«Шамшаттар тұқымдасы»

Жоспар
Кіріспе

1 Шамшаттар тұқымдасы (Fagaceae)
2 Кәдімгі емен (Quercus robur)
3 Шамшат (Fagus)
4 Талшын (Castanea)

Шамшаттықтардың 400-ден астам түрі бар, олардың ішінен бұрынғы КСРО-да өсетіндері: емен, шамшат, каштан (талшын).
Жапырақ түсетін және мәңгі жасыл ағаштар, кейде бұталар, басым қоңыржай және субтропикалық облыстарда кеңінен тараған 8 туыс, 950 түрді біріктіреді. Шамшаттар мен емендер жалпақжапырақты орман түзетін негіз болып табылады.
Ағаштар кезекті жай жапырақты, ерте түсетін бөбе жапырақтары бар, гүлдеуі жапырақ ашалғанға немесе ашылғаннан кейін жүреді. Бір үйлі өсімдік, гүл шоғыры дара жынысты. Гүлдері бір жынысты, дұрыс, ұсақ, гүл шоғырының негізгі осінде топтанып немесе бірден орналасады.
Гүл қоршауы қарапайым, түссіз, 4-7 жарнақта. Аталық гүлдеріндегі аталықтары бос, олардың сандары гүл қоршауының жарнақтарының санынан екі есе артады. Аналық гүлдеріндегі аналығы 3-6 жемісжапырақшалы. Түйіні төменгі. Жемісі – жаңғақ. Тұқымы ірі ұрықты эндоспермсіз. Негізгі өкілдері – емен, шамшат, каштан.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультет: биология және биотехнология
Кафедра: биоалуантүрлілік және биоресурс

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Шамшаттар тұқымдасы

Орындаған: Қуан Л.
Қабылдаған: Чилдибаева А. Ж.

Алматы 2017ж

Шамшаттар тұқымдасы (Fagaceae) -- гүлді өсімдіктердің қосжарнақтылар класының көпжылдық ағаш өсімдіктерінің бір тұқымдасы.
Негізгі туыстар:
1. Каштан - Castanea -- Талшын
2. Кастанопсис - Castanopsis
3. Хризолепис - Chrysolepis
4. Коломбобаланус - Colombobalanus -- бір түрі бар Colombobalanus excelsa
5. Циклобаланопсис - Cyclobalanopsis
6. Бук - Fagus -- Шамшат
7. Форманодендрон - Formanodendron
8. Камнеплодник - Lithocarpus -- бір түрі бар Lithocarpus densiflorus
9. Дуб - Quercus -- Емен, Қазақстанда кездеседі, тек бір түрі.
10. Тригонобаланус - Trigonobalanus -- бір түрі бар Trigonobalanus verticillata,
11. Дриофиллум - Dryophyllum

Шамшаттықтардың 400-ден астам түрі бар, олардың ішінен бұрынғы КСРО-да өсетіндері: емен, шамшат, каштан (талшын).
Жапырақ түсетін және мәңгі жасыл ағаштар, кейде бұталар, басым қоңыржай және субтропикалық облыстарда кеңінен тараған 8 туыс, 950 түрді біріктіреді. Шамшаттар мен емендер жалпақжапырақты орман түзетін негіз болып табылады.
Ағаштар кезекті жай жапырақты, ерте түсетін бөбе жапырақтары бар, гүлдеуі жапырақ ашалғанға немесе ашылғаннан кейін жүреді. Бір үйлі өсімдік, гүл шоғыры дара жынысты. Гүлдері бір жынысты, дұрыс, ұсақ, гүл шоғырының негізгі осінде топтанып немесе бірден орналасады.
Гүл қоршауы қарапайым, түссіз, 4-7 жарнақта. Аталық гүлдеріндегі аталықтары бос, олардың сандары гүл қоршауының жарнақтарының санынан екі есе артады. Аналық гүлдеріндегі аналығы 3-6 жемісжапырақшалы. Түйіні төменгі. Жемісі - жаңғақ. Тұқымы ірі ұрықты эндоспермсіз. Негізгі өкілдері - емен, шамшат, каштан.

Емен (Quercus) - шамшаттар тұқымдасына жататын, жапырақ тастайтын не мәңгі жасыл ағаштар.
Түрлері:
1. Quercus acerifolia (E.J.Palmer) Stoynoff & W.J.Hess
2. Quercus acrodonta Seemen
3. Quercus aculcingensis Trel.
4. Quercus acuta Thunb. -- Дуб острый
5. Quercus acutangula Trel.
6. Quercus xacutidens Torr.
7. Quercus acutifolia Née
8. Quercus acutissima Carruth. -- Дуб острейший
9. Quercus aerea Trel.
10. Quercus afares Pomel
11. Quercus affinis Scheidw.
12. Quercus agrifolia Née -- Дуб траволистный
13. Quercus ajoensis C.H.Mull
14. Quercus alba L. -- Дуб белый
15. Quercus albescens Rouy ex A.Camus
16. Quercus albicaulis Chun & W.C.Ko
17. Quercus albocincta Trel.
18. Quercus aliena Blume
19. Quercus alienoserratoides T.B.Lee
20. Quercus allorgeana A.Camus
21. Quercus alnifolia Poech -- Дуб ольхолистный
22. Quercus alpescens Trel.
23. Quercus alvordiana Eastw.
24. Quercus andegavensis Hy,
25. Quercus andresii R.Alonso & al.
26. Quercus andrewsii Sarg.
27. Quercus annulata Sm.
28. Quercus aquifolioides Rehder & E.H.Wilson
29. Quercus arbutifolia Hickel & A.Camus
30. Quercus argentata Korth.
31. Quercus argyrotricha A.Camus
32. Quercus aristata Hook. & Arn.
33. Quercus arizonica Sarg.
34. Quercus arkansana Sarg.
35. Quercus ashei Trel.
36. Quercus asymmetrica Hickel & A.Camus
37. Quercus atlantica Ashe
38. Quercus aucheri Jaub. & Spach
39. Quercus augustinii Skan
40. Quercus auricoma A.Camus
41. Quercus austrina Small -- Дуб южный
42. Quercus austrocochinchinensis Hickel & A.Camus
43. Quercus austroglauca (Y.T.Chang) Y.T.Chang
44. Quercus autumnalis F.M.Vázquez, S.Ramos & Doncel
45. Quercus auzandrii Gren. & Godr.

