Қалақайлар тұқымдасы (Urtіcaсеае)

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультет: биология және биотехнология

Кафедра: биоалуантүрлілік және биоресурс

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: «Қалақайлар тұқымдасы»

Орындаған: Жалел М.

Қабылдаған: Чилдибаева А. Ж.

Алматы 2017ж

Қалақайлар тұқымдасы (Urtіcaсеае) - қос жарнақты өсімдіктер. Көбінесе шөптесін, кейде бұта, шырмауық және ағаш түрінде өседі. Түрлерінің жалпы саны 850-дей (45 туыс) . Кішігірім ағаш, жартылай бұта, біржылдық және көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Тропикалық және қоңыржай климатты зоналарда кең тараған. Тропикалық ормандарда көп жағдайда шөптесін және бұталы ярустар түзеді. Бұрынғы одақтас республикалардың флорасында саны жағынан аз болғанымен аса кең тараған түрлері өседі. Гүлдері дара жынысты немесе қосжынысты, актиноморфты жапырақшалар түрінде болады, 4-мүшелі. Андроцейі 4 аталықтан тұрады, олар гүлсерігінің жапырақшаларына қарама-қарсы орналасады, аталықтың жіпшесі гүлдің ортасына қарай қайырылып тұрады. Аналығы бір, екі жемісжапырақшадан түзілген. Тұқымбүрі 1. Жемісі- жаңғақша олар гүлсерігінің ұлғайған ішкі жапырақшаларымен қапталып тұрады. Сүт жолдары болмайды. Жапырақтары мен сабақтарының сыртын әдетте күйдіргіш түктер жауып тұрады.

Жалпы классификациясы:

Класс: Magnoliopsida, Dicotyledones

Класс тармағы: Hamamelididae

Қатар:Urticales

Тұқымдас:Urticaceae

Қалақайлардың 5 трибасы бар:

Urticeae
Procrideae
Boehmerieae
Forsskaoleae
Parietarieae

Urticeae туыстары:

Dendrocnide Miq.
Discocnide Chew
Girardinia Gaudich.
Hesperocnide Torr.
Laportea Gaudich.
Nanocnide Blume
Obetia Gaudich.
Poikilospermum Zipp. ex Miq.
Touchardia Gaudich.
Urera Gaudich.
Urtica L.
Zhengyia T. Deng, D. G.

Boehmerieae туыстары:

Archiboehmeria C. J. Chen
Astrothalamus C. B. Rob.
Boehmeria Jacq.
Chamabainia Wight
Cypholophus Wedd.
Debregeasia Gaudich.
Gibbsia Rendle
Gonostegia Turcz.
Hemistylus Benth.
Neodistemon Babu & A. N. Henry
Neraudia Gaudich.
Nothocnide Blume
Oreocnide Miq.
Phenax Wedd.
Pipturus Wedd.
Pouzolzia Gaudich.
Rousselia Gaudich.
Sarcochlamys Gaudich.

Forsskaoleeae туыстары:

Australina Gaudich.
Didymodoxa E. Mey. ex Wedd.
Droguetia Gaudich.
Forsskaolea L.

Parietarieae туыстары:

Gesnouinia Gaudich.
Parietaria L.
Soleirolia Gaudich.

Қалақайлар тұқымдасы. 2 туысқа жататын 7 түрі республиканың шығысындағы таулы аймақтарда, Балқаш - Алакөл ойыстарында, Тобыл, Есіл, Ертіс өзендері алабында, жол бойында, т. б. жерлерде өседі. Сабағы тік, жай жапырақтары кезектесіп немесе қарамауылықарсы орналасады. Өсімдікті түгелдей күйдіргіш түктер қаптап жатады. Ұсақ, реңсіз гүлдері шоғырбас, сыпыртқы, сырға тәрізді гүлшоғырына топталған. Дара және қос жынысты болады. Аталығы 4 не 5, аналығы - біреу, оның аузы қостілімді. Қалақайлар тұқымдасы желмен тозаңданады. Аталығы қалыпты жағдайда бүршік ішінде ішке қарай бүктеліп жатады. Тозаңданар кезде аталықтың жіпшесі дереу жазылып, желдің әсерінен тозаңқап жарылып, тозаңдар шашылады. Бұл тек осы тұқымдасқа ғана тән құбылыс. Кейбір түрлері (мысалы, эластостема) жыныссыз, тамыр атпалары, түйнектері арқылы вегетативті жолмен көбейеді. Жемісі - жаңғақша. Қалақайлар тұқымдасының арасында тағамдық, құнарлы мал азықтық, медицинада пайдаланылатын түрлері бар (мысалы, қос үйлі қалақай, күйдіргіш қалақай) .

Қалақай (Urtica) - қалақайлар тұқымдасынан бір туысы. Екі жартышардың да тропикалық және қоңыржай климатты облыстарында кең тараған өсімдіктер. Көптеген түрлері мал азығы ретінде құнды өсімдіктер, кейбіреулерін көкөністер ретінде тамаққа пайдаланады, ал кейбіреулері талшықтар алуға қажетті шикізат болып табылады.

Түрлері:

Urtica andicola Wedd.
Urtica angustifolia Fisch. ex Hornem.
Urtica aquatica Liebm.
Urtica ardens Link
Urtica atrichocaulis (Hand. -Mazz. ) C. J. Chen
Urtica atrovirens Req. ex Loisel.
Urtica ballotifolia Wedd.
Urtica berteroana Phil.
Urtica cannabina L. - Крапива коноплевая
Urtica chamaedryoides Pursh
Urtica circularis Sorarú
Urtica dioica L. typus[2] - Крапива двудомная
Urtica echinata Benth.
Urtica fissa E. Pritz.
Urtica flabellata Kunth
Urtica galeopsifolia J. Jacq. ex Blume
Urtica glomeruliflora Steud.
Urtica gracilenta Greene
Urtica haussknechtii Boiss.
Urtica hyperborea Jacq. ex Wedd.
Urtica kioviensis Rogow. - Крапива киевская
Urtica laetevirens Maxim.
Urtica leptophylla Kunth
Urtica lilloi (Hauman) Geltman
Urtica longispica Killip
Urtica macbridei Killip
Urtica magellanica Juss. ex Poir.
Urtica mairei H. Lév.
Urtica masafuerae Phil.
Urtica massaica Mildbr.
Urtica membranacea Poir. ex Savigny
Urtica mexicana Liebm.
Urtica minutifolia Griseb.
Urtica mollis Steud.
Urtica morifolia Poir.
Urtica orizabae Liebm.
Urtica parviflora Roxb.
Urtica pilulifera L.
Urtica platyphylla Wedd.
Urtica praetermissa V. W. Steinm.
Urtica pseudomagellanica Geltman
Urtica pubescens Ledeb.
Urtica purpurascens Nutt.
Urtica rupestris Guss.
Urtica sondenii (Simmons) Avrorin ex Geltman
Urtica spiralis Blume
Urtica stachyoides Webb & Berthel.
Urtica subincisa Benth.
Urtica taiwaniana S. S. Ying
Urtica thunbergiana Siebold & Zucc. - Крапива Тунберга
Urtica triangularis Hand. -Mazz.
Urtica trichantha (Wedd. ) Acevedo & L. E. Navas

Изображение растения Urtica angustifolia.

Urtica angustifolia Fisch. ex Hornem.

Бір жылдық не көп жылдық, қос үйлі және сирек те болса бір үйлі шөптесін өсімдік. Сабағы мен жапырағы түкті. Жапырақтары қарама-қарсы орналасқан. Ұсақ гүлдері масақ тәрізді гүл шоғын құрайды.

Қоныржай және тропик аймақта 40-тан астам, Қазақстанда 3 түрі бар. Көлеңкелі, ылғалды жерлерде, орманда, бақта, жол бойында өседі. Қазақстандың барлық түрінің құрамында ақуыз көп болады. Жемшөптік маңызды түрі - қосүйлі қалақай (Urtica dioica) сондай-ақ Қазақстанның барлық жерінде кездеседі. Биіктігі 1 м-дей. Сабағы тік, жапырақтары өркенге қарамауылықарсы орналасады. Өсімдікті түгелдей күйдіргіш безді түктер жапқан. Безді түктер денеге тисе түктің ұшы морт сынып, түбіндегі (ішіндегі) сұйықтық дереу денеге жайылып күйдіреді.

Изображение растения Urtica dioica.