Даму психологиясының пәнінен дәрістер

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

1. Тақырыбы : Даму психологиясының пәні мен міндеттері

Жоспар:

Даму психологиясының пәні.
Даму психологиясының теориялық және практикалық міндеттері.
Психикалық дамудың жағдайы мен қозғаушы күші- жас дамуының түбегейлі мәселесі.

Дәріс мақсаты: Даму психологиясының пәні мен міндеттері туралы ғылыми теориялардың тәжірибеде қолдану ерекшеліктерін меңгеруге бағыттау.

Адам мен жануарлардың психикасы үздіксіз даму күйінде болады. Алайда жануарлар дүниесі мен адамның даму процестерінің сипаты мен мазмұны сапа жағынан ерекшеленеді. Адам мен жануарлардың психикалық функциялары шығуы жағынан да, құрылымы жағынан да теңесе алмайды. Жануарлар психикасы дамуының басты механизмі- биологиялық бекіген тәжірибенің тұқым қуалап берілуі. Соның негізінде жануардың сыртқы ортаға дара икемделуі өріс алады. Адамның психикалық функцияларының ерекшелігі сол олар баланың қоғамдық-тарихи тәжірибені игеру процесі үстінде дамып отырады. Бала адамдар дүниесінде, адам заттары дүниесінде, адамдар қарым-қатынастар дүниесінде өмірге келіп, тіршілік етеді. Оларды қоғамдық практика тәжірибесі қалыптасқан. Баланың дамуы дегеніміз осы тәжірибені игеру процесі болып саналады.

Психика үнемі өзгерістерге ұшырайды, бірақ оның құрамы бәрі бірдей өзгермейді, оның көп және аз мөлшерде дамуға ұшырайтын қасиеттері бар. Сонымен қатар өзгерілетін қасиеттер психикалық дамудың тірегі және негізгі шарты болып есептелінеді.

Даму психологиясы- студенттерді дайындау, олардың білім деңгейін көтеру жүйесіндегі негізгі пәндердің бірі. Даму психологиясы пәні негізінде студенттерді адамның жеке басының дамуы мен қалыптасу заңдылықтары жайындағы біліммен қаруландыру.

Зерттеу обьектісі - бала жасының даму ерекшеліктері, оның жеке басының қалыптасу заңдылықтары.

Зерттеу пәні- жеке адамның психикалық дамуындағы жас даму психологиясы.

Даму психологиясының мақсаты онтогенездің әр түрлі сатыларындағы психикалық даму мәселелері бойынша негізгі теориялар мен тұжырымдамалар туралы студенттерде жүйелі түсініктерді қалыптастыру.

Даму психологиясының міндеттері:

1. Жас ұғымының психологиялық ерекшеліктерін, жас даму заңдылықтары мен механизмдерін зерттеу;

2. Даму психологиясының жалпы және жеке әдістерімен танысу.

2. Балалардың психикалық даму проблемасы, бұл дамудың қайнар көздері мен заңдылықтары даму психологиясы үшін әрқашанда басты проблема.

20 ғасырдың басында балалардың психикалық дамуының қайнар көздерін әр түрлі түсіндіруші екі ағым айқындалды. Бұл бағыттар бір бірінен бала дамуының негізіне қандай факторды, биологиялық немесе әлеуметтік факторды алуымен ерекшеленеді. Бұл әрине, бір бағыт өкілдері балаға әлеуметтік әсердің болатынын, ал екінші бағыт өкілдері дамудың биологиялық алғы шарттарын толық жоққа шығарды деген сөз емес. Биогенетикалық және социогенетикалық бағыттар жайын сөз ете отырып, бұндай жіктеуді мүлдем абсалюттік деп қарауға болмайды. Ол баланың психикалық даму концепциясын жасаудың басым тенденциясын ғана шамалап айқындайды.

А. В. Брушлинский еңбектерінде биологиялық фактор мен әлеуметтік факторларды логикадағы дизьюнктиптік «не мынау?, не анау?» процестері емес екенін дәлелдеп берді. Осыған сүйене отырып, шынында биологиялық не әлеуметтік факторлардың бірі ғана шешеді деу қате. Бұлардың әрқайсысы өзінің орнында қажет. Егер біз биологиялық факторды баланың туылғаннан берілген дене бөлшектері десек, осылар ешқандай роль атқармайды деуге болмайды, Керісінше, адамнан тек адам тууы биологиялық кодтар арқылы берілген. Сондықтан кейбір пікірлер бойынша, биологиялық фактор баланың өзі, оның іштен туа берілген несібесі. Ал әлеумет ортасын алсақ, бұл тек түрткі, сол білінбей ұйықтап жатқан несібелерді оятып, соларды дамытуда негізгі роль атқарады. Осылай деу әлеумет ортасының соның ішінде тәрбиенің рөлін бірден-бір жоққа шығара алмайды.

