“Баскетбол оқыту әдістемесі”
1. Алғы сөз
2. Жалпы мәліметтер..
3. Курстың мақсаты мен міндеті...
4. Курстың пререквизиттері, постреквизиттері ...
5. Жұмыс оқу жоспарынан көшірме ... .
6. Оқу сабақтарының құрылымы...
7. Студентке арналған ережелер.
8. Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып бойынша бөліну кестесі ... ... ..
9. Лекция сабақтарының мазмұны
10. Семинар сабақтарының жоспары ...
11. СӨЖ жоспары және орындау кестесі.
12. ОБСӨЖ жоспары және орындау кестесі.
13. Студенттердің білімін бақылау түрлері...
а) бақылау сұрақтары
б) жазбаша бақылау жұмысы
в) тест сұрақтары
14. Студенттердің академиялық білімін рейтингтік бақылау жүйесі ... ... ... ... ...
15. Пән бойынша оқу процесінің картасы ... ..
2. Жалпы мәліметтер..
3. Курстың мақсаты мен міндеті...
4. Курстың пререквизиттері, постреквизиттері ...
5. Жұмыс оқу жоспарынан көшірме ... .
6. Оқу сабақтарының құрылымы...
7. Студентке арналған ережелер.
8. Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып бойынша бөліну кестесі ... ... ..
9. Лекция сабақтарының мазмұны
10. Семинар сабақтарының жоспары ...
11. СӨЖ жоспары және орындау кестесі.
12. ОБСӨЖ жоспары және орындау кестесі.
13. Студенттердің білімін бақылау түрлері...
а) бақылау сұрақтары
б) жазбаша бақылау жұмысы
в) тест сұрақтары
14. Студенттердің академиялық білімін рейтингтік бақылау жүйесі ... ... ... ... ...
15. Пән бойынша оқу процесінің картасы ... ..
Оқу - әдістемелік кешені -“Баскетбол оқыту әдістемесі” пәні жалпы базалық пән ретінде таңдаған спорт түрі болып табылады. 050108 “Дене шынықтыру және спорт” мамандығының студенттері үшін арналған барлық қажетті оқу-әдістемелік материалдардан құралып, осы курс бойынша дәріс беруші мұғалімнің жұмысын тиімді ұйымдастыруға арналған. Білім беруде кредиттік технологияны пайдалана отырып, барлық құжаттарды бір кешенге (комплекске) біріктіру, пәнді меңгеру процесінде студенттің білімін, машықтануын және біліктілігін жоғарғы деңгейге көтеру мақсаты көзделініп отыр.
Жұмыстық бағдарламада оқу жұмысының түрлері бойынша сағаттар көрсетілген:
ПС – практикалық сабақтар, СӨЖ – студенттердің өзіндік жұмысы.
Оқытудың мұндай бағдарламасы (SYLLABUS), семестрдің басында әрбір студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, одан әрі дамуына себін тигізеді деп күтілуде.
СӨЖ-де зерттеліп отырған материалды студент өз бетімен меңгеруі мен үйге берілген тапсырманы орындау көзделеді: Оқу материалы барлық оқыту формаларының өрімделуі мен ерекшеленеді.
Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыптан қарастырылуда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдармен терминдерді енгізеді.
Жұмыстық бағдарламада оқу жұмысының түрлері бойынша сағаттар көрсетілген:
ПС – практикалық сабақтар, СӨЖ – студенттердің өзіндік жұмысы.
Оқытудың мұндай бағдарламасы (SYLLABUS), семестрдің басында әрбір студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, одан әрі дамуына себін тигізеді деп күтілуде.
СӨЖ-де зерттеліп отырған материалды студент өз бетімен меңгеруі мен үйге берілген тапсырманы орындау көзделеді: Оқу материалы барлық оқыту формаларының өрімделуі мен ерекшеленеді.
Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыптан қарастырылуда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдармен терминдерді енгізеді.
1. Тілеуғалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тәрбиесі
2. Тойжанов С, Құлназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тәрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Қосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая культура и спорт. Алматы 2001
2. Тойжанов С, Құлназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тәрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Қосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая культура и спорт. Алматы 2001
Қазақстан Республикасы
Білім және ѓылым министрлігі
“Сырдария” университеті
“Мєдениет жєне спорт” факультеті
“Дене тєрбиесі жєне спорт” кафедрасы
“Баскетбол оќыту єдістемесі”
пєні бойынша
050108 “Дене шыныќтыру жєне спорт” мамандығының
студенттері үшін
ОҚУ -ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН.
(Силлабус)
Оқу түрі: күндізгі.
Курс: 3, кредит саны 2.
Лекциялыќ: 15 саѓ.
Практикалыќ: 15 саѓ.
С¤Ж: 30 саѓ.
ОБС¤Ж: 30 саѓ.
Барлық саѓат саны: 90 саѓ.
Қорытынды бақылау: емтихан - V семестр
Аралыќ баќылаулар саны: (кредит бойынша) 2
Барлыќ балл саны: 100 (кредитке)
Жетісай 2007
Құрастырған: оқытушы Ережепов Талѓат Тілеулес±лы.
ОЌУ – ЄДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
(Силлабус)
“Баскетбол оќыту єдістемесі” пєні бойынша
050108 “Дене шыныќтыру жєне спорт” мамандығының студенттері
үшін әзірленген.
Оқу - әдістемелік кешен типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.
Типтік бағдарламаның индексі:______________
Оқу - әдістемелік кешен кафедра мәжілісінде талқыланған
№ Хаттама__________ “_________” 2007__ж
Кафедра маңгерушісі ____________________Б.Тµребеков
Факультеттің әдістемелік кеңесінде мақұлданған
№ Хаттама__________ “_____” 2007__ж
Әдістемелік кеңесінің төрағасы____________________
Университетіњ Ѓылыми кеңесінде мақұлданған
№ Хаттама__________ “_____” 2007__ж
050108 мамандарын дайындайтын кафедра
меңгерушісімен келісілген ___________________
Мазмұны
1. Алѓы
сµз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2. Жалпы
мєліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ..
3. Курстың маќсаты мен
міндеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...
4. Курстыњ пререквизиттері,
постреквизиттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5. Ж±мыс оќу жоспарынан
кµшірме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
6. Оќу сабаќтарыныњ
ќ±рылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... .
7. Студентке арналѓан
ережелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ..
8. Оќу саѓаттарыныњ кредитке сєйкес таќырып бойынша бµліну
кестесі ... ... ..
9. Лекция сабаќтарыныњ
мазм±ны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .
10. Семинар сабаќтарыныњ
жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.
11. С¤Ж жоспары жєне орындау
кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
12. ОБС¤Ж жоспары жєне орындау
кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
13. Студенттердіњ білімін баќылау
т‰рлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
а) баќылау с±раќтары
б) жазбаша баќылау жұмысы
в) тест с±раќтары
14. Студенттердіњ академиялыќ білімін рейтингтік баќылау
ж‰йесі ... ... ... ... ...
15. Пән бойынша оқу процесінің
картасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Алѓы сµз
Оқу - әдістемелік кешені -“Баскетбол оќыту єдістемесі” пєні жалпы
базалыќ пєн ретінде тањдаѓан спорт т‰рі болып табылады. 050108 “Дене
шыныќтыру жєне спорт” мамандығының студенттері үшін арналған барлық
қажетті оқу-әдістемелік материалдардан құралып, осы курс бойынша дәріс
беруші мұғалімнің жұмысын тиімді ұйымдастыруға арналған. Білім беруде
кредиттік технологияны пайдалана отырып, барлық құжаттарды бір кешенге
(комплекске) біріктіру, пәнді меңгеру процесінде студенттің білімін,
машықтануын және біліктілігін жоғарғы деңгейге көтеру мақсаты көзделініп
отыр.
Жұмыстық бағдарламада оқу жұмысының түрлері бойынша сағаттар
көрсетілген:
ПС – практикалық сабақтар, СӨЖ – студенттердің өзіндік жұмысы.
Оқытудың мұндай бағдарламасы (SYLLABUS), семестрдің басында әрбір
студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының
артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, одан әрі
дамуына себін тигізеді деп күтілуде.
СӨЖ-де зерттеліп отырған материалды студент өз бетімен меңгеруі мен үйге
берілген тапсырманы орындау көзделеді: Оқу материалы барлық оқыту
формаларының өрімделуі мен ерекшеленеді.
Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыптан қарастырылуда
неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдармен
терминдерді енгізеді.
Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттің барлығымен
дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жұмысынын барлық көлемін орындауы қажет.
Тапсырмалар мен жағдайлардың жиынтығы студенттерге аудиториялардан тыс
өзіндік жұмысты, үй тапсырмасын орындауға арналған.
Тесттік тапсырмалар студентке кредиттерді тапсыруда пән бойынша өз
білімдерін тексеруге және рейтингтік бақылауды тапсыруға, сынақемтиханды
алуға арналған.
2. Жалпы мәлімет
Лектор: аѓа оќытушы Ережепов Т.Т.
“Дене тєрбиесі жєне спорт” кафедрасы.
№ 1 корпус, 101 кабинет.
Телефон-204
Кафедрада бос уақыты: 9.00 – 18.00
¤ткізу уаќыты жєне орны
№ Аты-жөні Курсты өткізу уақыты Байланыстырушы
мәлімет
Аудиториялық сабақтарСӨЖ Телефон
Ережепов Т.Т.
1
Лекция: Уаќыты: Тел:
Уаќыты: Ауд: Каб:
Ауд: Корпус:
Лекция : Уақыты: Тел:
Уақыты: Ауд: Каб:
Ауд: Корпус:
3. Пәнді оқытудың мақсаты
Маќсаты:
- Студенттерге Баскетбол оќыту єдістемесініњ дене тєрбиесінде орны
мен негізі туралы білім беру
- Баскетбол жаттыѓуларыныњ єдістемесін жєне жаттыѓу єдістемесініњ
негізін оќыту
Пәнді оқытудың міндеттері
Міндеті:
• Дене тєрбиесініњ єр т‰рдегі сатыдаѓы іс - шаралардаѓы алѓашќы
жаттыѓуларын ‰йрету.
• Ќоѓамдаѓы спорт ж±мыстарын т‰рлі кєсіпорындарда сауыќтыру
маќсатында ±йымдастыру
• Идеологиялыќ жєне педагогикалыќ тєрбиені насихаттау.
Жаттыѓушылардыњ шыѓармашылыќ ќаблеттерін кєсіби баѓыттауды дамыту.
4. Курстың пререквизеттері және постреквизеттері:
Пререквизиттер (пєнніњ алдындаПостреквизиттер (пєннен кейін
№ міндетті т‰рде игерілуге µткізілетін, осы пєнге с‰йенетін
ќажетті пєндер) пєндер)
1 Мамандыќќа кіріспе Физиология
2 Адам анатомиясы Биомеханика
3 Ќол добы Спорт педагогикасы мен
психологиясы
5. Ж±мыс оќу жоспарынан кµшірме.
Кредит саны Жалпы Оныњ ішінде
саѓат саны
Лекция Практика С¤Ж ОБС¤Ж Ќорытынды
баќылау
Кредит №-2. 90 15 15 30 30 Емтихан
6. Оқу сабақтарының құрылымы:
Лекция – студентке тақырыпты игеруде неге назар аударуына
бағыт береді
Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен
жұмыс істеуі кажет.
Семинар сабаќтарында – студент талдау, салыстыру, т±жырымдау,
жаѓдайларды аныќтай білу жєне шешу жолдарын белсенді ой-
єрекет, талап, єдіс-тєсілдерді мењгеру ќажет.
СӨЖ – студенттің өзіндік жұмысы. Студент үйге берілген тапсырмаларды
орындайды, өз бетімен меңгереді.
ОБС¤Ж - оќытушыныњ баќылауындаѓы студенттіњ µзіндік ж±мысы.
Материалды сабаќ ‰стінде оќытушыныњ кµмегімен оќып мегеру.
Оќытушы таќырыпќа сєйкес студенттіњ білім дењгейін тексереді,
баќылайды.
7. Студентке арналған ережелер (Rules):
1. Сабаққа кешікпеу керек.
2. Сабақ кезінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы
телефонды өшіріп қою керек.
3. Сабаққа іскер киіммен келу керек.
4. Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда
деканатқа анықтама әкелу керек.
5. Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтіледі.
6. Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.
7. Оќу саѓаттарыныњ кредитке сєйкес таќырып
бойынша бµліну кестесі.
Таќырыптар Лекция Практика С¤Ж ОБС¤Ж
1. Баскетбол ойынына сипаттама 1 1 1 1
2. Ойынның тәртібі және құрал 1 1
жабдықтары
3. Жас баскетболшылардыњ дене 1 1 1 1
ќуатын жетілдірудегі дене
тєрбиесі пєнініњ алатын орны.
4. Спорттық форма аяқ киім және 1 1
оның күтімі
5. Ќимыл єрекет ‰йрету кезењі. 1 1 1 1
6. Баскетбол ойынынан жарысты 1 1
өткізу және ұйымдастыру
7. Ќимыл єрекеттерді жетілдіру. 1 1 1 1
8. Жас баскетболистерді дайындау 1 1
системасы
9. Жоғары қимыл ептілігі. 1 1 1 1
10.Жас өспірдермен жұмыс істеу 1 1
әдісі.
11.Баскетболшыларды дайындау 1 1 1 1
системасы
12.Жарыс кезінде команданы басқару. 1 1
13.Баскетболшылардың қозғалыс 1 1 1 1
тәсілін тәрбиелеу.
14.Келесі жарысқа дайындық. 1 1
15.Допты торға лақтыру. 1 1 1 1
16.Жарыста кездесетін қарсыласқа 1 1
жоспар құру
17.Баскетбол ойнынының 1 1 1 1
әдіс-тәсілдері.
18.Зақым (травма) алудан сақтану 1 1
19.Допты әперу. 1 1 1 1
20.Баскетболшыларды қозғалыс 1 1
тәсілін тәрбиелеу.
21.Ойынның техникасы. 1 1 1 1
22.Допты торға лақтыру. 1 1
23.Допты қағып алу әдістері. 1 1 1 1
24.Баскетбол ойынының әдістері 1 1
25.Қозғалыс белсенділігін арттыру. 1 1 1 1
26.Допты әперу 1 1
27.Допты беру әдістері. 1 1 1 1
28.Ойынның әдістері. 1 1
29.Шабуылдау техникасы. 1 1 1 1
30.Допты қағып алу әдістері 1 1
Барлығы: 15 15 30 30
Қазақстан Республикасы
Білім және ѓылым министрлігі
“Сырдария” университеті
“Мєдениет жєне спорт” факультеті
“Дене тєрбиесі жєне спорт” кафедрасы
“Баскетбол оќыту єдістемесі” пєні бойынша
.
050108 “Дене шыныќтыру жєне спорт”, мамандығының
студенттері үшін
ЛЕКЦИЯНЫЊ ЌЫСЌАША КУРСЫ
Жетісай 2007
9. Лекция сабаќтарыныњ жоспары.
1 – лекция
Баскетбол ойынына сипаттама
Ойынның тәртібі және құрал жабдықтары
Жоспары:
1. Баскетбол ойыныныњ пайда болуы
2. Баскетбол федерациясыныњ ќ±рылуы.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні:
1. Баскетбол ойыныныњ пайда болуы
Ең алғашқы баскетбол өткен сайысы өткен күн деп 1891 жылдың 21
–желтоқсанда Сприч- филд колледжінің дене тәрбиесі пәнінің мұғалімі
Джеймс Нейсмитке айналысуға қолайлы көңіл күй көтеретін қимылдар ойлап
тауып гимнастика сабағын жандандыру тапсырылды.
Нейсмит “ойлап тапқан ”ойынның ең алғаш рет өз сыныбында өткізілді.
Орналаласқан болион ернеуіне яғни 3 метр бйіктікке ол өзі
шабдалы салынған карзиноларды бір-біріне қарама-қарсы орналастырды. Бұл
корзиналарға доп лақтыру қажет. Сүйтіп баскетбол ағылшын тілінде “карзина
доп” деген сөзден құралған. Ойын үшін футбол добы қолданылды және оған әр
командаға 9-ойыншыдан бөлінген 18-адам қатысқан. Кейін бұл сан 7-ге 1897
жылдан 5-ке дейін қысқартылды. Себебі ойыншылардың көп болуы алаңда тек
кедергі – кесір әкелетін еді. Ойыншылардың үнемі қақтығысып қалып отыруы
ойын ережесін жасауды талап етеді. Олардың ең алғашқысы 13 бөліктен
тұрады.
Ойын АҚШ- та тарала бастады баскетбол спорттық ойындар деп есептеле
бастады 1894 жылы ең алғаш рет ойынның заңды ережесі басылып шығарылды
және соның негізінде жарыстар өткізіле бастады. Біртіндеп ойын тактикасы
мен тәсілі қалыптасты. Тәсілдік қолданыстар белгілене бастады, қағып алу,
әрі жіберу баскетболшылардың ойындағы қызметі анықталды – шабуылшылар мен
қорғанушыларға бөлінді.
1936 жылы баскетбол ең алғаш рет ХІІ олимпияда ойындары
бағдарламасына енді .
1921 жылдары баскетбол Орта Азия елдеріне тарай бастады .
Біздің Қазақстанда алғаш рет 1928 жылы Қызылорда, Ташкент қалаларында
алғашқы жарыстар өткізілді.
1946 жылдан бастап жергілікті жарыстар өткізіле бастады. Ал оның
жеңімпаздары республика чемпионы атағы үшін жарыста 1947 жылы алғаш рет
КСРО біріншілігіне қатыса отырып қазақсатандықтар 10 команда ішінен 6-шы
орынды иеленді .
2. Баскетбол федерациясыныњ ќ±рылуы.
Қазақстан мемлекетінің тәүелсіздігінің алуына байланысты
репуликамызда баскетболды дамытудың жаңа беттері ашылды. 1991 жылы
Қазақстан респуликасының баскетбол федерациясы құрылды 1992 жыл ұлттық
чемпионат өткізілді. Қазақстан репуликасының құрама командалары Азия
ойындарында Әлем чемпионаттарында Олимпияда ойындарында еліміздің
намысын қорғауға дайындалуда.
2 – лекция.
Жас баскетболшылардың дене қуатын
жетілдірудегі дене тәрбиесі пәнінің алатын орны.
Спорттық форма аяқ киім және оның күтімі
Жоспары:
1. Жас балаларды ‰йрету методикасы
2. Жаттыѓу т‰рлері
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні.
1) Жас балаларды қимыл-әрекетке үйрету методикасы .
Жеке адамды жан-жақты ждамытуды дене тәрбиесінің маңызы зор.
Баскетболшыларға арналған дене тәрбиесінің бағдарламасында көрсетілген
басты міндеттерге, сүиеніп дене тәрбиесінің кейбір мәселелерін
қарсатырайық. Оқушылар денесінің дұрыс дамуы, денсаулығының нығайуы, жұмыс
қабілетілігің артыуы, сыртқы ортаның қолайсыз жағдаларына қарсы тұруы.
Жақсы денсаулық адамның жеке және қоғамның іс-әрекетіне жемісті
қатысуының маңызды кепілі.
Оқушылардың денсаулығына қамқорлық жасауға біздің қоғамымыз мейлінше
мүдделі. Бірақ оқушылардың сабақтарда, сабақтан тыс уақытта,спорт
саясаттарында дене тәрбиесін күн сайын ұйымдастырып, қолайлы жағдайлар
жасау қажет. Әр бір мектепте барлық оқу-тәрбие мекемелерінде жабдықтар мен
құралдар және жақсы жарықталған спортзалдары мен алаңдары болуы тиіс.
Өмірге қажетті дағды және іскерлік қозғалыстың барысында қалыптасады.
Табиғат қозғалыстың түрлері; жүгіру, қарғу, жүзү, лақтыру, өрмелеу т.б.
Жас адамның денесі түрлі жаттығулар көлемімен ширап,дамиды.
Сондықтан күш, жылдамдық , төзімділік сияқты адам қабілеттерін дамыту,
оқушылардың қозғалғыш тәжірибесі бағытталады. Дене қозғалысын
үйлестіреді.
Дене тәрбиесіне оқыту дегеніміз адамның дене қуатына және
психологиялық жетілуіне бағытталған арнаулы білім жүйесі мен қимыл әрекетке
үйрету, оны меңгеру процесі. Дене тәрбиесіндегі үйретудің нәтижесі дене
қуаты бөлімі болып келеді. Қозғалысқа үйрету теорялық және практикалық
бөлімдерден тұрады. Теориялық мағлұматтың көлемі мен мазмұны жалпы
педагогтың принцптерімен анықталады.
2. Жаттыѓу т‰рлері. Жаттығу мақсатына , жаттығушылар контингентіне
сәйкес үш топқа бөлінеді
1. Дене тәрбиесінің әлеуметтік қажетілігі туралы мағлұмат.
2. Дене тәрбиесі жаттығуларын қолдану ережерелі туралы мағлұмат.
3. Медициналық биологиялық мағлұмат.
Қимыл-әрекетке үйрену алдында оқушы оның ережелерін, адам денесінің
қозғалу зияндықтарын, арнайы терминология туралы мағлұмат алу керек.
Теориялық мағлуматтар алу кезеңдері қимыл–тәжірибесі , арнайы оқулық, сөз
және көрнекі қабылдау, мұғалімнің әрекеті, кино және бейнефильмдер көрсетү
т.б. Теориялық мағлұматтарды баяндау, кіріспе сабақтар мен оқу
материялдарын үйрену кеізінде жүзеге асырады. Қимыл-әрекетке үйрету үш
кезеңнен тұрады: таныстыру,үйрену ,жетілдіру кезеңдері .
Қимыл әрекеттік тыныстыру кезеңнің міндеті жаттығушылар үйренетін
жаттығулар туралы түсінік беру және соны үйретуге ынтасын ояту, түсіну,
ұғыныу процесі қалыптастыру кезеңде бір-біріне байланысты үш кезең пайда
болады.
1. Үйрену міндеттерін ұғыну кезеңінде жаттығушылар міндеті бір
жаттығудан немесе бірнеше жаттығу орындауды ұғыну. жаттығушылар
тәсілдің негізін түсінүі керек, ал бөлшектерін келесі оқыту
кезеңдерінде үйренеді.
2. Орындау таңбасын құру кезінде оқытушы қимыл тәжірибесі мен білімін
ұсынады , ал жаттығушыларды сол арқылы жаттығуларды қалай орындауға
болатыны туралы қисынды бейнелі түсінік қалыптасады .
Қимылды бөліп немесе тұтас орындау кезеңі. Қимылды орындап көру танысу
кезеңінің бастапқы элементі. Орындап көру арқылы жаттығушы өз міндетін
қаншалықты ұққанын қозғалысқа үйрену міндетін қалай құралғанын тексеруіне
болады. Қимыл-әрекетінің күрделілігіне байланысты жаттығуларды бөліп
немесе тұтас орындауға болады. Қарапайым жаттығуларды толық орындай
білуге болады. Күрделі жаттығуларды бөлшектеп орындаған жөн. Қозғалыс
тәсілін тұтас орындауға жаттығушы қате жіберсе, бөлшектеп орындау әдісін
қолдану қажет.
3 – лекция.
Қимыл-әрекетті үйрету кезеңі.
Баскетбол ойынынан жарысты өткізу және ұйымдастыру.
Жоспары:
1. Ќимыл ептілігініњ ќалыптасуы
2. Ќатені т‰зету ережелері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
1. Ќимыл ептілігініњ ќалыптасуы. Бұл кезеңнің міндеттері
жаттығушыларға тәсіл негізін үйрену, оны тұрақты орындауға жеткізу және
осылар арқылы қимыл ептілігін қалыптастыру оқушының әрбір қозғалысқа
ықыластана орындайтын қимыл әрекетін қимыл ептілігі дейміз.
Қимыл ептілігі қалыптасуының өзіне тән мынадай белгілері бар.
1. Қимыл әрекетін орталық жүйе жүйесінен бақылаумен дағдысыз басқару.
2. Жаттығуды тұрақты дұрыс орындамау.
3. Әртурлі жаңылдыратын себептерге қарсы тұра алмаушылық.
Құрылым жоспары бойынша үйрету кезеңі екі бөлімнен тұрады, қимыл
ептілігі жаттығушы бұл бөлімде оқушылардың жаттығу тәсілінің негізіне,
пайда болған қателерді жоюға жаттығуды орындаудағы дене сіресуін
болдырмауға үйретеді. Физиология тілімен айтқанда орталық жүйе жүйесінің
артығырақ жайыла қозуы бірінші әрекеттен кейін қозу қозғалыс орталығына
ауыса шоғырланады. И.П.Павловтың зерттеуі бойынша динамикалық стереотип
қалыптаса бастайды, ол жүйке процестерінің жаттыққан жүйесі; шартты
рефлекс механизмі бойынша пайда болады.
Оқушыларда бұл мезгілде артық қозғалыстар жоғалады, жаттығуларды
орындау амплетудасы күшееді, сенімділік пайда болады. Бұдан кейінгі
бөлімде қимыл әрекетін орындау тәсілі меңгеріледі және бірталай дағды
белгілері пайда бола бастайды. Бірақ жаттығуларды орындау тұрақсыздығы
сақталады, тәсілді әртүрлі себептер жеңіл бұза алады. Жаттығуды орындау
барысында жіберілген қателерді дер кезінде түзетудің маңызы зор.
Өйткені ол жаттығушының жаттығуды үйренуді жақсы нәтижеге қол жеткізуіне
септігін тигізеді. Қимыл әрекетті меңгерудің бастапқы кезеңдерінде
қателер көп кездеседі. Сондықтан оқу әдістемесін дұрыс қолдана отырып
оларды болдырмауға ұмтылу қажет. Қателердің шығу себептері;
жаттығушылардың үйрену міндеттерін дұрыс ұқпауынан, үйрету жобасын дұрыс
құрмауынан, жалпы дене қуаты дайындығының төмендігінен, өз күшіне
сенбегендігінен, батылдықтың жетіспеуінен, сабақты ұйымдастыруының
бұзылуынан, организмнің тез болдыруынан, алдыңғы үйренген қозғалыс
әрекеттердің кері әрекеттерінен, жаттығу өткізілетін жердің құрал
жабдықтардың педагогикалық талаптарға сай еместігінен.
2. Ќатені т‰зету ережелері.
Жаттығу жасау- қатені көру оңай болғанымен, оның шығу себептерін білу
қиынға соғады. Қатені түзету ережелерін өте көп олардың дене тәрбиесі
тәжірибесінде жиі кездесетіндеріне тоқталатын болсақ.
1. қайта түсіндіру;
2. тәсіл негізін бұзатын қателерді сонан соң ұсақ қателерді түзету;
3. Жаттықтырушының қателерді түзету кезінде пайдаланған жаттығуларды
орындап жібергені жөн.
Қатенің шығуы, оны түзету көбінесе жаттығуларды қайталау және
вариантты қайталау болып бөлінеді. Қарапайым қайталау стандартты
жаттығулар тәсілін үйренгенде пайдаланылады. Жаттығушының қимыл-
әрекеті жаттықтырушының көрсеткендей орындалуын талап етеді. Вариантты
қайталау қозғалыс әрекетін әртүрлі жағдайда орындай алатын икемділікті
талап етеді. Сол мақсатпен қозғалыс әрекетін қайталау әртүрлі ауыспалы
варианттар жүйесінен, түрліше жағдайда орындалады. Оқушылар
жаттығуларды стандартты орындау тәсілін тұрақты игергенде ғана
вариантивті қайталауды пайдалану қажет.
Бұл кезде үйрету әдістердің барлық топтары қолданылады: сөз қолдану
әдістері (талқылау орындалған тапсырманы орындау, талдау т.б.),
көрнекі қабылдау әдістері (кинограмма, тез хабарлау жабдықтары)
тәжірибелік әдістер (жеке бөлшектеп үйрету, тұтасымен жаттықтыруды
үйрету).
4 – лекция.
Қимыл әрекетін жетілдіру.
Жас баскетболистерді дайындау системасы.
Жоспары:
1. Ќимыл єрекетін жетілдіру кезењініњ маќсаты.
2. Ќимыл даѓдысыныњ т‰рлері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні
1. Ќимыл єрекетін жетілдіру кезењініњ маќсаты
Бұл кезеңнің мақсаты –қимыл дағдысын қалыптастыру, сол арқыылы
жоғарғы қимыл ептілігіне жету жаттығуды көп қайталағаннан соң қимыл
ептілігі дағдыға айналады. Қимыл дағдысы деп қозғалыстарға емес, нақты
әрекет нәтижесіне бағытталған қимыл-әрекетін автоматтандыра орындай
алу қабілеттілігін айтамыз. Қимыл дағдысы әртүрілі қозғаушы
факторларға қарсы жоғары тұрақтылық танытады (жаттығуды басқа спорт
залда орындау, көрермендер , әртүрлі метрологиялық жағдайлар т.б.).
Қимыл дағдысын қалыптастырғанда қозғалыс дәлдігі жақсарады, қимыл
ырғағы жетіледі, жеке қозғалыста бір тұтас қимыл әрекетке айналады.
Қимыл дағдысын қалыптастыру кезінде анализаторлар қызметін
білу процесі қатар жүреді қимыл анализаторларының мәні артады, өйткені
бұлшық еттердің сезімталдығы қозғалысты бақылауда жетекші роль
атқарады.Көру анализаторларының қызметі қоршаған сыртқы ортадағы
жағдайда жеке әрекеттің нәтижелігін бақылау қызметіне ауысады. Қимыл
дағдысы жаттығуды көп қайталағанда пайда болады.
Жаттығуларды дұрыс қайталау мынандай факторларға үйрету,
міндеттеріне оқу материалының күрделілігіне, жаттығушылардың дайындық
деңгейіне оқыту әдістемесінің жетілгендігіне байланысты.
Тәрбиеде қайталаудың екі жолы қайталанады. Созылмалы қайталау
кезінде қолайлы дұрыс шынығу аралығы болса, көлемді оқу материалын игеру
кезінде жаттығулар үлкен дидактикалық әсер алады. (Мысалы гимнастикадағы
еркін жаттығулар). Бұл процесті екі себеппен түсіндіреміз: Біріншіден
жаттығу тәсілдерінің есте сақтауы, яғни меңгеріп жатқан оқу материалын
жаттығуды орындап жатқада ғана емес, тынығу аралығында да ұғыну, ойлау.
Екіншіден жаттығуды меңгеру процесінің организмнің бұлшықет әрекетіне
бейімделу қызметіне байланыстылығы жаттығуды орындау ғана емес қалпына келу
кезінде сақталады. Тынығу аралығына қарағанда организімнің қабілеттілігі
қысқарады және жиі тынығу аралығында артады. Сондықтанда жатығуларды
бірінші деп болмайды. Түйінді қайталау , тездете үйрену негізін қарайды.
Оны жеңіл оқу материалын үйренгенде қолданылуы тиімді. Бұл екі жағдайда
да қайталау сипаты әртүрлі болады. Бастапқы үйрену мезгілінде қайталану
жиіліп сонан соң біртіндеп азаяды. Жаңа тәсіл тұрақтандыру үшін бастапқы
жаттығуларды жиі қайталауы керек, ал ол бекет алған соң қайталауға
болады.
2. Ќимыл даѓдысыныњ т‰рлері.
Қимыл дағдысы әртүрлі және біртіндеп қалыптасады. Әртүрлі қалыптасу
төрт түрге бөлінеді.
1. Дағдының жағымсыз тездете қалыптасуын үйрету барысының басында қимыл
әрекетін игеріу тез, сонан соң ақырында қалады.
Өйткені тәсіл негізі тез қабылданады да бөлшектер ұзақ иіріледі.
2. Дағдының жағымды тездете қалыптасуы . Бұл үйренудің бас кезінде дағды
аздап, сонан соң тезірек өседі. Әртүрлі қалыптасудың осы түрі, күрделі
әрекетке жетелейді, жаттығуды бөлшектеп үйреніп, толықтырған соң, ол
үйренулер дағдының тез өсуін шапшаңдатады.
3. Дағды дамуының ақырындау кездері де кездесіп тұрады. Бұндай дағды
жетілу деңгейіне жеткен кезде пайда болады. Дағды неғұрлым жетілген сайын
оның одан ары дамуына қажымас қайрат, көп еңбек және педагогикалық шеберлік
керек.
Дағды дамуының тоқтауы – үйрету әдістері қате болғанда дене қуатының
даму деңгейі ( күш, ептілік , төзімділік жылдамдылық т.б.) Төмен болғанда
жаттығуды епетейсіз (қорқыныш, шаршау) ыңғайсыз жағдайда (нашар спорт
жабдықтарында т.б.) орындағанда пайда болады. жаттығушы дағдыны
қалыптастыру кезінде осы жағдайлады байқап уақытында қателіктерді түзетіп
отыруы қажет. Мықты қимыл дағдысы, уақтында қателіктерді туырлап отырса,
көп жылдар бойы сақталады бекітулер болмаса, дағды бұзылады. Қимыл дәлдігі
жоғалады жаттығу орындау ал-қылығы (өз күшіне сенбеушіліктен)
нәтижелігі нашарлайды т.б. Бірақ дағды түгелімен жоғалып кетпейді негізі
сақталады және қайталанғаннан соң тез қалпына келеді.
Дене тәрбиесінің тәжірибесінде қалыптасар қимыл дағдыларының бір
–бірімен бірге әрекеттенуі жоғалады және жағымсыз жағдай туғызады.
Ертерек қалыптасқан дағдының келесі дағдының қалыптасуы процесін
қиындатуын жағымсыз ауысу дейміз.
5 – лекция.
Жоғары қимыл ептілігі.
Жас өспірдермен жұмыс істеу әдісі.
Жоспары:
1. Ќимыл єрекетініњ жетілу процесі.
2. Дене ќуатын дамыту.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні.
1. Ќимыл єрекетініњ жетілу процесі.
Қимыл дағдының жетілу процесі шексіз, оның негізгі міндеттері
жаттығушы тұрмыс, еңбек спорттық әрекеттер дағдыларын еркін меңгеруге
үйрету. Дағдының тәрбиесінің құндылығы осында. Сонымен жоғарғы қимыл
ептілігі дегеніміз қалыптасқан қимыл –дағдылары нақты өмір жағдайларында
қолдау шеберлігі , ( жүгіру , секіру және басқа өнеркәсіптік әскери
әрекеттер) үйрету мақсатының соңғы межесі алға қойған міндеті орындау үшін,
қимыл дағдысын мынандай жолмен жетілдіру керек: біріншіден , жаттығуды
орындау тәсілінің дағдылығы, екіншіден қимыл дағдыларының меңгерудің
вариаттарын игеріп көру: үшіншіден меңгерген қимыл дағдысын әртүрлі
қозғалыс әрекеттеріне пайдалану шеберлігін игеру: төртіншіден өзгеретін
әрекет жағдайына сай ауысып, бейімделе біліу қабілетін меңгеру: бесіншіден:
жаңа қалыптасқан дағдының ерте игерілген дағдымен әртүрлі бірлік таба
қолдану шеберлігін меңгеру.
Қимыл дағдысын жетілдіру әртүрлі оқу әдістерінің көмегімен іске
асырылады. Оның ішінде жетекші орнында ойын және тұтас үйрету әдістер
алады. Қатені түзету немесе қозғалысты орындау тәсіліне өзгеріс керек
болса, бөлшектеу әдісі қолданылады.
2. Дене ќуатын дамыту.
Дене қуатын дамытуда мынандай әдістерді қолданамыз: бірқалыпты
орындау әдісі , өзгермелі әдісі, қайталау әдісі, интервалды орындау әдісі,
шеберлік әдісі. Бір қалыпты орындау әдісі жаттығуды үзбей ұзақ уақытта,
бір қарқында орындауды талап етеді: (мысалы бірқалыпты жүгіру , жүзу
т.б.) Ұзақ уақыт бір қалыпты істелген жұмыс жүрек қан тамыры тыныс алу
жүиелерін нығайтып, организмнің жалпы төзімділігін дамытады.Өзгермелі
орындау әдісі жаттығуды орындау кезінде өзгеріп отырады.
6 – лекция
Баскетболшыларды дайындау системсы.
Жарыс кезінде команданы басқару.
Жоспары:
1. Жас баскетболшыларды дайындау системасы.
2. Спорт саѓаттарыныњ міндеттері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні.
1. Жас баскетболшыларды дайындау системасы
Бастауыш мектепте басқа пәндермен қатар дене шынықтыру сабағынан
да жүиелі білімен тәрбие беріліп балалардың дені сау болып өсүіне
ерекше көіл бөлінеді. Онда аптасына дене шынықтыру пәніне бөлінген үш
сағаттың сабақтан басқа, сабақ үстіндегі және үй тапсырмасын орындау
кезіндегі сергіту сәттерін , бір аусымда оқитын мектептердің күнделікті
өткізілетін денсаулық сағатымен ұзартылған күн тобындағы спорт сағатын
және ойын саяхаттарын өткізіп отыру көзделген. Бұлай болуыныңда өзімдік
себептер бар. Мысалы, мектеп жасына дейінгі балалар үнемі қозғалыста
болады, жүреді, жүгіреді, ойнайды, және т.б.
Мектеп табалдырығынан бастап олардың жүріс тұрсы қозғалысы, таза ауада
болатын уақыты әлдеқайда азайады, тіпті ұйқысыда бұзылады. Бұл олардың
денсаулығының дұрыс қалыптасуына кері әсерін тигізеді. Зерттеулер
көрсеткендей, мектеп оқушыларының 80 пайызының организімінде ақау
болатыны осының дәлелі. Әрине аптасына үшақ рет өткізілетін дене
шынықтыру сабағы организмның күнделікті қозғалыс қажеттілігін
қанағаттандыра алмайды. Сонда не істеү керек ? Бұл сұраққа жауап беру
үшін мына төмендегідей нақты шаралар орындалуы тиіс.
Мектеп табалдырығын аттаған бірінші сыныптың оқушысы мектеппен қалай
танысса, дене шынықтыру сабағымен де солай танысуы керек. Ал мектептегі
жалпы дене шынықтыру, яғни сауықтыру, яғни сауның басқа пәндермен
салыстырғанда өзіндік ерекшеліктері бар. Оқушылар спорт залға , алаңға
арнайы спорт киіммен ғана шығуы тиіс демек , бұл-оларға қойылатын алғашқы
талап.
Мектепте ұйымдастырылатын дене шынықтыру – сауықтыру жұмыстарының ең
алғашқы бастамасы- күнделікті өткізілетін сабаққа дейінгі бой жазу
жаттығулары. Мұндай жаттығуларды орындаудың мақсаты- бала организімін
алдын ала жұмысқа дайындап, еңбекке деген қабілетін арттыру және олардың
сыныпта дұрыс отыруын қалыптастыру.
Бастауыш сыныптарда таңертеңгі бойжазу жаттығуларын сынып мұалімі
өткізеді. Оған мұғалімнің мүмкіндігі болмаған жағдайда Бұл міндет әр
сыныптың сауықтыру жұмысын ұйымдастырушыға жүктеледі. Бұл мәселеде
партаның қасында тұрып (далада өткізілмеген жағдайда) орындалатын 15
минуттық жаттығулардың қайталану реті ескертіледі және жаттығулар
біртіндеп күрделендіріп жүктемеде арта береді. Жаттығулар жүйесі апта
сайын өзгертіліп отырады. Бұл жаттығулардың кейбіреуін жаттығушыларға
дене шынықтыру сабағында үйретуге болады. Жаттығуларды іріктеген кезде
жаттығушылардың маусымға байланысты киетін киімдері ескеріледі.
Сыныптың сауықтыру жұмысын ұйымдастырушы жаттығуды алдымен өзі
орындап көрсетеді. Бұл бой жазу жаттығулары әрбір 10 минуттан кейін 6-8
рет қайталап көсетеді.
2. Тањ ертењгі бой жазу єдістерініњ т‰рлері.
Таңертеңгі бой жазу жаттығулары мазмұнына қарай төрт топқа бөлінеді.
1. Алғашқы жаттығуларды ұйымдастыру келесі жаттығуларға дайындық
ретінде орындалады.
2. Керіліп созылу жаттығулары
3. Тыныс алу мүшелерімен организімнің қан айналымына әсер ететін
жаттығулар (бір орында тұрып аздап жүру, секіру, жүгіру, отырып тұру
т.б.)
4. Аяқ - қолдың бір мезетте қозғалыуына , яғни денені дұрыс ұстауға
арналға жаттығулар.
Таңертегі бой жазу жаттығуларының ойдағыдай өтіүі , негізінен , оны қалай
ұиымдастыруына байланысты. Ата-аналардың балаларын сабаққа ертерек
жіберулері бұл істің негізгі ұйытқысы болып табылады. Дайындық үстінде
сергіту жаттығуларының негізгі мақсаты-сабақта шаршап отырған оқушылардың
көіл күйін көтеру, осылайша денені сергіту арқылы еңбекке деген қабілетін
арттыру.
Сергіту жаттығуларының орындалу уақыты енең көп дегенде 3 минуттан аспауы
керек. Сергіту жаттығулары балалар шаршап, сабаққа көілі қоймай, ол
қозғалақтай бастаған кезде өткізіледі. Ал жалпы жаттығуды қай кезде
орындауды мұғалімнің өзі шешеді. Жаттығу кезінде терезені ашып, сыныпты
немесе залды желдетіп алу қажет сергіту сәттері мұғалімнің нұсқауымен
1-3 аралығында орындалады. Дайындықтың сапасы негізінен жаттықтырушы
білімімен ұйымдастырушылық қабілетіне оқушылардың дене жағынан өсіп
жетілүімен дайындығына байланысты.
7 – лекция.
Баскетболшылардың қозғалыс тәсілдерін тәрбиелеу.
Келесі жарысқа дайындық.
Жоспары:
1. Баскетбол ойыныныњ тєсілдері.
2. Шабуыл тєсілдерін дамыту жєне тєрбиелеу.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні.
1. Баскетбол ойыныныњ тєсілдері.
Баскетболшы тәсілі үлкен екі бөлімнен тұрады, шабуыл және қорғаныс
тәсілі. Тәсілдің қолданыстар қорғаныс және шабуыл әрекеттерін міндетті
түрдегі бірлігі негізінде ғана үйретілуі және жетілдіру керек. Ал бұл
бірлікке қол жеткізуүшін қолданыстардың кең қорына ие болуы және оларды
ойында қолдана білуі керек, ұтымды тәсілдің болуы баскетболшының дене
қабілеттерін бароынша толық және тиімді қолдануға мүмкіндік береді.
Баскетболшылардың тәсілдік дайындығын сатыға бөлуге болды және
оған сәйкес міндеттер шешіледі. Бірінші сатыда негізгі қолданыстармен
оларды орындау, негізгі амалдары сонымен қатар бұл қозғалыстардың негізгі
бірліктері қоданылады. Қолданыстардың қозғалыста жасалуына және оларды
бағытты өзгерте отырып орындауға оң жаққа, сол жаққа, оң сол қолмен
жасауға баса назар аударған жөн.
Екінші сатыда, бұрын үйретілген қолданыстардың басқаша жаңа амалдар
мен біріктіре отырып қолдану тәсілдері жетілдіріледі.
Үшінші сатыда бұрын үйретілген қолданыстар кешені жетілдіріледі,
кеңейтілдіреді және қайталанады сонымен бірге әр ойыншы мен жеке –жеке
дайындық жүргізіледі. Тәсілдік қолданыстардың әртүрлі бірлігін үйретуде
оларды орындаудағы реттіліктік болуын қадағалаған жөн , бұл үшін әдетте
негізгі тәсілдің қолданыстары бірліг жататын кешенді жатығулар
қолданылады.
2. Шабуыл тәсілдерін тәрбиелеу және дамыту.
Допты қағып алу – доппен ойнауда ең көп тараған қолданыс. Допты
екі қолдап қағып алу үшін бір орында тұрып допқа қара қолды түзү еркін
созу керек. Мұнда бес бармақтар бірбіріне бағытталып үш бес сантиметрге
дейін жақындатылады. Доп саусақтарға тиген кезде қолды сәл бүгіп допты
кеүдеге қарай жақындатады. Әперу және басқа қолданыстармен бірлікте
ғана қағып алуды жетілдіруге болады. Жүгіру кезінде допты қағып алу
үшін қолды допқа қарай алға созған сәтте, жүгіруде кеекті қадамды
жасаушы аяқпен барынша кең-кең қадам жасалады. Допты қағып алып денеге
қарай тартадыда келесі қадамды жасап сүйеусіз жағдайда екінші қадамды
жасап үшіншісін жасамас бұрын доп жіберіледі. Қозғалыста қағып алуда қате
жібермес үшін аяқпен қол жұмысында дұрыс ырғақты бекітуге көмектесеті
жаттығуларды қайталаған жөн.
• Түзу сызық бойымен жүгіргенде, сол аяқпен итерілгеннен кейін бір
кең қадам жасалады да жүгіру жалғастырады. Мұндай қадамды алдын
ала дайындаған жерде дұрыс болады.
• Допты саусақпен итерілгеннен кейін, екі кең қадамды қатарынана
жасау. Жоғарыдан төменнен ұшып бара жатқан допты қағып алуда
қол алға қарай жоғары төмен созылуы керек. Троектория бойынша
доппен амартизация қимылдары жасалады.
8 - лекция
Допты торға лақтыру
Жарыста кездесетін қарсыласқа жоспар құру
Жоспары:
1. Екі ќолдап жоѓарыдан лаќтыру.
2. Ќорѓаныста ойнау тєсілі.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні
1. Екі ќолдап жоѓарыдан лаќтыру.
Қарсылас командаларының негізгі мақсаты: орын алмастырулар,
әперулер айла қимыл сериалары арқылы ойыншылардың бірін лақтыруға ыңғайлы
жерге шығарып қарсылас торына допты дәл түсіріп ойнау.
Допты торға лақтырарда ойыншыдан бұлшық ет күшін дәл есептеп қол,
дене, аяқ қимылдарын сәйкес келүі талап етіледі. Кеүдеден екіқолдап
лақтыру түйін тәрізді жалпы беруден кейін допты шапшаң жүмсақ лақтыра
отырып қажетті траеоктория бойынша торға түсіру.
Екі қолдап жоғарыдан лақтыру, көп жағынан алғанда лақтырудың
кеудеден екі қолмен жасалатын түріне ұқсас, бастапқы қалыпта доп
маңдайдан жоғары ұсталады, ал бүгілген қол шынтақтары бет деңгейіне дейін
көтеріліп алға қарай бағытталады. Лақтырудың бұл түрін секіріп жасағанда
айрықша тиымды себебі, доптың жоғары болуы оның ұшып бара жатқанда ұстап
алуды қиындатады. Иықтан бір қолмен лақтырғанда дайындық қимылдары
мен аяқпен жұмыс істеу. Сипатына қарай кеудеден екі қолмен лақтыру
түріне ұқсас.
Бастан бір қолмен лақтырғанда орындауда доп қолдың
бірінің саусақтарын ұстап тұрады. Бұл жағдайда допты екінші қолмен
ұстауға болады. Басқа қимылдар бастан екі қолмен лақтырғанмен
бірдей.
Секіріп лақтыру – қазіргі заманға баскетболдан маңызды
және тәсілдік жағынан ең ауыр түрі. Мұны секіруді лақтырумен
үйлестіру керек. Лақтыруда бастапқы қалыпты қабылдаудың екі амалы
бар.
1. Ойыншы допты жоғарыдан лақтыру үшін бірден оны бастапқы қалыпқа
әкеледі, сосын итеріле секіріп ең жоғары нүктеге допты нысанаға
қарай жібереді.
2. Ойыншы допты қағып алып бірден жоғары қарай секіреді де қолды
сілтеп допты бастапқы қалыпта әкеледі.
Сосын лақтыруды орындайды.
Мұны мынадай жаттығулар арқылы орындауға болады:
• Биікке секіріп қолмен лақтыру жасағандай қимылдар орындау.
• Дәл осыны тек қолына допты ұстап жасау.
• Допты алаңға ұрып жіберіп алға бір қадам жасап алып оны
ұстап алып аяғын бүгіп бастапқы қалыпқа келу.
Жақын қашықтықтан лақтыру, секіру арқылы жасалады. Бір қолмен
лақтыру кең таралған. Оны орындау үшін жүгіріп келудің соңғы
қадаммен бірге доп қағып алынады да екінші қадам жасап итеріле
секіреді. Жоғары ұшып бара жатып секіруші аяқпен алға – жоғары
қарай қозғалыс жасайды да, сосын тіреуіш аяққа қарай түсіреді.
Секірген сәтте допты қолмен шығара көтеріп ең жоғарғы нүктеде
лақтыруды орындайды. Қозғала жүгіріп доп лақтырудан мынандай
жаттығулар арқылы орындауға болады.
Жаттықтырушы допты қолын алға созып ұстап, ойын
лақтыру сызығында тұрады. Айналысушы қалқанға жүгіріп келіп бір
қадам жасап допты жаттықтырушының қолын сүріп, сосын тағы бір
қадам жасап лақтыруды орындайды.
• Дәл осы кезде жаттығушы айналысушы допқа ие болар сәтінде оны жай
ғана вертикаль күйде лақтырады. Бұл допты қолдан алмай қағып
алу үшін жасалынады.
• Дәл осы, лақтыру қарсы келе жатқан серіктің әперуі арқылы
жасалады.
2. Қорғаныста ойнау тәсілі.
Қорғаныстағы ойыншының әректі үнемі шабуылданушы командаға қарсылық
көрсетуге бағытталуы және доп торға түсіргенше оған ие болуға
бағытталады. Қарсыласы допты торға түсіргеннен оның шабуылының
тоқтата білу қорғаныста ойнау тәсілін машықтану процестерінің ең
маңызды бөлімдері қатарына қояды.
Спортты көбіне орташа тұрысын қолданады. Аласа тұрыста ол
қарсыласы допты жүргізіп жүргенде, ол биігін қысқа ғана демалыс
уақытында қолданады. Қорғаушы үнемі белсенді әрекет ету керек.
Қарсыласының соңынан қозғалып отыру керек және оның қолында доп
бар жоғына қарамастан одан назарды аударып әкетуге болмайды.
Қорғаушының міндеті:
• Жаттығушының допты алуға ыңғайлы орынға көшуіне мүмкіндік
бермеу .
• Егер ойыншы допты қағып алған болса онда оны қандайда
болмасын қозғалыс жасауына кедергі келтіруі, допқа ие болуға
тырысу немесе шабуылшының қателік жіберуін қамтамасыз ету.
2.4. Қорғаныс тәсілдерін тәрбиелеу және дамыту.
9 – лекция.
Баскетболл ойыныныњ єдіс-тєсілдері.
Жоспары:
1. Ќолданыс т‰рлері
2. Секірулер.
9- лекция.
Баскетбол ойнынының әдіс-тәсілдері.
Зақым (травма) алудан сатану.
Жоспары:
1. Қорғаныста және шабуылда дұрыс тәсіл қою.
2. Жарыс алдындағы дайындық.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Білім және ѓылым министрлігі
“Сырдария” университеті
“Мєдениет жєне спорт” факультеті
“Дене тєрбиесі жєне спорт” кафедрасы
“Баскетбол оќыту єдістемесі”
пєні бойынша
050108 “Дене шыныќтыру жєне спорт” мамандығының
студенттері үшін
ОҚУ -ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН.
(Силлабус)
Оқу түрі: күндізгі.
Курс: 3, кредит саны 2.
Лекциялыќ: 15 саѓ.
Практикалыќ: 15 саѓ.
С¤Ж: 30 саѓ.
ОБС¤Ж: 30 саѓ.
Барлық саѓат саны: 90 саѓ.
Қорытынды бақылау: емтихан - V семестр
Аралыќ баќылаулар саны: (кредит бойынша) 2
Барлыќ балл саны: 100 (кредитке)
Жетісай 2007
Құрастырған: оқытушы Ережепов Талѓат Тілеулес±лы.
ОЌУ – ЄДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
(Силлабус)
“Баскетбол оќыту єдістемесі” пєні бойынша
050108 “Дене шыныќтыру жєне спорт” мамандығының студенттері
үшін әзірленген.
Оқу - әдістемелік кешен типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.
Типтік бағдарламаның индексі:______________
Оқу - әдістемелік кешен кафедра мәжілісінде талқыланған
№ Хаттама__________ “_________” 2007__ж
Кафедра маңгерушісі ____________________Б.Тµребеков
Факультеттің әдістемелік кеңесінде мақұлданған
№ Хаттама__________ “_____” 2007__ж
Әдістемелік кеңесінің төрағасы____________________
Университетіњ Ѓылыми кеңесінде мақұлданған
№ Хаттама__________ “_____” 2007__ж
050108 мамандарын дайындайтын кафедра
меңгерушісімен келісілген ___________________
Мазмұны
1. Алѓы
сµз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2. Жалпы
мєліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ..
3. Курстың маќсаты мен
міндеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...
4. Курстыњ пререквизиттері,
постреквизиттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5. Ж±мыс оќу жоспарынан
кµшірме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
6. Оќу сабаќтарыныњ
ќ±рылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... .
7. Студентке арналѓан
ережелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ..
8. Оќу саѓаттарыныњ кредитке сєйкес таќырып бойынша бµліну
кестесі ... ... ..
9. Лекция сабаќтарыныњ
мазм±ны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .
10. Семинар сабаќтарыныњ
жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.
11. С¤Ж жоспары жєне орындау
кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
12. ОБС¤Ж жоспары жєне орындау
кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
13. Студенттердіњ білімін баќылау
т‰рлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
а) баќылау с±раќтары
б) жазбаша баќылау жұмысы
в) тест с±раќтары
14. Студенттердіњ академиялыќ білімін рейтингтік баќылау
ж‰йесі ... ... ... ... ...
15. Пән бойынша оқу процесінің
картасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Алѓы сµз
Оқу - әдістемелік кешені -“Баскетбол оќыту єдістемесі” пєні жалпы
базалыќ пєн ретінде тањдаѓан спорт т‰рі болып табылады. 050108 “Дене
шыныќтыру жєне спорт” мамандығының студенттері үшін арналған барлық
қажетті оқу-әдістемелік материалдардан құралып, осы курс бойынша дәріс
беруші мұғалімнің жұмысын тиімді ұйымдастыруға арналған. Білім беруде
кредиттік технологияны пайдалана отырып, барлық құжаттарды бір кешенге
(комплекске) біріктіру, пәнді меңгеру процесінде студенттің білімін,
машықтануын және біліктілігін жоғарғы деңгейге көтеру мақсаты көзделініп
отыр.
Жұмыстық бағдарламада оқу жұмысының түрлері бойынша сағаттар
көрсетілген:
ПС – практикалық сабақтар, СӨЖ – студенттердің өзіндік жұмысы.
Оқытудың мұндай бағдарламасы (SYLLABUS), семестрдің басында әрбір
студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының
артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, одан әрі
дамуына себін тигізеді деп күтілуде.
СӨЖ-де зерттеліп отырған материалды студент өз бетімен меңгеруі мен үйге
берілген тапсырманы орындау көзделеді: Оқу материалы барлық оқыту
формаларының өрімделуі мен ерекшеленеді.
Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыптан қарастырылуда
неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдармен
терминдерді енгізеді.
Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттің барлығымен
дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жұмысынын барлық көлемін орындауы қажет.
Тапсырмалар мен жағдайлардың жиынтығы студенттерге аудиториялардан тыс
өзіндік жұмысты, үй тапсырмасын орындауға арналған.
Тесттік тапсырмалар студентке кредиттерді тапсыруда пән бойынша өз
білімдерін тексеруге және рейтингтік бақылауды тапсыруға, сынақемтиханды
алуға арналған.
2. Жалпы мәлімет
Лектор: аѓа оќытушы Ережепов Т.Т.
“Дене тєрбиесі жєне спорт” кафедрасы.
№ 1 корпус, 101 кабинет.
Телефон-204
Кафедрада бос уақыты: 9.00 – 18.00
¤ткізу уаќыты жєне орны
№ Аты-жөні Курсты өткізу уақыты Байланыстырушы
мәлімет
Аудиториялық сабақтарСӨЖ Телефон
Ережепов Т.Т.
1
Лекция: Уаќыты: Тел:
Уаќыты: Ауд: Каб:
Ауд: Корпус:
Лекция : Уақыты: Тел:
Уақыты: Ауд: Каб:
Ауд: Корпус:
3. Пәнді оқытудың мақсаты
Маќсаты:
- Студенттерге Баскетбол оќыту єдістемесініњ дене тєрбиесінде орны
мен негізі туралы білім беру
- Баскетбол жаттыѓуларыныњ єдістемесін жєне жаттыѓу єдістемесініњ
негізін оќыту
Пәнді оқытудың міндеттері
Міндеті:
• Дене тєрбиесініњ єр т‰рдегі сатыдаѓы іс - шаралардаѓы алѓашќы
жаттыѓуларын ‰йрету.
• Ќоѓамдаѓы спорт ж±мыстарын т‰рлі кєсіпорындарда сауыќтыру
маќсатында ±йымдастыру
• Идеологиялыќ жєне педагогикалыќ тєрбиені насихаттау.
Жаттыѓушылардыњ шыѓармашылыќ ќаблеттерін кєсіби баѓыттауды дамыту.
4. Курстың пререквизеттері және постреквизеттері:
Пререквизиттер (пєнніњ алдындаПостреквизиттер (пєннен кейін
№ міндетті т‰рде игерілуге µткізілетін, осы пєнге с‰йенетін
ќажетті пєндер) пєндер)
1 Мамандыќќа кіріспе Физиология
2 Адам анатомиясы Биомеханика
3 Ќол добы Спорт педагогикасы мен
психологиясы
5. Ж±мыс оќу жоспарынан кµшірме.
Кредит саны Жалпы Оныњ ішінде
саѓат саны
Лекция Практика С¤Ж ОБС¤Ж Ќорытынды
баќылау
Кредит №-2. 90 15 15 30 30 Емтихан
6. Оқу сабақтарының құрылымы:
Лекция – студентке тақырыпты игеруде неге назар аударуына
бағыт береді
Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен
жұмыс істеуі кажет.
Семинар сабаќтарында – студент талдау, салыстыру, т±жырымдау,
жаѓдайларды аныќтай білу жєне шешу жолдарын белсенді ой-
єрекет, талап, єдіс-тєсілдерді мењгеру ќажет.
СӨЖ – студенттің өзіндік жұмысы. Студент үйге берілген тапсырмаларды
орындайды, өз бетімен меңгереді.
ОБС¤Ж - оќытушыныњ баќылауындаѓы студенттіњ µзіндік ж±мысы.
Материалды сабаќ ‰стінде оќытушыныњ кµмегімен оќып мегеру.
Оќытушы таќырыпќа сєйкес студенттіњ білім дењгейін тексереді,
баќылайды.
7. Студентке арналған ережелер (Rules):
1. Сабаққа кешікпеу керек.
2. Сабақ кезінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы
телефонды өшіріп қою керек.
3. Сабаққа іскер киіммен келу керек.
4. Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда
деканатқа анықтама әкелу керек.
5. Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтіледі.
6. Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.
7. Оќу саѓаттарыныњ кредитке сєйкес таќырып
бойынша бµліну кестесі.
Таќырыптар Лекция Практика С¤Ж ОБС¤Ж
1. Баскетбол ойынына сипаттама 1 1 1 1
2. Ойынның тәртібі және құрал 1 1
жабдықтары
3. Жас баскетболшылардыњ дене 1 1 1 1
ќуатын жетілдірудегі дене
тєрбиесі пєнініњ алатын орны.
4. Спорттық форма аяқ киім және 1 1
оның күтімі
5. Ќимыл єрекет ‰йрету кезењі. 1 1 1 1
6. Баскетбол ойынынан жарысты 1 1
өткізу және ұйымдастыру
7. Ќимыл єрекеттерді жетілдіру. 1 1 1 1
8. Жас баскетболистерді дайындау 1 1
системасы
9. Жоғары қимыл ептілігі. 1 1 1 1
10.Жас өспірдермен жұмыс істеу 1 1
әдісі.
11.Баскетболшыларды дайындау 1 1 1 1
системасы
12.Жарыс кезінде команданы басқару. 1 1
13.Баскетболшылардың қозғалыс 1 1 1 1
тәсілін тәрбиелеу.
14.Келесі жарысқа дайындық. 1 1
15.Допты торға лақтыру. 1 1 1 1
16.Жарыста кездесетін қарсыласқа 1 1
жоспар құру
17.Баскетбол ойнынының 1 1 1 1
әдіс-тәсілдері.
18.Зақым (травма) алудан сақтану 1 1
19.Допты әперу. 1 1 1 1
20.Баскетболшыларды қозғалыс 1 1
тәсілін тәрбиелеу.
21.Ойынның техникасы. 1 1 1 1
22.Допты торға лақтыру. 1 1
23.Допты қағып алу әдістері. 1 1 1 1
24.Баскетбол ойынының әдістері 1 1
25.Қозғалыс белсенділігін арттыру. 1 1 1 1
26.Допты әперу 1 1
27.Допты беру әдістері. 1 1 1 1
28.Ойынның әдістері. 1 1
29.Шабуылдау техникасы. 1 1 1 1
30.Допты қағып алу әдістері 1 1
Барлығы: 15 15 30 30
Қазақстан Республикасы
Білім және ѓылым министрлігі
“Сырдария” университеті
“Мєдениет жєне спорт” факультеті
“Дене тєрбиесі жєне спорт” кафедрасы
“Баскетбол оќыту єдістемесі” пєні бойынша
.
050108 “Дене шыныќтыру жєне спорт”, мамандығының
студенттері үшін
ЛЕКЦИЯНЫЊ ЌЫСЌАША КУРСЫ
Жетісай 2007
9. Лекция сабаќтарыныњ жоспары.
1 – лекция
Баскетбол ойынына сипаттама
Ойынның тәртібі және құрал жабдықтары
Жоспары:
1. Баскетбол ойыныныњ пайда болуы
2. Баскетбол федерациясыныњ ќ±рылуы.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні:
1. Баскетбол ойыныныњ пайда болуы
Ең алғашқы баскетбол өткен сайысы өткен күн деп 1891 жылдың 21
–желтоқсанда Сприч- филд колледжінің дене тәрбиесі пәнінің мұғалімі
Джеймс Нейсмитке айналысуға қолайлы көңіл күй көтеретін қимылдар ойлап
тауып гимнастика сабағын жандандыру тапсырылды.
Нейсмит “ойлап тапқан ”ойынның ең алғаш рет өз сыныбында өткізілді.
Орналаласқан болион ернеуіне яғни 3 метр бйіктікке ол өзі
шабдалы салынған карзиноларды бір-біріне қарама-қарсы орналастырды. Бұл
корзиналарға доп лақтыру қажет. Сүйтіп баскетбол ағылшын тілінде “карзина
доп” деген сөзден құралған. Ойын үшін футбол добы қолданылды және оған әр
командаға 9-ойыншыдан бөлінген 18-адам қатысқан. Кейін бұл сан 7-ге 1897
жылдан 5-ке дейін қысқартылды. Себебі ойыншылардың көп болуы алаңда тек
кедергі – кесір әкелетін еді. Ойыншылардың үнемі қақтығысып қалып отыруы
ойын ережесін жасауды талап етеді. Олардың ең алғашқысы 13 бөліктен
тұрады.
Ойын АҚШ- та тарала бастады баскетбол спорттық ойындар деп есептеле
бастады 1894 жылы ең алғаш рет ойынның заңды ережесі басылып шығарылды
және соның негізінде жарыстар өткізіле бастады. Біртіндеп ойын тактикасы
мен тәсілі қалыптасты. Тәсілдік қолданыстар белгілене бастады, қағып алу,
әрі жіберу баскетболшылардың ойындағы қызметі анықталды – шабуылшылар мен
қорғанушыларға бөлінді.
1936 жылы баскетбол ең алғаш рет ХІІ олимпияда ойындары
бағдарламасына енді .
1921 жылдары баскетбол Орта Азия елдеріне тарай бастады .
Біздің Қазақстанда алғаш рет 1928 жылы Қызылорда, Ташкент қалаларында
алғашқы жарыстар өткізілді.
1946 жылдан бастап жергілікті жарыстар өткізіле бастады. Ал оның
жеңімпаздары республика чемпионы атағы үшін жарыста 1947 жылы алғаш рет
КСРО біріншілігіне қатыса отырып қазақсатандықтар 10 команда ішінен 6-шы
орынды иеленді .
2. Баскетбол федерациясыныњ ќ±рылуы.
Қазақстан мемлекетінің тәүелсіздігінің алуына байланысты
репуликамызда баскетболды дамытудың жаңа беттері ашылды. 1991 жылы
Қазақстан респуликасының баскетбол федерациясы құрылды 1992 жыл ұлттық
чемпионат өткізілді. Қазақстан репуликасының құрама командалары Азия
ойындарында Әлем чемпионаттарында Олимпияда ойындарында еліміздің
намысын қорғауға дайындалуда.
2 – лекция.
Жас баскетболшылардың дене қуатын
жетілдірудегі дене тәрбиесі пәнінің алатын орны.
Спорттық форма аяқ киім және оның күтімі
Жоспары:
1. Жас балаларды ‰йрету методикасы
2. Жаттыѓу т‰рлері
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні.
1) Жас балаларды қимыл-әрекетке үйрету методикасы .
Жеке адамды жан-жақты ждамытуды дене тәрбиесінің маңызы зор.
Баскетболшыларға арналған дене тәрбиесінің бағдарламасында көрсетілген
басты міндеттерге, сүиеніп дене тәрбиесінің кейбір мәселелерін
қарсатырайық. Оқушылар денесінің дұрыс дамуы, денсаулығының нығайуы, жұмыс
қабілетілігің артыуы, сыртқы ортаның қолайсыз жағдаларына қарсы тұруы.
Жақсы денсаулық адамның жеке және қоғамның іс-әрекетіне жемісті
қатысуының маңызды кепілі.
Оқушылардың денсаулығына қамқорлық жасауға біздің қоғамымыз мейлінше
мүдделі. Бірақ оқушылардың сабақтарда, сабақтан тыс уақытта,спорт
саясаттарында дене тәрбиесін күн сайын ұйымдастырып, қолайлы жағдайлар
жасау қажет. Әр бір мектепте барлық оқу-тәрбие мекемелерінде жабдықтар мен
құралдар және жақсы жарықталған спортзалдары мен алаңдары болуы тиіс.
Өмірге қажетті дағды және іскерлік қозғалыстың барысында қалыптасады.
Табиғат қозғалыстың түрлері; жүгіру, қарғу, жүзү, лақтыру, өрмелеу т.б.
Жас адамның денесі түрлі жаттығулар көлемімен ширап,дамиды.
Сондықтан күш, жылдамдық , төзімділік сияқты адам қабілеттерін дамыту,
оқушылардың қозғалғыш тәжірибесі бағытталады. Дене қозғалысын
үйлестіреді.
Дене тәрбиесіне оқыту дегеніміз адамның дене қуатына және
психологиялық жетілуіне бағытталған арнаулы білім жүйесі мен қимыл әрекетке
үйрету, оны меңгеру процесі. Дене тәрбиесіндегі үйретудің нәтижесі дене
қуаты бөлімі болып келеді. Қозғалысқа үйрету теорялық және практикалық
бөлімдерден тұрады. Теориялық мағлұматтың көлемі мен мазмұны жалпы
педагогтың принцптерімен анықталады.
2. Жаттыѓу т‰рлері. Жаттығу мақсатына , жаттығушылар контингентіне
сәйкес үш топқа бөлінеді
1. Дене тәрбиесінің әлеуметтік қажетілігі туралы мағлұмат.
2. Дене тәрбиесі жаттығуларын қолдану ережерелі туралы мағлұмат.
3. Медициналық биологиялық мағлұмат.
Қимыл-әрекетке үйрену алдында оқушы оның ережелерін, адам денесінің
қозғалу зияндықтарын, арнайы терминология туралы мағлұмат алу керек.
Теориялық мағлуматтар алу кезеңдері қимыл–тәжірибесі , арнайы оқулық, сөз
және көрнекі қабылдау, мұғалімнің әрекеті, кино және бейнефильмдер көрсетү
т.б. Теориялық мағлұматтарды баяндау, кіріспе сабақтар мен оқу
материялдарын үйрену кеізінде жүзеге асырады. Қимыл-әрекетке үйрету үш
кезеңнен тұрады: таныстыру,үйрену ,жетілдіру кезеңдері .
Қимыл әрекеттік тыныстыру кезеңнің міндеті жаттығушылар үйренетін
жаттығулар туралы түсінік беру және соны үйретуге ынтасын ояту, түсіну,
ұғыныу процесі қалыптастыру кезеңде бір-біріне байланысты үш кезең пайда
болады.
1. Үйрену міндеттерін ұғыну кезеңінде жаттығушылар міндеті бір
жаттығудан немесе бірнеше жаттығу орындауды ұғыну. жаттығушылар
тәсілдің негізін түсінүі керек, ал бөлшектерін келесі оқыту
кезеңдерінде үйренеді.
2. Орындау таңбасын құру кезінде оқытушы қимыл тәжірибесі мен білімін
ұсынады , ал жаттығушыларды сол арқылы жаттығуларды қалай орындауға
болатыны туралы қисынды бейнелі түсінік қалыптасады .
Қимылды бөліп немесе тұтас орындау кезеңі. Қимылды орындап көру танысу
кезеңінің бастапқы элементі. Орындап көру арқылы жаттығушы өз міндетін
қаншалықты ұққанын қозғалысқа үйрену міндетін қалай құралғанын тексеруіне
болады. Қимыл-әрекетінің күрделілігіне байланысты жаттығуларды бөліп
немесе тұтас орындауға болады. Қарапайым жаттығуларды толық орындай
білуге болады. Күрделі жаттығуларды бөлшектеп орындаған жөн. Қозғалыс
тәсілін тұтас орындауға жаттығушы қате жіберсе, бөлшектеп орындау әдісін
қолдану қажет.
3 – лекция.
Қимыл-әрекетті үйрету кезеңі.
Баскетбол ойынынан жарысты өткізу және ұйымдастыру.
Жоспары:
1. Ќимыл ептілігініњ ќалыптасуы
2. Ќатені т‰зету ережелері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
1. Ќимыл ептілігініњ ќалыптасуы. Бұл кезеңнің міндеттері
жаттығушыларға тәсіл негізін үйрену, оны тұрақты орындауға жеткізу және
осылар арқылы қимыл ептілігін қалыптастыру оқушының әрбір қозғалысқа
ықыластана орындайтын қимыл әрекетін қимыл ептілігі дейміз.
Қимыл ептілігі қалыптасуының өзіне тән мынадай белгілері бар.
1. Қимыл әрекетін орталық жүйе жүйесінен бақылаумен дағдысыз басқару.
2. Жаттығуды тұрақты дұрыс орындамау.
3. Әртурлі жаңылдыратын себептерге қарсы тұра алмаушылық.
Құрылым жоспары бойынша үйрету кезеңі екі бөлімнен тұрады, қимыл
ептілігі жаттығушы бұл бөлімде оқушылардың жаттығу тәсілінің негізіне,
пайда болған қателерді жоюға жаттығуды орындаудағы дене сіресуін
болдырмауға үйретеді. Физиология тілімен айтқанда орталық жүйе жүйесінің
артығырақ жайыла қозуы бірінші әрекеттен кейін қозу қозғалыс орталығына
ауыса шоғырланады. И.П.Павловтың зерттеуі бойынша динамикалық стереотип
қалыптаса бастайды, ол жүйке процестерінің жаттыққан жүйесі; шартты
рефлекс механизмі бойынша пайда болады.
Оқушыларда бұл мезгілде артық қозғалыстар жоғалады, жаттығуларды
орындау амплетудасы күшееді, сенімділік пайда болады. Бұдан кейінгі
бөлімде қимыл әрекетін орындау тәсілі меңгеріледі және бірталай дағды
белгілері пайда бола бастайды. Бірақ жаттығуларды орындау тұрақсыздығы
сақталады, тәсілді әртүрлі себептер жеңіл бұза алады. Жаттығуды орындау
барысында жіберілген қателерді дер кезінде түзетудің маңызы зор.
Өйткені ол жаттығушының жаттығуды үйренуді жақсы нәтижеге қол жеткізуіне
септігін тигізеді. Қимыл әрекетті меңгерудің бастапқы кезеңдерінде
қателер көп кездеседі. Сондықтан оқу әдістемесін дұрыс қолдана отырып
оларды болдырмауға ұмтылу қажет. Қателердің шығу себептері;
жаттығушылардың үйрену міндеттерін дұрыс ұқпауынан, үйрету жобасын дұрыс
құрмауынан, жалпы дене қуаты дайындығының төмендігінен, өз күшіне
сенбегендігінен, батылдықтың жетіспеуінен, сабақты ұйымдастыруының
бұзылуынан, организмнің тез болдыруынан, алдыңғы үйренген қозғалыс
әрекеттердің кері әрекеттерінен, жаттығу өткізілетін жердің құрал
жабдықтардың педагогикалық талаптарға сай еместігінен.
2. Ќатені т‰зету ережелері.
Жаттығу жасау- қатені көру оңай болғанымен, оның шығу себептерін білу
қиынға соғады. Қатені түзету ережелерін өте көп олардың дене тәрбиесі
тәжірибесінде жиі кездесетіндеріне тоқталатын болсақ.
1. қайта түсіндіру;
2. тәсіл негізін бұзатын қателерді сонан соң ұсақ қателерді түзету;
3. Жаттықтырушының қателерді түзету кезінде пайдаланған жаттығуларды
орындап жібергені жөн.
Қатенің шығуы, оны түзету көбінесе жаттығуларды қайталау және
вариантты қайталау болып бөлінеді. Қарапайым қайталау стандартты
жаттығулар тәсілін үйренгенде пайдаланылады. Жаттығушының қимыл-
әрекеті жаттықтырушының көрсеткендей орындалуын талап етеді. Вариантты
қайталау қозғалыс әрекетін әртүрлі жағдайда орындай алатын икемділікті
талап етеді. Сол мақсатпен қозғалыс әрекетін қайталау әртүрлі ауыспалы
варианттар жүйесінен, түрліше жағдайда орындалады. Оқушылар
жаттығуларды стандартты орындау тәсілін тұрақты игергенде ғана
вариантивті қайталауды пайдалану қажет.
Бұл кезде үйрету әдістердің барлық топтары қолданылады: сөз қолдану
әдістері (талқылау орындалған тапсырманы орындау, талдау т.б.),
көрнекі қабылдау әдістері (кинограмма, тез хабарлау жабдықтары)
тәжірибелік әдістер (жеке бөлшектеп үйрету, тұтасымен жаттықтыруды
үйрету).
4 – лекция.
Қимыл әрекетін жетілдіру.
Жас баскетболистерді дайындау системасы.
Жоспары:
1. Ќимыл єрекетін жетілдіру кезењініњ маќсаты.
2. Ќимыл даѓдысыныњ т‰рлері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні
1. Ќимыл єрекетін жетілдіру кезењініњ маќсаты
Бұл кезеңнің мақсаты –қимыл дағдысын қалыптастыру, сол арқыылы
жоғарғы қимыл ептілігіне жету жаттығуды көп қайталағаннан соң қимыл
ептілігі дағдыға айналады. Қимыл дағдысы деп қозғалыстарға емес, нақты
әрекет нәтижесіне бағытталған қимыл-әрекетін автоматтандыра орындай
алу қабілеттілігін айтамыз. Қимыл дағдысы әртүрілі қозғаушы
факторларға қарсы жоғары тұрақтылық танытады (жаттығуды басқа спорт
залда орындау, көрермендер , әртүрлі метрологиялық жағдайлар т.б.).
Қимыл дағдысын қалыптастырғанда қозғалыс дәлдігі жақсарады, қимыл
ырғағы жетіледі, жеке қозғалыста бір тұтас қимыл әрекетке айналады.
Қимыл дағдысын қалыптастыру кезінде анализаторлар қызметін
білу процесі қатар жүреді қимыл анализаторларының мәні артады, өйткені
бұлшық еттердің сезімталдығы қозғалысты бақылауда жетекші роль
атқарады.Көру анализаторларының қызметі қоршаған сыртқы ортадағы
жағдайда жеке әрекеттің нәтижелігін бақылау қызметіне ауысады. Қимыл
дағдысы жаттығуды көп қайталағанда пайда болады.
Жаттығуларды дұрыс қайталау мынандай факторларға үйрету,
міндеттеріне оқу материалының күрделілігіне, жаттығушылардың дайындық
деңгейіне оқыту әдістемесінің жетілгендігіне байланысты.
Тәрбиеде қайталаудың екі жолы қайталанады. Созылмалы қайталау
кезінде қолайлы дұрыс шынығу аралығы болса, көлемді оқу материалын игеру
кезінде жаттығулар үлкен дидактикалық әсер алады. (Мысалы гимнастикадағы
еркін жаттығулар). Бұл процесті екі себеппен түсіндіреміз: Біріншіден
жаттығу тәсілдерінің есте сақтауы, яғни меңгеріп жатқан оқу материалын
жаттығуды орындап жатқада ғана емес, тынығу аралығында да ұғыну, ойлау.
Екіншіден жаттығуды меңгеру процесінің организмнің бұлшықет әрекетіне
бейімделу қызметіне байланыстылығы жаттығуды орындау ғана емес қалпына келу
кезінде сақталады. Тынығу аралығына қарағанда организімнің қабілеттілігі
қысқарады және жиі тынығу аралығында артады. Сондықтанда жатығуларды
бірінші деп болмайды. Түйінді қайталау , тездете үйрену негізін қарайды.
Оны жеңіл оқу материалын үйренгенде қолданылуы тиімді. Бұл екі жағдайда
да қайталау сипаты әртүрлі болады. Бастапқы үйрену мезгілінде қайталану
жиіліп сонан соң біртіндеп азаяды. Жаңа тәсіл тұрақтандыру үшін бастапқы
жаттығуларды жиі қайталауы керек, ал ол бекет алған соң қайталауға
болады.
2. Ќимыл даѓдысыныњ т‰рлері.
Қимыл дағдысы әртүрлі және біртіндеп қалыптасады. Әртүрлі қалыптасу
төрт түрге бөлінеді.
1. Дағдының жағымсыз тездете қалыптасуын үйрету барысының басында қимыл
әрекетін игеріу тез, сонан соң ақырында қалады.
Өйткені тәсіл негізі тез қабылданады да бөлшектер ұзақ иіріледі.
2. Дағдының жағымды тездете қалыптасуы . Бұл үйренудің бас кезінде дағды
аздап, сонан соң тезірек өседі. Әртүрлі қалыптасудың осы түрі, күрделі
әрекетке жетелейді, жаттығуды бөлшектеп үйреніп, толықтырған соң, ол
үйренулер дағдының тез өсуін шапшаңдатады.
3. Дағды дамуының ақырындау кездері де кездесіп тұрады. Бұндай дағды
жетілу деңгейіне жеткен кезде пайда болады. Дағды неғұрлым жетілген сайын
оның одан ары дамуына қажымас қайрат, көп еңбек және педагогикалық шеберлік
керек.
Дағды дамуының тоқтауы – үйрету әдістері қате болғанда дене қуатының
даму деңгейі ( күш, ептілік , төзімділік жылдамдылық т.б.) Төмен болғанда
жаттығуды епетейсіз (қорқыныш, шаршау) ыңғайсыз жағдайда (нашар спорт
жабдықтарында т.б.) орындағанда пайда болады. жаттығушы дағдыны
қалыптастыру кезінде осы жағдайлады байқап уақытында қателіктерді түзетіп
отыруы қажет. Мықты қимыл дағдысы, уақтында қателіктерді туырлап отырса,
көп жылдар бойы сақталады бекітулер болмаса, дағды бұзылады. Қимыл дәлдігі
жоғалады жаттығу орындау ал-қылығы (өз күшіне сенбеушіліктен)
нәтижелігі нашарлайды т.б. Бірақ дағды түгелімен жоғалып кетпейді негізі
сақталады және қайталанғаннан соң тез қалпына келеді.
Дене тәрбиесінің тәжірибесінде қалыптасар қимыл дағдыларының бір
–бірімен бірге әрекеттенуі жоғалады және жағымсыз жағдай туғызады.
Ертерек қалыптасқан дағдының келесі дағдының қалыптасуы процесін
қиындатуын жағымсыз ауысу дейміз.
5 – лекция.
Жоғары қимыл ептілігі.
Жас өспірдермен жұмыс істеу әдісі.
Жоспары:
1. Ќимыл єрекетініњ жетілу процесі.
2. Дене ќуатын дамыту.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні.
1. Ќимыл єрекетініњ жетілу процесі.
Қимыл дағдының жетілу процесі шексіз, оның негізгі міндеттері
жаттығушы тұрмыс, еңбек спорттық әрекеттер дағдыларын еркін меңгеруге
үйрету. Дағдының тәрбиесінің құндылығы осында. Сонымен жоғарғы қимыл
ептілігі дегеніміз қалыптасқан қимыл –дағдылары нақты өмір жағдайларында
қолдау шеберлігі , ( жүгіру , секіру және басқа өнеркәсіптік әскери
әрекеттер) үйрету мақсатының соңғы межесі алға қойған міндеті орындау үшін,
қимыл дағдысын мынандай жолмен жетілдіру керек: біріншіден , жаттығуды
орындау тәсілінің дағдылығы, екіншіден қимыл дағдыларының меңгерудің
вариаттарын игеріп көру: үшіншіден меңгерген қимыл дағдысын әртүрлі
қозғалыс әрекеттеріне пайдалану шеберлігін игеру: төртіншіден өзгеретін
әрекет жағдайына сай ауысып, бейімделе біліу қабілетін меңгеру: бесіншіден:
жаңа қалыптасқан дағдының ерте игерілген дағдымен әртүрлі бірлік таба
қолдану шеберлігін меңгеру.
Қимыл дағдысын жетілдіру әртүрлі оқу әдістерінің көмегімен іске
асырылады. Оның ішінде жетекші орнында ойын және тұтас үйрету әдістер
алады. Қатені түзету немесе қозғалысты орындау тәсіліне өзгеріс керек
болса, бөлшектеу әдісі қолданылады.
2. Дене ќуатын дамыту.
Дене қуатын дамытуда мынандай әдістерді қолданамыз: бірқалыпты
орындау әдісі , өзгермелі әдісі, қайталау әдісі, интервалды орындау әдісі,
шеберлік әдісі. Бір қалыпты орындау әдісі жаттығуды үзбей ұзақ уақытта,
бір қарқында орындауды талап етеді: (мысалы бірқалыпты жүгіру , жүзу
т.б.) Ұзақ уақыт бір қалыпты істелген жұмыс жүрек қан тамыры тыныс алу
жүиелерін нығайтып, организмнің жалпы төзімділігін дамытады.Өзгермелі
орындау әдісі жаттығуды орындау кезінде өзгеріп отырады.
6 – лекция
Баскетболшыларды дайындау системсы.
Жарыс кезінде команданы басқару.
Жоспары:
1. Жас баскетболшыларды дайындау системасы.
2. Спорт саѓаттарыныњ міндеттері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні.
1. Жас баскетболшыларды дайындау системасы
Бастауыш мектепте басқа пәндермен қатар дене шынықтыру сабағынан
да жүиелі білімен тәрбие беріліп балалардың дені сау болып өсүіне
ерекше көіл бөлінеді. Онда аптасына дене шынықтыру пәніне бөлінген үш
сағаттың сабақтан басқа, сабақ үстіндегі және үй тапсырмасын орындау
кезіндегі сергіту сәттерін , бір аусымда оқитын мектептердің күнделікті
өткізілетін денсаулық сағатымен ұзартылған күн тобындағы спорт сағатын
және ойын саяхаттарын өткізіп отыру көзделген. Бұлай болуыныңда өзімдік
себептер бар. Мысалы, мектеп жасына дейінгі балалар үнемі қозғалыста
болады, жүреді, жүгіреді, ойнайды, және т.б.
Мектеп табалдырығынан бастап олардың жүріс тұрсы қозғалысы, таза ауада
болатын уақыты әлдеқайда азайады, тіпті ұйқысыда бұзылады. Бұл олардың
денсаулығының дұрыс қалыптасуына кері әсерін тигізеді. Зерттеулер
көрсеткендей, мектеп оқушыларының 80 пайызының организімінде ақау
болатыны осының дәлелі. Әрине аптасына үшақ рет өткізілетін дене
шынықтыру сабағы организмның күнделікті қозғалыс қажеттілігін
қанағаттандыра алмайды. Сонда не істеү керек ? Бұл сұраққа жауап беру
үшін мына төмендегідей нақты шаралар орындалуы тиіс.
Мектеп табалдырығын аттаған бірінші сыныптың оқушысы мектеппен қалай
танысса, дене шынықтыру сабағымен де солай танысуы керек. Ал мектептегі
жалпы дене шынықтыру, яғни сауықтыру, яғни сауның басқа пәндермен
салыстырғанда өзіндік ерекшеліктері бар. Оқушылар спорт залға , алаңға
арнайы спорт киіммен ғана шығуы тиіс демек , бұл-оларға қойылатын алғашқы
талап.
Мектепте ұйымдастырылатын дене шынықтыру – сауықтыру жұмыстарының ең
алғашқы бастамасы- күнделікті өткізілетін сабаққа дейінгі бой жазу
жаттығулары. Мұндай жаттығуларды орындаудың мақсаты- бала организімін
алдын ала жұмысқа дайындап, еңбекке деген қабілетін арттыру және олардың
сыныпта дұрыс отыруын қалыптастыру.
Бастауыш сыныптарда таңертеңгі бойжазу жаттығуларын сынып мұалімі
өткізеді. Оған мұғалімнің мүмкіндігі болмаған жағдайда Бұл міндет әр
сыныптың сауықтыру жұмысын ұйымдастырушыға жүктеледі. Бұл мәселеде
партаның қасында тұрып (далада өткізілмеген жағдайда) орындалатын 15
минуттық жаттығулардың қайталану реті ескертіледі және жаттығулар
біртіндеп күрделендіріп жүктемеде арта береді. Жаттығулар жүйесі апта
сайын өзгертіліп отырады. Бұл жаттығулардың кейбіреуін жаттығушыларға
дене шынықтыру сабағында үйретуге болады. Жаттығуларды іріктеген кезде
жаттығушылардың маусымға байланысты киетін киімдері ескеріледі.
Сыныптың сауықтыру жұмысын ұйымдастырушы жаттығуды алдымен өзі
орындап көрсетеді. Бұл бой жазу жаттығулары әрбір 10 минуттан кейін 6-8
рет қайталап көсетеді.
2. Тањ ертењгі бой жазу єдістерініњ т‰рлері.
Таңертеңгі бой жазу жаттығулары мазмұнына қарай төрт топқа бөлінеді.
1. Алғашқы жаттығуларды ұйымдастыру келесі жаттығуларға дайындық
ретінде орындалады.
2. Керіліп созылу жаттығулары
3. Тыныс алу мүшелерімен организімнің қан айналымына әсер ететін
жаттығулар (бір орында тұрып аздап жүру, секіру, жүгіру, отырып тұру
т.б.)
4. Аяқ - қолдың бір мезетте қозғалыуына , яғни денені дұрыс ұстауға
арналға жаттығулар.
Таңертегі бой жазу жаттығуларының ойдағыдай өтіүі , негізінен , оны қалай
ұиымдастыруына байланысты. Ата-аналардың балаларын сабаққа ертерек
жіберулері бұл істің негізгі ұйытқысы болып табылады. Дайындық үстінде
сергіту жаттығуларының негізгі мақсаты-сабақта шаршап отырған оқушылардың
көіл күйін көтеру, осылайша денені сергіту арқылы еңбекке деген қабілетін
арттыру.
Сергіту жаттығуларының орындалу уақыты енең көп дегенде 3 минуттан аспауы
керек. Сергіту жаттығулары балалар шаршап, сабаққа көілі қоймай, ол
қозғалақтай бастаған кезде өткізіледі. Ал жалпы жаттығуды қай кезде
орындауды мұғалімнің өзі шешеді. Жаттығу кезінде терезені ашып, сыныпты
немесе залды желдетіп алу қажет сергіту сәттері мұғалімнің нұсқауымен
1-3 аралығында орындалады. Дайындықтың сапасы негізінен жаттықтырушы
білімімен ұйымдастырушылық қабілетіне оқушылардың дене жағынан өсіп
жетілүімен дайындығына байланысты.
7 – лекция.
Баскетболшылардың қозғалыс тәсілдерін тәрбиелеу.
Келесі жарысқа дайындық.
Жоспары:
1. Баскетбол ойыныныњ тєсілдері.
2. Шабуыл тєсілдерін дамыту жєне тєрбиелеу.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні.
1. Баскетбол ойыныныњ тєсілдері.
Баскетболшы тәсілі үлкен екі бөлімнен тұрады, шабуыл және қорғаныс
тәсілі. Тәсілдің қолданыстар қорғаныс және шабуыл әрекеттерін міндетті
түрдегі бірлігі негізінде ғана үйретілуі және жетілдіру керек. Ал бұл
бірлікке қол жеткізуүшін қолданыстардың кең қорына ие болуы және оларды
ойында қолдана білуі керек, ұтымды тәсілдің болуы баскетболшының дене
қабілеттерін бароынша толық және тиімді қолдануға мүмкіндік береді.
Баскетболшылардың тәсілдік дайындығын сатыға бөлуге болды және
оған сәйкес міндеттер шешіледі. Бірінші сатыда негізгі қолданыстармен
оларды орындау, негізгі амалдары сонымен қатар бұл қозғалыстардың негізгі
бірліктері қоданылады. Қолданыстардың қозғалыста жасалуына және оларды
бағытты өзгерте отырып орындауға оң жаққа, сол жаққа, оң сол қолмен
жасауға баса назар аударған жөн.
Екінші сатыда, бұрын үйретілген қолданыстардың басқаша жаңа амалдар
мен біріктіре отырып қолдану тәсілдері жетілдіріледі.
Үшінші сатыда бұрын үйретілген қолданыстар кешені жетілдіріледі,
кеңейтілдіреді және қайталанады сонымен бірге әр ойыншы мен жеке –жеке
дайындық жүргізіледі. Тәсілдік қолданыстардың әртүрлі бірлігін үйретуде
оларды орындаудағы реттіліктік болуын қадағалаған жөн , бұл үшін әдетте
негізгі тәсілдің қолданыстары бірліг жататын кешенді жатығулар
қолданылады.
2. Шабуыл тәсілдерін тәрбиелеу және дамыту.
Допты қағып алу – доппен ойнауда ең көп тараған қолданыс. Допты
екі қолдап қағып алу үшін бір орында тұрып допқа қара қолды түзү еркін
созу керек. Мұнда бес бармақтар бірбіріне бағытталып үш бес сантиметрге
дейін жақындатылады. Доп саусақтарға тиген кезде қолды сәл бүгіп допты
кеүдеге қарай жақындатады. Әперу және басқа қолданыстармен бірлікте
ғана қағып алуды жетілдіруге болады. Жүгіру кезінде допты қағып алу
үшін қолды допқа қарай алға созған сәтте, жүгіруде кеекті қадамды
жасаушы аяқпен барынша кең-кең қадам жасалады. Допты қағып алып денеге
қарай тартадыда келесі қадамды жасап сүйеусіз жағдайда екінші қадамды
жасап үшіншісін жасамас бұрын доп жіберіледі. Қозғалыста қағып алуда қате
жібермес үшін аяқпен қол жұмысында дұрыс ырғақты бекітуге көмектесеті
жаттығуларды қайталаған жөн.
• Түзу сызық бойымен жүгіргенде, сол аяқпен итерілгеннен кейін бір
кең қадам жасалады да жүгіру жалғастырады. Мұндай қадамды алдын
ала дайындаған жерде дұрыс болады.
• Допты саусақпен итерілгеннен кейін, екі кең қадамды қатарынана
жасау. Жоғарыдан төменнен ұшып бара жатқан допты қағып алуда
қол алға қарай жоғары төмен созылуы керек. Троектория бойынша
доппен амартизация қимылдары жасалады.
8 - лекция
Допты торға лақтыру
Жарыста кездесетін қарсыласқа жоспар құру
Жоспары:
1. Екі ќолдап жоѓарыдан лаќтыру.
2. Ќорѓаныста ойнау тєсілі.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. М., Фис 66
5. Грасис А.М. Методики подготовки баскетболиста. М., Фис-58
6. Зинин А. Детский баскетбол. М., Фис- 1969
Ќосымша:
7. Керамикас С.А. Баскетбол. М., Фис- 1961
8. Колпаков В. Очерки о советском баскетболе. М., Фис –1960
9. Сгункус С.С. И индивидуальный тренеровки баскетболистов. М., Фис-1967
10. Типовая учебная программа для вузов специальности 031100 Физическая
культура и спорт. Алматы 2001
Лекцияныњ мєтіні
1. Екі ќолдап жоѓарыдан лаќтыру.
Қарсылас командаларының негізгі мақсаты: орын алмастырулар,
әперулер айла қимыл сериалары арқылы ойыншылардың бірін лақтыруға ыңғайлы
жерге шығарып қарсылас торына допты дәл түсіріп ойнау.
Допты торға лақтырарда ойыншыдан бұлшық ет күшін дәл есептеп қол,
дене, аяқ қимылдарын сәйкес келүі талап етіледі. Кеүдеден екіқолдап
лақтыру түйін тәрізді жалпы беруден кейін допты шапшаң жүмсақ лақтыра
отырып қажетті траеоктория бойынша торға түсіру.
Екі қолдап жоғарыдан лақтыру, көп жағынан алғанда лақтырудың
кеудеден екі қолмен жасалатын түріне ұқсас, бастапқы қалыпта доп
маңдайдан жоғары ұсталады, ал бүгілген қол шынтақтары бет деңгейіне дейін
көтеріліп алға қарай бағытталады. Лақтырудың бұл түрін секіріп жасағанда
айрықша тиымды себебі, доптың жоғары болуы оның ұшып бара жатқанда ұстап
алуды қиындатады. Иықтан бір қолмен лақтырғанда дайындық қимылдары
мен аяқпен жұмыс істеу. Сипатына қарай кеудеден екі қолмен лақтыру
түріне ұқсас.
Бастан бір қолмен лақтырғанда орындауда доп қолдың
бірінің саусақтарын ұстап тұрады. Бұл жағдайда допты екінші қолмен
ұстауға болады. Басқа қимылдар бастан екі қолмен лақтырғанмен
бірдей.
Секіріп лақтыру – қазіргі заманға баскетболдан маңызды
және тәсілдік жағынан ең ауыр түрі. Мұны секіруді лақтырумен
үйлестіру керек. Лақтыруда бастапқы қалыпты қабылдаудың екі амалы
бар.
1. Ойыншы допты жоғарыдан лақтыру үшін бірден оны бастапқы қалыпқа
әкеледі, сосын итеріле секіріп ең жоғары нүктеге допты нысанаға
қарай жібереді.
2. Ойыншы допты қағып алып бірден жоғары қарай секіреді де қолды
сілтеп допты бастапқы қалыпта әкеледі.
Сосын лақтыруды орындайды.
Мұны мынадай жаттығулар арқылы орындауға болады:
• Биікке секіріп қолмен лақтыру жасағандай қимылдар орындау.
• Дәл осыны тек қолына допты ұстап жасау.
• Допты алаңға ұрып жіберіп алға бір қадам жасап алып оны
ұстап алып аяғын бүгіп бастапқы қалыпқа келу.
Жақын қашықтықтан лақтыру, секіру арқылы жасалады. Бір қолмен
лақтыру кең таралған. Оны орындау үшін жүгіріп келудің соңғы
қадаммен бірге доп қағып алынады да екінші қадам жасап итеріле
секіреді. Жоғары ұшып бара жатып секіруші аяқпен алға – жоғары
қарай қозғалыс жасайды да, сосын тіреуіш аяққа қарай түсіреді.
Секірген сәтте допты қолмен шығара көтеріп ең жоғарғы нүктеде
лақтыруды орындайды. Қозғала жүгіріп доп лақтырудан мынандай
жаттығулар арқылы орындауға болады.
Жаттықтырушы допты қолын алға созып ұстап, ойын
лақтыру сызығында тұрады. Айналысушы қалқанға жүгіріп келіп бір
қадам жасап допты жаттықтырушының қолын сүріп, сосын тағы бір
қадам жасап лақтыруды орындайды.
• Дәл осы кезде жаттығушы айналысушы допқа ие болар сәтінде оны жай
ғана вертикаль күйде лақтырады. Бұл допты қолдан алмай қағып
алу үшін жасалынады.
• Дәл осы, лақтыру қарсы келе жатқан серіктің әперуі арқылы
жасалады.
2. Қорғаныста ойнау тәсілі.
Қорғаныстағы ойыншының әректі үнемі шабуылданушы командаға қарсылық
көрсетуге бағытталуы және доп торға түсіргенше оған ие болуға
бағытталады. Қарсыласы допты торға түсіргеннен оның шабуылының
тоқтата білу қорғаныста ойнау тәсілін машықтану процестерінің ең
маңызды бөлімдері қатарына қояды.
Спортты көбіне орташа тұрысын қолданады. Аласа тұрыста ол
қарсыласы допты жүргізіп жүргенде, ол биігін қысқа ғана демалыс
уақытында қолданады. Қорғаушы үнемі белсенді әрекет ету керек.
Қарсыласының соңынан қозғалып отыру керек және оның қолында доп
бар жоғына қарамастан одан назарды аударып әкетуге болмайды.
Қорғаушының міндеті:
• Жаттығушының допты алуға ыңғайлы орынға көшуіне мүмкіндік
бермеу .
• Егер ойыншы допты қағып алған болса онда оны қандайда
болмасын қозғалыс жасауына кедергі келтіруі, допқа ие болуға
тырысу немесе шабуылшының қателік жіберуін қамтамасыз ету.
2.4. Қорғаныс тәсілдерін тәрбиелеу және дамыту.
9 – лекция.
Баскетболл ойыныныњ єдіс-тєсілдері.
Жоспары:
1. Ќолданыс т‰рлері
2. Секірулер.
9- лекция.
Баскетбол ойнынының әдіс-тәсілдері.
Зақым (травма) алудан сатану.
Жоспары:
1. Қорғаныста және шабуылда дұрыс тәсіл қою.
2. Жарыс алдындағы дайындық.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі:
1. Тілеуѓалиев О. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі
2. Тойжанов С, Ќ±лназаров А. Алмати “Жазушы” Дене тєрбиесі.
3. Баскетбол. Спорт для начинающих 2004 г.
4. Гоменьский А.Я. Тактики баскетбола. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz