Электронды сабақ журналы
Мазмұны
Кіріспе
1. Сұрақтың қойылуы 5
2. Техникалық.экономикалық негіздеме 7
3. Автоматтандырылған Жұмыс орнын құру теориясы 10
4. Бағдарламалау аймағын тандау және негіздеу 11
4.1 Бүкіләлемдік тор WWW 11
4.2 РНР WEB бағдарламалау тілі, жалпы түсінік 11
4.3 APPSERW бағдарламалар жиынтығын орнату 14
4.4 MySQL мәліметтер базасы 15
5. Негізгі бөлім 22
5.1 Сұрақтың қойылуы 22
5.2 Оқытушының лауазымдық міндеттері 22
5.3 Мәліметтер базасының құрылымы 23
5.4 Қолданушы нұсқауы 27
6. Еңбек қорғау бөлімі 39
6.1 Тіршілік қауіпсіздігі 39
6.2 Электр тоғының адам организміне әсер етуі 39
6.3 Өндірістік санитария және еңбек гигиенасы 40
6.4 Табиғи жарықтандыру 43
6.5 Жасанды жарықтандыру 46
6.6 Қолданушының компьютерде дұрыс отыруы 47
6.7 Авария, өрт, жарақат алу кезіндегі іс қимылдар 52
7. Экономикалық бөлім 53
7.1 Жүйені құру қажеттілігін негіздеу 53
7.2 Жалпы теориялық мағлұмат 53
7.3 Кірістік мәліметтер 58
7.4 АЖО ны жасауға және жұмыс істеуіне кететін шығынды есептеу
60
7.5 АЖО жұмыс істеп жатқанда ағымдағы шығындарды есептеу
60
7.6 АЖО жұмысынан үнемдеуді есептеу 60
Қортынды 62
Қолданылған әдебиеттер тізімі 63
Қосымша 64
Кіріспе
1. Сұрақтың қойылуы 5
2. Техникалық.экономикалық негіздеме 7
3. Автоматтандырылған Жұмыс орнын құру теориясы 10
4. Бағдарламалау аймағын тандау және негіздеу 11
4.1 Бүкіләлемдік тор WWW 11
4.2 РНР WEB бағдарламалау тілі, жалпы түсінік 11
4.3 APPSERW бағдарламалар жиынтығын орнату 14
4.4 MySQL мәліметтер базасы 15
5. Негізгі бөлім 22
5.1 Сұрақтың қойылуы 22
5.2 Оқытушының лауазымдық міндеттері 22
5.3 Мәліметтер базасының құрылымы 23
5.4 Қолданушы нұсқауы 27
6. Еңбек қорғау бөлімі 39
6.1 Тіршілік қауіпсіздігі 39
6.2 Электр тоғының адам организміне әсер етуі 39
6.3 Өндірістік санитария және еңбек гигиенасы 40
6.4 Табиғи жарықтандыру 43
6.5 Жасанды жарықтандыру 46
6.6 Қолданушының компьютерде дұрыс отыруы 47
6.7 Авария, өрт, жарақат алу кезіндегі іс қимылдар 52
7. Экономикалық бөлім 53
7.1 Жүйені құру қажеттілігін негіздеу 53
7.2 Жалпы теориялық мағлұмат 53
7.3 Кірістік мәліметтер 58
7.4 АЖО ны жасауға және жұмыс істеуіне кететін шығынды есептеу
60
7.5 АЖО жұмыс істеп жатқанда ағымдағы шығындарды есептеу
60
7.6 АЖО жұмысынан үнемдеуді есептеу 60
Қортынды 62
Қолданылған әдебиеттер тізімі 63
Қосымша 64
КІРІСПЕ
Қазіргі заман бәрімізге белгілі ол-технология заманы. Технология заманы болғандықтан ол күнделікті жаңаруды талап етеді. Сондай-ақ көптеген кәсіпорындарды автоматтандырылған жұмыс орнымен қамтамасыз ету өте тиімді.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру-белгілі бір мамандық саласында нақты есептер шығара алатын программалар жиыны. Олар белгілі бір мақсатта пайдаланылатын және әмбебап 2-ге бөлінеді. Белгілі бір мақсатқа пайдаланылатын программалық жасақтама әр адамның нақты есептерін шығаруға арналған. Сондықтан оны пайдалану аймағы да шектеулі. Мұндай программаларды жұмыс иесі өзі жасайды немесе оның талабы бойынша маман программалаушылар өзі жасап береді. ДК-ң кең таралуына басты себеп олардың алдын ала дайындалған әмбебап прграммалық жабдықтамаларының кең таралуы еді. Бұл программалар тек бір есепті шығарып қана қоймай белгілі бір мамандық саласында есеп жұмыстарын түгел автоматтандыруды немесе информацияның белгілі бір түрлерін өңдеуді түгел қамти алатын автоматтандырылған жұмыс орны болып табылады.
Автоматтандырылған жұмыс орнын жасаудың жалпы принциптері: жүйелілік, икмділік, орнықтылық, тиімділік әрқашан орындалуы қажет.
Автоматтандырылған жұмыс орнының басқарылуы жүйелілік принципі- құрылымы белгіленген міндетіне сәйкес анықталатын жүйе ретінде қарастырылуы керек.
Икемділк принципі қандай да бір модуль арқылы құралатын жүйе ішіндегі барлық жүйелерді қайта құру және олардың элементтерін бір үлгіге салу мүмкіншілігін береді. Бұл жүйенің икемдеушілігі деп аталады.
Орнықтылық принципі- автоматтандырылған жұмыс орнының жүйесі мүмкін болатын ішкі және сыртқы әсер ететін себептерге байланыссыз негізгі қызметтерді орындау керек. Яғни бұл кейбір бөліктеріндегі кемшіліктер оңай түзелетін жүйелердің жұмыс істеу қабілеті бұрынғы қалпына тез келуі болып табылады.
Тиімділік принципі жүйенің жасаған және оны пайдалануға кеткен шығынға қатысты автоматтандырылған жұмыс орнының жоғарыда келтірілген принциптеріне іске асыруды интегралды түрде қарастыру болып табылады.
Негізгі ДК болып табылатын автоматтандырылған жұмыс орнының функциясының шарты дұрыс қойылса және ақпараттарды өңдеу әдістері адам мен машина арасында дұрыс бөлсе жұмыс істейді. Сонда ғана жұмыс тым өнімділігін ғана емес сонымен бірге басқару тиімділігін басқаратын әдіс болып табылады. Қазірігі уақытта әр түрлі мамандық саласында ойлауды және еңбекті басқаруды интенсивтендіру жасалып ДК негізінде жұмыс істейтін автоматтандырылған жұмыс орны кең ауқымды таралуда. Программалық қамтамасыздандыру кең ауқымда таралуда. Программалық қамтамасыздандыруды іске асырғанда программа мен техника арасында қарама қайшылықтарды болдырмауды қарастыру керек. Нақты мамандардың ДК негізінде жасалған автоматтандырылған жұмыс орнының ұйымдастырылған түрде қолдану нәтижесі адам мен машина арасындағы тосқауылды жойды.
Тәжірибелерді, ғылыми ізденістерді талдау нәтижесінде автоматтандырылған жұмыс орнына қойылатын бірқатар талаптар анықталды:
- маманның ақпараттық және оның есептеушілік сұранысын жаңаша қанағаттандыру;
- қолданушының сұранысына аз уақытта жауап беру;
- автоматтандырылған жұмыс орнының жұмыс істеу тәсілдерін үйренудің қарапайымдылығы және қарым-қатынасы, сенімділігі, қарапайым жұмыс істеуі;
- қолданушының тез үйрену мүмкіншілігі;
- қолданушыға қарағанда төзімділігі;
- компьютер желісінің құрамында жұмыс істеу мүмкіншілігі;
Жалпы программалық қамтамасыздандыру компьютер жұмысын басқаруды, жаңа программаларды қосу және өңдеуді қамтамасыз етеді.
Қазіргі заман бәрімізге белгілі ол-технология заманы. Технология заманы болғандықтан ол күнделікті жаңаруды талап етеді. Сондай-ақ көптеген кәсіпорындарды автоматтандырылған жұмыс орнымен қамтамасыз ету өте тиімді.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру-белгілі бір мамандық саласында нақты есептер шығара алатын программалар жиыны. Олар белгілі бір мақсатта пайдаланылатын және әмбебап 2-ге бөлінеді. Белгілі бір мақсатқа пайдаланылатын программалық жасақтама әр адамның нақты есептерін шығаруға арналған. Сондықтан оны пайдалану аймағы да шектеулі. Мұндай программаларды жұмыс иесі өзі жасайды немесе оның талабы бойынша маман программалаушылар өзі жасап береді. ДК-ң кең таралуына басты себеп олардың алдын ала дайындалған әмбебап прграммалық жабдықтамаларының кең таралуы еді. Бұл программалар тек бір есепті шығарып қана қоймай белгілі бір мамандық саласында есеп жұмыстарын түгел автоматтандыруды немесе информацияның белгілі бір түрлерін өңдеуді түгел қамти алатын автоматтандырылған жұмыс орны болып табылады.
Автоматтандырылған жұмыс орнын жасаудың жалпы принциптері: жүйелілік, икмділік, орнықтылық, тиімділік әрқашан орындалуы қажет.
Автоматтандырылған жұмыс орнының басқарылуы жүйелілік принципі- құрылымы белгіленген міндетіне сәйкес анықталатын жүйе ретінде қарастырылуы керек.
Икемділк принципі қандай да бір модуль арқылы құралатын жүйе ішіндегі барлық жүйелерді қайта құру және олардың элементтерін бір үлгіге салу мүмкіншілігін береді. Бұл жүйенің икемдеушілігі деп аталады.
Орнықтылық принципі- автоматтандырылған жұмыс орнының жүйесі мүмкін болатын ішкі және сыртқы әсер ететін себептерге байланыссыз негізгі қызметтерді орындау керек. Яғни бұл кейбір бөліктеріндегі кемшіліктер оңай түзелетін жүйелердің жұмыс істеу қабілеті бұрынғы қалпына тез келуі болып табылады.
Тиімділік принципі жүйенің жасаған және оны пайдалануға кеткен шығынға қатысты автоматтандырылған жұмыс орнының жоғарыда келтірілген принциптеріне іске асыруды интегралды түрде қарастыру болып табылады.
Негізгі ДК болып табылатын автоматтандырылған жұмыс орнының функциясының шарты дұрыс қойылса және ақпараттарды өңдеу әдістері адам мен машина арасында дұрыс бөлсе жұмыс істейді. Сонда ғана жұмыс тым өнімділігін ғана емес сонымен бірге басқару тиімділігін басқаратын әдіс болып табылады. Қазірігі уақытта әр түрлі мамандық саласында ойлауды және еңбекті басқаруды интенсивтендіру жасалып ДК негізінде жұмыс істейтін автоматтандырылған жұмыс орны кең ауқымды таралуда. Программалық қамтамасыздандыру кең ауқымда таралуда. Программалық қамтамасыздандыруды іске асырғанда программа мен техника арасында қарама қайшылықтарды болдырмауды қарастыру керек. Нақты мамандардың ДК негізінде жасалған автоматтандырылған жұмыс орнының ұйымдастырылған түрде қолдану нәтижесі адам мен машина арасындағы тосқауылды жойды.
Тәжірибелерді, ғылыми ізденістерді талдау нәтижесінде автоматтандырылған жұмыс орнына қойылатын бірқатар талаптар анықталды:
- маманның ақпараттық және оның есептеушілік сұранысын жаңаша қанағаттандыру;
- қолданушының сұранысына аз уақытта жауап беру;
- автоматтандырылған жұмыс орнының жұмыс істеу тәсілдерін үйренудің қарапайымдылығы және қарым-қатынасы, сенімділігі, қарапайым жұмыс істеуі;
- қолданушының тез үйрену мүмкіншілігі;
- қолданушыға қарағанда төзімділігі;
- компьютер желісінің құрамында жұмыс істеу мүмкіншілігі;
Жалпы программалық қамтамасыздандыру компьютер жұмысын басқаруды, жаңа программаларды қосу және өңдеуді қамтамасыз етеді.
Қолданылған әдебиеттер
1. Павел Гулевич - Секреты создания HTML сайта с нуля (2010)
2. Каскадные таблицы стилей. Полное руководство
3. PHP 5 v podlinnike - D_Koterov, A_Kostarev
4. Томсон Лаура (Разработка Web-приложений на РНР и MySQL)
5. Мазуркеевич .А. Еловой.Д. «PHP настольная книга программиста»
6. HTTP://Intuit.ru
1. Павел Гулевич - Секреты создания HTML сайта с нуля (2010)
2. Каскадные таблицы стилей. Полное руководство
3. PHP 5 v podlinnike - D_Koterov, A_Kostarev
4. Томсон Лаура (Разработка Web-приложений на РНР и MySQL)
5. Мазуркеевич .А. Еловой.Д. «PHP настольная книга программиста»
6. HTTP://Intuit.ru
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
Кіріспе 3
Сұрақтың қойылуы 5
Техникалық-экономикалық негіздеме 7
Автоматтандырылған Жұмыс орнын құру теориясы 10
Бағдарламалау аймағын тандау және негіздеу 11
Бүкіләлемдік тор WWW 11
РНР WEB бағдарламалау тілі, жалпы түсінік 11
APPSERW бағдарламалар жиынтығын орнату 14
MySQL мәліметтер базасы 15
Негізгі бөлім 22
Сұрақтың қойылуы 22
Оқытушының лауазымдық міндеттері 22
Мәліметтер базасының құрылымы 23
Қолданушы нұсқауы 27
Еңбек қорғау бөлімі 39
Тіршілік қауіпсіздігі 39
Электр тоғының адам организміне әсер етуі 39
Өндірістік санитария және еңбек гигиенасы 40
Табиғи жарықтандыру 43
Жасанды жарықтандыру 46
Қолданушының компьютерде дұрыс отыруы 47
Авария, өрт, жарақат алу кезіндегі іс қимылдар 52
Экономикалық бөлім 53
Жүйені құру қажеттілігін негіздеу 53
Жалпы теориялық мағлұмат 53
Кірістік мәліметтер 58
АЖО ны жасауға және жұмыс істеуіне кететін шығынды есептеу
60
АЖО жұмыс істеп жатқанда ағымдағы шығындарды есептеу
60
АЖО жұмысынан үнемдеуді есептеу 60
Қортынды 62
Қолданылған әдебиеттер тізімі 63
Қосымша 64
КІРІСПЕ
Қазіргі заман бәрімізге белгілі ол-технология заманы. Технология
заманы болғандықтан ол күнделікті жаңаруды талап етеді. Сондай-ақ көптеген
кәсіпорындарды автоматтандырылған жұмыс орнымен қамтамасыз ету өте тиімді.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру-белгілі бір мамандық саласында
нақты есептер шығара алатын программалар жиыны. Олар белгілі бір мақсатта
пайдаланылатын және әмбебап 2-ге бөлінеді. Белгілі бір мақсатқа
пайдаланылатын программалық жасақтама әр адамның нақты есептерін шығаруға
арналған. Сондықтан оны пайдалану аймағы да шектеулі. Мұндай программаларды
жұмыс иесі өзі жасайды немесе оның талабы бойынша маман программалаушылар
өзі жасап береді. ДК-ң кең таралуына басты себеп олардың алдын ала
дайындалған әмбебап прграммалық жабдықтамаларының кең таралуы еді. Бұл
программалар тек бір есепті шығарып қана қоймай белгілі бір мамандық
саласында есеп жұмыстарын түгел автоматтандыруды немесе информацияның
белгілі бір түрлерін өңдеуді түгел қамти алатын автоматтандырылған жұмыс
орны болып табылады.
