Бөдене құсының емдік қасиеті

Жоспар
Кіріспе

КІРІСПЕ..
1 БӨЛІМ БӨДЕНЕ ҚҰСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН ЕМДІК ҚАСИЕТІ

1.1 Бөдене құсына жалпы түсінік..

1.2 Бөдене құсының еті ем , жұмыртқасы аса шипалы.

1.3 Бөдене құсының емдік қасиеті және адам денсаулығына пайдасы ... ... .

1.4 Бөдене шаруашылығының дамуы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Елдің ұзақ мерзімді «Қазақстан - 2030» бағдарламасында жеті басымдылықтың бірі: «Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен аман-саулығы» деп белгіленген. Еліміздің Президенті: «Бүгінгі күні денсаулықтың құндылығында күмән жоқ: дені сау, шығармашыл, рухани бай адамдар неғұрлым көп болса, соғұрлым қоғамның өзі де гүлдене береді» - деп көрсетті.
Адам денсаулығына құстардың пайдасы өте жоғары. Солардың ішіндегі бөдене құсының еті мен жұмыртқасы бірнеше ауруға шипа.
Бөдене көптеген үй құстары сияқты құнды диеталық ет пен жұмыртқаның қайнар көзі болып табылады. Қазақстанда кең тараған Жапон сұр бөденесін ХХ ғасырдың 50-жылдарынан бастап АҚШ-та лабораториялық жануар ретінде пайдалана бастады және «Аполлон» бағдарламасы бойынша, космостық зерттеу жүргізуге қатыстырылды.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

№ 23 қазақ орта мектебі

ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Бөдене құсының емдік қасиеті

Орындаған: 4 а сынып оқушысы
Д.Алшынбаев
Ғылыми жетекшісі: А.Ахилбекова

Түркістан- 2011
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1 БӨЛІМ БӨДЕНЕ ҚҰСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН ЕМДІК 5
ҚАСИЕТІ

1.1 Бөдене құсына жалпы 5
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .

1.2 Бөдене құсының еті ем , жұмыртқасы аса 9
шипалы ... ... ... ... ... ... .

1.3 Бөдене құсының емдік қасиеті және адам денсаулығына пайдасы ... ... .11

1.4 Бөдене шаруашылығының дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 13

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 21
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...

КІРІСПЕ

Елдің ұзақ мерзімді Қазақстан - 2030 бағдарламасында жеті
басымдылықтың бірі: Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен аман-
саулығы деп белгіленген. Еліміздің Президенті: Бүгінгі күні денсаулықтың
құндылығында күмән жоқ: дені сау, шығармашыл, рухани бай адамдар неғұрлым
көп болса, соғұрлым қоғамның өзі де гүлдене береді - деп көрсетті.

Адам денсаулығына құстардың пайдасы өте жоғары. Солардың ішіндегі
бөдене құсының еті мен жұмыртқасы бірнеше ауруға шипа.
Бөдене көптеген үй құстары сияқты құнды диеталық ет пен жұмыртқаның
қайнар көзі болып табылады. Қазақстанда кең тараған Жапон сұр бөденесін ХХ
ғасырдың 50-жылдарынан бастап АҚШ-та лабораториялық жануар ретінде
пайдалана бастады және Аполлон бағдарламасы бойынша, космостық зерттеу
жүргізуге қатыстырылды.

