Эволюциялық ілімнің негізгі міндеттері


Эволюциялық ілім
Эволюциялық ілімнің негізгі міндеттері
Эволюциялық ілім тірі организмдердің тарихи дамуының қозғаушы күштерін және жалпы заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Эволюциялық ілім биология саласында орталық орын алады, сонымен бірге эволюциялық тәсілдер тірі табиғатты зерттеу барысында жалпы биологияның методологиялық негізі болып саналады.
Эволюциялық ілімнің негізгі міндеті - органикалық дүниенің даму заңдылықтарын айқындап, оларды эволюциялық процестерді меңгеруде қолдану.
Ж. Б. Ламарктың эволюциялық концепциясы
Ламарк бойынша прогрессивті эволюцияның қозғаушы күштері (градациялар) және түр түзілуі. Ламарк түсініктерінің қайшылықтары.
Жан Батист Ламарк - француз жаратылыс танушы зоолог, ботаник, палеонтолог, эволюционист. Биология деген терминдi ғылымға алғаш енгiздi, жануарларды омыртқалылар және омыртқасыздар деп екiге бөлдi. Эволюциялық iлiмдi кұруга ат салысты. Организмде пайдалы белгiлер тұқым қуалайды деген сенiмдi ойда болды. Ж. Б. Ламарктің эволюциялык концепциясы ХIХ ғасырдың (1809 ж. ) басында жарық көрдi. «Зоология философиясы» атты енбегiнде турлердiн тұрактылығы жайлы пiкiрге қарсы болып түрлердiн өзгеретiндiгiң, бiрақ бұл әрекет өте баяу жүретiндiктен оны байқау қиын екендiгiн түсiндiрдi. Оның iлiмі тiрi табиғатта қарапайымнан күрделiге қарай тарихи даму болып табылатын екенiн тужырымдады. Ламарктын бұл жүйесiнiң баспалдақ сипатында жануарлар құрлысының бiртiндеп күрделенуiн, яғни жоғарлауын - градациясын көруге болады. Ламарктың пiкiрі бойынша органикалық формалардың қарапайым құрлымнан күрделi құрлымға қарай бiртiндеп жоғарлауы тарихи дамуы нәтижесi.
Сонымен қатар, Ламарк адамнын шығу тегi жайында өз ойын қорыта келе адамның дене құрылымы жағынан маймылға жақын деген пiкiр айтты. Ламарк ғылым тарихында эволюциялық идеяның ең алғаш ұсынған ғалым ретiнде белгiлi. Бірақ, ол табиғи түрлердiн тұрақты еместiгiн, сонын нәтижесiнде бiр түрдiң баска түрге бiртiндеп айналатындығын айта келiп, табиғи түрдiн шын мәнiсiнде бар екенiн жоққа шығарды. Эволюциянын себептерiн дұрыс көрсете алмады, оның пікірі бойынша - әр организм прогресске iштей ұмтылыс болады және ортаға бейiмделуге алдын ала мақсатка сәйкестiлiгі бар деген идеалистiк қате ұғыда болды.
Дарвинизмнің пайда болуы
Ч. Дарвиннің эволюциялық теориясы. Ч. Дарвиннің эволюциялық түсініктерінің жаратылыс-тарихи алғы шарттары. Ч. Дарвин теориясының негізгі ережелері. Айқын және айқын емес өзгергіштік.
19 ғасырдың жартысында Ұлыбритания мемлекетінде, әлем елдерінің шаруашылық жағынан ең зор дамыған елде, эволюциялық теорияның пада болуына қолайлы жағдайлар туды. Бұл теорияны құрастырған ғалым, дүние жүзіне әйгілі табиғаттанушы Ч. Дарвин. 1859 жылы «Табиғи сұрыпталу жолымен түрлердің пайда болуы немесе тіршілік үшін күресте қолайлы өскен тұқымдардың сақталып қалуы» деген еңбегін Ч. Дарвин жарыққа шығарды. Дарвин бұл еңбегінде органикалық дүниенің негізгі даму заңдылықтарын, ғылыми және диалектикалық материалистік тұрғыда түсіндірген эволюциялық теорияны жариялады.