Автоматтандырылған жұмыс орнын жасаудың жалпы принциптері:
жүйелілік, икмділік, орнықтылық, тиімділік әрқашан орындалуы қажет.
Автоматтандырылған жұмыс орнының басқарылуы жүйелілік принципі-
құрылымы белгіленген міндетіне сәйкес анықталатын жүйе ретінде қарастырылуы
керек.
Икемділк принципі қандай да бір модуль арқылы құралатын жүйе ішіндегі
барлық жүйелерді қайта құру және олардың элементтерін бір үлгіге салу
мүмкіншілігін береді. Бұл жүйенің икемдеушілігі деп аталады.
Орнықтылық принципі- автоматтандырылған жұмыс орнының жүйесі мүмкін
болатын ішкі және сыртқы әсер ететін себептерге байланыссыз негізгі
қызметтерді орындау керек. Яғни бұл кейбір бөліктеріндегі кемшіліктер оңай
түзелетін жүйелердің жұмыс істеу қабілеті бұрынғы қалпына тез келуі болып
табылады.
Тиімділік принципі жүйенің жасаған және оны пайдалануға кеткен
шығынға қатысты автоматтандырылған жұмыс орнының жоғарыда келтірілген
принциптеріне іске асыруды интегралды түрде қарастыру болып табылады.
Негізгі ДК болып табылатын автоматтандырылған жұмыс орнының функциясының
шарты дұрыс қойылса және ақпараттарды өңдеу әдістері адам мен машина
арасында дұрыс бөлсе жұмыс істейді. Сонда ғана жұмыс тым өнімділігін ғана
емес сонымен бірге басқару тиімділігін басқаратын әдіс болып табылады.
Қазірігі уақытта әр түрлі мамандық саласында ойлауды және еңбекті басқаруды
интенсивтендіру жасалып ДК негізінде жұмыс істейтін автоматтандырылған
жұмыс орны кең ауқымды таралуда. Программалық қамтамасыздандыру кең ауқымда
таралуда. Программалық қамтамасыздандыруды іске асырғанда программа мен
техника арасында қарама қайшылықтарды болдырмауды қарастыру керек. Нақты
мамандардың ДК негізінде жасалған автоматтандырылған жұмыс орнының
ұйымдастырылған түрде қолдану нәтижесі адам мен машина арасындағы
тосқауылды жойды.
Тәжірибелерді, ғылыми ізденістерді талдау нәтижесінде автоматтандырылған
жұмыс орнына қойылатын бірқатар талаптар анықталды:
- маманның ақпараттық және оның есептеушілік сұранысын жаңаша
қанағаттандыру;
- қолданушының сұранысына аз уақытта жауап беру;
- автоматтандырылған жұмыс орнының жұмыс істеу тәсілдерін үйренудің
қарапайымдылығы және қарым-қатынасы, сенімділігі, қарапайым жұмыс істеуі;
- қолданушының тез үйрену мүмкіншілігі;
- қолданушыға қарағанда төзімділігі;
- компьютер желісінің құрамында жұмыс істеу мүмкіншілігі;
Жалпы программалық қамтамасыздандыру компьютер жұмысын басқаруды,
жаңа программаларды қосу және өңдеуді қамтамасыз етеді.
1 Сұрақтың қойылуы
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Каф. меңгерушісі____________
______________________2010 ж.
(күні) (айы)
Дипломдық жобаның аты: Электронды сабақ журналы
Электронды сабақ журналы автоматтандырылған жұмыс орны оқытушының
сабақ журналын жүргізуін автоматтандырады. Бұл жүйені интернет желісі
арқылы браузермен ашып жұмыс істеу талабы қойылды. Сонымен осы жүйе WEB
интерфейсін қолдануы қажет. WEB интерфейсте барлық операциялар сервер
жағында жүреді, сондықтан клиент жақта ешқандай бағдарлама орнату кажеті
жоқ. Ешқандай бағдарлама орнату керек болмағандықтан журналмен жұмыс істеу
үшін тек интернетке шығу мүмкіндігі және кез келген браузер болуы керек.
Жүйедегі мәліметтердің қауіпсіздігін сақтау керек. Формаларға қауіпті
скриптерді енгізуден бағдарламаны қорғау үшін формаға енгізілген кез келген
жазу мәтін типі ретінде қабылдану функциясы болу керек.
Бағдарлама келесі талаптарға сай болу керек:
- Факультет, кафедра, топ, оқытушы, студент туралы мәліметті
базаға енгізу, редактрлеу, жою;
- Базаға енгізілетін мәліметтердің дұрыс енгізілуінің дұрыстығын
тексеру мүмкіндігі;
- Офис регистратор белгілі бір оқытушыға журналды тағайындау
мүмкіндігі;
- Топтың үлгерімі, студенттің үлгерімі туралы мәліметті принтермен
шығару;
- Оқытушыға администратормен ескерту жіберу мүмкіндігі;
- Оқытушы жаңа сабақ атын,сабақ өту уақытын енгізу мүмкіндігі;
- Оқытушымен студент сабаққа келмеген жағдайда бағанын орнына жоқ
деген белгіні қою;
- Студент сабақта болмаған күндердің қарыздарын жабатын болса,
жоқ деген белгінің орнына сәйкес баға қою мүмкіндігі
- Қауіпсіздік шаралары болу керек;
- Логин, парольді администратор тағайындау мүмкіндігі;
- Интерфейс жағымды, ынғайлы болу керек;
- Офис регистратор оқытушының сабақ журналындағы студенттердің
бағаларын көре алу;
- Офис регистратор студенттер бағаларын баспаға шығара алу
мүмкіндігі;
- Бағдарламаны өзгерту, толықтыру жеңіл іске асу керек;
Орындаушы ____________ =_________
(қолы)
(аты-жөні)
Дипломдық жоба жетекшісі ____________ ____________
(қолы)
(аты-жөні)
2 Техникалық-экономикалық негіздеме
Жаңа бағдарламалық қамсыздандыруды енгізу үшін экономикалық
тиімділікті дұрыс және қатесіз анықтау өте маңызды және көптеген
нұсқалардың ішінен кәсіпорынға енгізуге экономикалық түрде тиімдісін таңдап
алу қажет.
Практика жүзінде жаңа техниканы, программаларды енгізудің экономикалық
тиімділігінің жүйелік көрсеткіштері қолданылады. Маңызды көрсеткіштерге
капиталдық салымдар, өнімнің өзіндік құны, ақтау мерзімі, экономикалық
тиімділік коэффициенті жатады. Осы бағдарламалық қамсыздандыруда
экономикалық тиімділіктің ең басты көрсеткіші уақыт үнемдеу және мәліметтер
енгізу кезіндегі қателіктердің болуын азайту болып табылады.
Бұл бағдарламалық қамсыздандыру Шәкәрім атындағы СМУ-нің
оқытушылардың жұмысын жеңілдетуге арналған. Сондықтан да бағдарламаны
енгізуінен болатын жылдық үнемдеу істелетін жұмыстың еңбек сыйымдылығының
азаюынан алынады. Электронды сабақ журналы бағдарламасы қазіргі кезде өте
актуалды болып келеді. Себебі қазір көптеген жоғарғы оқу орындары
ақпараттық технологияға көшіп жатыр. Бұл бағдарламаның артықшылықтарына
келетін болсақ, олар:
1. Бағдарламалық өнімді орнату және қолдану қарапайымдылығы;
2. Мәліметтер көп жылдар сақталуы;
3. Бағдарлама жеңіл модернизацияланады;
4. Бір компьютерге орнатылады да, басқа компьютерде бұл бағдарламамен
жұмыс істеу браузермен ғана іске асады.
5. Мәліметтерді енгізу сапасы бағдарламаға қойылатын шарттар арқылы
жоғарылайды;
Электронды сабақ журналын енгізгеннен кейін қағаз журналдарды
баспаға шығару қажеттілігі болмайды. Қағаз журналды қолданбағаннан жылына
57 000 тг үнемделеді.
Оқытушының электрондық журнал атты автоматтандырылған жүйесін
құру мен ендіру қажеттілігі оқытушының және офис регистратордың жұмысын
жеңілдетуге, студенттерге күнделікті бағасын қою кезінде еңбек ресурстарын
және уақытты үнемдеуге негізделген.
Электронды сабақ журналын қолданған кезде :
• Оқытушы кез келген интернет бар жерден студенттің бағаларын көре алады.
Және де журналдың жоғалуы, бұзылу қаупі болмайды.
• Мәліметтер мен құжаттарды бекіту үдірісі мөлдір болады және шынайы
уақыттың режимінде болады.
• бөлімшелер арасында құжатты жіберу уақыт жұмсамайды, құжаттарды шынайы
уақыттың режимде рұқсаттары бар барлық адамдар көре алады.
• Студенттің үлгерімі туралы, топтың үлгерімі туралы, студенттер тізімі
туралы отчеттер бір батырманы басу арқылы тез жасалады
• Керекті қызметкердің іссапарға кетуіне байланысты университетте
құжаттармен жұмысты тоқтатпайды –себебі бұл жүйе құжаттармен алыстан-
жұмыс істеу мүмкіндігі арқылы web –браузерді қолданады.
Жүйені күту қарапайымдылығын және иеленушіліктің төмен құны, жүйе WEB
технологияны қолданғандығына байланысты, ол тек орталық серверға ғана
орналастырылады. Қолданушы жақта жүйені орнату қажеті жоқ.
Жүйені орнатқаннан кейін өзін-өзі ақтау мерзімі көпке
созылмайды, 10 айдан аспайды.
Ақпараттық тасқынның үдеуі және мәліметтермен жұмыс істегенде
қателер санының азайюы құжаттармен жұмыстың сенімділігінің көтермелеуіне
келтіреді.
3 Автоматтандырылған жұмыс орнын құру теориясы
Қазіргі заман бәрімізге белгілі ол-технология заманы. Технология
заманы болғандықтан ол күнделікті жаңаруды талап етеді. Сондай-ақ көптеген
кәсіпорындарды автоматтандырылған жұмыс орнымен қамтамасыз ету өте тиімді.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру-белгілі бір мамандық саласында
нақты есептер шығара алатын программалар жиыны. Олар белгілі бір мақсатта
пайдаланылатын және әмбебап 2-ге бөлінеді. Белгілі бір мақсатқа
пайдаланылатын программалық жасақтама әр адамның нақты есептерін шығаруға
арналған. Сондықтан оны пайдалану аймағы да шектеулі. Мұндай программаларды
жұмыс иесі өзі жасайды немесе оның талабы бойынша маман программалаушылар
өзі жасап береді. ДК-ң кең таралуына басты себеп олардың алдын ала
дайындалған әмбебап прграммалық жабдықтамаларының кең таралуы еді. Бұл
программалар тек бір есепті шығарып қана қоймай белгілі бір мамандық
саласында есеп жұмыстарын түгел автоматтандыруды немесе информацияның
белгілі бір түрлерін өңдеуді түгел қамти алатын автоматтандырылған жұмыс
орны болып табылады.
Автоматтандырылған жұмыс орнын жасаудың жалпы принциптері:
жүйелілік, икмділік, орнықтылық, тиімділік әрқашан орындалуы қажет.
Автоматтандырылған жұмыс орнының басқарылуы жүйелілік принципі-
құрылымы белгіленген міндетіне сәйкес анықталатын жүйе ретінде қарастырылуы
керек.
Икемділк принципі қандай да бір модуль арқылы құралатын жүйе ішіндегі
барлық жүйелерді қайта құру және олардың элементтерін бір үлгіге салу
мүмкіншілігін береді. Бұл жүйенің икемдеушілігі деп аталады.
Орнықтылық принципі- автоматтандырылған жұмыс орнының жүйесі мүмкін
болатын ішкі және сыртқы әсер ететін себептерге байланыссыз негізгі
қызметтерді орындау керек. Яғни бұл кейбір бөліктеріндегі кемшіліктер оңай
түзелетін жүйелердің жұмыс істеу қабілеті бұрынғы қалпына тез келуі болып
табылады.
Тиімділік принципі жүйенің жасаған және оны пайдалануға кеткен
шығынға қатысты автоматтандырылған жұмыс орнының жоғарыда келтірілген
принциптеріне іске асыруды интегралды түрде қарастыру болып табылады.
Негізгі ДК болып табылатын автоматтандырылған жұмыс орнының функциясының
шарты дұрыс қойылса және ақпараттарды өңдеу әдістері адам мен машина
арасында дұрыс бөлсе жұмыс істейді. Сонда ғана жұмыс тым өнімділігін ғана
емес сонымен бірге басқару тиімділігін басқаратын әдіс болып табылады.
Қазірігі уақытта әр түрлі мамандық саласында ойлауды және еңбекті басқаруды
интенсивтендіру жасалып ДК негізінде жұмыс істейтін автоматтандырылған
жұмыс орны кең ауқымды таралуда. Программалық қамтамасыздандыру кең ауқымда
таралуда. Программалық қамтамасыздандыруды іске асырғанда программа мен
техника арасында қарама қайшылықтарды болдырмауды қарастыру керек. Нақты
мамандардың ДК негізінде жасалған автоматтандырылған жұмыс орнының
ұйымдастырылған түрде қолдану нәтижесі адам мен машина арасындағы
тосқауылды жойды.
Тәжірибелерді, ғылыми ізденістерді талдау нәтижесінде автоматтандырылған
жұмыс орнына қойылатын бірқатар талаптар анықталды:
- маманның ақпараттық және оның есептеушілік сұранысын жаңаша
қанағаттандыру;
- қолданушының сұранысына аз уақытта жауап беру;
- автоматтандырылған жұмыс орнының жұмыс істеу тәсілдерін үйренудің
қарапайымдылығы және қарым-қатынасы, сенімділігі, қарапайым жұмыс істеуі;
- қолданушының тез үйрену мүмкіншілігі;
- қолданушыға қарағанда төзімділігі;
- компьютер желісінің құрамында жұмыс істеу мүмкіншілігі;
Жалпы программалық қамтамасыздандыру компьютер жұмысын басқаруды,
жаңа программаларды қосу және өңдеуді қамтамасыз етеді.
4 Бағдарламалау аймағын тандау және негіздеу
4.1 Бүкіләлемдік тор WWW
Интернет – үлкен және кіші компютерлік желілердің бірігуі ғана емес,
сонымен қатар олардың бүкіл әлемдік ақпараттық кеңістіктегі қызметі болып
табылады. Бұл қызметтер ақпарат алмасудың әр түрлі хаттамаларына
негізделген және сәйкесінше олармен жұмыс істеу үшін әр түрлі бағдарламалық
жабдықтаулар пайдаланылады. Интернет сөзінің мағынасында оның ең танымал
қызметтерінің біреуі World Wide Web пен түсіндіріледі. Интернет желісіндегі
ақпарат осы қызметтің форматында орындалса, онда ол Web парақтар түрінде
болады. Web парақтар кез келген түрдегі мәліметтер: мәтіндер, сілтемелер,
графика, дыбыс, видео, анимациялар т.с.с тобынан тұратын комплекстік
құжаттар болып табылады. Интернеттің өмірге келуі адамзат тарихында
коммуникациялық технологияның дамуына негіз бола алады деп толық сеніммен
айта аламыз. Өйткені қазір жаста кәрі де өзіне керекті затты сатып алу үшін
немесе білім алу үшін, адамдармен араласу үшін, керекті құжат немесе затты
іздеу үшін т.с.с көптеген қызметтерді пайдалану үшін интернетке барады.
Осыдан бірнеше жыл алдын Тим Бренерс-Ли дің ой туындысының нәтижесінде
интернет сөзі қолданысқа енді және әлемді қарапайым гиперсілтемелер арқылы
біріктіре алды. Соның нәтижесінде бірнеше дамушы елдердің экономикасы
қарқынды түрде дамыды. Сондықтан Тим Бренерс-Ли ді интернеттің атасы деп
атауға да болады.
4.2 РНР WEB бағдарламалау тілі, жалпы түсінік
РНР-бұл Web –серверге жіберілетін скриптердің көмегімен Web-
беттерінің динамикалық генерациясына қажетті бағдарламалау тілі. Сіз бетті
РНР және HTML-дің көмегімен ашасыз. Сайтты пайдаланушы бетті ашқанда,
сервер html-код қосылған РНР операторларын орындайды және нәтижені
пайдаланушының браузеріне жібереді. Бұл әрекет дәл осылай ASP және Cold
Fusion-ның көмегімен жасалады. Дегенмен ASP және Cold Fusionға қарағанда,
РНР ашық бастапқы кодты өнім болып табылады және платформалы тәуелсіз. РНР
Windows NT және Unix-тің көптеген версияларында жұмыс жасайды. Ол Аpache
–дегі модуль ретінде жіберіле береді. Егер жіберілу Apache модулі түрінде
болса РНР оңай және жылдам жұмыс жасайды. Бұл кезде процессті жасауға
байланысты туындайтын қосымша шығындар болмайды. Сондықтан нәтижесі тез
шығады және сервердегі сақтаудағы шығынды азайтатын mod _perl-ді орнатудың
қажеттілігі болмайды.
Сіздің құжат бетіңіздегі әртүрлі операциялардан басқа сіз РНР
көмегімен НТТР-тақырыптарды қалыптастырып HTTP орната аласыз. Сонымен қатар
аутенфификацияны басқарып пайдаланушыны басқа бетке бағыттай аласыз. РНР
берілгендер қорына енуге үлкен мүмкіндіктер ашады. Бұл сізге PDF құжаттарды
инерациялаудан, ХМL-дегі грамматикалық талдауды жасауға мүмкіндік береді.
РНР операторлары сіздің бетіңізге Web-беттерді қойып береді,
сондықтан арнайы ортада жүзеге асырудың қажеттілігі туындамайды. Сіз РНР-
кодының блогын ?php тегінен бастап, оны ? тегімен аяқтайсыз. Бұл
тегтердің арасындағылардың барлығы РНР код ретінде интерпритацияланады.
РНР тілінің синтаксисі Си және Рerl синтаксисіне ұқсас келеді сіз
ауспалыларды оларды пайдаланудан бұрын жарияламауыңыз керек. Массивтермен
Хэмтер оңай жүзеге асырылады.
Дегенмен РНР Apache құрылған жағдайда бәрінен жылдам жұмыс жасайды.
РНР Web – сайтында оны Microsoft ІІS және Netscape Enterprise Server
орналастырудың реті бар. Егер сізде РНР ді орнатуға бағдарламалық
қамтамасыз етудің көшірмесі жоқ болса, оны сізге ресми Web –сайттан ала
аласыз. Ол жерден сіз РНР дің барлық ерекшелігі мен қызмет бейнеленген
түсіндірілген жетекшілікті таба аласыз.
Соңғы он бес жылдары интернеттiң қиял-ғажайып дамуы және адамдардың
арасындағы қарым-қатынастың жаңа әдiстерiн белгiледi. Бұл құбылыстың
алдыңғы өлкелерiне (WWW ) World Wide Webде болады.
Рнр тарихы 1995 жылдан тәуелсiз бағдарламашы (Rasmus Lerdorf )
Расмус Лердорф сайтта оның онлайндық резюмесін оқып шыққан келушiлердің
саның есептеуге арналған PerlCGI нiң сценариын жазудан басталады. Оның
сценариы екi есептi шештi : келушiнiң деректерінің тiркелуі және
келушiлердiң санын - web бетке шығару. WWW дамыту әлi тек қана басталды,
бұл есептердi шешуге арналған ешқандай да арнайы құралдар болмады,
сондықтан авторға көп сұрақтар лап берді. Лердорф (Рнр ) Personal Home
Page немесе (гипермәтiн процессоры ) Hypertext Processor аталған өз құрал-
сайманын тарата бастады.
Лердорфаның Рнр құрал-сайманының шулы жетiстiгi Рнрдың
кеңейтулерiн өңдеуге әкеп соқты. Кеңейтулердің бірі HTML формада
енгiзiлген мәлiметтердi символдық айнымалыларға түрлендiрдi, осыдан оларды
басқа жүйелерге шығаруға мүмкiндiк берген. Қойылған мақсатқа қол жеткiзу
үшiн Лердорф өңдеулерді жасауды ендiгәрi Perl ден С-ге өтуге шештi. Сол
кездегі Рнрдың құрал-сайманының кеңейтуi 2.0-шi Рнр пайда болуына, немесе
(Personal Home Page Form Interpretator ) PHP-FIнi келтiрдi. Дүние жүзiнен
бағдарламашылар 2.0 версияны жетiлдiруге қатысты.
Жаңа РНР версиясы ерекше мәлiмдiлiкпен пайдаланды, және
өңдеушiлердiң негiзгi командасы жақында іріктелді. Олар HTML-ға
программалық кодтың енгiзуiнің бастапқы тұжырымдамасын тiкелей сақтады және
Рнр-дiң 3.0-шi версиясының пайда болуына келтiрген лексикалық талдаудың
механизмін қайтадан жазды.
РНР 4 бұл қозғалыста жұмыс жасаушы ретінде 2000 жылы жарыққа шықты.
Өндірісті жоғарылатуда қосымша ретінде РНР 4 тің мүмкіндіктері зор еді. РНР
4-тің шығуымен ол интернет доменінің 20 пайыздан көбінде қолданыла бастады.
2000-2004 жылдар арасында 4 версияны жұмсарту үшін белсенді жұмыстар
жалғасты. Шамамен сол кезден бастап ақ РНР Group жаңа версияның мүмкіндігін
ойластыруға кірісті. Бірінші кезекте тілдің объектілік мүмкіндіктерін
күшейту шешілді. Бұл оның жүзеге асыру үшін ірі жобаларды пайдалануға
мүмкіндік берді. 5-ші версияны жарыққа шығару үшін қосымша уақыт бөлінді.
Оған көптеген мамандар қатысты олардың ішінен Стерлинг Хьюза және Маркус
Бергерді атап өткен жөн болар.
Ақыры 2004 жылдың шілдесінде РНР 5 ресми түрде жарыққа шығады.
Бірінші кезекте жоспарланғандай өңдеуде объектілермен жұмысты барлық
механизм жұмылдырылды. Егер алдыңғы версияларда РНР –дегі объектілік-
жобалаушылық бағдарламалау минимальды деңгейде мүмкін болатын болса, ал РНР
5 объектілік бағдарламалауды жүзеге асыруда көптеген потенциалдарға ие.
Онымен қоса РНР ХМL мен жұмыс жасауда бағалы кеңейтулермен, берілгендердің
әртүрлі қайнар көзіне байыды.
РНР 4-дегі ХМL мен жұмыс жасауға арналған барлық негізгі
кітапқаналар күрделі өңдеуге ұшырады. Мынадай танымал кеңйтілер SAX, DOM,
және XSLT қазір libxml2-нің құрал-сайманын пайдаланады. Сонымен қатар тағы
да жаңа екі кеңейтулер қосылды-SimpleXML және SOAP.
Somple XML XML- берілгендермен жұмысты айтарлықтай оңайлатады. Бұдан
алдын РНР-да ХМL мен жұмыс бұншалықты қарапайым болмаған еді.
SOAP -тың кеңеюі РНР да ХМL –хабарламаның көмегімен басқа
қосымшалармен ақпарат ауысатын сценарий құруға мүмкіндік береді. Мысалы
НТТР. РНР қосымшалы қазіргі таңдағы танымал веб-сервистермен
интеграциялауға мүмкіндік туындайды.
РНР 5 My SQL (My SQL Improved) жаңа кеңeйтулер Му SQL – сервер
версиясымен 4.1.2 және жоғарылармен жұмыс жасауға арналған. Му SQL - ға тек
қана процедуралық емес сонымен қатар объекті жобалаушылық интерфейс жүзеге
асады. Бұл модульдің қосымша мүмкіндіктері SSL-ді, транзакцияны бақылауды
қосады.
SQLite–тің кеңейтілуі мәліметтерді кәдімгі файлдарда сақтайтын
қоcымшаны құрастыруға мүмкіндік береді. Ол SQL интерфейсін пайдалануға
мүмкінік тудырады. SQLite – нің маңызды ыңғайлылығы – пайдаланылу
қарапайымдылығы. SQLite процедуралықпен қатар мәлiметтермен жұмыс жаcау
үшін мықты объектілік - жобалаушылық мүмкіндіктері бар. SQLite-нің басқа
ерекшеліктері –жоғары жылдамдық, басқарудағы күрделі механизмдердің жоқ
болуы және оңай тізгіштік. Көптеген эксперттер РНР -нің бұл кеңейюінің
үлкен танымалдылыққа ие болатындығын жоспарлап отыр.
РНР 5-тің басқа кеңейтілуі өзіне төмендегілерді қосады:
• Tidy –HTML-құжаттарды сараптау және түзету үшін.
• Perl - Perl сценарийлерді пайдалану.
• SPL – кластармен интерфейстердің стандарты жиынтығын анықтайтын
ZE2 –нің кеңеюі.
• -РDО -PHP-нің мәліметтеріне әмбебап интерфейс ұсынады.
• -PІMP-GD модульінің орнына келген, графикамен жұмыс жасауға арналған
жаңа кітапхана.
• Бұдан басқа РНР 5-те есте сақтаудың әлдеқайда жылдам диспетчері
пайдаланылады.
• РНР 5 REAR құрылымын нақты жүзеге асыруға керекті қасиеттермен
толықтырылған.
4.3 APPSERW бағдарламалар жиынтығын орнату
Локальды серверлерді пайдаланудың себебі көп – бізге РНР - ды
үйрену керек болды. өзіңіздің хостингіңізде Web қосымшалары тестілеу
қымбатқа түседі және бұндай мүмкіндік мүлдем жоқ. Бұл жағдайда сізде
локалды машинада Apache+PHP байланыстары қажет болады.
PHP, MySQL, PHPmyAdmin және APACHE локальды сервер программалар
жиынтығы APPSERV-win32-2.6.0 деген дистрибутивта орналасқан. ОЛ “.EXE”
кеңейтілуінде жасалған. Бұл өте ынғайлы, себебі барлық керекті программалар
бір жерде орналасқан.
APPSERV-win32-2.6.0 орнатушысын жүктейміз. Содан кейін орналасу
жерін көрсетеміз де Next батырмасын басамыз.
1-Сурет APPSERV дистрибутивін орнату папкасы
Келесі терезеде орнатылатын программаларды тандаймыз. Стандартты
түрде барлығы тандалып тұрады.
2-Сурет Орнатылатын бағдарламалар тізімі
Содан кейін Сервер атын жазамыз. Оны біз Localhost деп
атаймыз, Себебі локальды машинада жұмыс істейміз. Порт нөмірін
өзгертпейміз, ол 80 болып қала береді.
3-Сурет Сервер атын жазу
Ақырғы терезеде MySQL Server-ге кіруге арналған парольді
енгіземіз және қазақша символдарды дұрыс көрсету үшін UTF-8 Unicode
таңдаймыз. Содан кейін Install батырмасын басамыз. Осымен біздің
жұмысымызға қажетті программаларды орнаттық.
4-Сурет Мәліметтер базасына кіруге арналған Пароль енгізу
4.4 PHP және MySQL
Бүгінгі таңда технологияның қарқынды дамуына байланысты компьютерлердің
графикалық мүмкіндіктері күннен-күнге үлкеюде. Қазіргі компьютерлердің
мүмкіндігіне байланысты программалар да аз жасалып жатқан жоқ. Соның ішінде
РНР тілінің артықшылығы Берілгендер қорымен жұмыс істеуі ол бірнеше
берілгендер қорының кестесі БҚБЖ.
InterBase Solid
dBase mSQL Sybase
Empress MySQL Velocis
FilePro Oracle Unix dbm Informix PostgreSQL
ODBC
MySQL – бұл көппатокты серверлі берілгендер қоры. MySQL бұл
қолдануға өте тиімді және үлкен жылдамдықта жұиыс істей алады. MySQL ANSII
92 стандартындағы SQL (Strutured Query Language) тілінде сұраныс құра
алады. Бұл тіл арқылы таблица қосуға және жоюға ескі кестелердің
мәліметтерін жаңартуға мүмкіндік береді.
MySQL - дің қысқаша мүмкіндіктері:
1. Бір уақытта берлігендер қорымен жұмыс істеушілерге шексіз мүмкіндік
береді.
2. Таблицадағы қатарлар саны 50 млн. жетуі мүмкін.
3. MySQL командалардың орындалу барысында северлердің ішіндегі ең жылдамы
4. Қауіпсіздігі қарапайым және әсерлі жүйе.
5. Кестедегі ең қиын сұраныстар құруға болады. Мысалы SELECT * FROM table1
WHERE id IN (SELECT id FROM table2).