Соңғы кездері қала дүкендері мен базарларында сырты шұбар кішкене
жұмыртқалар көптеп сатыла бастады. Бұл бөдененің жұмыртқалары, бұлардың
емдік қасиеті аса зор. Ол қаназдыққа, бас ауруларына, тыныс жолдары
ауруларына, төмен және жоғары қан қысымын реттеуге, ағзаның қорғаныс
қабілетін көтеруге, өкпе қабынуына, асқазан-ішек ауруларына, бүйрек, бауыр
және өт жолдары, жүрек-қан тамыры ауруларына, әйелдердің гинекологиялық, ер-
азаматтардың зәр тұтылу ауруларына жақсы ем болады. Ем үшін оларды таңертең
ашқарынға жұтқан пайдалы. Сондай-ақ бұл жұмыртқалардан арнайы жасалған
маскалар бетті жасартып, сепкілдер мен дақтарды жоюға көмектеседі.
Қазіргі кезде бөдене құсының емдік қасиеті туралы көптеген ақпараттар
мен адам денсаулығына тигізетін әсері туралы нақтылы дәйектер көптеп
кездесуде. Бірақ әліде бөдене құсының емдік қасиеті туралы ақпараттар
халыққа толық берілмей келеді. Біз ғылыми зерттеу жұмысымызда бөдене
құсының емдік қасиеті туралы жалпы мәліметтерді нақтылап береміз.
Зерттеудің өзектілігі: Қазіргі таңдағы бөдене құсының емдік
қасиеттерін анықтау және адам денсаулығына тигізетін әсерін зерттеу
мәселелері.
Зерттеудің мақсаты: Бөдене құсының емдік қасиетін зерттей отырып,
халық игілігіне қолданудың негіздерін анықтау.

Зерттеудің объектісі: бөдене құсы.
Зерттеудің міндеті:
1)Бөдене құсының емдік қасиеті туралы әдебиеттерді талдау, мазмұнын,мәнін
ашу.
2)Бөдене құсының еті мен жұмыртқасының ерекшеліктерін анықтау.
3) Бөдене құсының еті мен жұмыртқасының адам денсаулығына пайдалану
мүмкіндіктерін ашу.
Зерттеудің әдістері: теориялық, ғылыми-әдістемелік әдебиеттер мен
ғалымдардың тәжірибелерін зерделеу және баспасөзде жарық көрген ғылыми
еңбектерді жинақтау, сұрыптау, талдау және т.б.

1 БӨЛІМ БӨДЕНЕ ҚҰСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН ЕМДІК
ҚАСИЕТІ

