Этимология

1 Этимологиялық зерттеуге қойылатын шарт
2 Этимологияның негізгі критерийлері
3 Этимологиялық принцип

Сөздердің шығу тегін түсіндірумен тіл туралы ғылымның арнайы саласы — этимология айналысады. Термин гректің etymon — нағыз, шын және logos — мән, мағына деген сөздерінен шыққан. Этимология сөздердің алғашқы мағынасын анықтаумен шектеліп қалмайды, сонымен бірге оның қолданылу тарихын, өзгеру себептерін зерттейді, бүл қолданылып отырған сөздердің мән-мағынасын тереңірек түсінуге көмектеседі. Мысалы үшін «джинсы» деген сөзді алайық. Бұл сөз қазақ тіліне орыс тілі арқылы енген. Ол сөз қашан пайда болған? Нені білдіреді? Орыс тіліне ңашан енді? Сөздің тарихы мынадай: XVI ғ. Еуропа елдерінде Генуя мақтаматасының бір түрі жолақ саржа пайда болады. Матаның аты «jean» Генуя қаласының атынан шыққан. Ол матадан 1850 жылы Сан-Францискода ерекше пішімді шалбарлар тігіп, оларға іеапз — дамбал деген ат береді. Бұл jean деген сөздің көптік түрі. XX ғасырда ондай шалбарлар Ресейге де келіп жетеді. Бірақ олардың аты біраз өзгеріске үшырап, көптік жалғаудың орысша түрін ңабылдап, ы жалғауы қосылып, джинсы болып шыға келеді. Этимологиялық зерттеулер мақсаты мен нысанына қарай әр алуан тәсілдер мен принциптерге сүйенеді. Солардың ішінде жиі қолданылатындары: тарихи-салыстырма тәсілі, морфемдік-модельдік талдаулар, түбірін індете зерттеу, т.б. Этимологиялық зерттеулер мен сөздіктер алдына қойған мақсатына байланысты бір тілге, не бір топтағы туыстас бірнеше тілдерге бағындырылуы мүмкін.