Қарапайым логикалық және шаррты операторлар
Салыстыру қарапайым түрде ұйымдастырылады: "егер-онда-болмаса". Бұл
үшін PHP-де келесі конструкция қолданылады:
if ( ) { } else { }
бұл оператордың түрлі синтаксисі бар, бірақ жоғарыда келтірілген
синтаксис ең тиімді әрі дұрысм болып есептеледі. Мысал:
?php
$a = 5;
$b = 9;
if ($a == $b) {echo $b - $a;} else {echo $b.$a;}
?
Бағдарлама нәтижесі 95 - ті көрсетеді, себебі $a -ға $b тең емес, ал
echo $b.$a; командасы айнымалыларды рет-рнетімен шығарады. Мұндағы нүкте
айнымалыларды бір-бірімен жабыстыру үшін қолданылады.
Циклдер
Бағдарламалаудағы циклдер дегеніміз - бір операцияның бірнеше рет
қайталануы. PHP-де циклдерді ұйымдастыру үшін келесі операторлар
қолданылады: while, do...while, for және foreach. Циклге мысал ретінде
бірнеше файлдарды көшіру қызметін көрсетуге болады. Оның алгоритмі
төмендегідей болады:
• файлдар санын беру
• көшірілген файлдар есептегішінің мәнін нөлге қою
• файлды көшіру
• есептігіштің мәнін берілген файлдар санына теңдігін тексеру
• егер тең болмаса, онда көшірілген файлдар есептегішінің мәнін арттыру
және цикл басына
• қайта келу
• егер тең болса, онда циклды аяқтау
Циклдық әр қайталануы итерация деп аталады.
Енді PHP-де циклдерді ұйымдастыру мысалын қарастырайық:
?php
$i = 0;
$n = 10;
while ($i =$n):
echo $i. “
\n” ;
$i++;
endwhile;
?
скрипттің мағынасы өте қарапайым. $i айнымалысына циклдың басындағы
мәнді тағайындаймыз да, $n айнымалысына циклдың соңындағы мәнді
тағайындаймыз. Ары қарай циклды while() операторы арқылы ашып, жақшаның
ішіне берілетін шартты жазамыз. Ол шарт $i =$n болғанша орындалады. Бұл
цикл шарты бұлған заматта цикл аяқталады. еndwhile операторы циклдың
аяқталғанын білдіреді. Скрипт, браузер экранына баған бойынша бірден онға
дейінгі сандарды шығарады. Себебі echo операторының $i айнымалысынан кейін
қатарды ауыстыратын
HTML-тегін қойдық.
Жоғарыдағы есепке тағы да басқа бір вариантын көрсетейік:
?php
$i = 0;
while ($i=10)
{
echo $i++. “
\n”;
}
?
Бұл екі бағдарламаның нәтижесі бірдей болады.
Енді PHP-де do...while операторының құрылысын қарастырайық. Бұл да цикл
болып саналады, оның while операторынан ерекшелігі “дейін” емес “кейін”,
яғни цикл жұмысы оператордан кейін аяқталады. do...while циклі үшін тек
бірақ синтаксис бар:
?php
$i = 0;
do
{
echo $i. "
\n";
$i++;
}
while ($i = 10);
?
Енді for циклына мысал келтірейік, оның синтаксисі:
for (expr1; expr2; expr3) (операторлар тіізбегі)
(expr1) - өрнегі шартсыз болып есептелінеді және циклдың басында
орындалады. Әр итерацияның басында (expr2) өрнегі орындалады. Егер ол
ақиқат болса, онда цикл жалғасады да ішкі операторлар орындалады. Егер ол
жалған болса, онда цикл аяқталады да әр итерацияның соңында (expr3) өрнегі
орындалады. Бұл өрнектердің әрқайсысы бос болуы мүмкін. Егер (expr2) өрнегі
бос болса, онда цикл шексіз орындалады. Шексіз орындалуды break операторы
арқылы тоқтатуға болады. Мысалы:
?php
$a = 0;
while ($a 5)
{
if ($arr[$a] == "atop" )
{
break;
}
$a++;
}
?
Егер continue операторы кездесетін болса, онда басқару келесі жақын
циклге беріледі. Мысалы
while (list($key,$value)=each($arr))
{
if ($key 2)
{
continue;
}
}
Енді сандарды for операторы арқылы экранға шығару есебінің мүмкін
жолдарын қарастырайық:
Мысал1:
for ($i = 1; $i = 10; $i++)
{ print $i ; }
Мысал2:
for ($i = 1;; $i++)
{ if ($i 10)
{ break; }
print $i;
}
Мысал3:
$i = 1;
for (;;)
{ if ($i 10) { break; }
print $i; $i++;
}
Уақыт пен мерзім
PHP-де уақыт форматымен жұмыс істеу үшін көбінесе date функциясы
қолданылады. Оның синтаксисі $date = date("параметр"); Параметрлер бірнеше
болуы мүмкін және олар бір-бірінен үтір арқылы ажыратылады. Онда төмендегі
параметрлерді қолдануға болады:
а - "am" немесе "pm" мәндерін қабылдайды;
А - "AM" немесе "PM";
d - ай күні, сандық, екі сан (бірінші орынға нөл қою керек), яғни 01-
ден 31-ге дейін;
D - апта күні, мәтіндік, үш әріп, мысалы: "Fri";
F - ай, сандық, мысалы: "February";
h - сағат, сандық, екі сан, 12 сағаттық формат;
H- сағат, сандық, екі сан, 24 сағаттық формат;
i - минут, сандық, екі сан, яғни 00-ден 59-ға дейін;
j - ай күні, сандық, бастапқы нөлсіз;
l - апта күні, мәтіндік, мысалы: "Wednesday";
L-төрт жылда қайталанатын жылды көрсетеді, яғни "0" немесе "1";
m-ай, сандық, яғни "01"-ден "12"-ге дейін;
M-ай, мәтіндік, үш әріп, мысалы: "Feb";
n -ай, сандық, бір сан, яғни "1"-ден "12"-ге дейін;
О-Гринвич уақыты бойынша сағат аралығы, мысалы: "+0200";
s - секунд, сандық, екі сан, яғни 00-ден 59-ға дейін;
S- ағылшынша реттік жалғау, мәтіндік, екі символ, мысалы: "nd" және
"th"
t - ағымдық айдағы күндер саны, яғни "28"-ден "31"-ге дейін;
U-Unix ғасырынан басталатын секунд, яғни 1970 жылдың 1 қаңтары;
Y-жыл, сандық, төрт сан;
w-апта күні, сандық, мысалы "0" саны жексенбіні білдіреді;
y -жыл, сандық, екі сан, мысалы: "99";
z -жыл күні, сандық, мысалы: "299";
Осы параметрлерді қолдану арқылы біз өзіміздің сайтымызда ағымдық
уақытты пайдалана аламыз. Оның ішінде ең көп қолданылатыны ағымдық уақыт
пен мерзімді шығару. Аптаны, айды, күнді шығару сайтта өте пайдалы болып
есептеледі. Мысалы, сайтымызға кірушілерді тәулікке байланысты уақытпен
қарсы алатын болсақ, онда бағдарлама коды төмендегідей болады:
?php
$h = date("H")
if ($h = 5 && $h = 11) echo "Қайырлы таң !";
if ($h = 12 && $h = 18) echo "Саламатсызба !";
if ($h = 19 && $h = 24) echo "Қайырлы кеш !";
if ($h = 1 && $h = 4) echo "Қайырлы түн !";
?
Бұл скриптте серверден date(“H”) функциясы арқылы ағымдық сағат
уақытының мәнін аламызда, оған талдау жүргземз. Алынған мән қай аралықта
орналасқанына байланысты сәйкес сөздерді экранға шығарамыз. Егер бағдарлама
кодына назар аударатын болсақ, онда сағат белдеуінсіз және сәйкес уақыт
аралығынсыз тек сервер уақыты ғана алынып тұрғанын көремз. Сондықтан уақыт
аралығын бағдарламаға алдын-ала енгзуімізқажет. Оған мысал ретнде келес код
бола алады:
$time = date(“H:i”);
$time1 = date(“H”);
$time2 = date(“i”);
$time_s = 7;
$time1 = $time1+ $time_s;
if ($time1 = 24) { $time1 = $time1 – 24; }
$time = “$time1: $time2”;
Бірінші қатарда ағымдық уақытты алу сервердің сағат белдеуі бойынша
іске асырылады. Ары қарай түрлі дұрыс уақыт белдеуі бойынша бағдарлама өзі
есептейді. $time_s айнымалысындаөз уақыт аралығы сақталады.
Массивтер
Массив дегеніміз – сандар немесе белгілерқатары және олардың басқа
айнымалылар секілді өз аты мен мәндері болады. Бірақ одан да басқа олардың
индекстері болады. PHP-де массив былайша өрнектеледі: $массив_аты[индекс].
Мысалы:
?php
$a[0] = 1;
$a[1] = 12244;
$a[2]=0 “example”;
?
Бұл мысалдың нәтижеснде $a массиві құрылып, оның 0,1 және 2
ұяшықтарына 1, 12244 және example мәндері тағайындалады. Енді echo $a[2]
командасын берсек онда экранға example сөзі шығады.
Біз қарастырған массив бірөлшемді, одан басқа көп өлшемді массивтерде
бар. Мысалы: $деканат[кафедра информатика] [кафедра автоматика];
Массив ұяшықтарымен кез-келген операциялар жасауға болады:
арифметикалық, логикалық амалдар қолдану, салыстыру операциялары, арттыру,
азайту және т.б.
PHP-дің басқа бағдарламалау тілдерінен ерекшелігі мұнда бүтіндей файлды
массив ретінде алуға болады және бұл мүмкіншілік көптеген қызықты амалдар
қолдануға жол ашады. Оның форматы:
?php
$a = file(“файл_аты”);
?
Бұл команданың нәтижесінде $a массивінде файл мазмұны болады.
Әр массивтің ағымдық элементі анықтайтын ішкі көрсеткіштері болады.
Массивпен жұмыс басының кезінде ішкі массив көрсеткіші бірінші элементте
орналасады. end(), next(), prev(), және reset() функциялары массивтің ішкі
көрсеткішінің орнын ауыстырады.
end() функциясы массив ішкі көрсеткішін соңғы элементке орнатады.
next() функциясы массив ішкі көрсеткішін бір элемент алға жылжытады. prev()
функциясы массив ішкі көрсеткішін бір элемент артқа жылжытады. reset()
функциясы массив ішкі көрсеткішін бірінші элементке орнатады. current()
функциясы массив ішкі көрсеткіші тұрған массив элементін шығарады. sort()
функциясы массивті өсу реті бойынша сұрыптайды. rsort() функциясы массивті
кему реті бойынша сұрыптайды. Мұнан басқа PHP-де массивтермен жұмыс істеу
үшін көптеген арнайы функция түрлері бар.
5. Негізгі бөлім
5.1 Сұрақтың қойылуы
Жоғарғы оқу орнының аты: Шәкәрім атындағы Семей Мемлекеттік
университеті.
Пән аймағының атауы: Оқытушының сабақ журналын жүргізу.
Оқытушының сабақ журналын жүргізуінің АЖО жобалап жасауға мақсат
қойылды. Мұнда факультеттер, кафедралар, топтар, студенттер, оқытушылардың
толық тізімі болу керек. Оқытушы өзіне тағайындалған студенттерге баға
қойып, студент сабаққа келмеген жағдайда оған жоқ деген белгі қою
мүмкіндігі болу керек. Студент қарыздарын өтегеннен кейін жоқ деген
белгінің орнына сәйкес баға қою мүмкіндігі болу керек. Бағаларды баспаға
шығару мүмкіндігі болу керек. Оқу жылы аяқталғаннан кейін сабақ журналын
тапсыру функциясы болу керек. Әрбір оқытушыға ескерту жіберу мүмкіншілігі
болу керек. Интерфейс көзге жағымды және қолдануы функционалды болу керек.
5.2 Оқытушының сабақ журналын толтыру ережесі
1. Журнал оқытушының өз қолымен толырылады.
2. Журнал әрбір сабақта толтырылады
3. Журналдың дұрыс және өз уақытында толтырылуына оқытушы мен кафедра
меңгерушісі жауапты.
4. Журналда сабақ түрі(тақырыбы), сағат көлемі, қатысуы туралы, үлгерімі,
босатылған сабақтарды өтеу туралы жазылады.
5. Оқытушы кестеге сәйкес жоспарланған оқу сабақтарының барлық түрлері
бойынша мамандықтар мен мамандандырулардың академиялық топтарының
студенттерінің қатысуларының бақылануы мен ескерілуін тұрақты
жүргізеді. Студенттердің оқу сабақтарын босатулары олардың себептеріне
байланыссыз академиялық сағаттарда(1 академиялық сағат – 50 минут – 1
кредит) оқытушының өздігімен журналда белгіленеді.
6. Сабақтар тақырыптарының нөмірлері мен олардың көлемдері(сағаттармен),
сәйкесті мамандықтар мен мамандандырулар пәндерінің жұмыстық оқу
бағдарламаларына(силабустарына) келісті, семестр апталары бойынша
олардың өткізілу кезегінде көрсетіледі.
7. Оқытушы оқу үрдісінің графигіне сәйкес студенттердің білім деңгейлерін
межелік бақылау(МБ) және қорытынды бақылау(ҚБ) кездеріндегі олардың
жиып алған балдарын (пайызбен) белгілейді.
8. Оқытушы оқу жылының әр есептеу айының ағымдағы жоспарланған оқу
жүктемесінің нақтылы орындалу есебін жүргізеді.
9. Оқытушы оқу жылының ағымында оқу сабақтары уақытында анықталған
әртүрлі бұзықтықтарды жазып жүреді, сәйкесті тұжырым жасайды және оқу,
тәрбие үрдістері сапасын жақсарту бойынша ұсыныс береді.
10. Оқытушының даярлығының ғылыми-педагогикалық деңгейін және оның оқыту
әдістерін тексеру кезінде коммисия және басқа да өкілетті тұлғаоар
тұжырымдар, ескертпелер және ұсыныстар жасайды.
11. Академиялық кезең (оқу жылы, семестр) аяқталған кезде және жұмыстан
шығу жағдайларында оқытушы журналды кафедра меңгерушісіне тапсыруға
міндетті.
