Витаминдер (дәрумендер) туралы ақпарат

Жоспар
Кіріспе

1 Витаминдердің маңызы
2 Витаминді тағамдар
3 Витаминді тағамдар

Витаминдер (латынша «vіta» – тіршілік, өмір) тағамдық заттардың құрамында болатын ерекше органикалық қосылыстар. Олар ағзада ферменттердің түзілуіне қатысады. Витаминдер тағамның құрамында аз мөлшерде болғанымен ағза үшін өте қажетті заттар. Витаминсіз ағзаның өсуі, дамуы және тіршілігін жалғастыруы мүмкін емес. Сондықтан да витамин сөзінің латынша тіршілік (өмір) үшін қажетті зат деп аталуының мәні зор (84-сурет).
Витаминдердің көпшілігі тағамдық заттардың құрамында болады, ал аздаған түрлері адам ағзасында түзіледі.
Витаминдерді 1880 жылы орыс дәрігері Николай Иванович Лунин (1853–1937) тапты.
Витаминдер ағзадағы зат алмасу процесіне қарқынды әсер етеді. Қазіргі кезде витаминдердің 30-ға жуық түрі белгілі. Витаминдер, әсіресе балалар мен жасөспірімдердің дұрыс өсуі, дамуы үшін өте қажет. Ағзаның түрлі ауруларға қарсы тұру қабілетін арттырады.
Витаминдер өсімдіктекті және жануартекті тағамдардың құрамында кездеседі. Адамға тәулігіне қажетті барлық витаминдердің мөлшері 180–200 мг.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 2 бет
Таңдаулыға:

§50. Витаминдер (дәрумендер)

Витаминдердің маңызы. Витаминдер (латынша vіta – тіршілік, өмір)
тағамдық заттардың құрамында болатын ерекше органикалық қосылыстар. Олар
ағзада ферменттердің түзілуіне қатысады. Витаминдер тағамның құрамында аз
мөлшерде болғанымен ағза үшін өте қажетті заттар. Витаминсіз ағзаның өсуі,
дамуы және тіршілігін жалғастыруы мүмкін емес. Сондықтан да витамин сөзінің
латынша тіршілік (өмір) үшін қажетті зат деп аталуының мәні зор (84-сурет).
Витаминдердің көпшілігі тағамдық заттардың құрамында болады, ал аздаған
түрлері адам ағзасында түзіледі.
Витаминдерді 1880 жылы орыс дәрігері Николай Иванович Лунин (1853–1937)
тапты.
Витаминдер ағзадағы зат алмасу процесіне қарқынды әсер етеді. Қазіргі
кезде витаминдердің 30-ға жуық түрі белгілі. Витаминдер, әсіресе балалар
мен жасөспірімдердің дұрыс өсуі, дамуы үшін өте қажет. Ағзаның түрлі
ауруларға қарсы тұру қабілетін арттырады.
Витаминдер өсімдіктекті және жануартекті тағамдардың құрамында
кездеседі. Адамға тәулігіне қажетті барлық витаминдердің мөлшері 180–200
мг.
Витаминдердің адам ағзасында жетіспеуінен болатын ауруды – авитаминоз
дейді. Авитаминоз кезінде ағзада зат алмасу бұзылады. Витаминдерді шектен
тыс көп мөлшерде пайдалану да зиянды. Бұл кезде ағзаның улануы
(гипервитаминоз) байқалады.
Витаминдердің түрлерін латынның бас әрпімен белгілейді. Мысалы, A, B, C,
D және т.б. Кейде осы әріптердің жанына сандар жазылады. Бұл сандар сол
топқа жататын витаминдердің табылу ретін көрсетеді. Мысалы, B1, B2, B6, B12
.
Витаминдердің топтары мен түрлері. Барлық витаминдер майда және суда
еритіндер деп екі топқа бөлінеді. Майда еритіндерге A, D, E, K витаминдері
жатады.
Суда еритін витаминдерге C, PP және B тобындағы барлық витаминдер
жатады.

Витаминді тағамдар

Майда еритін витаминдер. A витамині (ретинол) ағзаның өсуіне, дамуына
әсер етіп, түрлі ауруларға қарсы тұру қабілетін арттырады. Іңірде, түнде
көруді жақсартады. A витамині шаштың, тырнақтың өсуі мен терідегі
жасушалардың мүйізденуіне әсер етеді. Ол жетіспегенде тері құрғап жарылып,
түсі күңгірттенеді. Май бездерінің құрамы өзгереді, көздің қасаң қабығы
бұзылады. Адам іңірде, түнде нашар көреді. Бұл ауруды ақшам соқыр (куриная
слепота) деп атайды.
А витамині бауырда, сүтте, жұмыртқаның сарысында көп болады.
Өсімдіктердің қызыл, сары жемістерінде, сәбізде, қызанақта, өрікте,
асқабақта кездеседі. А витаминінің ағзаға қажет тәуліктік мөлшері 2,5–10,5
мг.
D витамині (кальциферол) адамның терісінде күннің ультракүлгін
сәулелерінің әсерінен түзіледі. Ол кальций мен фосфордың ішектен бөлінуін
жылдамдатып, сүйек ұлпасының мықтылығына әсер етеді. Адам ағзасы D
витаминін тағамның құрамынан да қабылдайды.
Жас сәбилерде D витаминінің жетіспеуінен болатын ауру мешел (рахит) деп
аталады (85-сурет). Мешел ауруына шалдыққан балалардың қаңқасы дұрыс
қалыптаспайды. Аяқ сүйектері дене салмағының әсерінен майысады, сүйек баяу
дамиды, ұйқысы қашады. Жұқпалы аурулармен көп ауырады. Сондықтан жас
сәбилердің мешел ауруына шалдықпауы үшін күн сәулесіне шығарып шынықтырады.
D витамині балық майында, бауырында, уылдырығында, жұмыртқаның сарысында,
жануарлардың бауырында, сүт өнімдерінде мол. D витаминінің қажетті
тәуліктік мөлшері 2,5 мг.
Е витамині (токоферол) ағзаның зат алмасу процесіне және көбеюіне әсер
етеді. Бұл витамин жетіспеген жағдайда әйел бедеулікке ұшырауы мүмкін,
кейде қаңқаның бұлшықеттері қатая (жансыздана) бастайды. E витамині
көкөністерде, астық тұқымдастардың дәнінде, өсімдік майында және жұмыртқада
кездеседі. Адам ағзасы үшін қажетті тәуліктік мөлшері 10–20 мг.
К витамині (филлохинон) қанның ұюына әсер етеді. Витамин жетіспегенде
жарақаттанған жердегі қанның ұюы баяулайды да, қан аға түседі. К витамині
көкөністерден жасалған салаттарда, томатта, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.