Бұл теорияда Ч. Дарвин органикалық дүние эволюциясының қозғаушы күштерін және механизмдерін көрсетті. Эволюцияның қозғаушы күштері - өзгергіштік және табиғи сұрыпталу. Өзгергіштіктің екі түрін ажыратты - айқын және айқын емес. Жануарлар және өсімдіктер эволюциясында маңызды рөл атқаратын өзгергіштік, ол айқын емес өзгергіштік. Қазіргі генетика ілімінің дәлелдеуі бойынша ол тұқымқуалау өзгергіштік. Ч. Дарвиннің кемеңгерлігі, ол тіршілік үшін күрес пен организмдердің белгілері мен қасиеттерінің жалпы өзгергіштігіне қатысты фактілерді өзара салыстырып келесі табиғи заңдылықты тұжырымдады, яғни кейбір дарабастардың табиғи жағдайында сұрыпталып жойылуын және басқаларының көбейюін - табиғи сұрыпталу туралы теорияны. Табиғи сұрыпталудың басты нәтижесі бейімделушіліктің және оның негізінде таксондық, экологиялық көптүрліліктің пайда болуы.
Тіршілік үшін күрестің Дарвиндік концепциясы.
Ч. Дарвин «тіршілік үшін күресті» өте терең ауқымда және метафорлық ойда түсінді.
«Тіршілік үшін күресте» - дейді Ч. Дарвин - бір организм мен екіншісінің арасындағы тәуелділікпен қатар бір ғана дарабастың тіршілік етіп қалуы емес, сондай-ақ оның ұрпақ қалдыруға мүмкіндігі де негізгі рөл атқарады.
Тіршілік үшін күрес дарабастардың айналада орта жағдайларымен, яғни оның абиотикалық және биотикалық жағдайларымен қарым-қатынасы болып табылады.
Тіршілік үшін күрес дарабастардың активті формаларын қоршап алады, олардың өмір сүруіне және көбеюіне әсер етеді. Дарабастар басқа организмдермен қарым-қатынасқа кіреді, олар тамақ табуға және жаулардан қорғануға жарысады. Мысалы, қоян қасқырдан және басқа жыртқыштардан қорғанады, бірақ қоян қыс мезгіліне көк терек бұтағын алуға, басқа қояндармен күреседі. Бұл мысал түрлер арасында тура (қоян-қасқыр) және түр ішілік (қоян-қоян) тіршілік үшін күрес білдіреді. Тағы жанама (конституциялық) тіршілік үшін күрес кездеседі. Мысалы, бір түрдің дарабастары өздері арасында ортаның қолайсыз жағдайларына: аштыққа, суыққа, құрғақшылыққа, тұзшылыққа және т. б. жарысады.
Тіршілік үшін күрестегі тағы бір қызық жағдай - популяция жануарларының топ, үйір құрып тіршілік етуі (бұғы, маймыл, жылқы) немесе ынтымақтасып өз ұрпақтарына қамқорлық жасауы (қоян, пингвин, аралар, т. б) .
Сөйтіп барлық тірі организмдерде белгілі дәрежеде жеке өзгерістер болып отырады. Қазір бұл фактыға таласатын натуралист бола қоймас. Алайда табиғатта жаңа түрлер қалайша пайда болады, организмнің органдары бір-біріне соншалықты үлесімді немесе организм сыртқы тіршілік ортасына неге үйлесімді болады деген мәселерді аталған жеке өзгергіштік болуымен және бірнеше түршелердің пайда болуымен түсіндіре алмаймыз. Қысқаша айтқанда, организмдердегі мақсатқа сәйкес бейімділіктерді қалай түсінуге болады?- деген сұрақ туады.
Бұл көрсетілген сұрақтарға Ч№ Дарвин зейін аударды. Ол тірі организмдердің геометриялық прогрессия бойынша көбейіп отыру тенденциясы еді. Бұл заңдылық бойынша әрбір түрде дарабастар санын шексіз көбейту мүмкіндігі бар. Қандай да бір жылдық өсімдік жылына екі ғана тұқым беріп отыратын болса, жиырма жылдың ішінде оның ұрпағы миллионға жеткен болар еді. Дервиннің айтуы бойынша ең баяу ұрпақ беретін жануар пілдер, олардың бір пары 740-750 жыл ішінде өсіп-өнсе, дарабастар саны он тоғыз миллионға жетер еді.