5.3 Мәліметтер базасының құрылымы
МБ әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің
дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және манипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын
айтады. Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске
асады. Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез
кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір ережелерге
сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы ақпарат :
Қайшылықсыз, артықсыз, тұтас болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға,
толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Электронды сабақ журналы жүйесінің мәліметтерін базасын сақтау
үшін MYSQL қолданылады. MYSQL-мен жұмысты PHPmyADMIN интерфейсі арқылы
жұмыс істейміз. Пәндік аймаққа байланысты мәліметтер базасының структурасы
әр түрлі болады. Осы жүйенің мәліметтер базасында болатын кестелер тізімі
төменде көрсетілген:
1 кесте – факультеттер тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
name факультет аты varchar(60) жоқ
1 кестеде мәліметтерімен танысып кетейік. id деген бағанда
бүтін типті сандар орналасады. Баған типі auto_increment, яғни баған
счетчик ретінде болады. Бұл бағанға мәлімет енгізілмейді, ол басқа
бағандарға мәлімет енгізгенде автоматты түрде толтырылады. Ондағы мәлімет
ешқашан қайталанбайды. Келесі баған name, мұнда факультет аттары жазылады.
Ол varchar(60) типті, яғни оған 60 символға дейін толтыруға болады.
2 кесте – кафедралар тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
2 кесте жалғасы
name кафедра аты varchar(60) жоқ
idfakult Факультет рет саны int(11) жоқ
2 кестеде, id, name, idfakult бағандары бар. id деген бағанда
бүтін типті сандар орналасады. Баған типі auto_increment, яғни баған
счетчик ретінде болады. Name бағанында кафедра аты орналасады. Келесі баған
idfakult, мұнда кафедра қай факультетке кіретініне байланысты 1 кестедегі
id бағанындағы бүтін типті сандар енгізіледі. Осы екі баған арқылы 1 кесте
мен 2 кесте байланыс құрады.
3 кесте – топтар тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
name топ аты varchar(60) жоқ
shifr топтың шифры varchar(12) жоқ
idkafedra кафедра рет саны int(6) жоқ
kurs топтың курсы int(1) жоқ
datapostup топ құрылған жылы date жоқ
3 кесте 6 бағаннан тұрады. Олар: id, name, shifr, idkafedra,
kurs, datapostup. id деген бағанда бүтін типті сандар орналасады. Баған
типі auto_increment, яғни баған счетчик ретінде болады. Келесі баған name,
мұнда топ аты орналасады, жолдың ұзындығы 60 символдан аспауы керек. Shifr
бағанда топ мамандығының шифры орналасады, ұзындығы 12 символдан аспауы
керек. Idkafedra-ға 2 кестеде таңдалған кафедраға байланысты сол кестедегі
id мәні енгізіледі. Kurs бағанына топ шынайы уақытта қай курста екенін
енгізеді. Datapostup бағанына топ құрылған мерзімін енгізеді.
4 кесте – студенттер тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
fio студент аты-жөні varchar(60) жоқ
datapostup оқуға түскен жылы date жоқ
idgruppa топтың рет саны int(6) Жоқ
Келесі 4 кестеде id, fio, datapostup, idgruppa деген бағандар
орналасқан. id деген бағанда бүтін типті сандар орналасады. Баған типі
auto_increment, яғни баған счетчик ретінде болады. Бұл бағанға мәлімет
енгізілмейді, ол басқа бағандарға мәлімет енгізгенде автоматты түрде
толтырылады. Келесі баған fio, бұл бағанда студенттің аты-жөні енгізіледі.
Datapostup бағанында студенттің оқуға түскен жылы, яғни белгілі бір
мамандыққа түсу жылы. Idgruppa бағанында 3 кестедегі id мәні енгізіледі.
5 кесте – оқытушыға келетін ескертулер
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
inform ескерту мәтіні Text жоқ
idteacher оқытушының рет саны int(9) жоқ
data мерзімі Date жоқ
5 кестеде 4 баған бар. Олар: id, inform, idteacher, data. id деген бағанда
бүтін типті сандар орналасады. Баған типі auto_increment, яғни баған
счетчик ретінде болады. Inform бағанында оқытушыға жіберілетін ескертулер
орналасады. Idteacher бағаны арқылы қай оқытушыға ескерту келуі керек екені
анықталады. Оған 11 кестедегі id бағанның мәні енгізіледі.
6 кесте – журналдың оқытушыға тіркелуі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
id_predmet пәннің рет саны int(9) жоқ
id_teacher оқытушының рет саны int(9) жоқ
id_gruppa топтың рет саны int(9) жоқ
6 кесте жалғасы
semestr семестр int(9) жоқ
idvid сабақ түрінің рет саны int(9) жоқ
Келесі 6 кестеде 6 баған бар. id деген бағанда бүтін типті сандар
орналасады. Баған типі auto_increment, яғни баған счетчик ретінде болады.
Екінші баған id_predmet, мұнда 8 кестедегі id мәні енгізіледі. id_teacher
бағанға 11 кестедегі id мәні енгізіледі. id_gruppa бағанына 3 кестедегі id
бағанның мәні енгізіледі.
7 кесте – бағалар
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
idstudent студенттің рет саны int(11) жоқ
ocenki баға int(1) жоқ
data баға қойылу мерзімі date жоқ
nameuroka сабақ аты varchar(60) жоқ
poseshenie студенттің сабаққа varchar(6) жоқ
қатысуы
idpredmet пәннің рет саны int(6) жоқ
8 кесте – пәндер тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
name пән аты varchar(60) жоқ
idkaf кафедра рет саны int(9) жоқ
9 кесте администраторлардың мәліметтері
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
Id рет саны auto_increment бар
fio аты жөні varchar(100) жоқ
login логин char(25) жоқ
parol пароль char(25) жоқ
9 кесте жалғасы
dolghnost лауазымы varchar(60) жоқ
access int(11) жоқ
10 кесте офис регистратордың мәліметтері
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
fam тегі varchar(40) жоқ
10 кесте жалғасы
name аты varchar(30) жоқ
fathername әкесінің аты varchar(40) жоқ
login логин char(25) жоқ
parol пароль char(25) жоқ
11 кесте оқытушының мәліметтері
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
fio аты жөні varchar(100) жоқ
login логин char(25) жоқ
parol пароль char(25) жоқ
idkafedra кафедраның рет саны int(9) Жоқ
Жай толтырылған кестелердің пайдасы аз, сондықтан да бұл
кестелер бір бірімен логикалық байланысқан. Байланыс id жолы арқылы жүзеге
асады. 1ші кесте мен 2 кесте байланысын қарастырайық: онда 1кестенің id
жолы мен 2 кестенің idfak жолы арқылы байланыс жүреді. Осы екі жолдың
мәндері бірдей болады, онсыз байланыс жүзеге асырылмай қалады.
5.4 Қолданушы нұсқау
Қазіргі уақытта автоматтандырылған жұмыс орындар кең таралып жатыр,
бірақ білім жүйесінде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе 3
Сұрақтың қойылуы 5
Техникалық-экономикалық негіздеме 7
Автоматтандырылған Жұмыс орнын құру теориясы 10
Бағдарламалау аймағын тандау және негіздеу 11
Бүкіләлемдік тор WWW 11
РНР WEB бағдарламалау тілі, жалпы түсінік 11
APPSERW бағдарламалар жиынтығын орнату 14
MySQL мәліметтер базасы 15
Негізгі бөлім 22
Сұрақтың қойылуы 22
Оқытушының лауазымдық міндеттері 22
Мәліметтер базасының құрылымы 23
Қолданушы нұсқауы 27
Еңбек қорғау бөлімі 39
Тіршілік қауіпсіздігі 39
Электр тоғының адам организміне әсер етуі 39
Өндірістік санитария және еңбек гигиенасы 40
Табиғи жарықтандыру 43
Жасанды жарықтандыру 46
Қолданушының компьютерде дұрыс отыруы 47
Авария, өрт, жарақат алу кезіндегі іс қимылдар 52
Экономикалық бөлім 53
Жүйені құру қажеттілігін негіздеу 53
Жалпы теориялық мағлұмат 53
Кірістік мәліметтер 58
АЖО ны жасауға және жұмыс істеуіне кететін шығынды есептеу
60
АЖО жұмыс істеп жатқанда ағымдағы шығындарды есептеу
60
АЖО жұмысынан үнемдеуді есептеу 60
Қортынды 62
Қолданылған әдебиеттер тізімі 63
Қосымша 64
КІРІСПЕ
Қазіргі заман бәрімізге белгілі ол-технология заманы. Технология
заманы болғандықтан ол күнделікті жаңаруды талап етеді. Сондай-ақ көптеген
кәсіпорындарды автоматтандырылған жұмыс орнымен қамтамасыз ету өте тиімді.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру-белгілі бір мамандық саласында
нақты есептер шығара алатын программалар жиыны. Олар белгілі бір мақсатта
пайдаланылатын және әмбебап 2-ге бөлінеді. Белгілі бір мақсатқа
пайдаланылатын программалық жасақтама әр адамның нақты есептерін шығаруға
арналған. Сондықтан оны пайдалану аймағы да шектеулі. Мұндай программаларды
жұмыс иесі өзі жасайды немесе оның талабы бойынша маман программалаушылар
өзі жасап береді. ДК-ң кең таралуына басты себеп олардың алдын ала
дайындалған әмбебап прграммалық жабдықтамаларының кең таралуы еді. Бұл
программалар тек бір есепті шығарып қана қоймай белгілі бір мамандық
саласында есеп жұмыстарын түгел автоматтандыруды немесе информацияның
белгілі бір түрлерін өңдеуді түгел қамти алатын автоматтандырылған жұмыс
орны болып табылады.
Автоматтандырылған жұмыс орнын жасаудың жалпы принциптері:
жүйелілік, икмділік, орнықтылық, тиімділік әрқашан орындалуы қажет.
Автоматтандырылған жұмыс орнының басқарылуы жүйелілік принципі-
құрылымы белгіленген міндетіне сәйкес анықталатын жүйе ретінде қарастырылуы
керек.
Икемділк принципі қандай да бір модуль арқылы құралатын жүйе ішіндегі
барлық жүйелерді қайта құру және олардың элементтерін бір үлгіге салу
мүмкіншілігін береді. Бұл жүйенің икемдеушілігі деп аталады.
Орнықтылық принципі- автоматтандырылған жұмыс орнының жүйесі мүмкін
болатын ішкі және сыртқы әсер ететін себептерге байланыссыз негізгі
қызметтерді орындау керек. Яғни бұл кейбір бөліктеріндегі кемшіліктер оңай
түзелетін жүйелердің жұмыс істеу қабілеті бұрынғы қалпына тез келуі болып
табылады.
Тиімділік принципі жүйенің жасаған және оны пайдалануға кеткен
шығынға қатысты автоматтандырылған жұмыс орнының жоғарыда келтірілген
принциптеріне іске асыруды интегралды түрде қарастыру болып табылады.
Негізгі ДК болып табылатын автоматтандырылған жұмыс орнының функциясының
шарты дұрыс қойылса және ақпараттарды өңдеу әдістері адам мен машина
арасында дұрыс бөлсе жұмыс істейді. Сонда ғана жұмыс тым өнімділігін ғана
емес сонымен бірге басқару тиімділігін басқаратын әдіс болып табылады.
Қазірігі уақытта әр түрлі мамандық саласында ойлауды және еңбекті басқаруды
интенсивтендіру жасалып ДК негізінде жұмыс істейтін автоматтандырылған
жұмыс орны кең ауқымды таралуда. Программалық қамтамасыздандыру кең ауқымда
таралуда. Программалық қамтамасыздандыруды іске асырғанда программа мен
техника арасында қарама қайшылықтарды болдырмауды қарастыру керек. Нақты
мамандардың ДК негізінде жасалған автоматтандырылған жұмыс орнының
ұйымдастырылған түрде қолдану нәтижесі адам мен машина арасындағы
тосқауылды жойды.
Тәжірибелерді, ғылыми ізденістерді талдау нәтижесінде автоматтандырылған
жұмыс орнына қойылатын бірқатар талаптар анықталды:
- маманның ақпараттық және оның есептеушілік сұранысын жаңаша
қанағаттандыру;
- қолданушының сұранысына аз уақытта жауап беру;
- автоматтандырылған жұмыс орнының жұмыс істеу тәсілдерін үйренудің
қарапайымдылығы және қарым-қатынасы, сенімділігі, қарапайым жұмыс істеуі;
- қолданушының тез үйрену мүмкіншілігі;
- қолданушыға қарағанда төзімділігі;
- компьютер желісінің құрамында жұмыс істеу мүмкіншілігі;
Жалпы программалық қамтамасыздандыру компьютер жұмысын басқаруды,
жаңа программаларды қосу және өңдеуді қамтамасыз етеді.
1 Сұрақтың қойылуы
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Каф. меңгерушісі____________
______________________2010 ж.
(күні) (айы)
Дипломдық жобаның аты: Электронды сабақ журналы
Электронды сабақ журналы автоматтандырылған жұмыс орны оқытушының
сабақ журналын жүргізуін автоматтандырады. Бұл жүйені интернет желісі
арқылы браузермен ашып жұмыс істеу талабы қойылды. Сонымен осы жүйе WEB
интерфейсін қолдануы қажет. WEB интерфейсте барлық операциялар сервер
жағында жүреді, сондықтан клиент жақта ешқандай бағдарлама орнату кажеті
жоқ. Ешқандай бағдарлама орнату керек болмағандықтан журналмен жұмыс істеу
үшін тек интернетке шығу мүмкіндігі және кез келген браузер болуы керек.
Жүйедегі мәліметтердің қауіпсіздігін сақтау керек. Формаларға қауіпті
скриптерді енгізуден бағдарламаны қорғау үшін формаға енгізілген кез келген
жазу мәтін типі ретінде қабылдану функциясы болу керек.
Бағдарлама келесі талаптарға сай болу керек:
- Факультет, кафедра, топ, оқытушы, студент туралы мәліметті
базаға енгізу, редактрлеу, жою;
- Базаға енгізілетін мәліметтердің дұрыс енгізілуінің дұрыстығын
тексеру мүмкіндігі;
- Офис регистратор белгілі бір оқытушыға журналды тағайындау
мүмкіндігі;
- Топтың үлгерімі, студенттің үлгерімі туралы мәліметті принтермен
шығару;
- Оқытушыға администратормен ескерту жіберу мүмкіндігі;
- Оқытушы жаңа сабақ атын,сабақ өту уақытын енгізу мүмкіндігі;
- Оқытушымен студент сабаққа келмеген жағдайда бағанын орнына жоқ
деген белгіні қою;
- Студент сабақта болмаған күндердің қарыздарын жабатын болса,
жоқ деген белгінің орнына сәйкес баға қою мүмкіндігі
- Қауіпсіздік шаралары болу керек;
- Логин, парольді администратор тағайындау мүмкіндігі;
- Интерфейс жағымды, ынғайлы болу керек;
- Офис регистратор оқытушының сабақ журналындағы студенттердің
бағаларын көре алу;
- Офис регистратор студенттер бағаларын баспаға шығара алу
мүмкіндігі;
- Бағдарламаны өзгерту, толықтыру жеңіл іске асу керек;
Орындаушы ____________ =_________
(қолы)
(аты-жөні)
Дипломдық жоба жетекшісі ____________ ____________
(қолы)
(аты-жөні)
2 Техникалық-экономикалық негіздеме
Жаңа бағдарламалық қамсыздандыруды енгізу үшін экономикалық
тиімділікті дұрыс және қатесіз анықтау өте маңызды және көптеген
нұсқалардың ішінен кәсіпорынға енгізуге экономикалық түрде тиімдісін таңдап
алу қажет.