Ми қызметінің тұқым қуалай берілетін ерекшеліктерінің бірі-жоғары нерв қызметінің типі деп жорамалданады. Ол нерв процестерінің күшін, қимылын және тепе-теңдігін сипаттайды. Алайда дамудың психологиялық және физиологиялық ерекшеліктерінің бұл қатынасы да бір мағыналы болмай, өзі баланың жеке басының құрылымы мен оның даму процесінің күрделі жүйесіне еніп және көбініесе солармен анықталып отырады. Мысалы, нерв процестерінің жоғары қозғалғыштығы бір жағдайларда тез ойлаудың, іс-әрекет тәсілін қайт құру мүмкіндігінің ішінара негізі болса, екінші жағдайларда алаңдаушылық пен ырықсыздыққа да итермелейді.

Осыдан физиологиялық қарапайым тұқым қуалай берілетін функциялар психикалық даму процесінің кейбір жақтарын әсер етуі мүмкін. Бірақ та олардың маңызы шешуші болып саналмайды. Даму процесінің негізгі мазмұны мен механизмдер көптеген жағдайлардың жиынтығымен анықталады. Солардың арасында жетекші болып балаларды оқыту мен тәрбиелеу жағдайлары есептеледі.

3. Балалар психологиясы нәресте мен жас өспірімдердің есею процесін зерттеп, қайткенде бұлар сапа жағынан тиісті дәрежеге жете алатынын зерттейді.

Бала психикасының дамуындағы қозғаушы күшке биологиялық және әлеуметтік факторларды айтуға болады. баланың дамуы мен жеке басының қалыптасуына оқыту мен тәрбие істерінің ықпалы өте жоғары. Себебі әр жастың өзіне тән оқыту, тәрбиелеу, білім беру заңдылықтары бар.

Психиканың жас өзгерістері 4 аспектіні қамтиды:

1. Онтологиялық- адамның биологиялық және әлеуметтік сәйкестік заңдылықтары;
2. Құрылымдық-динамикалық- әр жастағы психикалық құбылыстардың айырмашылығын және сапалық өзгерістердің байланысын зерттейді;

3. Хронологиялық- адамның жас динамикасын және психикалық эволюциясын процесс ретінде қарайды. Яғни адамның уақытына және өміріне байланысты қарайды.

Даму психологиясының қысқаша тарихы ХХ ғасырдың ортасына дейін даму психологиясы жалпы психологиядан бөлінбей сол пәннің қоластында болып келді. Бұған түрткі болған себептер мыналар: Ч. Дарвин (1809-1882) негізін құраған жануарлар дүниесіндегі сұыпталу заңдылығы. Осыған орай сол ғасырдың 2-ші жартысында дамып шыққан рецепторлар физиологиясының өріс алуы. Г. Гельмтомның жүйке жүйесінің жұмысын рефлекторлық тұрғыдан дәлелдеу. Мұнымен қатар даму психологиясы туралы мағлұматтардың жиналуына біріншіден әсер еткен балаға туғандардың күнделіктер жазып соған талдау беруі, екінші жағынан балалар психологиясын зерттеуде эксперимент тәсілдерін кеңінен қолдану әсер етті.

Бұл зерттеулер көбіне балалардың шартты рефлекстері туралы зерттеу жүргізілді. Екіншіден, сол кездегі бала психологиясын зерттеуге үлкен үлес қосқандар: Н. А. Рыбнитков (1880-1961), К. Н. Корнилов (1879-1954), П. П. Рионский (1880-1941) Д. Б. Эльконин

2. Тақырыбы : Даму психологиясының зерттеу әдістері

Жоспар: 1. Психологиялық зерттеу әдістерін негіздеу оларды даму психологиясында қолдану жағдайы.

2. Даму психологиясының әдісін талдау.

3. Даму психологиясының әдісін топтастыру сипаттары.

Дәріс мақсаты: Даму психологиясының зерттеу әдістері туралы ғылыми тұжырымдардың практикадағы мәнділігін нақтылау.