Quercus robur L.

Емен баяу (жиырма - сексен жылдай) өседі. Жарық сүйгіш ағаш. Он бес - алпыс жылда жеміс бере бастайды. Әрбір төрт - сегіз жыл сайын жаңғағы көбейе береді. Бес жүз - мың жыл және одан да көп уақыт (мысалы, Литвадағы Стелмужи табиғи саябағындағы еменнің жасы - екі мың жылға жуық) өсіп тұрады. Оның дүние жүзінде төрт жүз елудей (кейбір деректер бойынша алты жүздей) түрі кездеседі. Жайық өзенінің аңғарында емен орманы кездеседі. Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстарында көгалдандыру мақсатымен егіледі. Қазақстанда сирек кездесетін бір түрі - кәдімгі емен бар. Оның биіктігі 40 - 50 м.

Емен (Quercus)
1 - гүлдеп тұрған бұтағы; 2 - аталық гүлді сырға; 3 - аналық гүл; 4 - жемістері жаңғақша.

Діңі бірнеше жуан бұтақтан тұрады, тілім-тілім болып жарылған, қоңыр сұр түсті қалың қабықпен қапталған. Жас өркені жапырақсыз, қызғылт-қоңыр болып келеді. Жапырағы ірі (ұзындығы 7 - 20 см-дей), дөңгелек, қою жасыл түсті. Реңсіз гүлдері дара жынысты, аталық гүлі сырға тәрізді, аналық гүлі жеке-жеке не екі - үштен бірігіп, гүл сабағына шоғырланған. Сәуір - мамырда гүлдеп, қыркүйек - қазан айларында жеміс береді. Тұқымы - жаңғақ. Жаңғағынан мал азығы және кофе қоспасы дайындалады. Емен қабығының құрамы илік зат - танинге бай, олар медицинада, тері өнеркәсібінде қолданылады. Сүрегі қатты әрі берік, аса бағалы құрылыс материалы ретінде өнеркәсіпте (мысалы, кеме, вагон, жиһаз жасау, т.б.) пайдаланылады.
Емен - діңі жуан әрі мықты, биік болып өсетін ағаш. Биіктігі - 40 метр, діңінің жуандығы (диаметрі бойынша) - 2 метрге дейін жетеді. Емен ағашын таулы аймақтардан, Тобыл өзенінің жағалауынан табиғи түрін көруге болады. Еменнен ғана құралған ормандар ТМД елдерінде ғана бар. Ал, қала көгалдандыруда оны қала көшелерінен кездестіруге болады. Емен гүлдеп жеміс салады. Жаңғақтан өсіп шыққан емен ашық жерде өссе 20 жылдан кейін, ал орманды жерде өссе 50 жылдан кейін гүлдейді. Қызғылттау келген гүлі көктемде жапырағымен бірге шығады. Бұтақтары кең жайылып өседі. Сондықтан жас көшетін бірден кең орынға егу керек. Еменнің жапырағы мен жаңғағы өте әдемі. Жапырағының жиегі ирек, кесік және түзу түрлері де бар. Түсі қызыл, қоңыр, ашық жасыл. Бойы биіктеген сайын көлемі де ұлғайа түседі. Емен алғашқы уақытта жай өседі, 10 жылдан соң жылдық өсімі 0,6-1 метрге жетеді. Емен биіктігімен қатар жайылып өскенді ұнатады. Кейде бір жыл ішінде жанынан шыққан бұтақтар 2 метрге дейін өседі. Осыған орай, халық арасында Емен тон киіп өседі деген сөз бар. Сондықтан оны өзге өсімдіктерге жақын екпеу керек. Емен 800-1000 жылға дейін өмір сүреді.
Көгалдандыру мақсатында қала жағдайында өсірілген емендерден гөрі табиғи жағдайда өсетін емендер көп жасайды. Қабығы мен жаңғағы емдік мақсатта қолданылады. Ал, жас жапырақты бұтақтарынан сыпыртқы жасап, моншада пайдаланады. Діңі мықты болғандықтан, әдемі де қымбат есіктер мен едендер осы емен ағашынан жасалынады. Емен өте мықты ағаш болғандықтан, құрылыста жиі пайдаланылады. Өскенде кеңге жайылып, көлемді орын алатындықтан, оны жеке аулаларға, тарлау жерлерге отырғызған тиімсіз. Көбінесе үлкен саябақтарға, көше, жол жиектеріне егіледі. *P6A0G(3) ; *P(6-8)A6-10G0
Қазақстанда еменнің (орыс. дуб черешчатый - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.