Практика жүзінде жаңа техниканы, программаларды енгізудің экономикалық
тиімділігінің жүйелік көрсеткіштері қолданылады. Маңызды көрсеткіштерге
капиталдық салымдар, өнімнің өзіндік құны, ақтау мерзімі, экономикалық
тиімділік коэффициенті жатады. Осы бағдарламалық қамсыздандыруда
экономикалық тиімділіктің ең басты көрсеткіші уақыт үнемдеу және мәліметтер
енгізу кезіндегі қателіктердің болуын азайту болып табылады.
Бұл бағдарламалық қамсыздандыру Шәкәрім атындағы СМУ-нің
оқытушылардың жұмысын жеңілдетуге арналған. Сондықтан да бағдарламаны
енгізуінен болатын жылдық үнемдеу істелетін жұмыстың еңбек сыйымдылығының
азаюынан алынады. Электронды сабақ журналы бағдарламасы қазіргі кезде өте
актуалды болып келеді. Себебі қазір көптеген жоғарғы оқу орындары
ақпараттық технологияға көшіп жатыр. Бұл бағдарламаның артықшылықтарына
келетін болсақ, олар:
1. Бағдарламалық өнімді орнату және қолдану қарапайымдылығы;
2. Мәліметтер көп жылдар сақталуы;
3. Бағдарлама жеңіл модернизацияланады;
4. Бір компьютерге орнатылады да, басқа компьютерде бұл бағдарламамен
жұмыс істеу браузермен ғана іске асады.
5. Мәліметтерді енгізу сапасы бағдарламаға қойылатын шарттар арқылы
жоғарылайды;
Электронды сабақ журналын енгізгеннен кейін қағаз журналдарды
баспаға шығару қажеттілігі болмайды. Қағаз журналды қолданбағаннан жылына
57 000 тг үнемделеді.
Оқытушының электрондық журнал атты автоматтандырылған жүйесін
құру мен ендіру қажеттілігі оқытушының және офис регистратордың жұмысын
жеңілдетуге, студенттерге күнделікті бағасын қою кезінде еңбек ресурстарын
және уақытты үнемдеуге негізделген.
Электронды сабақ журналын қолданған кезде :
• Оқытушы кез келген интернет бар жерден студенттің бағаларын көре алады.
Және де журналдың жоғалуы, бұзылу қаупі болмайды.
• Мәліметтер мен құжаттарды бекіту үдірісі мөлдір болады және шынайы
уақыттың режимінде болады.
• бөлімшелер арасында құжатты жіберу уақыт жұмсамайды, құжаттарды шынайы
уақыттың режимде рұқсаттары бар барлық адамдар көре алады.
• Студенттің үлгерімі туралы, топтың үлгерімі туралы, студенттер тізімі
туралы отчеттер бір батырманы басу арқылы тез жасалады
• Керекті қызметкердің іссапарға кетуіне байланысты университетте
құжаттармен жұмысты тоқтатпайды –себебі бұл жүйе құжаттармен алыстан-
жұмыс істеу мүмкіндігі арқылы web –браузерді қолданады.
Жүйені күту қарапайымдылығын және иеленушіліктің төмен құны, жүйе WEB
технологияны қолданғандығына байланысты, ол тек орталық серверға ғана
орналастырылады. Қолданушы жақта жүйені орнату қажеті жоқ.
Жүйені орнатқаннан кейін өзін-өзі ақтау мерзімі көпке
созылмайды, 10 айдан аспайды.
Ақпараттық тасқынның үдеуі және мәліметтермен жұмыс істегенде
қателер санының азайюы құжаттармен жұмыстың сенімділігінің көтермелеуіне
келтіреді.
3 Автоматтандырылған жұмыс орнын құру теориясы
Қазіргі заман бәрімізге белгілі ол-технология заманы. Технология
заманы болғандықтан ол күнделікті жаңаруды талап етеді. Сондай-ақ көптеген
кәсіпорындарды автоматтандырылған жұмыс орнымен қамтамасыз ету өте тиімді.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру-белгілі бір мамандық саласында
нақты есептер шығара алатын программалар жиыны. Олар белгілі бір мақсатта
пайдаланылатын және әмбебап 2-ге бөлінеді. Белгілі бір мақсатқа
пайдаланылатын программалық жасақтама әр адамның нақты есептерін шығаруға
арналған. Сондықтан оны пайдалану аймағы да шектеулі. Мұндай программаларды
жұмыс иесі өзі жасайды немесе оның талабы бойынша маман программалаушылар
өзі жасап береді. ДК-ң кең таралуына басты себеп олардың алдын ала
дайындалған әмбебап прграммалық жабдықтамаларының кең таралуы еді. Бұл
программалар тек бір есепті шығарып қана қоймай белгілі бір мамандық
саласында есеп жұмыстарын түгел автоматтандыруды немесе информацияның
белгілі бір түрлерін өңдеуді түгел қамти алатын автоматтандырылған жұмыс
орны болып табылады.
Автоматтандырылған жұмыс орнын жасаудың жалпы принциптері:
жүйелілік, икмділік, орнықтылық, тиімділік әрқашан орындалуы қажет.
Автоматтандырылған жұмыс орнының басқарылуы жүйелілік принципі-
құрылымы белгіленген міндетіне сәйкес анықталатын жүйе ретінде қарастырылуы
керек.
Икемділк принципі қандай да бір модуль арқылы құралатын жүйе ішіндегі
барлық жүйелерді қайта құру және олардың элементтерін бір үлгіге салу
мүмкіншілігін береді. Бұл жүйенің икемдеушілігі деп аталады.
Орнықтылық принципі- автоматтандырылған жұмыс орнының жүйесі мүмкін
болатын ішкі және сыртқы әсер ететін себептерге байланыссыз негізгі
қызметтерді орындау керек. Яғни бұл кейбір бөліктеріндегі кемшіліктер оңай
түзелетін жүйелердің жұмыс істеу қабілеті бұрынғы қалпына тез келуі болып
табылады.
Тиімділік принципі жүйенің жасаған және оны пайдалануға кеткен
шығынға қатысты автоматтандырылған жұмыс орнының жоғарыда келтірілген
принциптеріне іске асыруды интегралды түрде қарастыру болып табылады.
Негізгі ДК болып табылатын автоматтандырылған жұмыс орнының функциясының
шарты дұрыс қойылса және ақпараттарды өңдеу әдістері адам мен машина
арасында дұрыс бөлсе жұмыс істейді. Сонда ғана жұмыс тым өнімділігін ғана
емес сонымен бірге басқару тиімділігін басқаратын әдіс болып табылады.
Қазірігі уақытта әр түрлі мамандық саласында ойлауды және еңбекті басқаруды
интенсивтендіру жасалып ДК негізінде жұмыс істейтін автоматтандырылған
жұмыс орны кең ауқымды таралуда. Программалық қамтамасыздандыру кең ауқымда
таралуда. Программалық қамтамасыздандыруды іске асырғанда программа мен
техника арасында қарама қайшылықтарды болдырмауды қарастыру керек. Нақты
мамандардың ДК негізінде жасалған автоматтандырылған жұмыс орнының
ұйымдастырылған түрде қолдану нәтижесі адам мен машина арасындағы
тосқауылды жойды.
Тәжірибелерді, ғылыми ізденістерді талдау нәтижесінде автоматтандырылған
жұмыс орнына қойылатын бірқатар талаптар анықталды:
- маманның ақпараттық және оның есептеушілік сұранысын жаңаша
қанағаттандыру;
- қолданушының сұранысына аз уақытта жауап беру;
- автоматтандырылған жұмыс орнының жұмыс істеу тәсілдерін үйренудің
қарапайымдылығы және қарым-қатынасы, сенімділігі, қарапайым жұмыс істеуі;
- қолданушының тез үйрену мүмкіншілігі;
- қолданушыға қарағанда төзімділігі;
- компьютер желісінің құрамында жұмыс істеу мүмкіншілігі;
Жалпы программалық қамтамасыздандыру компьютер жұмысын басқаруды,
жаңа программаларды қосу және өңдеуді қамтамасыз етеді.
4 Бағдарламалау аймағын тандау және негіздеу
4.1 Бүкіләлемдік тор WWW
Интернет – үлкен және кіші компютерлік желілердің бірігуі ғана емес,
сонымен қатар олардың бүкіл әлемдік ақпараттық кеңістіктегі қызметі болып
табылады. Бұл қызметтер ақпарат алмасудың әр түрлі хаттамаларына
негізделген және сәйкесінше олармен жұмыс істеу үшін әр түрлі бағдарламалық
жабдықтаулар пайдаланылады. Интернет сөзінің мағынасында оның ең танымал
қызметтерінің біреуі World Wide Web пен түсіндіріледі. Интернет желісіндегі
ақпарат осы қызметтің форматында орындалса, онда ол Web парақтар түрінде
болады. Web парақтар кез келген түрдегі мәліметтер: мәтіндер, сілтемелер,
графика, дыбыс, видео, анимациялар т.с.с тобынан тұратын комплекстік
құжаттар болып табылады. Интернеттің өмірге келуі адамзат тарихында
коммуникациялық технологияның дамуына негіз бола алады деп толық сеніммен
айта аламыз. Өйткені қазір жаста кәрі де өзіне керекті затты сатып алу үшін
немесе білім алу үшін, адамдармен араласу үшін, керекті құжат немесе затты
іздеу үшін т.с.с көптеген қызметтерді пайдалану үшін интернетке барады.
Осыдан бірнеше жыл алдын Тим Бренерс-Ли дің ой туындысының нәтижесінде
интернет сөзі қолданысқа енді және әлемді қарапайым гиперсілтемелер арқылы
біріктіре алды. Соның нәтижесінде бірнеше дамушы елдердің экономикасы
қарқынды түрде дамыды. Сондықтан Тим Бренерс-Ли ді интернеттің атасы деп
атауға да болады.
4.2 РНР WEB бағдарламалау тілі, жалпы түсінік
РНР-бұл Web –серверге жіберілетін скриптердің көмегімен Web-
беттерінің динамикалық генерациясына қажетті бағдарламалау тілі. Сіз бетті
РНР және HTML-дің көмегімен ашасыз. Сайтты пайдаланушы бетті ашқанда,
сервер html-код қосылған РНР операторларын орындайды және нәтижені
пайдаланушының браузеріне жібереді. Бұл әрекет дәл осылай ASP және Cold
Fusion-ның көмегімен жасалады. Дегенмен ASP және Cold Fusionға қарағанда,
РНР ашық бастапқы кодты өнім болып табылады және платформалы тәуелсіз. РНР
Windows NT және Unix-тің көптеген версияларында жұмыс жасайды. Ол Аpache
–дегі модуль ретінде жіберіле береді. Егер жіберілу Apache модулі түрінде
болса РНР оңай және жылдам жұмыс жасайды. Бұл кезде процессті жасауға
байланысты туындайтын қосымша шығындар болмайды. Сондықтан нәтижесі тез
шығады және сервердегі сақтаудағы шығынды азайтатын mod _perl-ді орнатудың
қажеттілігі болмайды.
Сіздің құжат бетіңіздегі әртүрлі операциялардан басқа сіз РНР
көмегімен НТТР-тақырыптарды қалыптастырып HTTP орната аласыз. Сонымен қатар
аутенфификацияны басқарып пайдаланушыны басқа бетке бағыттай аласыз. РНР
берілгендер қорына енуге үлкен мүмкіндіктер ашады. Бұл сізге PDF құжаттарды
инерациялаудан, ХМL-дегі грамматикалық талдауды жасауға мүмкіндік береді.
РНР операторлары сіздің бетіңізге Web-беттерді қойып береді,
сондықтан арнайы ортада жүзеге асырудың қажеттілігі туындамайды. Сіз РНР-
кодының блогын ?php тегінен бастап, оны ? тегімен аяқтайсыз. Бұл
тегтердің арасындағылардың барлығы РНР код ретінде интерпритацияланады.
РНР тілінің синтаксисі Си және Рerl синтаксисіне ұқсас келеді сіз
ауспалыларды оларды пайдаланудан бұрын жарияламауыңыз керек. Массивтермен
Хэмтер оңай жүзеге асырылады.
Дегенмен РНР Apache құрылған жағдайда бәрінен жылдам жұмыс жасайды.
РНР Web – сайтында оны Microsoft ІІS және Netscape Enterprise Server
орналастырудың реті бар. Егер сізде РНР ді орнатуға бағдарламалық
қамтамасыз етудің көшірмесі жоқ болса, оны сізге ресми Web –сайттан ала
аласыз. Ол жерден сіз РНР дің барлық ерекшелігі мен қызмет бейнеленген
түсіндірілген жетекшілікті таба аласыз.
Соңғы он бес жылдары интернеттiң қиял-ғажайып дамуы және адамдардың
арасындағы қарым-қатынастың жаңа әдiстерiн белгiледi. Бұл құбылыстың
алдыңғы өлкелерiне (WWW ) World Wide Webде болады.
Рнр тарихы 1995 жылдан тәуелсiз бағдарламашы (Rasmus Lerdorf )
Расмус Лердорф сайтта оның онлайндық резюмесін оқып шыққан келушiлердің
саның есептеуге арналған PerlCGI нiң сценариын жазудан басталады. Оның
сценариы екi есептi шештi : келушiнiң деректерінің тiркелуі және
келушiлердiң санын - web бетке шығару. WWW дамыту әлi тек қана басталды,
бұл есептердi шешуге арналған ешқандай да арнайы құралдар болмады,
сондықтан авторға көп сұрақтар лап берді. Лердорф (Рнр ) Personal Home
Page немесе (гипермәтiн процессоры ) Hypertext Processor аталған өз құрал-
сайманын тарата бастады.
Лердорфаның Рнр құрал-сайманының шулы жетiстiгi Рнрдың
кеңейтулерiн өңдеуге әкеп соқты. Кеңейтулердің бірі HTML формада
енгiзiлген мәлiметтердi символдық айнымалыларға түрлендiрдi, осыдан оларды
басқа жүйелерге шығаруға мүмкiндiк берген. Қойылған мақсатқа қол жеткiзу
үшiн Лердорф өңдеулерді жасауды ендiгәрi Perl ден С-ге өтуге шештi. Сол
кездегі Рнрдың құрал-сайманының кеңейтуi 2.0-шi Рнр пайда болуына, немесе
(Personal Home Page Form Interpretator ) PHP-FIнi келтiрдi. Дүние жүзiнен
бағдарламашылар 2.0 версияны жетiлдiруге қатысты.
Жаңа РНР версиясы ерекше мәлiмдiлiкпен пайдаланды, және
өңдеушiлердiң негiзгi командасы жақында іріктелді. Олар HTML-ға
программалық кодтың енгiзуiнің бастапқы тұжырымдамасын тiкелей сақтады және
Рнр-дiң 3.0-шi версиясының пайда болуына келтiрген лексикалық талдаудың
механизмін қайтадан жазды.
РНР 4 бұл қозғалыста жұмыс жасаушы ретінде 2000 жылы жарыққа шықты.
Өндірісті жоғарылатуда қосымша ретінде РНР 4 тің мүмкіндіктері зор еді. РНР
4-тің шығуымен ол интернет доменінің 20 пайыздан көбінде қолданыла бастады.
2000-2004 жылдар арасында 4 версияны жұмсарту үшін белсенді жұмыстар
жалғасты. Шамамен сол кезден бастап ақ РНР Group жаңа версияның мүмкіндігін
ойластыруға кірісті. Бірінші кезекте тілдің объектілік мүмкіндіктерін
күшейту шешілді. Бұл оның жүзеге асыру үшін ірі жобаларды пайдалануға
мүмкіндік берді. 5-ші версияны жарыққа шығару үшін қосымша уақыт бөлінді.
Оған көптеген мамандар қатысты олардың ішінен Стерлинг Хьюза және Маркус
Бергерді атап өткен жөн болар.
Ақыры 2004 жылдың шілдесінде РНР 5 ресми түрде жарыққа шығады.
Бірінші кезекте жоспарланғандай өңдеуде объектілермен жұмысты барлық
механизм жұмылдырылды. Егер алдыңғы версияларда РНР –дегі объектілік-
жобалаушылық бағдарламалау минимальды деңгейде мүмкін болатын болса, ал РНР
5 объектілік бағдарламалауды жүзеге асыруда көптеген потенциалдарға ие.
Онымен қоса РНР ХМL мен жұмыс жасауда бағалы кеңейтулермен, берілгендердің
әртүрлі қайнар көзіне байыды.
РНР 4-дегі ХМL мен жұмыс жасауға арналған барлық негізгі
кітапқаналар күрделі өңдеуге ұшырады. Мынадай танымал кеңйтілер SAX, DOM,
және XSLT қазір libxml2-нің құрал-сайманын пайдаланады. Сонымен қатар тағы
да жаңа екі кеңейтулер қосылды-SimpleXML және SOAP.
Somple XML XML- берілгендермен жұмысты айтарлықтай оңайлатады. Бұдан
алдын РНР-да ХМL мен жұмыс бұншалықты қарапайым болмаған еді.
SOAP -тың кеңеюі РНР да ХМL –хабарламаның көмегімен басқа
қосымшалармен ақпарат ауысатын сценарий құруға мүмкіндік береді. Мысалы
НТТР. РНР қосымшалы қазіргі таңдағы танымал веб-сервистермен
интеграциялауға мүмкіндік туындайды.
РНР 5 My SQL (My SQL Improved) жаңа кеңeйтулер Му SQL – сервер
версиясымен 4.1.2 және жоғарылармен жұмыс жасауға арналған. Му SQL - ға тек
қана процедуралық емес сонымен қатар объекті жобалаушылық интерфейс жүзеге
асады. Бұл модульдің қосымша мүмкіндіктері SSL-ді, транзакцияны бақылауды
қосады.
SQLite–тің кеңейтілуі мәліметтерді кәдімгі файлдарда сақтайтын
қоcымшаны құрастыруға мүмкіндік береді. Ол SQL интерфейсін пайдалануға
мүмкінік тудырады. SQLite – нің маңызды ыңғайлылығы – пайдаланылу
қарапайымдылығы. SQLite процедуралықпен қатар мәлiметтермен жұмыс жаcау
үшін мықты объектілік - жобалаушылық мүмкіндіктері бар. SQLite-нің басқа
ерекшеліктері –жоғары жылдамдық, басқарудағы күрделі механизмдердің жоқ
болуы және оңай тізгіштік. Көптеген эксперттер РНР -нің бұл кеңейюінің
үлкен танымалдылыққа ие болатындығын жоспарлап отыр.
РНР 5-тің басқа кеңейтілуі өзіне төмендегілерді қосады:
• Tidy –HTML-құжаттарды сараптау және түзету үшін.
• Perl - Perl сценарийлерді пайдалану.
• SPL – кластармен интерфейстердің стандарты жиынтығын анықтайтын
ZE2 –нің кеңеюі.
• -РDО -PHP-нің мәліметтеріне әмбебап интерфейс ұсынады.
• -PІMP-GD модульінің орнына келген, графикамен жұмыс жасауға арналған
жаңа кітапхана.
• Бұдан басқа РНР 5-те есте сақтаудың әлдеқайда жылдам диспетчері
пайдаланылады.
• РНР 5 REAR құрылымын нақты жүзеге асыруға керекті қасиеттермен
толықтырылған.
4.3 APPSERW бағдарламалар жиынтығын орнату
Локальды серверлерді пайдаланудың себебі көп – бізге РНР - ды
үйрену керек болды. өзіңіздің хостингіңізде Web қосымшалары тестілеу
қымбатқа түседі және бұндай мүмкіндік мүлдем жоқ. Бұл жағдайда сізде
локалды машинада Apache+PHP байланыстары қажет болады.
PHP, MySQL, PHPmyAdmin және APACHE локальды сервер программалар
жиынтығы APPSERV-win32-2.6.0 деген дистрибутивта орналасқан. ОЛ “.EXE”
кеңейтілуінде жасалған. Бұл өте ынғайлы, себебі барлық керекті программалар
бір жерде орналасқан.
APPSERV-win32-2.6.0 орнатушысын жүктейміз. Содан кейін орналасу
жерін көрсетеміз де Next батырмасын басамыз.
1-Сурет APPSERV дистрибутивін орнату папкасы
Келесі терезеде орнатылатын программаларды тандаймыз. Стандартты
түрде барлығы тандалып тұрады.
2-Сурет Орнатылатын бағдарламалар тізімі
Содан кейін Сервер атын жазамыз. Оны біз Localhost деп
атаймыз, Себебі локальды машинада жұмыс істейміз. Порт нөмірін
өзгертпейміз, ол 80 болып қала береді.
3-Сурет Сервер атын жазу
Ақырғы терезеде MySQL Server-ге кіруге арналған парольді
енгіземіз және қазақша символдарды дұрыс көрсету үшін UTF-8 Unicode
таңдаймыз. Содан кейін Install батырмасын басамыз. Осымен біздің
жұмысымызға қажетті программаларды орнаттық.
4-Сурет Мәліметтер базасына кіруге арналған Пароль енгізу
4.4 PHP және MySQL
Бүгінгі таңда технологияның қарқынды дамуына байланысты компьютерлердің
графикалық мүмкіндіктері күннен-күнге үлкеюде. Қазіргі компьютерлердің
мүмкіндігіне байланысты программалар да аз жасалып жатқан жоқ. Соның ішінде
РНР тілінің артықшылығы Берілгендер қорымен жұмыс істеуі ол бірнеше
берілгендер қорының кестесі БҚБЖ.
InterBase Solid
dBase mSQL Sybase
Empress MySQL Velocis
FilePro Oracle Unix dbm Informix PostgreSQL
ODBC
MySQL – бұл көппатокты серверлі берілгендер қоры. MySQL бұл
қолдануға өте тиімді және үлкен жылдамдықта жұиыс істей алады. MySQL ANSII
92 стандартындағы SQL (Strutured Query Language) тілінде сұраныс құра
алады. Бұл тіл арқылы таблица қосуға және жоюға ескі кестелердің
мәліметтерін жаңартуға мүмкіндік береді.
MySQL - дің қысқаша мүмкіндіктері:
1. Бір уақытта берлігендер қорымен жұмыс істеушілерге шексіз мүмкіндік
береді.
2. Таблицадағы қатарлар саны 50 млн. жетуі мүмкін.
3. MySQL командалардың орындалу барысында северлердің ішіндегі ең жылдамы
4. Қауіпсіздігі қарапайым және әсерлі жүйе.
5. Кестедегі ең қиын сұраныстар құруға болады. Мысалы SELECT * FROM table1
WHERE id IN (SELECT id FROM table2).
Қарапайым логикалық және шаррты операторлар
Салыстыру қарапайым түрде ұйымдастырылады: "егер-онда-болмаса". Бұл
үшін PHP-де келесі конструкция қолданылады:
if ( ) { } else { }
бұл оператордың түрлі синтаксисі бар, бірақ жоғарыда келтірілген
синтаксис ең тиімді әрі дұрысм болып есептеледі. Мысал:
?php
$a = 5;
$b = 9;
if ($a == $b) {echo $b - $a;} else {echo $b.$a;}
?
Бағдарлама нәтижесі 95 - ті көрсетеді, себебі $a -ға $b тең емес, ал
echo $b.$a; командасы айнымалыларды рет-рнетімен шығарады. Мұндағы нүкте
айнымалыларды бір-бірімен жабыстыру үшін қолданылады.
Циклдер
Бағдарламалаудағы циклдер дегеніміз - бір операцияның бірнеше рет
қайталануы. PHP-де циклдерді ұйымдастыру үшін келесі операторлар
қолданылады: while, do...while, for және foreach. Циклге мысал ретінде
бірнеше файлдарды көшіру қызметін көрсетуге болады. Оның алгоритмі
төмендегідей болады:
• файлдар санын беру
• көшірілген файлдар есептегішінің мәнін нөлге қою
• файлды көшіру
• есептігіштің мәнін берілген файлдар санына теңдігін тексеру
• егер тең болмаса, онда көшірілген файлдар есептегішінің мәнін арттыру
және цикл басына
• қайта келу
• егер тең болса, онда циклды аяқтау
Циклдық әр қайталануы итерация деп аталады.
Енді PHP-де циклдерді ұйымдастыру мысалын қарастырайық:
?php
$i = 0;
$n = 10;
while ($i =$n):
echo $i. “
\n” ;
$i++;
endwhile;
?
скрипттің мағынасы өте қарапайым. $i айнымалысына циклдың басындағы
мәнді тағайындаймыз да, $n айнымалысына циклдың соңындағы мәнді
тағайындаймыз. Ары қарай циклды while() операторы арқылы ашып, жақшаның
ішіне берілетін шартты жазамыз. Ол шарт $i =$n болғанша орындалады. Бұл
цикл шарты бұлған заматта цикл аяқталады. еndwhile операторы циклдың
аяқталғанын білдіреді. Скрипт, браузер экранына баған бойынша бірден онға
дейінгі сандарды шығарады. Себебі echo операторының $i айнымалысынан кейін
қатарды ауыстыратын
HTML-тегін қойдық.
Жоғарыдағы есепке тағы да басқа бір вариантын көрсетейік:
?php
$i = 0;
while ($i=10)
{
echo $i++. “
\n”;
}
?
Бұл екі бағдарламаның нәтижесі бірдей болады.
Енді PHP-де do...while операторының құрылысын қарастырайық. Бұл да цикл
болып саналады, оның while операторынан ерекшелігі “дейін” емес “кейін”,
яғни цикл жұмысы оператордан кейін аяқталады. do...while циклі үшін тек
бірақ синтаксис бар:
?php
$i = 0;
do
{
echo $i. "
\n";
$i++;
}
while ($i = 10);
?
Енді for циклына мысал келтірейік, оның синтаксисі:
for (expr1; expr2; expr3) (операторлар тіізбегі)
(expr1) - өрнегі шартсыз болып есептелінеді және циклдың басында
орындалады. Әр итерацияның басында (expr2) өрнегі орындалады. Егер ол
ақиқат болса, онда цикл жалғасады да ішкі операторлар орындалады. Егер ол
жалған болса, онда цикл аяқталады да әр итерацияның соңында (expr3) өрнегі
орындалады. Бұл өрнектердің әрқайсысы бос болуы мүмкін. Егер (expr2) өрнегі
бос болса, онда цикл шексіз орындалады. Шексіз орындалуды break операторы
арқылы тоқтатуға болады. Мысалы:
?php
$a = 0;
while ($a 5)
{
if ($arr[$a] == "atop" )
{
break;
}
$a++;
}
?
Егер continue операторы кездесетін болса, онда басқару келесі жақын
циклге беріледі. Мысалы
while (list($key,$value)=each($arr))
{
if ($key 2)
{
continue;
}
}
Енді сандарды for операторы арқылы экранға шығару есебінің мүмкін
жолдарын қарастырайық:
Мысал1:
for ($i = 1; $i = 10; $i++)
{ print $i ; }
Мысал2:
for ($i = 1;; $i++)
{ if ($i 10)
{ break; }
print $i;
}
Мысал3:
$i = 1;
for (;;)
{ if ($i 10) { break; }
print $i; $i++;
}
Уақыт пен мерзім
PHP-де уақыт форматымен жұмыс істеу үшін көбінесе date функциясы
қолданылады. Оның синтаксисі $date = date("параметр"); Параметрлер бірнеше
болуы мүмкін және олар бір-бірінен үтір арқылы ажыратылады. Онда төмендегі
параметрлерді қолдануға болады:
а - "am" немесе "pm" мәндерін қабылдайды;
А - "AM" немесе "PM";
d - ай күні, сандық, екі сан (бірінші орынға нөл қою керек), яғни 01-
ден 31-ге дейін;
D - апта күні, мәтіндік, үш әріп, мысалы: "Fri";
F - ай, сандық, мысалы: "February";
h - сағат, сандық, екі сан, 12 сағаттық формат;
H- сағат, сандық, екі сан, 24 сағаттық формат;
i - минут, сандық, екі сан, яғни 00-ден 59-ға дейін;
j - ай күні, сандық, бастапқы нөлсіз;
l - апта күні, мәтіндік, мысалы: "Wednesday";
L-төрт жылда қайталанатын жылды көрсетеді, яғни "0" немесе "1";
m-ай, сандық, яғни "01"-ден "12"-ге дейін;
M-ай, мәтіндік, үш әріп, мысалы: "Feb";
n -ай, сандық, бір сан, яғни "1"-ден "12"-ге дейін;
О-Гринвич уақыты бойынша сағат аралығы, мысалы: "+0200";
s - секунд, сандық, екі сан, яғни 00-ден 59-ға дейін;
S- ағылшынша реттік жалғау, мәтіндік, екі символ, мысалы: "nd" және
"th"
t - ағымдық айдағы күндер саны, яғни "28"-ден "31"-ге дейін;
U-Unix ғасырынан басталатын секунд, яғни 1970 жылдың 1 қаңтары;
Y-жыл, сандық, төрт сан;
w-апта күні, сандық, мысалы "0" саны жексенбіні білдіреді;
y -жыл, сандық, екі сан, мысалы: "99";
z -жыл күні, сандық, мысалы: "299";
Осы параметрлерді қолдану арқылы біз өзіміздің сайтымызда ағымдық
уақытты пайдалана аламыз. Оның ішінде ең көп қолданылатыны ағымдық уақыт
пен мерзімді шығару. Аптаны, айды, күнді шығару сайтта өте пайдалы болып
есептеледі. Мысалы, сайтымызға кірушілерді тәулікке байланысты уақытпен
қарсы алатын болсақ, онда бағдарлама коды төмендегідей болады:
?php
$h = date("H")
if ($h = 5 && $h = 11) echo "Қайырлы таң !";
if ($h = 12 && $h = 18) echo "Саламатсызба !";
if ($h = 19 && $h = 24) echo "Қайырлы кеш !";
if ($h = 1 && $h = 4) echo "Қайырлы түн !";
?