Әдіс ғ ылыми білім жүйесін қалыптастыру және негіздеудің жолы болып табылады. Сонымен бірге болмысты тәрбиелік және теориялық тұрғыдан игерудің тәсілімен қимыл әрекеттерін жүйеледі. Даму психологиясында психологияның зерттеу әдістері қолданады.

Бақылау- зерттеудің ғылыми әдісі баланың психикалық даму ереекшелігіне байланысты мәселелерді суреттеп оның ішкі мәнін түсіндіруге және әрбір фактіні жүйелеуде жүзеге асады. Бпақылау әдісінің негізгі тиімділігі психикалық құбылыстарды табиғи жағдайларда зерттеу мүмкіндігі мол болуы.

Сырттай бақылау - сыналушының әлеуметтік психологиялық құбылысын сырттай зерттелуші адамдармен, топпен қарым-қатынасқа түспей-ақ зерттеп мәліметтер жинақтау.

Өзіндік бақылау - адамдардың өзін-өзі бақылап өзінің ішкі жан дүниесін қалыптасуымен тану жолы.

Эксперимент - баланың психикалық дамуына байланысты психологиялық деректердің ашылуына жағдай жасау мақсатында зерттеушінің сыналушы адамдардың не топтың іс-әрекетіне белсенді араласуы.

- табиғи эксперимент- ойын, оқу, еңбек қарым-қатынасының жағдайларында жүргізіледі. Ал адам өзінің эксперименттік сынауда екенін сезбейді.

- зертханалық эксперимент- арнайы жағдайларда жүргізіледі. Арнайы жабдықтар пайдаланады. Сыналушының әрекеттері нұсқаулармен белгіленеді. Сынаушы экспериментке түсетінін сезеді. Бірақ оның толық мәнін аңғармауы да мүмкін.

Тестілеу - әрбір жастың белгілі бір психологиялық сапаларын сынақтан өткізіп анықтау.

- психологиялық тест - жас ерекшелігіне байланысты сыналушының жеке бсының кейбір ерекшеліктерін анықтау үшін орындалатын қысқа мерзімді, шағын стандартты сынақ тапсырмаларын береді. Қазіргі таңда адамдардың ақыл ойын даму деңгейін, бағыт-бағдарын, қабілетін, психологиялық ерекетке келу мүмкіндігіне кәсіби әрекет қабілеттерін тұлғалық сапаларын анықтаушы тест жеке қолданылады.

- Құжаттарды талдау әдісі- адамдардың қызымет іс-әрекет өнім талдауға арналған жалпы психологиялық әдістердің бір түрі құжатты талдау әдісі сапалық және сандық болып ажыратылады.

- Құрастырып жобалау әдісі - жас ерекшелігіне байланысты құбылыстарды таңба күйіне келтіру және адамдардың іс-әрекетінің әр түрлі іс-әрекетін жасанды құрастырған ортада ұйымдастыру.

- Сауалнама әдісі - жас ерекшелігіне байланысты кейбір теориялық факторлардың сыналушы іс-әрекетіндегі қолдану айқындылығын анықтау.

-Биологиялық әдіс - жеке адамдардың қалыптасуындағы өзекті жағдайлар өмір жолы дағдарысты кезеңдер, әлеуметтенудегі ерекшеліктер анықталады.

-Салыстырмалы генетикалық әдіс - әрбір жастағы психологиялық даму кезеңдерін салыстыру арқылы зерттеу.

-Социометрия - әлеуметтік психология зерттеу әдісі. Бірлікті іс-әрекетнемесе оқиғаға арласу мүмкіндігін анықтау мақсатында шағын топтың әр мүшесін жеке сауалға тарту әрекеттері.

Жас ерекшелік психологияда зерттеу әдістері әрбір жастағы зерттеу проблемасына сай әдістер жүктеледі. Жас ерекшелік психологиясы пәнінің әдістерін жүктеу барысында көптеген ғұламалар жүктеу жүргізді. Солардың бірі 1910 ж. А. Бине баланың интеллектісін зерттеп әр жастағы балаға арналған сұрақтың бұл түрін тест деп атайды. Бұдан кейін интеллект анықтау коэффицентті деген ұғым енгізіп IQ әріптерімен белгіленеді.

Осыдан барып ақыл-ой коэффицентінің формуласы шығады.

3. Тақырыбы : Психология ғылымының дамудың қозғаушы күші мен заңдылықтары және жеке адамның онтогенезге қалыптасуы.

Жоспар:

1. Баланың психикалық дамуы мен оның жеке басының қасиеттерін қалыптастыруда оқыту мен тәрбиенің өмірі мен қоғамдық пайдалы істерінің шешуші маңызы.

2. Оның жеке басы мен мінез-құлқының орнығуына саналы іс-әрекеттің әсері мен ықпалы.

3. Бала психикасының дамуындағы қозғаушы күш.

4. Баланың дамуы мен жеке басының қалыптасуы оқыту мен тәрбие істерінің ықпалы.

Дәріс мақсаты: Психология ғылымының дамуының негізгі теориялық мәселелері туралы ғылыми тұжырымдардың практикадағы мәнділігін нақтылау.

Ж. Пиаже 1921-1922 жж. Француз тілінде аударылған еңбегінде Баланы оқытсаң да, оқытпасаң да психикасының дамуына, ақыл-ойының өріс алуына ықпалын тигізбейді деді. Пікір сол кездегі психологтардың көбіне жаңалық болатын. Сондықтан Ж. Пиажені сынға алушылар әр елде көбейе бастады, соның бірі біздің елдегі Л. С. Выготский Ж. Пиаженің пікіріне қарсы шығып, бала психикасы тек оқытудың негізінде қалыптасады. Осыған орай баланың ықпалын дамыту үшін алдымен оны оқыту керек, -деді. Выготскийдің айтуынша, оқыту баланың есеюін тездетеді, яғни оны алға қарай сүйрейді, Егер Баланы ақылды етемін десеңдер, - деді Л. С. Выготский, - оқыту тәсілдерін оның қолы жеткен даму дәрежесіне дәл ықшамдамай, шамалы алға қарай оздырып жүргізу керек. Сонда ғана оқыту баланың ой-өрісін алға қарай сүйрейтін болады, -дейді. Бұл пікірдің сол кездегі совет психологтарының бірқатары қостады. Себебі оқыту бала психикасын сүйрейді дейтін қағида аса орынды көрінеді.

Шетел психологтарының ішінен Дж. Брунер Выготскийдің осы пікірін жақтады. Бұл сындарды Ж. Пиаже аңғармаған сияқты болып, өзінің осы пікірін одан әрі ұлғайта бастады, келіспеушіліктің осы түрінің болғанына 50 жылдай мерзім өтті.

Соңғы жылдары біздің елде В. В. Давыдов, АҚШ-та М. Коул, Д. Шерп, Ч. Лейв Ж. Пиаженің пікірлерін қолдады.

В. В. Давыдов Париж қаласында ұйымдастырылған ХХІ халықаралық психологтар конгресіндегі баяндамасында Пиаженің оқыту ақыл-ойдың дамуына әсер етпейді дейтін қағидасына қазір дәстүр болып келген оқыту жүйесіне тікелей қатысы бар, оқытудың бұл түрі баланың ой-өрісін алға қарай дамыта алмайды, -деген. Осыны айта келіп қазіргі оқыту тәсілдері баланың ақыл-ойын дамыта алмайтыны дидактиканың мынадай: «оқыту баланың оқу үлгеріміне тең болуы қажет» дейтін принципінен де белгілі: егер оқыту баланың сабақ үлгеріміне шақ келсе, ол осыған қиналмайды; ой-өрісті сүйрейтін тек қиыншылық. Егер оқу материалы балаға жеңіл түссе, немесе шақ келсе, осының өзі баланың ой-өрісін дамыта алмайды. Баланың ой-өрісін онан әрі дамыту үшін оқытудың айласын мүлде өзгерту қажет. Бұл жөнінде автор Д. Б. Элконинмен бірлесе отырып оқытудың жаңа тәсілдерін бастауыш жастарға енгізіп отырғаны және осының өзі баланың ой-өрісін сүйрейтін құралы болуы керек екенін ескертеді.

Ж. Коул, Д. Шерп, Ч. Лейвтің пікірлеріне келсек. Бұл ғалымдар Окатан деген Мексиканың бір ауданында сауаты жоқ және сауатты адамдардың ой-өрісі қаншалықты дамығанын тексеру үшін зерттеу жұмысын жүргізіп мынадай қорытындыға келеді: егер ақыл-ой дегенді Адам бір үйренген тәсілін өзгерген жағдайда қолдана білу десек, сауатты және сауатсыздар арасында ақыл-ой жағынан ешқандай айырмашылық жоқ.

Бұл жерде В. В. Давыдов ақыл ой деп оқушылардың тиісті мәселелерді шешуде жалпы амал қолдана білуін айтатын болса, М. Коул мұны бала бір үйренген тәсілін өзге . буған қатысы жоқ жағдайға қолдана білуі деп түсінеді. Бірақ осының екеуі де баланың ой-өрісіне жатады. Бұл жерде осы зерттеулердің екеуінде оқытудың адам психикасының дамуына қатысы бар екеніне күмәнданады. Демек, екеуінің пікірі Ж. Пиаженің осы жөніндегі көзқарасына жақын.

Ескере кететін мәселе, П. Гринфилд деген әйел Африка негрлерінің балары арасында Дж. Брунердің басшылығымен зерттеу жұмысын жүргізіп, мектепте оқитын және оқымайтын балалардың интеллектісі әр түрлі: рқығандарда-терең, оқымағандарда- таяз келеді деп қорытынды шығарған болатын. М. Коул зерттеулеріне сүйене отырып, П. Гринфелдтің қорытындысы шикі және жете тексерілмеген деген пікірге келді. Осындай қорытындыға келудің үлкен маңызы бар сияқты. Себебі мұның өзі Октябрь революциясына дейінгі қазақ елінің балалары мен қазіргі оқыған балалардың ақылының өзара көлемін түсінуге мүмкіндік береді. Айталық, қазіргі оқыған балалардың ерте кездегіден айырмашылығы, интеллектасының басым келетінінде емес, білімінің молдығында деп түсіну керек.

Ал жаңағы сөзінде В. В. Давыдов қазіргі заманның оқытуы бала психикасының дамуына әсер етпейді дегенде, осының өзі дәстүрге айналған кәдімгі мектептің оқыту тәсілі жөнінде айтылып отыр. Ал қазірге дейін болып келген оқыту балаға әсер етпесе, онда оқытудың қандай түрі оның ой-өрісінің қалыптасуына ықпалын тигізеді? Бұл жөнінде В. В. Давыдов оқытудың жаңа түрі психиканың дамуына әсер етеді деген сөзін өзінің тәжірибесіне сүйеніп айтып отыр. Оның пікірінше, қазіргі мектеп балаларда ғылыми ұғымдарға сүйеніп оқыта алмайды. Бұл жерде ұғым деп оның жалпылау функциясын айтып отыр. Адам ойлағанда оның сүйенетін ұғымдарының сан алуан дәрежелері кездеседі. В. В. Давыдов ойды абстрактік деудің өзін кең мағынада, айталық ұғымды өзінше әрекет ретінде түсінеді. Оның айтуынша оқыту есеюге әсер етуі үшін жас балалар мына сияқты ой ептілігіне ие болуы шарт: біріншіден, үнсіз сөйлеп тапсырмаларды орындай білуі, екіншіден, тапсырманы оқушының өзі қалай орындағанын тиісті оқу-құралындағы жауапты салыстырып тексеруі, егер дәл келмеген жағдайда бұрынғысын қайтадан шығаруы. Сондықтан ескере кететін мәселе В. В. Давыдовтың осы жөніндегі пікіріне қарам-қарсы көзқарас та бар. Бұны қостаушылар Л. С. Выготскийдің оқыту дегеніміз-бала психикасының дамуына аздап озып отыруы керек деген қағидасына сүйенеді. Психиканың даму мен оқытудың өзара көлемін түсінуде келтірілген осы жөніндегі әр түрлі пікірлердің бар екенін білу өте қажет. Себебі, осылардың ішінен қажет дегенін басшылыққа алуға мүмкіндік туады.

Даму процесінде білімдер мен іс-әрекет тәсілдерінің өзгерісі, күрделіленуі ғана болып қоймайды. Баланың психикалық дамуы оның жеке басының тұтас өзгерісін, яғни жеке адамның жалпы қасиеттерінің дамуын да қамтиды. Даму процесінде балалардың психикалық іс-әрекеттерінің түрлі қыры өзгереді, сан алуан әрекеттерді барған сайын көбірек орындау іскерлігі, тәсілдері жинақталып, өзгеруі болып өтеді, білімі мен ұғымы өзгереді, жаңа мотивтері мен қызығулары қалыптасады. Солай бола тұрса да осы барлық өзгерістерді бөліп қарауға болады екен. Оларға: баланың жеке басы бағыттарының жалпы қасиеттері; оның іс-әрекетінің психологиялық құрылымының ерекшеліктері; сана механизмдерінің даму дәрежесі жатады.

Адамның жеке басының бағдарын дамыту. Баланың даму процесінде қалыптасатын мотивтер сан алуан болса да, балалар мен жеткіншектерді зерттеу, оладың мінез-құлықтарының негізгі ерекшеліктерін айқындайтын жетекші бағыттылықты бөліп алуға мүмкіндік береді. Кейбір балаларда оқу бағдары жетекші болып табылады: олар үшін жақсы оқу, мұғалімнің талаптарын орындау маңызды саналып, мектептегі үлгерім бағасын көбірек ойлайды. Кейде мұндай бағдар біршама формальды қара дүрсін сипатқа ие болады. Екінші балалар танымдық бағдарымен ерекшеленеді. Олар есептер шығарып, жаңа білім алғанды ұнатады. Алайда, оқушылар барлық оқу пәндеріне бірдей тырыспайды. Бұл балалар үшін бағадан гөрі осы сабақтардың танымдық құндылығы қызық болуы маңыздырақ. Көптеген балалар үшін неғұрлым маңыздысы- айналасымен өзара қарым-қатынас жасау. Бұл балалардың мінез-құлқы ұжымдағы құрдастарымен, үлкендермен өзара қарым-қатынасындағы белгілібір позиция жетістіктерімен анықталады. Төменгі сынып оқушылары үшін кейде оларды бұрынырақ, тіпті мектепке дейінгі кезде-ақ, қалыптасқан мінез-құлық пен қарым-қатынастың дағдылы тәсілдері маңыздырақ болып саналады. Жеткіншек шақта, басқа типтермен қатар, өздерінің жеке басын қалыптастыру мен нығайтуға тура бағытталуы, сондай-ақ болашақ іс-әрекетке деген мақсат айқынырақ көрінеді.

Мақсат және оның мотивтерімен байланысы іс-әрекетте анықтаушы мәнге ие. Баланың дамуында іс-әрекеттің, мақсатқа бағытталуы біртіндеп қалыптсады. Мысалы, үш жасар балалар өз іс-әрекеттерін күні бұрын белгілеген мақсатқа сай ұйымдастыра алмай, мақсатынан оңай айырылып қалады. Бес-жеті жасар балалар үшін іс-әрекеттің көбіне материалмен, олар іс-әрекет жасайтын заттық ситауциямен анықталуы тән.

Л. С. Выготскийдің жоғарғы психикалық функцияларды дамыту теориясы. 20-30-жылдары Л. С. Выготскйдің жоғрғы психикалық функцияларды дамыту функциялары қалыптасты. Выготский Ф. Энгельстің адамның табиғатқа икемделудегі және өндіріс процесінде құралдардың көмегімен табиғат күштерін өзгертудегі еңбектің рөлі жөніндегі идеяларына сүйене отырып, еңбек- адамның құралмен істейтін іс- әрекеті, ол адамның мінез- құлық типін өзгертуге, адамды жануарлардан ерекшелеуге жеткізеді деген ой айтты. Адамның бұл ерекшелігі оның іс- әрекетінің жанама сипатта болуынан білінеді. Жанамалау адмның сыртқы практикалық іс- әрекетінде құрлды қолданатыны сияқты, өзінің ішкі психикалық іс- әрекетінде белгілерді(сөзді, цифрді т. б) пайдалану негізінде мүмкін болады. Құрал мен белгінің ұқсастығы (психологиялық жағынан) олардың жанама іс- әрекетті жүзеге асыруға мүмкіндік беруінен көрінеді. Құрал мен белгі арасындағы айырмашылық олардың түрлі бағыттылығынан келіп шығады. Құрал сыртқары бағытталған, ол объектіде өзгеріс туғызуы тиіс, ол табиғатты игеруге бағытталған адамның сыртқы іс- әрекетінің құралы. Белгі ішке бағытталған, ол объектіде еш өзгеріс туғызбай, адамның мінез- құлқына әсер етеді. Табиғатты игеру мен мінез - құлықты игеру өзара байланысты, өйткені адамның табиғатты өзгертуі адамның өз табиғатын да өзгертеді. Құралды пайдалану мүшелердің табиғи іс- әрекет түрлерін өзгертіп, психикалық белсенділік мүмкіндігін шексіз күшейтіп, кеңейтіні тәрізді, белгілерді (қосалқы құралдарды) пайдалану, яғни жанама іс- әрекетке көшу, адамның бүкіл психикалық іс- әрекетін өзгеріске түседі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.