Бірақ, еш уақытта табиғатта геометриялық прогресті көбейю болмайды. Шынында, әрқашан да организмдер шексіз көп ұрпақ береді, ал олардың тірі қалатыны аз болады. Бұлардың шексіз көбеюлеріне «тіршілік үшін күрес» бөгеу болады. Бұл терминді Дарвин кең, метафоралы түрде қолданады: тіршілік үшін күрес - ол дамып келе жатқан организмдердің сыртқы ортаның физикалық факторына және басқа тірі организмдерге тәуелділігі, сондай-ақ дарабастардың «өзіне ұрпақ қалдырып» отыру қабілеті. Осы жайында шөлді жерде өсетін өсімдіктерді қуаңшылықпен күреседі деп айтуымызға болар еді, «бұдан гөрі олар ылғалдыққа тәуелді деген дұрысырақ». Бұл тәуелділіктер өте күрделі бірі-бірімен тығыз байланысып, шырмалып жатыр. Олардың бірі организмге қолайлы, оның дұрыс тіршілік етуіне себеп болады, екіншілері, керісінше түрдің дамып келе жатқан дарабастарына теріс әсер етеді, олардың санының кобеюіне бөгет болады. Түрлер санының реттелуі жөнінде климат маңызды роль атқарады, сірә, өте төмен температуралы кезеңдер немесе қуаңшылық өсіп-өнуге өте зор бөгеу болса керек. 1854/55 жылдардың қысында Дарвин өз жеріндегі құсртардың 4/5 қырылып қалғандығын атайды. Егер адамда кездесетін індет аурудан 10% қазаны көп деп танысақ, аталған қырғын шын мәнінде төтенше екенін түсіну қиын емес. Климаттың қолайсыз жағдайлары осы жөнінде аталған қатты суықтар, организмге тікелей әсер етіп қана қоймай оның азық қорын азайту арқылы жанама да әсерін тигізеді.
Дарвин бірге мекендеуші организмдердің арасында қарым қатынастың күрделілігі жайында көптеген мысалдар келтіреді. Өсімдіктердің өскіндерін әр түрлі жануарлар көптеп құртып отырады. Дарвиннің есебінше 0, 5 м 2 көлеміндегі жерде пайда болған 357 өскіннің 295-ін моллюскілер мен жәндіктер жойып жіберген. Фарменаға таяу жерде көлемді верещатниктердегі бытыраңқы төбелердің бастарында аздаған топ болып өскен шотландыиялық қарағайлар кездеседі. Осы шотландиялық қарағайлы алаңның біраз жері қоршалған еді, олар он жыл ішінде соншалықты қалың болып өсіп, бірін-бірі тұншықтыра бастаған. Ал қоршалмаған жердегі тұқымынан өсіп шыққан қарағай өскіндерінен мал жайылып отап кетіп отырған, сондықтан олардың кейбіреуі жиырма бес жыл жасаса да верескіден биік болып өсе алмаған. «Жерді қоршасымен-ақ онда жас қарағайды қалың өскеніне таңдауға болмайды» - деп жазады Дарвин.
Тіршілік үшін күрестің формалары
Тіршілік үшін күрес дарабастардың айналадағы орта жағдайларымен, яғни оның абиотикалық және биотикалық жағдайларымен қарым-қатынасы болып табылады. Дарвин тіршілік үшін күрестің үш формасын атап көрсеткен, олар: түр ішілік, түраралық және бейорганикалық табиғаттың қолайсыз жағдайларымен тіршілік үшін күрес.
Тіршілік үшін түр ішілік күрес. Тіршілік үшін түр ішілік күрес бір популациядағы даралар арасында жүреді. Оларға біркелкі қорек заттары, жалпы мекен ету ортасы және басқа да тіршілік жағдайлары (су, жарық, қорек, жылу) қажет болғандықтан, популяция даралары бір-бірімен жарысып қана қоймай шиеленісе күреске түседі. Мысалы, әр түрлі жастағы қарағай арасындағы жарық үшін күрес; бір түрге жататын құстар арасындағы ұя салатын жер үшін бәсеке: жыртқыштардың бір-бірімен жемтігі үшін қақтығысы, т. б.
Популяциядағы дарабастар санының шамадан тыс артып кетуі қорек үшін күресті одан әрі шиеленістіре түседі. Мұндай жағдайда кейбір балықтар өздерінің итшабақтарымен қоректенсе, шағалалар өз балапандарын жеп қояды, ал сарышымшық балапандарын ұясына таптап тастайды. Табиғатта көбінесе дараларды шығынға ұшыратып, популяция сан мөлшерін кемітетін індет болып тұрады. Көптеген жануарлар тіршілігінде өз популяциясындағы даралар арасында қақтығысты болдырмауға жәрдемдесетін бірқатар бейімділіктер де болады. Мысалы, аю, құндыз, қасқыр өздерінің азықтық үлескілерінің шекарасын белгілеп қояды, ал басқа жануарлар бөтен үлескінің шекарасын бұзбауға тырысады.