Бұл скриптте серверден date(“H”) функциясы арқылы ағымдық сағат
уақытының мәнін аламызда, оған талдау жүргземз. Алынған мән қай аралықта
орналасқанына байланысты сәйкес сөздерді экранға шығарамыз. Егер бағдарлама
кодына назар аударатын болсақ, онда сағат белдеуінсіз және сәйкес уақыт
аралығынсыз тек сервер уақыты ғана алынып тұрғанын көремз. Сондықтан уақыт
аралығын бағдарламаға алдын-ала енгзуімізқажет. Оған мысал ретнде келес код
бола алады:
$time = date(“H:i”);
$time1 = date(“H”);
$time2 = date(“i”);
$time_s = 7;
$time1 = $time1+ $time_s;
if ($time1 = 24) { $time1 = $time1 – 24; }
$time = “$time1: $time2”;
Бірінші қатарда ағымдық уақытты алу сервердің сағат белдеуі бойынша
іске асырылады. Ары қарай түрлі дұрыс уақыт белдеуі бойынша бағдарлама өзі
есептейді. $time_s айнымалысындаөз уақыт аралығы сақталады.
Массивтер
Массив дегеніміз – сандар немесе белгілерқатары және олардың басқа
айнымалылар секілді өз аты мен мәндері болады. Бірақ одан да басқа олардың
индекстері болады. PHP-де массив былайша өрнектеледі: $массив_аты[индекс].
Мысалы:
?php
$a[0] = 1;
$a[1] = 12244;
$a[2]=0 “example”;
?
Бұл мысалдың нәтижеснде $a массиві құрылып, оның 0,1 және 2
ұяшықтарына 1, 12244 және example мәндері тағайындалады. Енді echo $a[2]
командасын берсек онда экранға example сөзі шығады.
Біз қарастырған массив бірөлшемді, одан басқа көп өлшемді массивтерде
бар. Мысалы: $деканат[кафедра информатика] [кафедра автоматика];
Массив ұяшықтарымен кез-келген операциялар жасауға болады:
арифметикалық, логикалық амалдар қолдану, салыстыру операциялары, арттыру,
азайту және т.б.
PHP-дің басқа бағдарламалау тілдерінен ерекшелігі мұнда бүтіндей файлды
массив ретінде алуға болады және бұл мүмкіншілік көптеген қызықты амалдар
қолдануға жол ашады. Оның форматы:
?php
$a = file(“файл_аты”);
?
Бұл команданың нәтижесінде $a массивінде файл мазмұны болады.
Әр массивтің ағымдық элементі анықтайтын ішкі көрсеткіштері болады.
Массивпен жұмыс басының кезінде ішкі массив көрсеткіші бірінші элементте
орналасады. end(), next(), prev(), және reset() функциялары массивтің ішкі
көрсеткішінің орнын ауыстырады.
end() функциясы массив ішкі көрсеткішін соңғы элементке орнатады.
next() функциясы массив ішкі көрсеткішін бір элемент алға жылжытады. prev()
функциясы массив ішкі көрсеткішін бір элемент артқа жылжытады. reset()
функциясы массив ішкі көрсеткішін бірінші элементке орнатады. current()
функциясы массив ішкі көрсеткіші тұрған массив элементін шығарады. sort()
функциясы массивті өсу реті бойынша сұрыптайды. rsort() функциясы массивті
кему реті бойынша сұрыптайды. Мұнан басқа PHP-де массивтермен жұмыс істеу
үшін көптеген арнайы функция түрлері бар.
5. Негізгі бөлім
5.1 Сұрақтың қойылуы
Жоғарғы оқу орнының аты: Шәкәрім атындағы Семей Мемлекеттік
университеті.
Пән аймағының атауы: Оқытушының сабақ журналын жүргізу.
Оқытушының сабақ журналын жүргізуінің АЖО жобалап жасауға мақсат
қойылды. Мұнда факультеттер, кафедралар, топтар, студенттер, оқытушылардың
толық тізімі болу керек. Оқытушы өзіне тағайындалған студенттерге баға
қойып, студент сабаққа келмеген жағдайда оған жоқ деген белгі қою
мүмкіндігі болу керек. Студент қарыздарын өтегеннен кейін жоқ деген
белгінің орнына сәйкес баға қою мүмкіндігі болу керек. Бағаларды баспаға
шығару мүмкіндігі болу керек. Оқу жылы аяқталғаннан кейін сабақ журналын
тапсыру функциясы болу керек. Әрбір оқытушыға ескерту жіберу мүмкіншілігі
болу керек. Интерфейс көзге жағымды және қолдануы функционалды болу керек.
5.2 Оқытушының сабақ журналын толтыру ережесі
1. Журнал оқытушының өз қолымен толырылады.
2. Журнал әрбір сабақта толтырылады
3. Журналдың дұрыс және өз уақытында толтырылуына оқытушы мен кафедра
меңгерушісі жауапты.
4. Журналда сабақ түрі(тақырыбы), сағат көлемі, қатысуы туралы, үлгерімі,
босатылған сабақтарды өтеу туралы жазылады.
5. Оқытушы кестеге сәйкес жоспарланған оқу сабақтарының барлық түрлері
бойынша мамандықтар мен мамандандырулардың академиялық топтарының
студенттерінің қатысуларының бақылануы мен ескерілуін тұрақты
жүргізеді. Студенттердің оқу сабақтарын босатулары олардың себептеріне
байланыссыз академиялық сағаттарда(1 академиялық сағат – 50 минут – 1
кредит) оқытушының өздігімен журналда белгіленеді.
6. Сабақтар тақырыптарының нөмірлері мен олардың көлемдері(сағаттармен),
сәйкесті мамандықтар мен мамандандырулар пәндерінің жұмыстық оқу
бағдарламаларына(силабустарына) келісті, семестр апталары бойынша
олардың өткізілу кезегінде көрсетіледі.
7. Оқытушы оқу үрдісінің графигіне сәйкес студенттердің білім деңгейлерін
межелік бақылау(МБ) және қорытынды бақылау(ҚБ) кездеріндегі олардың
жиып алған балдарын (пайызбен) белгілейді.
8. Оқытушы оқу жылының әр есептеу айының ағымдағы жоспарланған оқу
жүктемесінің нақтылы орындалу есебін жүргізеді.
9. Оқытушы оқу жылының ағымында оқу сабақтары уақытында анықталған
әртүрлі бұзықтықтарды жазып жүреді, сәйкесті тұжырым жасайды және оқу,
тәрбие үрдістері сапасын жақсарту бойынша ұсыныс береді.
10. Оқытушының даярлығының ғылыми-педагогикалық деңгейін және оның оқыту
әдістерін тексеру кезінде коммисия және басқа да өкілетті тұлғаоар
тұжырымдар, ескертпелер және ұсыныстар жасайды.
11. Академиялық кезең (оқу жылы, семестр) аяқталған кезде және жұмыстан
шығу жағдайларында оқытушы журналды кафедра меңгерушісіне тапсыруға
міндетті.
5.3 Мәліметтер базасының құрылымы
МБ әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің
дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және манипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын
айтады. Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске
асады. Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез
кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір ережелерге
сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы ақпарат :
Қайшылықсыз, артықсыз, тұтас болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға,
толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Электронды сабақ журналы жүйесінің мәліметтерін базасын сақтау
үшін MYSQL қолданылады. MYSQL-мен жұмысты PHPmyADMIN интерфейсі арқылы
жұмыс істейміз. Пәндік аймаққа байланысты мәліметтер базасының структурасы
әр түрлі болады. Осы жүйенің мәліметтер базасында болатын кестелер тізімі
төменде көрсетілген:
1 кесте – факультеттер тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
name факультет аты varchar(60) жоқ
1 кестеде мәліметтерімен танысып кетейік. id деген бағанда
бүтін типті сандар орналасады. Баған типі auto_increment, яғни баған
счетчик ретінде болады. Бұл бағанға мәлімет енгізілмейді, ол басқа
бағандарға мәлімет енгізгенде автоматты түрде толтырылады. Ондағы мәлімет
ешқашан қайталанбайды. Келесі баған name, мұнда факультет аттары жазылады.
Ол varchar(60) типті, яғни оған 60 символға дейін толтыруға болады.
2 кесте – кафедралар тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
2 кесте жалғасы
name кафедра аты varchar(60) жоқ
idfakult Факультет рет саны int(11) жоқ
2 кестеде, id, name, idfakult бағандары бар. id деген бағанда
бүтін типті сандар орналасады. Баған типі auto_increment, яғни баған
счетчик ретінде болады. Name бағанында кафедра аты орналасады. Келесі баған
idfakult, мұнда кафедра қай факультетке кіретініне байланысты 1 кестедегі
id бағанындағы бүтін типті сандар енгізіледі. Осы екі баған арқылы 1 кесте
мен 2 кесте байланыс құрады.
3 кесте – топтар тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
name топ аты varchar(60) жоқ
shifr топтың шифры varchar(12) жоқ
idkafedra кафедра рет саны int(6) жоқ
kurs топтың курсы int(1) жоқ
datapostup топ құрылған жылы date жоқ
3 кесте 6 бағаннан тұрады. Олар: id, name, shifr, idkafedra,
kurs, datapostup. id деген бағанда бүтін типті сандар орналасады. Баған
типі auto_increment, яғни баған счетчик ретінде болады. Келесі баған name,
мұнда топ аты орналасады, жолдың ұзындығы 60 символдан аспауы керек. Shifr
бағанда топ мамандығының шифры орналасады, ұзындығы 12 символдан аспауы
керек. Idkafedra-ға 2 кестеде таңдалған кафедраға байланысты сол кестедегі
id мәні енгізіледі. Kurs бағанына топ шынайы уақытта қай курста екенін
енгізеді. Datapostup бағанына топ құрылған мерзімін енгізеді.
4 кесте – студенттер тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
fio студент аты-жөні varchar(60) жоқ
datapostup оқуға түскен жылы date жоқ
idgruppa топтың рет саны int(6) Жоқ
Келесі 4 кестеде id, fio, datapostup, idgruppa деген бағандар
орналасқан. id деген бағанда бүтін типті сандар орналасады. Баған типі
auto_increment, яғни баған счетчик ретінде болады. Бұл бағанға мәлімет
енгізілмейді, ол басқа бағандарға мәлімет енгізгенде автоматты түрде
толтырылады. Келесі баған fio, бұл бағанда студенттің аты-жөні енгізіледі.
Datapostup бағанында студенттің оқуға түскен жылы, яғни белгілі бір
мамандыққа түсу жылы. Idgruppa бағанында 3 кестедегі id мәні енгізіледі.
5 кесте – оқытушыға келетін ескертулер
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
inform ескерту мәтіні Text жоқ
idteacher оқытушының рет саны int(9) жоқ
data мерзімі Date жоқ
5 кестеде 4 баған бар. Олар: id, inform, idteacher, data. id деген бағанда
бүтін типті сандар орналасады. Баған типі auto_increment, яғни баған
счетчик ретінде болады. Inform бағанында оқытушыға жіберілетін ескертулер
орналасады. Idteacher бағаны арқылы қай оқытушыға ескерту келуі керек екені
анықталады. Оған 11 кестедегі id бағанның мәні енгізіледі.
6 кесте – журналдың оқытушыға тіркелуі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
id_predmet пәннің рет саны int(9) жоқ
id_teacher оқытушының рет саны int(9) жоқ
id_gruppa топтың рет саны int(9) жоқ
6 кесте жалғасы
semestr семестр int(9) жоқ
idvid сабақ түрінің рет саны int(9) жоқ
Келесі 6 кестеде 6 баған бар. id деген бағанда бүтін типті сандар
орналасады. Баған типі auto_increment, яғни баған счетчик ретінде болады.
Екінші баған id_predmet, мұнда 8 кестедегі id мәні енгізіледі. id_teacher
бағанға 11 кестедегі id мәні енгізіледі. id_gruppa бағанына 3 кестедегі id
бағанның мәні енгізіледі.
7 кесте – бағалар
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
idstudent студенттің рет саны int(11) жоқ
ocenki баға int(1) жоқ
data баға қойылу мерзімі date жоқ
nameuroka сабақ аты varchar(60) жоқ
poseshenie студенттің сабаққа varchar(6) жоқ
қатысуы
idpredmet пәннің рет саны int(6) жоқ
8 кесте – пәндер тізімі
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
name пән аты varchar(60) жоқ
idkaf кафедра рет саны int(9) жоқ
9 кесте администраторлардың мәліметтері
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
Id рет саны auto_increment бар
fio аты жөні varchar(100) жоқ
login логин char(25) жоқ
parol пароль char(25) жоқ
9 кесте жалғасы
dolghnost лауазымы varchar(60) жоқ
access int(11) жоқ
10 кесте офис регистратордың мәліметтері
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
fam тегі varchar(40) жоқ
10 кесте жалғасы
name аты varchar(30) жоқ
fathername әкесінің аты varchar(40) жоқ
login логин char(25) жоқ
parol пароль char(25) жоқ
11 кесте оқытушының мәліметтері
Баған аты Баған сипаттамасы Баған типі Кілт
id рет саны auto_increment бар
fio аты жөні varchar(100) жоқ
login логин char(25) жоқ
parol пароль char(25) жоқ
idkafedra кафедраның рет саны int(9) Жоқ
Жай толтырылған кестелердің пайдасы аз, сондықтан да бұл
кестелер бір бірімен логикалық байланысқан. Байланыс id жолы арқылы жүзеге
асады. 1ші кесте мен 2 кесте байланысын қарастырайық: онда 1кестенің id
жолы мен 2 кестенің idfak жолы арқылы байланыс жүреді. Осы екі жолдың
мәндері бірдей болады, онсыз байланыс жүзеге асырылмай қалады.
5.4 Қолданушы нұсқау
Қазіргі уақытта автоматтандырылған жұмыс орындар кең таралып жатыр,
бірақ білім жүйесінде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz