Даму психологиясының зерттеу әдістері

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 2 бет
Таңдаулыға:

ДАМУ ПСИХОЛОГИЯСЫНЫҢ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ

Психологиялық зерттеушілердің әдіснамалық негіздері. Оларды жас ерекшелікік психологияда қолдану. Даму психологиясының әдістерін топтастыру.

Даму психологиясының әдістерін сипаттау. Зрттеудің генетикалық әдістері. Жасқа байланысты «көлденең кесу» Онтогенетикалық эволюцияны зерттейтін лонгитюд әдісі. Бақылау. Оның түрлері. Бақылау әдісінің ерекшеліктері. Оларға қойылатын талаптар. Бақылаудың пәні, мақсаты, бақылау сұлбасы. Бақылау материалдарын талдау және түсіндіру.

Даму психологиясындағы сараптау, (эксперимент) оның түрлері.

Психологиялық эксперименттің құрылымы. Эксперименттік зерттеудің негізгі сатылары. Экспериментті жоспарлау және эксперименттік зерттеуге сәйкес әдіснаманы таңдау.

Әңгімелесу әдісі. Сауалнама (анкета) . Тест. Іс-әрекет өнімдерін талдау. Социометрия және оны даму психологиясында қолдану ерекшелігі. «Егіздер әдісі», оның мәні. Өмірбаяндық (биографиялық) әдіс. Оның ерекшеліктері. Қазіргі психологиядағы диагностика мәселесі. Даму психологиясының міндеттерін шешудегі кросс мәдени зертеулердің мәні.

Бақылау. Психологиялық дамудағы баланың ерте кезеңінен бастап дамуын зерттеудегі көп жетістікке қол жеткізетін әдістердің бірі.

Бақылау әдісі - бұл қиын әдіс емес, оны тек дұрыс ұйымдастыра білген жөн. Сонда ғана адамның табиғи тәртібі туралы дұрыс фактілерді аламыз. Адамды бақылап жүргенде ол өзінің сыртынан біреудің бақылап жүргенін білмейді, яғни ол кезде адам табиғи қалпында жүреді. Сондықтанда, бақылау әдісі - өмірдегі дұрыс фактілерді қорытындылай алады. Тәртіптерін, өзін-өзі ұстануын мектепке дейінгі жастың ойын үстінде оқушының- сабақта, жасөспірімнің құрдастары ортасында, үлкендердің жұмыс орнында жүргенде бақылауға болады. Бұл кезде психолог адам туралы ойлау қабілетін, есте сақтауын, эмоциясын, қабылдауын, сөйлеу мәнерін, іс-қимылын, жеке тұлға ретінде қандай адам екенін біле алады.

Бақылау сонымен бірге адамның психикалық дамуын сараптай алады. Бақылау әдісіне шектеу қою бірнеше себептерге байланысты.

- Бірінші - табиғылығын, тұрақтылығын адамның әлеуметтік, физикалық, физиологиялық және психикалық процесінің барлығын түгелдей жеке қарастыру, бақылау мүмкін емес.

- Екінші - бақылау зерттеу кезінде баланың мүмкіншілігін, табысқа жетілуін бір нәрсені жылдам жасай білуін шектейді.

- Үшіншіден - бақылау кезінде бұл фактіні қайтадан сол қалпында өзгерізсіз көре алмаймыз.

- Төртінші - бақылау тек түртіп алады, психологиялық дамуы қалыптастыра алмайды.

Сол себептен, лонгитюдты бақылаулар жүргізу арқылы бір немесе бірнеше адамға, осы жерде А. Газель 165 балаға 12 жыл ішінде бақылау жүргізген екен. Сонымен қатар, баланың күннен-күнге дамуын жазып отырған ата-аналарды мәліметтері үлкен әсер еткен. Бақылау түрлері, «өзін-өзі» бақылауды көру, сезім, уайым өзінің ішкі әлеміне анализ жасау, өз уайымын түсіну, өз әрекетін бағалау сияқты түсініктер жатады. Басқа вариантта бақылау- іс әрекет нәтижесінің психологиялық анализ деп атап отырып, барлық жас ерекшелік деңгейлерінде жақсы қолданылады. Бұл жағдайда процесс әрекеті емес, ал оның нәтижесі (баланың суреттері, жас өспірімдердің өлеңдері немесе күнделіктері, конструкциялар т. б. ) зерттеледі. Көбінесе психологтар жеке тәуелсіз (дербес) сипаттам ала отырып, түрлі әрекеттерде тұлғаны зерттеу осы әдіс тәсілді кеңінен қолданады. Осы зерттеу эксперименттік психологиялық зерттеудің негізіне кіреді. Мысалы: бұл әдіс биогеографиялық әдіс формасында болуы мүмкін.

Эксперименттік әдістің қолдануына 100 жылдан астам уақыт өтті. Айтып өтетін жай, алғашқы экпериментальды әдіс балалар үшін құрастырылған. Эксперимент 4 ерекшелікпен айқындалады:

1) экспериментте зерттеуші зерттеу құбылысты анықтайды да, ал бақылаушы зерттеу жағдайына белсенділік арттыра алмайды немесе зерттеу жағдайына арласпайды.

2) экспериментатор зерттеу процесінің жағдайы өзгерте алады.

3) заңдылықты байланысты анықтау үшін экспериментте жеке жағдайда өзгерістер ене алады.

4) алынған нәтижеде математикалық өңдеу жүргізуге болады, сонда жағдайды сандық қатынасы өзгереді.

Психологиялық дамуда экспериметтің дәстүрлі түрі қолданады, қалыптастырушы эксперимент, конста лабороториялық көптеген зерттеулер әксперименттің конструкциялық құрылымын құрайды.

Қалыптастырушы эксперимент нақты сапамен үйренушілікті бағытта болжайды. Фактілі түрде осы дамытушы әдістер экспериметальды педагогикалық процеске арнайы құрастырылған.

Мұндай тапсырмалар тренинг ретінде жас ерекшеліктеріне қарай қарастырылады ( мысалы: мектеп оқушыларымен қарым-қатынас тренингі, мектепке дейінгі балаларға психогимнастика т. б. ) .

Психологтар нақты сапалы түрде әртүрлі экспериментальды әдістер қолданады: егіздік әдіс, социометрия, әрекет нәтижесінің анализі, тестілеу, анкета жүргізу, моделдеу. Аталған әдістердің көпшілігі зерттеуші, нәтижесінде жаңашыл қорытында алады.