Қарым —қатынастың жалпы сипаттамасы

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Қарым —қатынастың жалпы сипаттамасы.
2. Қарым.қатынас іс.әрекеттік түсінудің ортақ байланысы.
ІІІ. Қорытынды.

Қарым-қатынас немесе коммуникация деп аталатын процесс - аса кең және сиымды түсінік. Бұл саналы және саналанбаған вербалды байланыс, ақпарат алу мен беру, оның өзі барлық жерде және үнемі байқалып отырылады. «Әлемнің кең алқабында коммуникация алып аспан денелерін бір-бірімен байланыстырады деген жорамал бар және Лермонтовтың «жұлдыз жұлдызбен тілдеседі» деген метафорасы осылайша жаңа күтпеген мағынаға ие болады». Қарым-қатынас сан алуан сипатта; оның көптеген формалары, түрлері бар. Педагогикалық қарым-қатынас адамдар қарым-қатынасының жекеше түрі (мысалы, іскерлік (бизнескоммуникация), отбасылық қарым-қатынаспен және т.б. салыстырғанда). Оған осы өзара әрекет формаларының жалпы қасиеттері де, білім беру процесіне тән қасиеттері де лайық. Сондықтан, педагогикалық қарым-қатынасты анықтамас бұрын, алдымен қарым-қатынасты жалпы феномен ретінде сипаттаушыларды қарап шығайық.
Қарым-қатынас проблемасының тарихы
Сөз, сөйлеу, елдің алдына шығып сөйлеу, сөйлеушінің тыңдаушыға әсер ету өнері, екі ғасырдан астам байырғы тарихқа ие екені белгілі. Осы проблеманың көптеген маңызды сұрақтарын, жалпы түрде, тіпті Цицеронның өзі қойып, қарастырған.

1) Қазақстан мектебі № 5-6 2007жыл (журнал)

2) Қазақстан мектебі №8 2003жыл (журнал)

3) Харламов И.Ф. Психология М. Высшая школа 1990г.
4) Зимняя И.Педагогикалық психология Алматы 2005ж.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қарым —қатынастың жалпы сипаттамасы
Қарым-қатынас немесе коммуникация деп аталатын процесс - аса кең және
сиымды түсінік. Бұл саналы және саналанбаған вербалды байланыс, ақпарат алу
мен беру, оның өзі барлық жерде және үнемі байқалып отырылады. Әлемнің кең
алқабында коммуникация алып аспан денелерін бір-бірімен байланыстырады
деген жорамал бар және Лермонтовтың жұлдыз жұлдызбен тілдеседі деген
метафорасы осылайша жаңа күтпеген мағынаға ие болады. Қарым-қатынас сан
алуан сипатта; оның көптеген формалары, түрлері бар. Педагогикалық қарым-
қатынас адамдар қарым-қатынасының жекеше түрі (мысалы, іскерлік
(бизнескоммуникация), отбасылық қарым-қатынаспен және т.б. салыстырғанда).
Оған осы өзара әрекет формаларының жалпы қасиеттері де, білім беру
процесіне тән қасиеттері де лайық. Сондықтан, педагогикалық қарым-қатынасты
анықтамас бұрын, алдымен қарым-қатынасты жалпы феномен ретінде
сипаттаушыларды қарап шығайық.
Қарым-қатынас проблемасының тарихы
Сөз, сөйлеу, елдің алдына шығып сөйлеу, сөйлеушінің тыңдаушыға әсер
ету өнері, екі ғасырдан астам байырғы тарихқа ие екені белгілі. Осы
проблеманың көптеген маңызды сұрақтарын, жалпы түрде, тіпті Цицеронның өзі
қойып, қарастырған. Дәл осы Цицерон сөйлеушінің негізгі коммуникативтік
міндеттерін (оларды қазір солай атайды) анықтайды: не айту керек, қай
жерде айту керек және қалай айту керек. Осы міндеттердің әрқайсысын
қарастыра отырып, Цицерон сөйлеудің орындылығы сияқты сапасын атайды,
себебі небір лауазым, небір шен, небір абырой, небір жас, небір орынды
тіпті санамағанда, уақыт пен жұртшылық барлық жағдайлар үшін бір ғана
ойлар мен лебіздер түрін ұстануға жол береді. Біздің заманымызда бұл қарым-
қатынастың негізгі ережелерінің бірі - сөйлеудің формасы мен мазмұнының
нақты аудитория ерекшелігіне тәуелділік ережесі. Шешеннің үш міндетті -
не, қайда және қалай сөйлеуді сақтауының негізінде, Цицерон шешендер
түрлерін анықтаған, кімнің сөзі орынды болса, сол шырқау шегіне жеткен
шешен болған.
Сонымен бірге, қарым-қатынас - XX жүз жылдықтың проблемасы. Өйткені,
егер Көне Греция мен Көне Римде шешендік өнер риторика, эвристика және
диалектика шеңберінде зерттелінсе, ал біздің уақытымызда тілдік қарым-
қатынас, соның ішінде педагогикалық қарым-қатынас, бірқатар басқа ғылымдар
көзқарасы тұрғысынан зерттеледі: философия, әлеуметтану, соци-олингвистика,
психолингвистика, әлеуметтік психология, жалпы психология, педагогика және
педагогикалық психология, олардың әрқайсысы осы жалпы кешендік проблеманың
қандай да бір қырын қарастырады.
Тілдік қарым-қатынас бүкіл дүние жүзінде кеңінен зерттелінеді. АҚШ-тың
өзінде ғана осы проблемамен ондаған мың ғылыми қызметкерлер айналысатынын
айту жеткілікті. Қарым-қатынасты зерттейтін арнайы орталықтар құрылған
(мысалы, Карнеги орталығы). Соның өзінде, осы уақытқа дейін қарым-қатынас
түсінігінің өзін, оның салаларын, механизмдерін түсіндіруде бірлік жоқ.
Әрине, зерттеушілердің түрліше, түрлі көзқарас бойынша осы процеске
түсініктеме беруі, оның түрлі моделін жасаулары, оны зерттеуде
коммуникативтік-ақпараттық, интерактивтік, іс-әрекеттік, т.б. түрлі
келістерді ұсынулары орынды.
Қарым-қатынас проблемасына келістер
Қарым-қатынас іс-әрекеттік келісі тұрғысынан бұл - бірлескен іс-
әрекетке деген қажеттіліктен туындайтын және ақпарат алмасуды, өзара
әрекеттің, басқа адамды қабылдау мен түсінудің ортақ стратегиясын өндіруді
қамтитын, адамдар арасында байланыс орнату мен оны дамытудың күрделі, көп
жақты процесі. Қарым-қатынастың мұндай түсіндірмесі келесі әдіснамалық
жағдайларға сүйенеді. Біріншіден, ол қоғамдық, тауар-ақша және тұлғааралық
қатынастардың ажырамастығын мойындаудаң туындайды да, олардың құралдары
немесе өзара әрекеттесу құралы ретінде ... тіл және ақша болады. Бұл -
бір жағынан, қарым-қатынастың өндірістік, қоғамдық қатынастар жүйесіне
қосылып кеткендігін білдірсе, екінші жағынан, осы қатынастардың сипаты мен
мазмұнының қарым-қатынастың өзінен көрініс табуын білдіреді. Бұл жерде, осы
вербалды қарым-қатынастың күрделілігі мен кемеліне жеткендігі оны келесі
форма түрінде қарастыруға мүмкіндік береді, мүнда қарым-қатынас процесінің
жалпы заңдылықтары зерттеуге неғұрлым жеңіл, неғұрлым жалаң және неғұрлым
оған тән түрінде беріледі.
Екіншіден, бұл процесті осылайша түсіну қарым-қатынас пен іс-әрекет
бірлігіне негізделеді, ол қарым-қатынастың кез-келген формалары бұл
адамдардың бірлескен іс-әрекетінің ерекше формалары деп ұйғарады. Берілген
жағдай педагогикалық процесс үшін ерекше болып табылатын қарым-қатынасты
субьектілердің бірлескен оқу іс-әрекетінің формасы ретінде санауға
мүмкіндік береді.
Іс-әрекет пен қарым-қатынас бірлігі жайлы пікір, сонымен бірге, осы
құбылыстар байланысының сипатын түсіндірулерінің біржақтылығын ұйғармайды.
Олар адамның әлеуметтік болмысы жағынан (Б.Ф. Ломов), қарым-қатынас іс-
әрекет түрі сияқты тек (род) - түр (вид) қатынасында болатын құбылыс
ретінде қарастырылуы мүмкін (яғни, Г.П. Щедровицкий, А.А. Леонтьев, В.В.
Рыжов, Г.В. Гусев және т.б.). Соңғы жағдайда ол қандай іс-әрекет, даралық
па әлде ұжымдық па деген сұрақ туындайды. Біз іс-әрекеттің екі формасы да
мүмкін дегенді негізге аламыз, бірақ қарым-қатынастың өзі іс-әрекет емес,
ол қоғамдық-еңбектік қатынаста әр түрлі іс-әрекетпен айналысатын адамдардың
өзара әрекеттесу формалары болып табылады. Мұндай түсіндірме Б.Ф. Ломовтың
жалпы позициясымен сәйкес келеді, бұл позиция бойынша қарым-қатынас - бір-
бірімен қатарлас (симметриялы) дамушы іс-әрекеттердің бірінің үстіне бірі
қосылуы, жапсырылуы емес, ол оған серіктестер ретінде қатысушы
субьектілердің өзара әрекеті. Алайда, түсіндірмелердегі айырмашылық
мынада: Б.Ф. Ломов үшін қарым-қатынастың өзі өзара әрекеттесу болса,
оқулықта келтірілген анықтама бойынша қарым-қатынас оның формасы болып
табылады.
Өзара әрекеттесу формасы, адамның қоршаған ортамен, басқа адамдармен
өзара әрекеттесуінің үш жоспарының бірі ретіндегі адамдар іс-әрекетінің
қоғамдық коммуникативтік аясында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.