Тіршілік үшін күрестегі тағы бір қызық жағдайы - популяция жануарларының топ, үйір құрып тіршілік етуі (бұғы, маймыл, жылқы) немесе ынтымақтасып өз ұрпақтарына қамқорлық жасауы (қоян, пингвин, аралар, т. б. ) .
Тіршілік үшін түр аралық күрес. Тіршілік үшін түр аралық күрес әр түрге жататын даралар арасында байқалады. Егер бір туысқа жататын түрлер ұқсас экологиялық жағдайда тіршілік ететін болса, онда түраралық күрес аса шиеленіскен күйде жүреді. Мысалы, егістіктерде арамшөптер қаптап шығып, ылғал мен қоректік заттарды мол пайдаланғандықтан мәдени өсімдіктердің өсуі баяулайды. Сондай-ақ бір түрдің даралары екінші түр дараларын біржақты пайдаланып, тіпті жойып жібереді. Мысалы, жыртқыштар мен шөпқоректер жануарлар, балықтар мен планктон арасындағы тіршілік үшін күрес.
Бір түрдің дараларының өздеріне зияның да, пайдасында тигізбей екінші түр даралары тіршілігіне жағдай туғызады. Мысалы, қой мен ірі қара түрлі өсімдік тұқымдары мен жемістерін жүніне жабыстырып жан-жаққа таратады.
Әр түрге жататын даралардың бір-біріне өзара жағдай туғыза отырып тіршілік етуін алайық. Оған бунақденелілер мен құстардың гүлдері тозаңдандыруы, астық тұқымдас өсімдіктер мен бұршақ тұқымдастарының немесе қына өсімдігіндегі саңырауқұлақтар мен балдырлардың селбесіп тіршілік етуі, ормандағы әр түрлі белдеудегі өсімдіктердің бірлесіп өсуі мысал бола алады.
Тіршілік үшін бейорганикалық табиғаттың қолайсыз жағдайлармен күрес , әсіресе ылғалы мол немесе ауа райы құрғақ аудандарда, сол сияқты жазы ыстық немесе аса суық жерлерде айқын көрінеді. Эволюция барысында түрлі қолайсыз жағдайларда тіршілік етіп, өз ұрпақтарын қалдыруға мүмкіндік беретін алуан түрлі бейімделік белгілер қалыптасады. Мысалы, аңызақ желді арал өсімдіктері жер бетіне төселіп өседі, ал бунақденелілер күшті жетілген қанатты немесе қанатсыз болып келеді. Шөлді жерлердегі өсімдіктердің тамыр жүйесі 10-15м терендікке жететін ұзын, жапырақтары күшті тілімделіп немесе тікенекке айналады, ал жануарлар суды аз жұмсауға бейім келеді. Түйе өркешіндегі қорға жиналған майдың ыдырауы нәтижесінде бөлінетін суды пайдаланады.
Табиғаттағы осы биологиялық заңдылықтарды адам өзінің іс тәжірбиесінде әр түрлі салада қолданады. Мысалы, ауыспалы егіс танаптарын ортаның топырақ-климат жағдайларына сай құра отырып, ауылшаруашылық дақылдарынан мол түсім алу, сол сияқты қолдан балық және бал арасан өсіру, жұқпалы ауруларға қарсы антибиотиктерді пайдалана, ауылшаруашылық зиянкестеріне қарсы күрестің биологиялық әдісін қолдану т. б.
Сонымен, ағзалардың өз арасындағы және ағзалар мен ортаның абиотикалық жағдайлары арасындағы қарым-қатынастардың барлық формалары тіршілік үшін күрестің толық мағынасын береді. Олай болса, тіршілік үшін күрес табиғи сұрыпталудың экологиялық алғы шарты болып табылады.
Дарвиннің табиғи сұрыпталу теориясы
Ч. Дарвин табиғи сұрыпталу принципін сипаттауда оның негізгі екі алғы шартын атап көрсеткен. Олар: біріншіден, барлық тірі организмдерге тән қасиет - дарабастардың тұқым қуалайтын гетерогенділігі, екншіден, көбею қарқындылығының жоғары болуы.
Барлық популацияларда дарабастар бір-бірінен тұқым қуалау ерекшеліктерімен ажыратылатыны белгілі. Ол ерекшеліктер мутациялық өзгерістердің пайда болуымен және генотипте гендердің жаңа үйлесімдер түзілуімен түсіндіріледі. Осы себептерге байланысты популясия дараларында тұқым қуалайтын гетерогендік қасиет қалыптасады. Бұл қасиет табиғи сұрыпталудың ең алғашқы аса маңызды алғы шарттары болып табылады.
Табиғи сұрыпталудың келесі алғы шарты организмдердің көбею қарқындылығының өте жоғары болуы, соған байланысты түр ішіндегі дарабастар санының шамадан тыс артуы. Жоғарыда айтылғандай кез келген ағза жұбы өте көп ұрпақ қалдыруға қабілетті келеді. Мысалы, бір аналық майшабақ жыл сайын 40 мыңға жуық уылдырық шашса, бекіре балығы - 2 млн, жасыл бақа - 10 мыңға жуық уылдырық шашады. Торғайдың бір жұбының ұрпағы 10 жылдың ішінде 2000 млрд-қа жетіп, балдырлардың кейбір түрлері 24, 5 тәуілік ішінде жер бетін 16 км қалындықпен жабатын ұрпақ бере алады. Бірақ, табиғатта дәл осылай көбею байқалмайды. Демек, организмдердің шамадан тыс көбейіп кетуін реттеп отыратын белгілі бір табиғи күш бар деген сөз. Дарвин ол күшті тіршілік үшін күрес деп атады.
Тіршілік үшін күрес пен табиғи сұрыпталудың байланысы. Табиғаттағы құбылыстарды байқау нәтижесі жануарлар мен өсімдіктерге олардың белгілері мен қасиеттерінің жалпы өзгергіштігі тән екенін көрсетеді. Тіпті ағзалар жұбының бір ұрпағынан мүлде бірдей далаларды кездестіру мүмкін емес. Бір тұқымға жататын қойлардың немесе сиырлардың табанындағы жануарлардың әрқайсысы бір-бірінен болар-болмас ерекшеліктері, дене тұрқы, аяғының ұзындығы, реңі, жүнінің түсі мен бұйралығы арқылы ажыратылады. Дәл осындай құбылыс өсімдіктерде кездеседі. Тіршілік жағдайы орташа мұндай өзгешеліктер айтарлықтай рөл атқармауы мүмкін, ал аса қолайсыз жағдайлар туа қалса, кез келген кішігірім ауытқулар ағзаның тіршілік етіп қалуына үлкен ықпалын тигізеді.
Осы айтылған мәселелерді қорыта келе Дарвин табиғатта тірі организмдер құрылымының бірте-бірте күрделенуі және жоғарғы сатыға көтерілуі ерекше бір құдіретті күшке байланысты емес, ол тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталудың нәтижесі, олай болса, бұл жағдайлар эволюцияның негізгі қозғаушы күштері деп тұжырымдады.
Тіршілік үшін күрес пен өзгергіштіктің нәтижелерін салыстыра отырып, Дарвин табиғатта өздігінен таңдамалы түрде бір дарабастардың жойылып, екіншілері көбейіп отырады, яғни табиғи сұрыпталу жүреді деген қорытындыға келді. Табиғи сұрыпталу кезінде белгілі бір орта жағдайларына сәйкес тұқым қуалайтын пайдалы өзгерістері бар дарабастар басымырақ сақталып, соңынан өсімтал ұрпақ қалдырады. Оған керісінше, сол орта жағдайларына сай келмейтін, зиянды өзгерістері бар дарабастар барған сайын аз ұрпақ қалдыра отырып, сан мөлшері азайып, ең соңында түрдің жойылып кетуіне әкеліп соғады.
Ч. Дарвиннен кейін эволюциялық көзқарастардың даму кезеңдері
Ч. Дарвиннің «Түрлердің пайда болуы . . . » еңбегінің басылып шыққанына 140 жылдардан астам уақыт өтті. Қазіргі таңға дейін эволюциялық теория үздіксіз дамып келе жатыр. Осы дамудың негізгі үш кезеңдері байқалады.
Романтикалық кезең - классикалық дарвинизмнің қалыптасуы
Ч. Дарвиннің «Түрлердің пайда болуы . . . » еңбегінің бірінші басылымнан кейін 1 жарым ай өткен соң, екінші басылым жарық көріп және кең таралды. Жақын арада кітап барлық европалық тілдерге аударылып және оқырман қауымға жетістік болды, әсіресе Германия, Ресей, Англия, АҚШ. Барлық жаңа құбылыс топтары және фактілер дарвинизм бойынша түсіндіріле басталды. Бірнеше жылдар өткен соң антиэволюционизм және креационизм жоғарғы концепциядан құлады.
Бұл үрдісте үлкен мағына берген жағдай, ол ғалымдардың Т. Гексли, А. Уоллес және Дж. Гукер - Англияда, Э. Геккель, Ф. Мюллер, К. Гегенбаур - Германияда, К. А. Тимирязев, И. И. Мечников, А. О. Ковалевский және И. М. Сеченов - Росияда, Аза Грея - Америкада дарвинизмді насихаттаушы жұмыстары. Эволюциялық идеялардың ауқымды таралуы биологияда жаңа бағыттар мен толық ұстанымдардың пайда болуына ықпал етті: эволюциялық палеонтология, экология, биогеоценология, эволюциялық эмбриология, тарихи биогеографияның және т. б.
Филогенетикалық бағыт осы кезеңде биологияның көптеген салаларында ең басты болса, ал эволюциялық әрекет - арнайы ұстанымдардың негізі және әдісі болып табылды.
ХІХ ғасырдың екінші жартысы жануарлар және өсiмдiк организмдерінің барлық iрi топтарының филогенетикалық ағаштарының құрастыру кезеңі болды. Практикада биологиялық зерттеулер бойынша ең маңызды ұсыныс Э. Геккельдің «үштік параллелизм» әдісі ұсынылды: салыстырмалы анатомия, палеонтология және эмбриологияның мәліметтерінің сәйкестілігі. Талдау негiзiнде жеке эволюциялық топтардың филогенетикалық даму жолында маңызды қағидаттар ашылды және негiзгi ережелер қалыптасты: аллогенез және арогенез принциптері, биогенетикалық заң, мамандандырылмаған ата-тектерден пайда болу және прогрессивті мамандану, эволюцияның қайтымсыздығы, мүшелердің мультифункциональды принципі және т. б. Дарвинизм дамуының романтикалық кезеңі осылайша аяқталды.
Теріске шығару кезеңі
Бастапқы кезде Ч. Дарвиннің пікіріне қарамастан көптеген ғалымдар, сол кездің зоолог және полеонтологары (Л. Агассиц, Р. Оуэн, А. Келликер, Н. Нэгели, К. Бэр және т. б. ) теріс пікірде болды. Сыншылардың теріс пікірінің күшее түсуі генетика ғылымының енді жанданып келуіне байланысты. Эволюциялық ілімнің және табиғи сұрыпталу туралы теорияның дамуы түрліше болды. Эволюциялық ілім жаханға кең тарала бастады, ал барлық эволюциялық теорияның орталық бөлімі - табиғи сұрыпталу теориясы болса, сол кезде барлық ғалымдар арасында ең үлкен сынға түсті. Мұндай сындар - әлемнің пайда болуының негізі болатын екі құбылыс - тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік туралы ілімдеріне қатысты айтарлықтай дәлелдемелердің болмауынан туындады.
Ч. Дарвиннің «Түрлердің пайда болуы . . . » еңбегі жарық көргеннен кейін Ф. Дженкин эволюцияның пайда болуына табиғат факторларының әсері туралы көзқарасын толықтай жоққа шығарды. Оның эволюция туралы ойлары келесідей болды: сұрыпталуға негізделген кездейсоқ өзгергіштік әрдайым жекелене жүреді. Екі дарақтың бір тұқымқуалаушылық өзгергіштігінде болып, ұрпақ қалдыруы өте сирек болады. Сондықтан егер ата-анасының біреуінің белгісін А деп алатын болсақ, бірінші ұрпағының белгісі - А/2, ал немерелерінде А/4, шөберелерінде А/4, және т. с. с. белгілер байқалар еді.
Ч. Дарвинге және сол сияқты басқа да ғалымдарға тұқымқуалаушық процесі қанның компоненттерінің бір жаққа жиналып қанды құрағаны сияқты құбылыс болды (осыған байланысты Ч. Дарвин тұқымқуалаушылықты түсіндіретін «пангенезис» гипотезасы жарияланды) . Сондықтан Джекинің математикалық есептеулерінің өзгеруіне байланысты тіпті Дарвиннің де пікірі кейде дәл нәтиже екенін көрсетпеді.
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz