Жаңа типтегі мектептердегі кәсіптік бағдар берудің мазмұнын теориялық тұрғыда негіздеу

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
1Тарау. Жаңа типті білім беретін мектептердегі кәсіби бағдар берудің мазмұнын жетілдірудің теориялық негізі.
Қорытынды

Қазақстан мемлекеті де өзінің төуелсіздігін нық ұстап тұру мақсатымен жастарға тәрбие беру мақсатьнда мектеп ісіне қатысты бірқатар өзгерістср жасауға ұмтылыс жасап отыр. Қазіргі уақытта мектеп ісінде оқушылардың тәрбиесін халықтық тәрбиенің негізімен ұштастыру жаңа типтегі мектептердің қайта өркендеуіне жол ашуда.
Әсіресе бүгінгі нарықтық қатынас заманында әрбір жасты орта мектеп қабырғасынан арнайы бір мамандыққа дайындау, кәсіби бағдар беру ісі сұранысқа ие болып отыр. Бұл мемелекеттік тұрғыда ең өзекті мәселеге айналып, қаралуда.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында «Білім беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен тәжірибе жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, еңбек нарығында бәсекелесуге қабілетті білікті жұмысшылар мен мамандар даярлау, олардың біліктілігін арттыру» деп көрсетілген.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазақстан мемлекеті де өзінің төуелсіздігін нық ұстап тұру
мақсатымен жастарға тәрбие беру мақсатьнда мектеп ісіне қатысты бірқатар
өзгерістср жасауға ұмтылыс жасап отыр. Қазіргі уақытта мектеп ісінде
оқушылардың тәрбиесін халықтық тәрбиенің негізімен ұштастыру жаңа типтегі
мектептердің қайта өркендеуіне жол ашуда.
Әсіресе бүгінгі нарықтық қатынас заманында әрбір жасты орта мектеп
қабырғасынан арнайы бір мамандыққа дайындау, кәсіби бағдар беру ісі
сұранысқа ие болып отыр. Бұл мемелекеттік тұрғыда ең өзекті мәселеге
айналып, қаралуда.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында Білім беру жүйесінің
басты міндеті – ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен
тәжірибе жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және
кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, еңбек
нарығында бәсекелесуге қабілетті білікті жұмысшылар мен мамандар даярлау,
олардың біліктілігін арттыру деп көрсетілген.
Жалпы білімнің басты үш міндеті бар, олар: баланың өзіндік жалпы
дамуын, жан- жақты дүниетанымын қамтамасыз ету және оны болашақ белгілі бір
кәсіпке даярлау. Осы үш міндеттің ішінде қоғамдық даму күрделенген сайын
баланы жастай алдағы кәсіпке бағдарлай әзірлеу - ең көкейкесті мәселеге
айналып отыр. Кәсіптік бағдар беру жұмысының алғашқы басқышы отбасы тәлім-
тәрбиесінен басталып, одан мектеп, мектептен тыс мекемелер, кәсіпорын,
шаруашылықпен ұштасып жатады.
Білім беру - қоғамның экономикалық және интеллектуалдық дамуы мен
гүлдену базасын қамтамасыз ететін рухани ендіретін негізгі саласы,
өркениетті сақтау мен жеткізудің кұралы. Сондықган қоғамды сауықтыру
мектепті жақсартудан басталуы керек. Қазіргі таңдағы ұлттық интеллектуалдық
потенциалын сақтау мен дамытудың қажетілігі табиғаттың керемет сыны дарыған
дарынды және талантты балаларды оқыту мен тәрбиелеу мәселесі туындауда.
Сондай-ақ , жаңа типтегі білім беретін мектептердің кәсіби
бағдарлы білім беру мектебі, гимназия, лицей т.б. көптеп иайда болуы мен
оларды оқыту мазмұнын анықтайтын мемелекеттік стандарттың жасалмауы
арасында; жаңа типті мектептерге қойылатын талаптардың күшеюі мен онда
жұмыс істейтін болашақ мамандарды дайындау мәселесіне ерекшелігіне жоғары
оқу орындарында көңілдің бөлінбеуі арасында: кәсіби бағдарлық білім
беретін мектептердің жұмыс берудің мазмұнын жетілдіру деп алуымызға
мүмкіндік берді.
Біз зерттеу жұмысымызда негізінен 9-11 сынып оқушыларына көңіл
бөлеміз. Өйткені, бұл кезеңдегі оқушылардың біршама мамандық таңдауға деген
көзқарастары орныққан, кәсіби қызығушылығы қалыптасқан болып келеді. Және
кез-келгеи орта білім беретін мектептерде оқушыларға кәсіби бағдар беру
жұмысын 9-сыныптан басталады. Сонымен қатар біз жаңа типтегі кәсіби
бағдарлы білім беретін мектептердің ішінен тек гимназия, лицейлер жұмысын
ғана қарастырамыз.
Зерттеу объектісі. Жаңа типтегі мектептердегі кәсіптік бағдар
берудің мазмұны.
Зерттеу пәні. Жаңа типтегі мектептердегі кәсіби бағдар беру процесі.
Зерттеудің мақсаты. Жаңа типтегі мектептердегі кәсіптік бағдар
берудің мазмұнын теориялық тұрғыда негіздеп, әдітемелік жүйесін жасау.
Зерттеудің міндеттері.
- Жаңа типті мектептердегі кәсіьи бағдар берудің тарихи дамуына
теориалық талдау жасау;
- Бүгінгі күнгі мектептердегі кәсіби бағдар беру жұмыстарының озық
дәстүрлерінің ерекшеліктерін көрсету;
- Кәсіби бағдар беру жұмысының әдістемелік жүйесін жасау;
- Кәсіби бағдар беру жұмысының әдіс- тәсілдерін эксперименттік
тексеруден өткізу;
Зерттеу жұмысынң әдіснамалық негізінде қоғамдық орта мен жеке
тұлғаның даму заңдылықтары байланыстылығының теориясы, іс- әрекет пен
тұтас педагогикалық процесс теориясы, жалпы адамгершілік пен ұлттық
құндылықтардың диалектикалық бірлікте болуы туралы философиалық
қағидалар, пәнаралық байланыс теориясы алынды.
Зерттеу көздері. Зерттеу мәселесі саласында басылым көрген
философтардың, тарихшылардың,әдебиетшілердің, педагогтар мен
психологтардың еңбектері;
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңы Қазақстан
Республикасының конститутциясы, қаулы қарарлары; Білім беруге арналған
тұжырымдамалары мен бағдарламалары; мектеп пен жаңа типтегі (кәсіби)
типтегі оқу орындарының озат тәжірибиелері;
Зерттеудің әдістері: Философиялық, педагогикалық, психологиялық,
ғылыми әдебиеттерге теориялық талдау.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- жаңа типтегі мектептер кәсіби бағдар беру ерекшеліктері айқындалып,
тарихи мәліметтер салыстырылды;
- мектептердегі кәсіптік бағдар берудің өлшемдері мен көрсеткіштері
анықталды;
Зерттеу базасы. Эксперименттік жұмыс Түркістан қаласындағы №21
Кәсіптік лицейде өткізілді. Оған 82 оқушы, 27 мұғалім, 13 ата-ана
қатысты.

1Тарау. Жаңа типті білім беретін мектептердегі кәсіби бағдар берудің
мазмұнын жетілдірудің теориялық негізі.

Жастарға кәсіптік бағдар беру туралы алғашқы ойлар, XIX ғасырдың
өзінде-ақ шетелдерде де пайда бола бастады. Атап айтқанда 1937 жылы А.С.
Макаренко да "кәсіп таңдау" туралы еңбегі жарық көрсе, ағылшын психологы
Ф.Тальтон 1883 жылы бірінші рет тесттік байқауды ұсынды.
Білім берудің басты ұстанымдарының бірі - оқушыларға кәсіптік бағдар
беру. Кәсіптік бағдар беру - көп салалы әрі қиын үрдіс. Педагогика
ғылымының өкілдері кәсіптік бағдар берудің әр түрлі анықтамаларын берген.
Олардың мәні жас ұрпаққа мамандық таңдап алуға көмек берудегі мақсатты іс-
әрекетке тіреледі. Ал, мектептегі кәсіптік бағдар беру ісі мамандық таңдау
үрдісімен айқындалады. Кәсіптік бағдар беруде әрбір оқушының
психофизиологиялық жеке қасиеттері, мамандық таңдаудағы басты себептері
назардан тыс қалмауы керек.
Мамандық дегеніміз - адамның белгілі бір Қызмет атқаруына мүмкіндік
беретін материалдық не рухани өндірісте алған білімі мен өмірлік дағды
жиынтығы. "Мамандықты таңдау мен игеру жеке адамның туа жөне жүре пайда
болатын көп санатты қабілетіне де байланысты болады. Балалардың жас
ерекшелігі мен ой-өрісін, олардың еңбекке деген қабілетін, үйірмеге
қатысуға әлеуметтік даярлығын зерттеп, олардың ойлау дәрежесіндегі
дарашылдық мінездері де ескеріледі. Сонан соң барып үйірменің негізгі
мақсаты: жасөспірімдердің мамандық туралы ұғымын қалыптастырудың алғы шарты
жүзеге асырылады. Кәсіптік бағдарлау жұмысын өткізу мазмұны мен формасы
оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты. Әрбір жас кезеңі түрлі
сапаларды дамытуға қолайлы. Кіші мектеп жасындағы балалармен кәсіптік
бағдарлау жұмысын жүргізгенде баланың сезімдік, психологиялық
ерекшеліктеріне сәйкес халықтық әдіс-тәсілдермен оқыту және тәрбиелеу керек
екенін есепке алу керек. Кіші мектеп жасында еңбексүйгіштік, белсенділік,
қоғамдық бағыттылық пен ұжымшылдық сияқты сапалар қалыптасады. Жоғары сынып
оқушыларымен кәсіптік бағдарлау жұмысын жүргізгенде олардың шығармашылық
және танымдық мотивациясын, интеллектуалдық және физикалық даму
ерекшеліктеріне көп мән берген жөн.
Мамандықты дұрыс таңдаудың адам өміріндегі маңызы туралы мәселелер
ежелден-ақ Шығыстың, Орта Азияның ұлы ойшылдары мен ағартушы ғалымдарын
Әбу Насыр Әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Махмұт Қашқари,
Абай, Ыбырай. т.б., заманымыздың ұлы ойшылдарын Ж.
Аймауытұлы, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, М. Дулатов, С, Торайғыров т.б.
қатты толғандырған, Халықгың болашағы білімде екендігін шығыс ойшылдары
ерте кезден түсінген.
Н. Назарбаев "Елдің жайы мені қатты мазалайды" деген сұхбатында
"Жас өспей ме, жарлы байымай ма?" деген халқымыздың-даналық сөзі өмір
тәлімінен туған және бірер он жьл, жүз жылдық сөзі емес. Ондаган жүз жылдық
жемісі ғой. Бүгін жарлы болсақ, ертең дәулетті болудың, бүгін етекте
жүрсең, ертең атақтың асқарына шығудың бәріңе, өзіңе, Құдай берген
қасиетіңе, еңбегіңе байланысты" деген еді.
Жоғарыда айтқандай, жас өспірім өспей ме, олай болса, оқушыларға білім
мен тәрбие беріп, дамыту мен қатар кәсіптік бағдар беру - күн тәртібіндегі
көкейкесті мәселенің бірі, осындай күрделі кезеңде жас өспірімдердің
болашақ маман, кәсіптік бағдар алуы қажет болды.
Мамандық таңдау жұмысында жас өспірімдерге көмек беруді. жетілдіру
мақсатында оқушыларды жеке оқып-зерттеп, қабілеттері мен мүмкіншіліктеріне
сай, жүрек қалауларына қатысты, ой електерінен өткізіп отыра, нақты бағдар
беруге қол жеткізуіміз тек білім мен еңбегіміздің нақты нәтижесі болуы
қажет. Әр бір күнді өткенде - оқу материалына қатысты, жаңа сабақгарды
өтуде, зертханалық жұмыстар жасауда, есептер шығаруда, пәндік кештерде
кәсіптік бағдарлар беріліп, сол салаларға қатысты мамандық және мамандық
иелері жайлы жүйелер айтьш, кеңестер беру- көздеген меже кепілі.
Бүгінгі қоғамның өмірге керекті кадрлық қажеттіліктерге сай, бүгінгі
еңбекшіге қойылатын талаптарға байланысты, шәкірттің жеке ерекшеліктерін
ескеріп, өзін кәсіби бағытта айқындауға жету – басты міндеттеріміздің бірі.
Қиын, күрделі кезең болғанмен болашақ мамандықтар туралы айтып, ауыл-ел,
аудан, қала, облыс, республикаға танымал еңбектерменн ,ел аузында жүрген,
халыққа жасаған қызметтеріне сай үлгі тұтатын әр түрлі мамандармен кездесу
ұйымдастыру көп нәрсені аңғартады, жеткіншек ойға шомып, бағдарланады,
өзімен кеңесіп, үйімен ақылдасып, достарымен, сыныптастарымен сырласады.
Кәсіптік бағдар беруге байланысты әрбір оқу орындарында арнаулы үйлестіру
орталығы құрлып, бүкіл ұжым мүшелері бірігіп, осы саладағы жоспарларын
біріктіріп жүйелі, жоспарлы жұмыс істеуді өмір талап етуде. Кәсіптік бағдар
беру орталығы, арнаулы қабырға газетін шығарып, ата-аналар-мамандар,
шәкірттер, ұстаздар ондағы жоспарға сай, көпшілік сұранымдарна байланысты
газет шығарып, кездесулер өткізіп, кәсіпорын, фирма, кооператив, кіші
кәсіпорын, зауыт, фабрикаларға жорықтар жасап, ішкі тыныс-тіршілігімен
таныстыруды қолға алу қажеттілігі дәлелдене түсуде.
Жас өспірімге тәрбие, білім берумен бірге, еңбекке даярлаумен қатар
кәсіптік бағдар берудіңмақсаты – оларды осы өмірге лайықты азамат – маман
болулары үшін жан-жақты дамыту, олардың мүмкіндіктерін, қабілеттерін,
шығармашылық еңбек етуге баулу.
Кәсіптік бағдар дегеніміз – күрделі, күнделікті жұмыстар мен оқу-тәрбие
үдерісінің жиынтығы, жас жеткіншектердің ертеңгі күнінің үміттеріне бағдар
беру істерінің қоспасы.
Кәсіптік бағдар беру жұмыстары еліміздің барлық саладағы тыныстарымен
тығыз байланысты, ажырамас бірлікте. Әлеуметтік-экономикалық ,
психологиялық-педагогикалы, мәселелер бәрі ескеріліп, білікті маман даярлау
– бәріміздің асыл арманымыз.
Кәсіптіп бағдар беру – үздіксіз, ұзақ уақыт жүргізілетін үрдіс. Бұл көп
дейгейлі жүйе, отбасы мен бала-бақшадаеңбекке деген көз-қарасты бала
санасына қалау. Еңбекке деген құрмет, адал ниет, оның адам мен қоғам
өміріндегі ролін түсіну, ата-аналарының, ағайындарының, көршілерінің,
мамадықтарына деген қызығуы ерте кезден пішінделіп қалыптаса бастайды.
Әрине, 5-7 сыныпта оқушылар еңбек ісінде өзін сезініп, болашақ мамандғы
туралы білім мен дағдысы қалыптаса бастайтын, оның мәнін түсініп, нақты
шешімге келген. Сондықтан жас өспірімдер дер кезінде кәсіптік ақпарат беру,
кәсіптер жайлы мәліметтер айту, кәсіптік тәрбие жұмыстары, кәсіптік
жұмыстары, кәсіптік болжам мәселесі, кәсіптік кеңес, кәсіптік даярлық,
кәсіптік үйрену жұмыстары жүргізілсе, онда ертең шәкірттің өзі таңдаған
ұнатқан мамандық иесі болып, қоғамға, елге пайдалы азамат болып шығары
анық.
Алдыңғы қатарлы, озат тәжірибелі мамандар мен қамтамасыз етіліп, білім
беру мен озат тәжірибелі мамандармен қамтамасыз етіліп, білім беру мен
өндіріс орындарында мамандар даярлауда бүгінгі заман талабынан шығып отыр.
Облыстың барлық білім мекемелері үшін педагогикалық технологияның озат әдіс
– тәсілдерінен үлгі алып, жаңалықты үйренер оқу орталығы осы білім
орындарының негізгі басты бағыты – оқыту мазмұнын жаңаша құру болса, бұл
салада оларды сапалық тұрғыдан жоғары деңгейге қоюға болады. Оқу
бағдарламасының оқу орындарының ішкі мазмұнына сәйкес, оқушылардың қабілеті
мен бейімділігін, олардың психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып
жасалуы оқыту үрдісінде жақсы нәтижелер беруде. Сонымен бірге жаңа типтегі
мектептердің материалдық- техникалық базасын жаңа білім беру мазмұнына сай
жақсарта түсу – үнемі басты назарымызда.
Бүгінгі нарықтық экономика тұсында барлық іс - әрекет жемісі адамның
кәсіби шеберлігіне тікелей тәуелді болып отыр.
Теңгенің екі жағы болатыны секілді бүгінгі заман талабы болашақ маман
иелерін мектеп қабырғасынан кәсіби бағдарлап оқытуға сан алуан мүмкіндік
алып, отырса, екінші жағынан заман қиыншылығы көптеген кедергілер келтіpiп
отыр. Қаржы мәселесіне келіп тірелетін білім беру проблемалары қиындық
туғызып отыр. Атап айтқанда әрбір ата-ана күн көріс қамымен балаларының
болашағын ойлауға, яғни оны ұйымдастыруда бүгінгі күннен бастауға дайын
емес.
Ал мектептер әлі де болса жеткілікті оқулықтармен қамтамасыз етіле
бермейді. Әсіресе, соңғы жылдары қазақ мектептерінің қатары
көбейген сайын қазақ сыныптарына арналған оқулық мұқтаждығы арта түcyдe.
Мұғалімдерге арналған көмекші әдістемелік құралы тіпті жоқтың қасы.
Бастауыш қазақ сыныптарында оқулықтар мүлде тапшы. Бұл тек облыста ғанa
емес, республика мектептеріндегі ортақ мәселе. Гимназия, лицей, т.б.
мектептеріне арналған бағдарламалар, көмекші ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.