1.1 Бөдене құсына жалпы түсінік
Кәдімгі бөдене – тауықтар жасағына, қырғауылдар тобына жатады. Бұл құс
осы жасақтың ең кішкентай өкілі болып саналады. Оның денесінің ұзындығы
бар болғаны 16-20 см, салмағы – 80-150 г. аралығында болады.
Ең алдымен, бөденені қандай мақсатта өсіретініңізді шешіп алыңыз.
Егер сіздің мақсатыңыз жоғары сапалы бөдене етін өндіру болса, онда
калифорниялық тұқымға назар аударған дұрыс. Негізінен, бөденені жұмыртқа
алу үшін өсіреді. Бұл жағдайда ең жақсы тұқым – жапондық бөденелер.
Жапондық үй бөденелері   50-60 күн шамасында жұмыртқа сала бастайды
(салыстырып көріңіз, тауықтар 180-210 күннен кейін ғана жұмыртқа салады).
Жыл сайын әр бөдене 300 және одан да көп, салмағы 10-14 гр болатын, дәмді
де пайдалы жұмыртқа береді.
Бөденелерді асырау: Егер сіз бөдене өсіруді жаңа туған кезінен
бастағыңыз келсе, онда ең бірінші инкубатор қажет. Бөдененің жұмыртқасын
инкубациялау үшін кіші көлемді тұрмыстық инкубаторды пайдаланыңыз, оны кез-
келген базардан немесе арнайы дүкеннен сатып алуға болады. Көптеген әуесқой
құс өсірушілер дайын зауыттық инкубатордан басқа, құрылымы жайлы, ол туралы
мәлімет интернеттен оңай табылатын қолдан жасалған инкубаторды пайдаланады.
Бөдене жұмыртқалары үшін инкубация мерзімі 17,5 тәулік (тауық жұмыртқалар
үшін 21 тәулік). Бөденелердің балапан шығаруы белсенді түрде жүріп, 4-6
сағатта аяқталады.
Жұмыртқаны жаңадан жарып шыққан балапан жүндері үлпілдеп тұрады.
Әрине, олардың тауық балапандарына қарағанда көлемі әлдеқайда кішкентай
(дүниеге келген балапанның салмағы 6-8гр.) Дені сау бөденелерді арнайы
дайындалған жәшіктерде немесе торларда, яғни, брудерларда өсіреді. Брудерді
дайындау үшін фанера, пластик немесе картон пайдаланылады. Тағамдық
жұмыртқа алу мақсатында үй бөденелерін асыраған кезде әдетте биіктігі 20 см-
ге дейінгі торлар пайдаланылады. Оның көлемі торға салынатын бөденелердің
санына байланысты, шамамен 180-200 см². жерге бір балапан орналасады деген
есеппен жасалады. Егер Сізге диеталық тағамдық (ұрықтандырылмаған) жұмыртқа
қажет болса, онда торда тек қана ұрғашы бөденелерді ұстауға болады.
Бөденелерді өсіру техникасы. Бөдене өсіретін орында, әсіресе, алғашқы
үш аптада жоғары температураны сақтау қажет, өйткені бұл кезеңде бөдене
балапандарының жылуды реттеу мүмкіндіктері өте әлсіз болады. Алғашқы үш
аптада балапандар орналасқан орын күндіз-түні жарықтандырылады. Бұдан әрі
күндізгі жарықтың берілуі күн сайын 2 сағатқа қысқарып отырады. Торда
немесе жәшікте 3 апталық балапандарды ұстаған кезде, әр басқа – 50 см².
орын келетіндей болуы керек, 3-6 апта аралығында жәшіктің ауданы әр
бөденеге 90 см². болуы тиіс. Жас бөденелерге су беру үшін вакуумдық
суғарғыштар (төңкерілген шыны құтылар) қажет. Торларға кішкентай ыдыс
суғарғыштар орнатуға болады. Ал екінші аптадан бастап ниппельдер
орнатылады. Оларды кез келген бөдене балапаны жете алатындай биіктікке
орнатады. Алғашқы аптада бөдене балапандарын 2 сағат сайын тамақтандырады.
Бұдан кейін біртіндеп тамақтандыру саны қысқарып отырады. Бөдене
балапандарын өсірудің алғашқы аптасында қатты пісірілген, майдалап
ұнтақталған тауық немесе бөдене жұмыртқаларын, қатық, манный жармасын, одан
кейін балапандарға арналған зауыт жемдерін беріп, біртіндеп ересек
құстардың ережесіне көшіреді. Үшінші күннен бастап кәдімгі жемдерді де
беруге болады. Алғашқы аптада бір бөдене балапаны күніне 4 гр., екінші
аптада 7 гр., бұдан әрі 13-17 гр.-ға дейінгі мөлшерде жемді қажет етеді.
Жетінші аптадан асқан кезде 25 гр. жем жейтін болады. Жемді мөлшері 20х20
см болатын төртбұрышты ыдысқа шашады. Құрғақ жемнің үстіне міндетті түрде
жем шашылып кетпеуі үшін темір тор (10х10 мм.) қойылады.
Балапандарына дұрыс күтім жасасаңыз тез өседі. Негізгі тамақтары
дәнді дақылдар, бірақ алғашқы күндері жұмыртқа пісіріп, соны үккіштен
өткізіп беремін. Көкөністерді, балық ұны мен сүйек ұнын да жемге
араластырып беремін. Тамақтарын медициналық таразға тартып, әр азықты қажет
мөлшерде қосып отырамын. Балапан кезінде бөденелерге 4 мезгіл жем беру
керек болса, ересек бөденелерді күніне 2-3 мезгіл азықтандырсаңыз
жеткілікті. Жемінің құрамы өзгерсе, немесе жемді мөлшерінен кем немесе
артық беріп қойсаңыз болғаны, олардың жұмыртқалауы төмендейді.
Біздің бөдене өсіретін бір танысымыз бөденелер тұратын бөлмеге
бөтен кісіні мүлдем кіргізбейді, өйткені мұның бәрі де, оның айтуынша,
құстардың жұмыртқалауына кері әсерін тигізетін көрінеді. Тіпті ол өзі
бөденелерге жем салатын кезде бөденеханаға ылғи да бір киіммен кіреді,
себебі оның пікірінше, әр түрлі киім киіп кірудің өзі бөдененің жұмыртқа
беруін кемітеді.
Олар тұратын бөлменің ауасы да бірқалыпты, жылы болуы керек.
Сондықтан мұнда үнемі термометр тұрады. Сондай-ақ бөденелер аунасын деп құм
мен күл араластырып, бос қауашақтарға салып қоямын. Олар осылай құм мен
күлге шомылғанды ұнатады.
Олардың мекендерін қораздарынан ажырату қиын. Тауықтың қораздарынікі
сияқты бөдене қораздарының басында айдары болмайды. Қораздарының мойны мен
төсі қоңыр, тұмсығының жоғарғы жағы томпақтау болып келеді. Алғашқы кездері
көбіне олардың қораз немесе мекен екенін мен құйрығының астындағы безін
қысып көріп ажырататынмын. Қораздарының құйрық астыңғы бездерінен крем
сияқты ақ сұйықтық шығады. Ал мекендерінде бұл болмайды.
Өткізу нарығы. Бұл өндірістен кіріс тек өткізу нарығы жолға қойылғанда
ғана түседі. Сондықтан да бірден, сіз тұратын қаланың немесе аудан (облыс)
орталығының қандай сауда нүктелерінде тауарды сатуға болатынын анықтап
алған жөн. Сондай-ақ, сіздің елдімекенде (немесе жақын жерлерде) бөдене
өсірумен айналысатын адамдардың бар-жоқтығын және де олар бар болса,
олардың өткізу нарығы қалай ұйымдастырылғанын біліп алғаныңыз дұрыс.
Шығыстар:
• тұрмыстық инкубаторды сатып алу – 20 000 теңге.
• инкубациялық жұмыртқаны сатып алу (200 дана 50 теңгеден) – 10 000
теңге.
• торларды сатып алу және орнату – 15 000 теңге.
• жылына сатып алынатын жем – 20 000 теңге.
Барлығы: 60 000 теңге.
Бөдене әтешінің салмағы 150 грамм. Ұрғашы балапан 50 күннен кейін
жетіліп, жұмыртқалай бастайды. Қолымдағы бөдененің 80 пайызы күнбе-күн
жұмыртқа береді. Бір жаманы, бұл құс ерте қартаяды, жыл жарымнан кейін
тумайды. Бір жұмыртқаның салмағы 10-15 грамм.
Адам баласы бөденені өзге аң мен құс түрлері сияқты сонау ерте
замандардан-ақ өз қажеттіліктеріне пайдаланып келе жатыр. Оның суреті
шамамен 5 мың жыл бұрынғы Мысырдағы фреска кескіндемелерінде бейнеленген.
Бөденелерді үйде ұстап, қолға үйретумен адамдар Жапония мен Қытайда ерте
кезден-ақ шұғылданған. Мәселен, Жапонияда ХI-ХХ ғасыр аралығында ол
декоративтік-сәндік құс ретінде өсірілген. Бөдене жұмыртқа мен ет өнімдерін
алу үшін тәжірибелік мақсатта тек өткен   ғасырдың басында ғана пайдалана
бастаған. Қазіргі уақытта Жапонияда бөдене шаруашылықтары жақсы дамыған.
Бұл елде жылына 19 миллиардқа жуық бөдене жұмыртқасы өндіріледі. Ал
Қытайда осы сала мәселесін зерттеу үшін Вукси қаласында арнайы бөдене
шаруашылығының институты құрылған. Неміс ғалымдары да бөденелерге
генетикалық-селекциялық зерттеулер жүргізуде. Қазіргі кезде бөденелерді
өндірістік жолмен көбейтіп өсірумен әлемнің көптеген елдері шұғылдануда.
Осы саладағы ғылыми зерттеулерге де көп көңіл бөлінуде. Мәселен, Қытай мен
Үндістанда ғылыми-зерттеу институттары, ал Жапонияда ғылыми орталық
құрылған. 1966 жылы Киевте құс шаруашылығы бойынша Бүкіләлемдік конгресс
өткізілгеннен кейін Кеңес одағында да бұл сала дами бастады. Конгресте
бөденелер халықаралық құс шаруашылығының көрмесіне экспонат ретінде
қойылған болатын. Кейін Санкт-Петербор радиациялық гигиена ғылыми-зерттеу
институтының ғалымдары ақ егеуқұйрыққа жүргізген тәжірибе кезінде оның
бөдене жұмыртқасынан дайындалған тағамды жегенде сәулелі ауруы жеңіл түрде
болатынын дәлелдеді. Зерттеу кезінде олардың дене салмағы тұрақтанып,
ауруға қарсы тұру қабілеті тез қалпына келіп, қан алмасу үдерісі
жақсарғаны айқын аңғарылды
Сонымен бөдене құсының жалпы ерекшелігі мен тіршілігі бойынша
мәліметтер әліде зерттелуде. Себебі бөдене құсының емдік қасиеті күннен-
күнге жан-жақты мәліметтермен толықтырылуда.

1.2 Бөдене құсының еті ем , жұмыртқасы аса шипалы
Биологиялық құндылығы жөнінен бөдене жұмыртқалары тауықтың жұмыртқаларын
басып озады. Бөдененің бес жұмыртқасы тауықтың бір жұмыртқасының салмағымен
тең болса, оның құрамындағы калий мен фосфор тауық жұмыртқасындағыдан бес
есе көп, ал темір 4,5 есе, В және В12 витаминдері 6 есе көп. Сондайақ
олардың құрамындағы кальций, мыс, кобальт және түрлі амин қышқылдары тауық
жұмыртқасындағыдан гөрі әлдеқайда жоғары. Құрамы осындай азықпен жүйелі
қоректенген адамның әртүрлі ауру-сырқауға қарсы тұрар дәрмені артып, жүрек-
қан тамырлар жүйесі мен ас қорыту мүшелерінің жұмысы жақсарады. Сондай-ақ
бөдене еті мен жұмыртқалары адам ағзасынан радиацияны да шығарады екен. Ал
жұмыртқа құрамындағы лейцитин қандағы холестеринді төмендететін көрінеді.
Егер тәулігіне бөдененің 4-5 жұмыртқасын тұрақты тұтынса, ер адамның
жыныстық қуаты артады. Бөдененің қалыпты дене қызуы 42 градус болғандықтан,
оның сальмонелез, құс тұмауы сияқты жұқпалы дерттерге қарсы тұру қабілеті
күшті. Сол себепті оның жұмыртқасын шикідей жұту өте пайдалы. Жапония мен
Қытайда бірнеше ғасырдан бері оның еті мен жұмыртқасын халық медицинасында
пайдаланып келеді. Тіпті Жапонияда мектеп оқушысының таңертеңгі ас мәзіріне
бөдененің екі жұмыртқасы міндетті түрде енгізіледі екен. Бұл балаларды
бөртпе мен диатезден құтқарады. Сондай-ақ баланың ойлау қабілетін
арттырады. Жалпы, бөдене жұмыртқасы анемияға, бас ауруына, демікпе мен
туберкулезге, қан қысымының көтеріліп және түсіп кетуін реттеуге, салқын
тиген мен тұмауға, асқазан, ішек ауруларына, әсіресе асқазан жарасы мен
гастритке таптырмас ем. Тіпті жапондықтар бөдене жұмыртқасын тұрақты
тұтынған науқастың қатерлі ісіктің өзінен айығатынын дәлелдеген көрінеді.
Ал біздің Қостанайдағы таныстарымыздың 7-8 жасар қызы әр 3-4 минут сайын
зәр қыштайтынын айтып, қайта-қайта әжетханаға баратын. Сол қызға біз 100
жұмыртқа салып жібердік. Кейіннен тағы да бөдене жұмыртқасын алып ішіп, сол
қыз бұл күндері әлгі кеселінен мүлдем айығыпты. Қант диабетімен ауыратын
екі кісі біздің үйден тұрақты түрде бөдене жұмыртқаларын сатып алады.
Олардың екеуі де жұмыртқаларды қолданып жүрсе, өздерін жақсы
сезінетіндіктерін, ал жұмыртқаны ішпей қойса болғаны қан қысымдары
көтеріліп кететінін айтып, үзбей жұмыртқа алып отырады
Бөдене жұмыртқасының көптеген ауруларға ем екені рас. Оны
демікпе, созылмалы өкпе ауруы, туберкулез, созылмалы гастрит, асқазан, өт
қалтасы мен жүрек-қан тамырлары ауруы, рахит, қаназдық, сәуле ауруларын
емдеуде қолданады. Бөдене жұмыртқасының құрамына кіретін тирозин амин
қышқылы косметика саласында таптырмайды және адам бетінің түсін жақсартады.
Шетелдік биоөндіріс саласында бөдене жұмыртқасының негізінде әртүрлі
маскалар мен кремдер де шығарылады.
Олар витаминдер мен аминқышқылдарына өте бай, гипоаллергенді.
Бөдене жұмыртқаларын жүйелі пайдалану ағзаның әртүрлі ауруларға, оның
ішінде түберкулезге қарсы күресуін жоғарылатады. Оларды шикі күйінде
пайдалану Чернобыль апатынан сәулелі ауруға ұшыраған балаларға көмектескен.
Олар өздерін жақсы сезіне бастаған, мұрындарының қанауы, бас айналулары
тоқтап, қандағы гемоглабиндері көбейген.
Бөденелердің жұмыртқасында басқа құстарға қарағанда белок көп.
Егер тауық жұмыртқасында белок орташа 5,6 пайыз болса,   бөденелерде ол 6
пайызды құрайды. Сарыуыздың үлесі тауықтікі сияқты 32 пайызға жуық. Онда
қауыз жұмыртқа салмағының 7 пайызын құрайды, ал тауықтарда бұл көрсеткіш
10 пайыздан асады. Бөдене   қауызы жұқа болғанымен оның өте тығыз қауыз
асты қабықшасы бар. Ғалым дәрігер А. Борцовтың дәлелдеуі бойынша, жапон
бөденесінің жұмыртқасы қант диабетін, гастрит, асқазан жарасын, түберкүлез,
әртүрлі диатез бен аллергияларды емдейді, ағзадағы радионуклеидтер мен
холестеринді шығарады.
1.3 Бөдене құсының емдік қасиеті және адам денсаулығына пайдасы
Бөдене жұмыртқалары диета терапияда кеңінен қолданылады. Оның емдік
қасиеттері адам баласына ертеден-ақ белгілі болған. Бөдене медицина
саласында - демікпе, созылмалы өкпе ауруын, туберкулезді, созылмалы
гастрит, асқазан ауруын, өт іріктелетін қалта ауруы мен өт жолдарын, жүрек-
қан тамырларының жетіспеушілігін, бранхит, қан аздық және сәуле ауруларын
емдеуде қолданылады. Оның жұмыртқасының құрамына кіретін тирозин амин
қышқылы косметика саласында ең қат өнім саналады. Оның адам бетінің түсін
жақсартуда зор пайдасы бар. Шетелдік биоөндіріс саласында бөдене
жұмыртқасының негізінде әртүрлі бетперделер мен кремдер шығарылады.
Табиғатта ешқашан бұзылған бөдене жұмыртқалары болмайды. Себебі оларда
микрофлораның дамуына кедергі болатын аса құнды амин қышқылы - лизоцим бар.
Бөдененің иммунитет жүйесі ағзаларының қорғаныс күштерін зерттеуге ыңғайлы.
Тағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.