меншікті капиталдың қатыстырылған капиталға қатынасын көрсететін қаржыландыру коэффициенті. Кәсіпорында:
2015 жыл 27036357181314852=0,1
2014 жыл 49160840113043475=0,4
Бұл коэффициент мәні 1 болуы (кәсіпорын мүлкінің көп бөлігі қарыз қаражатымен қалыптасқан) төлем қабілеттілігінің өте қауіпті жағдайға жеткендігін және несие алуды қиындатқанын көрсетіп тұр.
Батыс фирмаларында қаржыландыру коэффициентінің кері көрсеткіші кеңінен қолданылады, қарастырылған капиталдың меншіктік капиталға қатынасымен анықталатын қарыз және меншікті қаражаттар қатынасының коэффициенті.
2015 жыл 18131485227036357=6,7
2014жыл 113043475490160840=0,2
Бұл 2015 жылы кәсіпорынның қаржылық тәуелсіздігі мен тұрақтылығы қауіпті жағдайдаға жететінін көрсетіп тұр.
Қаржылық тұрақтылық коэффициенті
2015жыл (27036357+138221369)208351209=0,8
2014жыл (49160840+83050415)162204315=0,8
Бұл коэффициент 0,75 тен төмен емес, сондықтан аса қауіпті емес.
Қарыз қаражаттарын ұзақ мерзімге тарту коэффициенті. Біздің кәсіпорында :
2015жыл 138221369(27036357+138221369)=0,8
2014жыл 83050415(49160840+83050415)=0,6 тең болды.
Инвестициялау коэффициенті:
2015жыл 2703635791604430=0,3
2014жыл 4916084097873962=0,5
Бұл көрсеткіштерді (к----------------)кестеден байқауымызға болады.

Баланс активтерінің құрастырылу көздерін талдау

Көрсеткіштер
Есептелу формуласы
2015 жыл
2014 жыл
Қолайлы мән
Тәуелсіздік автономия коэф
КТС=МкАк
0,1
0,3
0,5-0,6
Тәуелділік коэф
Кт=ҚқАк не Кт=1-қтс
0,9
0,7
0,4-0,5
Қаржыландыру коэф
Ққ=МкҚқ
0,1
0,4
1
Қарыз және меншікті құралдарының арақатынасы коэф
Ққм=ҚқМк
6,7
0,2
1
Қаржылық тұрақтылық коэф
Кқт=Мк+Ұм.м
0,8
0,8
0,9 қауіпті 0,75 тен төмен болса
Қарыз қаражаттарынын ұзақ мерзімді тарту коэф
Қ.ұм=ҰмМк+Ұм
0,8
0,6

Инвестициялау коэф
Ки=Мкнк
0,3
0,5
≫0,5

2.2. Міндеттемелерді және меншікті капиталды талдау

Меншікті капитал - бұл кәсіпорын капиталының меншікті қаржыландыру көзінің есебінен қалыптастырылған бөлігі. Кез-келген кәсіпорынның қаржы әлеуетінің негізін меншікті капитал құрайды.
Эйр Астана компаниясының балансының міндеттемелері және меншікті капиталын талдауда, біріншіден меншікті капиталдың құрылымын талдадық. Ол бойынша анлиткалық кесте құрылды. (----------кесте)

2014-2015 жылдардағы "Эйр Астана" АҚ - ның меншікті капиталдың құрылымын талдау

Көрсеткіштер
2015
2014
Жыл бойындағы өзгеріс

Сомма тг
Сомма тг
Салыстырмалы ауытқу(+)(-)
Абсолюттік ауытқу(%)
Капитал мен міндеттемелер соның ішінде:
Капитал

Жарғылық капитал
2,501,550

2,501,550

Қосымша төленген капитал
48,996
48,996

Хеджирлеу құралдары бойынша резерв, салық шегерісінен кейін
(30,744,243)
-

Бөлінбеген пайда
55,230,054
46,610,294
8619760
18,5%

Капитал жиыны
27,036,357
49,160,840
22123937
45%

Ұзақ мерзімді міндеттемелер
138,221,369
83,050,415
55170954
66,4%

Қаржылық лизинг бойынша міндеттемелер
127,569,049

75,740,529

51828520
68,4%

Кейінге қалдырылған салық
-
4,213,203

Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуге резерв
10,652,320
3,096,683
7555637
243,9%

Ағымдағы міндеттемелер
43,093,483
29,993,060
13100423
43,6%

Қаржылық лизинг бойынша міндеттемелер
13,796,144
7,306,521
6489623
88,8%

Болашақ кезеңдердің табыстары
11,160,281
9,448,964
1711317
18,1%

Әуе кемелеріне техникалық қызмет көретуге резерв
5,600,056
1,110,868
4489188
404,1%

Саудалық және өзге кредиторлық берешек
12,476,248
10,248,586
2227662
21,7%

Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша көрсетілетін қаржылық міндеттемелер және хеджирлеу құралдары
60,754
1,878,121
1817367
96,7%

Міндеттемелер жиыны
181,314,852
113,043,475
68271377
60,4%

Капитал мен міндеттемелерр жиыны
208,351,209
162,204,315
46146894
28,4%
Кестеге назар аударатын болсақ, 2014-2015 жылдардағы міндеттемелердің салыстырмалы ауытқуын және абсолютті ауытқуын байқаймыз. Капитал соның ішінде Бөлінбеген пайда 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы 8619760мың теңгеге артқан. Ал абсолютті ауытқу 18,5% құрайды. Капитал жиыны 2014 жылы, 2015 жылмен салыстырғанда 22123937 мың теңгеге артқан. Ұзақ мерзімді міндеттемелер 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы 55170954 артқан . Қаржылық лизинг бойынша міндеттемелер 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы 51828520 мың теңгеге артқан. Ал абсолютті ауытқу 88,8% құраған. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көретуге резерв 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы 4489188мың теңгеге артқан, ал абсолютті ауытқу 404,1% құрайды. Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша көрсетілетін қаржылық міндеттемелер және хеджирлеу құралдары 2014 жылмен салыстырғанда, 2015 жылы 1817367мың теңгеге артқан, ал абсолютті ауытқу 96,7% құрады.
Келесі кезеңде меншікті капитал балансының құрамын талдаймыз. Ол бойынша келесі аналиткалық кесте құрдық.(------кесте)

2014-2015 жылдардағы "Эйр Астана" АҚ - ның меншікті капитал балансының құрамын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.