Сот-медицинасының түсінігі, міндеттері

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе 3
1. Сот.медицинасының түсінігі, міндеттері, әдістері және объектілері 4
2. Сот медицинасының дамуының қысқаша тарихи дерегі 5
3. ҚР.да сот.медицина сараптамасының қүрылуы 6
4. Сот.медициналық сараптаманың процессуалдық негіздері 9
Қорытынды 16

Медицина ғылымы бола отырып, сот медицинасы заң пәндерімен жиі жанасады. Сот медицинасы бір-бірінен алшақ жатқан екі білім саласымен тығыз байланысты. Өз алдына дербес медицина ғылымы бола отырып, ол қылмыстық және азаматтық істерді тергеу мен сотта қарау кезінде сот әділдігі органдарында туындайтын медициналық-биологиялық мәселелерді шешіп береді.
Сот медицина тәжірибесінде пайдаланылатын зерттеу әдістері мен тәсілдерінің санының барған сайын көбейе түсуі неғұрлым тереңірек негізделген және объективті қорытындылар беруге мүмкіндік туғызып отыр.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе 3
1. Сот-медицинасының түсінігі, міндеттері, әдістері және объектілері 4
2. Сот медицинасының дамуының қысқаша тарихи дерегі 5
3. ҚР-да сот-медицина сараптамасының қүрылуы 6
4. Сот-медициналық сараптаманың процессуалдық негіздері 9
Қорытынды 16

Кіріспе

Медицина ғылымы бола отырып, сот медицинасы заң пәндерімен жиі
жанасады. Сот медицинасы бір-бірінен алшақ жатқан екі білім саласымен тығыз
байланысты. Өз алдына дербес медицина ғылымы бола отырып, ол қылмыстық және
азаматтық істерді тергеу мен сотта қарау кезінде сот әділдігі органдарында
туындайтын медициналық-биологиялық мәселелерді шешіп береді.
Сот медицина тәжірибесінде пайдаланылатын зерттеу әдістері мен
тәсілдерінің санының барған сайын көбейе түсуі неғұрлым тереңірек
негізделген және объективті қорытындылар беруге мүмкіндік туғызып отыр.

1. Сот-медицинасының түсінігі, міндеттері, әдістері және объектілері

Сот медицинасы құқықтық және медицина ғылымдарының, сот әділдігі және
заңдылықтың талаптарында қолданылатын, биология және жаратылыстанудың
әртүрлі мәселелерін зерттейді және өңдейді. Сот медицинасы - бұл өзінің
зерттеу әдістері бар және нақты сұрақтар жиынтығына жауап беретін
медицинаның жеке бір (дербес) саласы. Сот медицинасында қойылған
сұрақтармен байланысты адамды зерттейтін көптеген арнайы зерттеулер
қолданылады, олар:
- денсаулыққа зиян келтірудің себептерін анықтау;
- денеге түсірілген жарақаттардың уақытын анықтау;
- оқ жарақаты кезіндегі сараптама жүргізу;
- өлімнің туындаған ұзақтық мерзімін анықтау;
- қанның (түрлік, топтық және жыныстық) түрін, тобын және қай жынысқа
жататынын, т.б. анықтау.
Сонымен қатар, сот медицинасы патологиялық анатомия, биология,
криминалистика, криминология, физика, химиядағы зерттеу әдістерімен
анықталады және олармен тығыз байланысты.
Қазіргі таңда сот медицинасында онын мүмкіндіктерін елеулі түрде
кеңейтетін электронды микроскопия, сұйық газды хроматография,
эксперименталды-компьютерлі модельдеу және т.б. зерттеудің осы заманғы
әдістері кеңінен қолданылуда.
Сот медицинасында тірі тұлғалар, мәйіттер, заттық дәлелдемелер,
қылмыстық және азаматтық істердің материалдары зерттеу объектілері болып
табылады. Сот-тергеу тәжірибесі бұрын және болашақта заңгерлердің сот
медицинасы негіздерін оқып, білу қажеттілігін дәлелдейді. Олар жиі апат
болған жерді және мәйітті қарауды жүргізу, шығу тегінің биологиялық-заттық
дәлелдемелерін дер кезінде анықтап, алып және сараптамаға жіберу, өлімнің
туу уақытын анықтау, сот-медицина сарапшысына сұрақтарды дұрыс қою, сот-
медицина қорытындысының сапалығын және толықтығын бағалау үшін қажет.
Сонымен, сот медицинасы — бүл тергеу және басты сот талқылауы кезінде
туындайтын медицинаның бөлімдерін қарастыратын, өңдеп және сараптамалық
бағалау жүргізетін жеке медициналық ғылым болып табылады.

2. Сот медицинасының дамуының қысқаша тарихи дерегі

Сот медициналық қызметтің тарихын зерттеу ерекшелігі, ол - құқықпен,
заңшығарушылық, сот-тергеулік мекемелерімен байланыстылығы. Бүл байланысты
сот-медициналық қызмет тарихын зерттеуде ескеру қажет, себебі -
заңшығарушылық сот медицинасының сұрақтары бойынша тәртіп сақтауды нығайту
және қорғау қызметін атқарады.
Үнділердің (Айюр-Веда, б.д.д. VII ғ.) және еврейлердің (Моисейдің
кітаптарында) ежелгі заңдарының өзінде сот медицинасы сипатындағы
мәліметтерге сүйенушіліктер кездеседі. Греция, Рим және де басқа ежелгі
мемлекеттердің заң шығару тарихында кейбір сот-медициналық сұрақтарды
шешуге дәрігерлердің қатысуы жөніндегі хабарламаларды (Гиппократ, б.д.д 460
ж.) кездестіруге болады.
Зерттеушілер сот медицинасының пайда болу уақыты деп 1532 ж. санайды,
осы күні Швеция королі Карл V зорлық өлімнің себептерін анықтауға, түсік
жасату және дәрігерді өз қызметін дұрыс атқармауына байланысты дәрігерлерді
шақыруды заңдастырды. Бұл ғылым атақты француз хирургі Амбураза Парэнің
(1579 ж.) жарақат пен зорлаудан туындаған өлімге сот-медициналық
сараптаманы бөліп көрсеткені жөніндегі, трактатында өз дамуын алды.
Француздың, немістің, кейінірек италияндық ғалымдардың еңбектерінің
арқасында сот медицинасы жүйелі ғылым ретінде XVI ғ. бастап қалыптасты.
Сот медицинасының дамуы үшін көп көлемде монографиялардың,
оқулықтардың, сот медицинасының бөлек сұрақтары жөніндегі, сот
медицинасының зерттеу түрлері женіндегі оқу кұралдарының басылып шығуы зор
үлесін қосты.
Олар: Первоначальный наружный осмотр трупа при милицейском и розыскном
дознании (1929 ж.), Судебная медицина для медиков и юристов (1930 ж.),
авторы - профессор Н.С. Бакариус. Болашақ заңгерлерге арналған оқулықтар:
Н.В. Поповтың Основы судебной медицины (1950 ж.), И.И. Авдеева Курс
лекций по судебной медицине (1950 ж.), М.И. Райскийдің,
В.И.Смальяниновтың, т. б. авторлардың оқулықтары.
Бірқатар нұсқаулар мен оқу құралдары жарық көрді, олар: мәйітті
табылған жерде қарау, мәйітті сот-медициналық зерттеу, тірі тұлғаларды
сараптау, киімдерді және заттай дәлелдемелерді зерттеу; жарақаттардың бір
қатар түрлері жөніндегі (шабатын және шаншып-кесетін қарулармен, белгілі
оқтық қарумен, автокөліктік және теміржол көлігімен болған жарақаттар)
монографиялар, механикалық асфиксия, улану, алкогольді масаюдың сараптамасы
және тағы басқа бірқатар монографиялар жарық көрді.
Қазіргі күнге дейін мамандардың арасында кең қолданылатын профессор
А.Н. Гремованың (1970 ж.) Сот медицинасы жөнінде дәрістер жиынтығы; А.Р.
Деньковскийдің (1968 ж.) басқаруы бойынша шығарылған Дәрігерлерге арналған
нұсқау, осы сынды В.В. Томилиннің (1987ж.) басылымы үлкен беделге ие.
Осылай сот-медицинасының тарихи деректерін қарастырудан, болашақ
заңгерлерге оны оқып, білудің маңызды екені туралы шешім қабылдауға болады.

3. ҚР-да сот-медицина сараптамасының қүрылуы

1927 жылға дейін Қазақстанда сот-медицина сараптамасын кездейсоқ
дәрігерлер жасап келді. 1928 жылдан 1933 жылға дейін Алматы қаласында К.В.
Фрунзе округтік сот-медицина сарапшысы қызметін атқарды. 1935 жылы
профессор С.М. Сидоров Алматы мемлекеттік медицина институтының сот-
медицина кафедрасының меңгерушісі және республиканың Бас сот-медицина
сарапшысы болып тағайындалды.
Қазақстанда сот-медицина сараптамасының дамуы Алматы медицина институты
сот-медицина кафедрасының дамуымен және қалыптасуымен тығыз байланысты.
1935 жылы Қазақ КСР Денсаулық сақтау халық комиссариаты жөніндегі бұйрықпен
өлкелік сот-медицина инспекторының кызметі белгіленді. Оған дейін сот-
медицина сараптамасы Қазақ КСР Денсаулық сақтау халық комиссариаты кәсіптік
емдеу басқармасының қарамағында болып келген еді.
1951 жылы Одақтық және Қазақ КСР Денсаулық сақтау министрліктерінің
бұйрықтарымен Қазақ КСР Денсаулық сақтау министрлігі жанынан Республикалық
сот-медицина сараптама бюросы, ал, облыстық денсаулық сақтау бөлімдері
жанынан облыстық бағыныстағы қалалар мен барлық селолық аудандарға қызмет
көрсететін облыстық сот-медицина сараптамасы бюролары құрылды. Сөйтіп, сол
кездегі аумақтық бөлініс бойынша Қазақстанда осындай 15 бюро жұмыс істеді.
Кейіннен республикада сот-медицина сараптамасы қызметін одан әрі
нығайтуға бағытталып, бірқатар облыстардың денсаулық сақтау бөлімдері
жанынан облысаралық сот-медицина зертханаларын ашу, оларды дәрігерлермен
және фармацевттермен, қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету және т.б.
көзделді. Сөйтіп, 1959 жылы республикада бес сот-медицина зертханасы, үш
сот-биология және физика-химия бөлімшесі жұмыс істеді.
Қазіргі таңда сот-медицина сараптамасының мемлекеттік жүйесі бар. ҚР
Денсаулық сақтау министрлігі сараптаманы басқаруды Бас сот-медициналық
сарапшы арқылы жүзеге асырады. Сот-медициналық сараптама Орталығы ғылыми
және әдістемелік жұмыстарды реттеп басқарады.
Республикалық, облыстық, қалалық сот-медициналық сараптама бюроларының
филиалдары аймақтық сот-медициналық басқармалары болып табылады. Әр сот-
медициналық сараптама бюросының құрамына сарапшы құқығына ие қалалық,
аудандық сот-медицина сарапшылары кіреді. Олардың саны бір сарапшыға мың
тұрғыннан бөлініп анықталады. Бюрода сот-медициналық сарапшылардан басқа
биологтар, химиктер, физиктер және т. б. мамандар бар. Әрбір сот-медицина
сараптамасы Бюросында:
- тірі тұлғаларды сот-медициналық куәландыру бөлімі (сот-медициналық
амбулатория);
- сот-гистологиялық бөлімшесі бар мәйітті сот-медициналық зерттеу
бөлімі (мәйітхана);
- заттық дәлелдемелердің сот-медициналық зерттеу зертханасының
келесідей бөлімшелері бар: сот-биологиялық, сот-химиялық, физика-
техникалық.
Сот-медициналық сараптама Бюросының құрамы сот-медициналық зерттеу
объектілерінің негізгі түрлеріне сәйкес келеді. Күрделі сараптамалар сот-
медициналық сарапшылар Бюросы басшысының немесе оның сарапшы жұмысы
жөніндегі орынбасарының басқаруымен жүргізілетін сарапшылар комиссиясы
арқылы жүзеге асады.
Сот сарапшыларын дайындау және олардың дәрежелерін жоғарылату ҚР
Денсаулық сақтау министрлігінің дәрігерлер білімін жетілдіру институтында
жүзеге асады.
Сот-медициналық сараптама ісін жүргізу және сот мекемелеріне арнайы
мамандандырылған көмектен басқа денсаулық сақтау мекемелеріне тәжірибелік
көмек те көрсетеді, олар науқастарға жүргізілетін емдердің сапасын
жақсарту, ауруларды және өлімді азайту, тұргындар арасындағы жарақаттанудың
алдын алу және медициналық қызметкерлердің кәсіптік қылмыс жасауының алдын
алу шараларын жүргізеді.

4. Сот-медициналық сараптаманың процессуалдық негіздері

Сот-медициналық сараптамасы деп - тергеу барысында не қылмыстық немесе
азаматтық істерді басты сот талқылауы процесінде пайда болатын тергеу
органдарының қаулысымен, не болмаса соттың анықтауы бойынша медициналық
және кейбір биологиялық сұрақтарға қорытынды беру үшін дәрігерлермен
жүргізілетін ғылыми-тәжірибелік зерттеуді атайды.
Сот-медициналық сараптама олардың мазмұнын, тағайындау және өндіріс
тәртібін анықтап беретін күші бар заң шығарушылық және заңға тәуелді
актілерге сәйкес құрылады. Бұларға ҚР Қылмыстық, Қылмыстық іс жүргізу,
Азаматтық және Азаматтық іс жүргізу Кодекстерінің және де денсаулық сақтау
Министрлігінің бұйрығымен бекітілген әдістемелік нұсқаулар мен ережелер,
сілтемелер негіз болып табылады.
Сот-медициналық сараптама қылмыстық істер бойынша алдын ала тергеу және
басты сот талқылауы кезінде медициналық, биологиялық және басқа сипаттағы
арнайы білім қажет болған жағдайда тағайындалады. Мұндай сараптама сот -
медициналық сараптама Бюросының дәрігерлері не болмаса анықтаушы, тергеуші,
прокурордың қаулысы бойынша, не соттың анықтауымен басқа да қызметтегі
лауазымды тұлғалары тарапынан жүргізіледі.
Тергеуші қаулы шығарып, онда: оның тағайындалуының негіздерін,
сараптама жүргізетін мекеменің аты немесе сараптаманы жүргізуші сарапшының
аты-жөнін; сарапшыға ұсынылатын материалдар, сот-дәрігер сарапшысының
шешуге қажетті сұрақтары көрсетілуі тиіс.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.