Тәрбие, тәлім–тұлға. Педагогика: жалпы негіздері және тәрбие теориясы бойынша оқу құралы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

Бабаев С. Б., Оразов Ш. Б., Бабаева Қ. С.

ТӘРБИЕ, ТӘЛІМ - ТҰЛҒА

Педагогика: жалпы негіздері және тәрбие теориясы

Алматы, “Заң әдебиеттері”, 2008

“Бірінші мәселе - білім емес…

Тәрбие…

Тәрбиесізге берілген білім адамзатқа апат алып келеді ”

Бабаев С. Б., Оразов Ш. Б., Бабаева Қ. С.

Тәрбие, тәлім-тұлға. Педагогика: жалпы негіздері және тәрбие теориясы бойынша оқу құралы.

Оқу құралы педагогика пәнінің «Жалпы негіздері» және «Тәрбие теориясы» бөлімдеріне байланысты Мемлекттік стандартқа және оқу бағдарламасына сәйкес аса күрделі болған 50 сұраққа жауап түрінде дайындалды. Кітап емтиханға немесе сынаққа мүмкіндігінше қысқа мерөімде дайындалуға және жоғары көрсеткішке жетуге мүмкіндік береді, сонымен бірге уқытыңызды үнемдеуге көмектеседі. Дайындқ барысында кітап сіздің теориялық және практикалық білім, біліктеріңізді жаңадан жүйелестіруге жәрдемін тигізеді.

1- сұрақ

Педагогика - тәрбие жөніндегі ғылым

Жауап

Адам биологиялық тіршілік иесі ретінде дүниеге келеді. Оның тұлға болып жетілуі үшін - тәрбиелеу қажет. Тәрбие адамды ізгілендіріп, оған қажет қасиет, сапаларды қалыптастырады. Қазіргі қоғамда тәрбие жұмыстарын жүргізу үшін арнайы мекемелер түзілген. Бұл үдерісті кәсіптенген адамдар басқарады. Тәрбие жөніңде арнайы ғылым қалыптасқан. Міне сол ғылымды үйренуді енді бастаймыз.

Адам тәрбиелеу жөніңдегі ғылым педагогика ден аталады. Ол өз атамасын грек сөздері «пайдес» - балалар және «аго» - жетектеу дегеннен алған, тікелей аудармасында «педагогика» сөзі бала тәрбиесін бағыттау өнері дегенді аңдатады, ал «педагог» сөзі бала жетектеуші мәнің білдіреді.

Барша дәуірлерде педагогтар балалардың табиғаттан берілген мүмкіндіктерін іске асырып, жаңа сапаларды қалыптастырудың тиімді жолдарын тауып, оларға көмектесумен келеді. Мыңдаған жылдар бойы қажетті тәлімдер тырнақтап жиналып, педагогикалық жүйе негізделді, тексерілді, қажет болмаған тұстары қолданымнан шығарылды, ақырында өміршең, ең пайдалы педагогикалық идеялар сақталып, бүгінгі күнімізге жетті. Бірте-бірте басты міндеті ғылыми тәлімдерді топтастыру және жүйеге келтіру болған тәрбие жөніңдегі ғылым пайда болды. Ұзаққа созылған даму жолын бастан кешірген бүгінгі заман педагогикасы адам тәрбиесі заңдылықтары жөніңдегі ғылымға айналды.

Педагогика мұғалімдерді белгілі жас тобындағы адамдарды тәрбиелеу ерекшеліктері жөніңдегі кәсіби тәлімдермен қаруландырып, әрқилы жағдайлардағы тәлім-тәрбие үдерісін болжастыруға, жобалауға және іске асыруға, оның тиімділігін бағалауға үйретеді. Тәрбие үдерісін ұдайы жетілдіріп отыру қажет, себебі адамдардың өмір жағдайлары өзгермелі, ақпараттар көлемі ұлғаяды, осыдан мұғалімге қойылатын талаптар жыл сайын күрделеніп баруда. Қоғамның мұндай талаптарына педагогтар өсіп келе жатқан әулетті тәрбиелеу, ұқтыру және оған тәлім ұсынудың жаңа технологияларын құрастырумен жауап береді.

Бұдан бұрынғы мыңдаған жылдардағыдай-ақ адамның өмірлік мектебі оның алғашқы демімен бірге басталады. Осыдан мектеп педагогтары мәңгі проблемалар құрсауында келеді. Баланы адамаралық қатынастар дүниесіне еңгізуді олар өзінің ең басты парызы деп біледі. Алайда, осы уақытқа дейін тәрбиелік қызмет мұншама қиын, күрделі және жауапкерлі болып көрген емес. Дүние басқаша кейіпте болған, онда бүгінгі балаларға төніп тұрған қауіп-қатерлердің кейбір түрлері тіпті болмаған. Отбасында, мектепке дейінгі балалар мекемелерінде, мектепте болашақ азаматқа қандай негіз қаланса, болашақ өмірі мен бақыты, бүкіл қоғамның берекесі соған тәуелді болып тұр.

Қазіргі заман педагогикасы үлкен қарқынмен дамудағы ғылым. Педагогиканың іркіліс, кешеуілдеуі адамдардың даму дағдарысына алып келеді, ғылыми-техникалық прогрестің шабандауына соқтырады. Сондықтан да, педагогика кезкелген дерек көздерінен жаңа тәлімдерді теріп жинақтап баруы қажет. Педагогиканың дамуына себепші көздер - адамдардың өмір салтында, үдерісінде, халықтық педагогикада бекіген көп ғасырлық тәрбие тәжірибесі, іс-қызметтері; философиялық, қоғамтану, педагогикалық және психологиялық еңбектер; әлемде және елімізде жүріп жатқан тәрбие үдерісі; арнайы ұйымдастырылған педагогикалық зерттеу деректері; жаңа идеялар, жаңарған бағыт-бағдарлар, жылдам өзгерістерге келіп тұрған бүгінгі дүниедегі тәрбиенің тиімді соны технологиялары.

Сонымен, педагогика - тәрбие туралы ғылым. Оның басты міндеті адам тәрбиесі жөніңдегі ғылыми тәлімдерді жинақтау және жүйелестіру. Педагогика тұлға тәрбиесі, тәлім ұсыну және оны қабылдап, игеру заңдылықтарын ашып, соның негізінде алға қойылғаи мақсаттарға жетудің ең пайдалы педагогикалық жолдары мен тәсілдерін көрсетіп отырады.

2 - сұрақ

Педагогиканың пайда болуы мен дамуы

Жауап

Тәрбие ісі өз бастауларын адамзат өркениетінің бірінші қадамдарымен байланыстырады. Тәрбие алғашқы адамдармен бірге пайда болды. Ол замандары бала ешқандай педагогикасыз-ақ тәрбиеленген. Адамдардың ол жөніңде тіпті хабары да болмаған. Тәрбие жөніңдегі ғылым геометрия, астрономия, басқа да ғылым салаларынан көп кейін қалыптасқан.

Белгілі болғандай, барша ғылым салаларының пайда болуындағы алғы шарт - өмір қажеттігі. Тәрбие идеялары адамдар өмірінде аса маңызды рөл атқара бастады. Себебі әр түрлі қоғамда өсіп келе жатқан әулиет тәрбиесіне орай өмір қажеттігі де жылдам немесе шабан дамитыны белгілі. Осыдан тәрбие тәжірибесін топтастыра, және қорытындылап, арнайы тәлім-тәрбие мекемелерін ұйымдастырумен, жастарды өмірге дайындаудың қажеттігі туындады.

Ежелгі дүниенің Қытай, Индия, Египет, Греция сынды аса дамыған елдерінде сол заманның өзінде тәрбие тәжірибесі бір арнаға келтірілді, одан теориялық жүйе түзу қадамдары жасалды. Ол кезде табиғат, адам, қоғам жөніңдегі барша тәлімдер философия шеңберінде жинақталатын, алғашқы педагогикалық тұжырымдар да сол ғылыми аумақта дүниеге келген.

Барша замандарда адамдардың рухани және тән-дене дамуында шешуші рөл атқарған, қуаты мол да күшті халық педагогикасы болып келген. Инабаттылық, еңбектік, тән-дене тәрбиесі бойынша халық қайталанбас ғажайып өміршең идеялар жүйесін түзді.

Еуропалық тәрбие жүйесінің бесігі - ежелгі Грекия философиясында қалыптасқан. Оның көрнекті өкілі Демокрит (460-370 жж. б. э. д. ) - балалар тәрбиесі бойынша алғашқы нұсқаулар кітабын жазған. Сол уақыттың өзінде ол: «Табиғат және тәрбие мегзес. Дәлірек айтсақ, тәрбие адамды қайта жасайды және оны өзгерте отырып, болмыс табиғатын түзеді . . . Жақсы адам болу табиғат ықпалынан гөрі тәрбиеге көбірек тәуелді».

Адам тәрбиесіне және тұлға қалыптастыруға байланысты тұжырымдар ежелгі грек ойшылдары Сократ (469-399жж. б. э. д. ), Платон (427-347жж. б. э. д. ), Аристотель (384-322жж. б. э. д. ), Тертуллиана (І60-222жж. б. э. д) еңбектерінде жарияланған.

Ортағасырлар дәуірінде шіркеу ықпалы қатайып, тәрбиені толығымен діни арнаға бұрды. Бұл Еуропада 12 ғасыр бойы үстемдік еткен догматикалық тәлім принциптерінің шындалуына жол берді. Солай да болса, өз философиялық тұжырымдары мен педагогикаға үлес қосқан шіркеу өкілдері Августин (354-430жж. ), Фома Аквинский (1225-1274) есімдері ғылым тарихында сақталған. Бүгінгі күйінде жалпы тәлім беретін мектепті ойластырып, іске қосқан Лойола (1491-1556) және оның ізбасарлары.

Қайта тіктелу заманы (эпоха вөзрождения) аса жарқын ойшыл педагог-гуманистерді ғылым сахнасына келтірді. Олардың қатарында голландиялық Эразм Роттердамский (1466-1536), италияндық Витторино де Фельтре (1378-1446), француздық Франсуа Рабле (1483-1553) және Мишель Монтень (1553-1592) өздерінің педагогикалық еңбектерімен әйгілі болды.

Педагогика көп заманға дейін философияның бөлігі болып, тек қана XVII ғасырда ол дербес ғылым лауазымына ие болды. Осыдан педагогика бүгінгі күнде де философиямен аса тығыз байланысқан. Себебі бұл екі ғылымның да шүғылданатыны адам, оның өмірі мен дамуын зерттеу.

Педагогиканың философиядан бөлініп, өз алдына ғылыми жүйеге келуі ұлы чех педагогы Ян Амос Коменскийдің (1592-1670) есімімен байланысты. Оның 1654 жылы Амстердамда жарық көрген «Ұлы дидактика» атты еңбегі алғашқы ғылыми-педагогикалық кітаптардың бірегейі болды. Ондағы айтылған идеялардың көпшілігі осы күнге дейін өзінің көкейкестілігін және ғылыми маңызын жоғалтқан емес. Я. А. Коменский ұсынған табиғи сәйкестік принципі, сынып-сабақтық тәлім жүйесі және басққа да тәлім принциптері, әдістері, формалары педагогикалық теорияның алтын қорынан орын алды.

Ағылшын философы және педагогы Джон Локк (1632-1704) өз қайрат-күшін тәрбие теориясына бағыштады. Өзінің «Тәрбие жөніңдегі ойлар» атты басты еңбегінде ол өзіне сенімді, ауқымды тәлімділігін іскерлікпен, берік наным-сенімдерін сұлу мәнерлілікпен ұштастыра білген адам - сал-сері (джентельмен) тәрбиелеуге арналған көзқарастарын жариялады.

XVIII ғасырда мектеп педагогикасы бойынша өз шығармаларымен танылған француз материалист-ағартушылары Д. Дидро (1713-1784), К. Гельвеңий (1715-1771), П. Гольбах (1723-1789), әсіресе Ж. Ж. Руссо (1712-1778) болды. «Затқа назар! Затқа! Мен ешқашанда біздің мылжың тәрбиемізбен сөзге аса көп маңыз беріп, құрғақ сөзді адамдарды жасайтынымызды қайталап айтудан жалықпаймын» - деп ұрандады ол.

Педагогиканың қалыптасуында И. Г. Песталоцийдің (1746-1827) есімі аса құрметпен аталады. «О сүйікті халқым! Сенің қаншалықты төмен жасап жатқаныңды мен байқап жүрмін, мен саған көтерілуге жәрдем беремін»-деп, ол жан айқайын салды. И. Г. Пестолоций өз дегеніңе жетті: мұғалімдерге тәлім, білім ұсыну мен адамгершілік тәрбиесінің ізгілікті теориясын ұсынды.

«Өзгерістерден басқа тұрақты ешнәрсе жоқ», - деп үйреткен неміс педагогы Фридрих А. В. Дистервег (1790-1886) барша педагогикалық құбылыстарға тән тәрбиенің қөзғаушы күштері мен қарама-қарсылықтарын зерттеген.

Орыс ойшылдары, философтары және жазушыларының арасында педагогикалық шығармаларымен белгілі болған есімдер: В. Г. Белинский (1811-1848), А. И. Герцен (1812-1870), Н. Г. Чернышевский (1828-1889), Н. А. Добролюбов (1836-1561) . Бүкіл әлемде Л. Н. Толстойдың (1828-1910), Н. И. Пироговтың педагогикалық идеялары әйгілі. Олар таптық мектепті қатаң сынға алып, халықтық тәрбие саласын түбегейлі өзгерту қажеттігін ұрандады.

Қазақ халқының да тәлім-тәрбиелік жүйесі ұланғайыр да мәуелі.

Бұл салада халқымыздың тәлім-тәрбиелік алтын қорына елеулі үлес қосқан арыстарымыз А. Құнанбаев, Ы. Алтынсарин, С. Торайғырұлы және т. б. Олардың тәлім-тәрбиелік өсиеттері талай зерттеулерге арқау болуда. Кемеңгер Ахмет Байтұрсынұлынын өткен ғасыр басында - «Мектептің жаны мұғалім. Мұғалім қандай болса, мектебі һәм сондай болмақшы . . . әуелі біз елді түзетуді бала оқыту ісін түзетуден бастауымыз керек деген ұлағатты ескертпесі бүгінгі қазақ мектебінің ұлттық білім даңғылының тұғыры ретінде қабылдануда.

Орыс педагогикасын әлемдік даңққа бөлеген Константин Дмитриевич Ушинский (1824-1871) тәлім-тәрбие теориясын түбегейлі өзгеріске келтіріп, педагогикалық тәжірибеде төңкеріс жасады. К. Д. Ушинскийдің педагогикалық жүйесінде жетекші орын тәрбие мақсаттарына, принциптеріне және оның мәніңе берілген. «Тәрбие, егер ол адамға бақыт бағыштағысы келсе, оны бақыт үшін тәрбиелемей, өмірлік еңбекке баулуы тиіс. Ұдайы жетілуде болған тәрбие адамның тән-дене, ақыл-парасат және ізгілік-инабаттық күштерінің ауқымын барынша кеңейту мүмкіндігіне ие болады» - деп жазған еді ұлы гұлама.

XIX ғ. ақыры - ХХғ. басында педагогикалық проблемалар АҚШ-та қарқынды зерттеле бастады, адам тәрбиелеудің жалпы принциптері мен заңдалықтары өрнектелді, әрбір адамға белгілеген мақсаттарына тез, әрі табысты жетуге мүмкіндік беретін тиімді тәлім технологиялары қалыптасып, тұрмысқа енді. Америқан педагогикасының белгілі өкілдерінің бірі Джон Дьюи (1859-1952) . Оның зерттеу жұмыстары бүкіл батыс Еуропа, Америқа және Австралия аймақтарында педагогикалық ойдың дамуына үлкен ықпал жасады. Америқан педагогтарының тағы бір көрнекті тұлғасы Эдвард Торндайк (1874-1949) тәлім үдерісін зерттеумен атын әйгілеп, әрекетшіл тәрбие технологиясын бүкіл әлемге жария етті.

Елімізде аты танымал америқан педагогы және дәрігері Бенджамен Снок. Ол қауым өкілдеріне, бір қарағанға қарапайым ғана тәрбиеде басты не болу керек: қаталдық па қайырымдылық па? - деген сұрақ қойып, көпшіліктің санасына жаңа тәрбие лебін жеткізді. Бұл сұрақтардың астарынан күтілген жауап - педагогика қай бағытта: әміршіл-әкімшіл немесе гуманистік - жолымен дамуы қажет пе? Бұған нақты жауапты Б. Спок өзінің «Бала және оған қамкорлық», «Анамен сұкбат» және т. б. еңбектерінде беруге тырысқан.

XX ғасырдың басында әлемдік педагогикада еркін тәрбие және бала тұлғасынын дамуы идеялары белсенді жария етіле бастады. Бұл идеяға жетекші Мария Монтессори (1870-1952) болды. Өзінің «Ғылыми педагогика әдістемесі» кітабында ол балалық шақ мүмкіндіктерін барынша пайдалану қажеттігін түсіндіріп бақты. Себебі, сәбилік шақтағы бала дамуы үлкен тәрбиелік табыстарға есік ашады. Оның пікірінше, мектеп тәлімінің басты формасы өзіндік тәлім жұмыстары болуы қажет. Монтессори баланың жеке тәліміне ыңғайлы дидактикалық материалдар ұсынды. Бұл тәлім құралдарының ерекшелігі, оларды пайдалана отырып, бала өз кемшілік-қателерін табады және оларды түзетеді. Бүгінгі күнде Қазақстан Республиқасында да Монтессори жүйесінің тараптарлары мен қолдаушылары баршылық. Осы бағытта түзілген «бала бақша-мектеп» жүйесі іске қосылып, балаларды еркін тәрбиелеу идеясы өз жемісін беруде.

Қазан төңкерісінен кейінгі кеңестік педагогика жаңа қоғамдағы адам тәрбиесі идеяларын өзіндік түсінім жолымен дамыта бастады. Кеңестік педагогикаға байланысты шығармашылық ізденістер аймағында белсенділікпен қатысқан белгілі педагог ғалымдар: С. Т. Шацкий (1878-1934), П. П. Блонский (1884-1941), А. П. Пинкевич (1884-1939) болды. Социалистік дәуір педагогикасын танымал еткен Н. К. Крупская, А. С. Макаренко, В. А. Сухомлинский еңбектері . Надежда Константиновна Крупскаяның (1869-1939) теориялық ізденістері жаңа кеңес мектебін қалыптастыру, сыныптан тыс тәрбиелік жұмыстарды ұйымдастыру, енді пайда бола бастаған пионер көзғалысы проблемаларының төңірегінде шоғырланды. Антон Семенович Макаренко (1 888-1939) балалар ұжымына педагогикалық басшылық, еңбек тәрбиесі, саналы тәртіп қалыптастыру және балаларды отбасында тәрбиелеу әдістемелеріне байланысты идеяларды қорытындылап, оларды тұрмыста іске асыру принципттерін ұсынды, әрі өзі оларды тәжірибе тексеруінен өткізді. Василий Александрович Сухомлинский (1918-1970) өз зерттеулерін жастарды тәрбиелеудің моральдық проблемаларымен байланыстырды. Оның дидактикалық кеңестері мен нақты да дәл бақылаулары қазіргі педагогикалық ой дамуы және қоғамды қайта түзу дәуіріндегі мектеп тағдыры жөніңдегі ұсыныстары өз маңызын әлі де сақтауда, сонымен бірге тәлім-тәрбие сапасын жаңаша, гуманистік тұрғыда түсінуде үлкен жәрдемін тигізіп отыр.

80-жылдардың ақырында бұрынғы Кеңес республиқаларында мектепті жаңалау мен қайта құру қозғалысы өріс алды. Бұл қызметтестік педагогикасының туындауынан көрінді. Осы дәуірдегі жаңаланған педагогиканы дамытуға ат салысқан педагог ғалымдар мен бірегей шығармашыл мұғалімдер көптеп таныла бастады. Олардың арасында Ш. А. Амонашвили, Л. С. Соловейчик, В. Ф. Шаталов, Н. П. Гузик, Н. Ы. Палтышев, В. А. Караковский және басқалар болды.

Бүгінгі кезеңдегі педагогика өзінің диалектикалық, өзгермелі ғылым сипаттарына сай болуымен қарқынды дамуда. Кейінгі он жылдықтарда педагогиканың бірнеше салаларында келелі табыстарға қол жеткізілді, әсіресе мұндай жетістіктер мектептегі тәлімінің жаңа технологияларын жасауда көрініс берді.

Сапалы тәлім бағдарламаларымен жабдықталған қазіргі заман компьютерлері тәлім үдерісін басқаруда үлкен жәрдемін тигізуде. Соның нәтижесінде тәлім барысында аз қуат пен уақыт жұмсап, жоғары нәтижелерге жету мүмкіндіктері пайда болды.

Тәрбиенің жетілген әдістемелерін жасау бағытында да пайдалы өзгерістер көптеп болуда. Ғылыми-өндірістік кешендер, авторлық мектептер, эксперименталды тәлім-тәрбие алаңдары - ұнамды өзгерістер жолындағы елеулі көзге түскен педагогикалық жаңалықтар. Еліміздегі жаңа және жаңаланған мектеп тәлімі мен тәрбиесі басты назарда тұлға дамуын көзге алып, гуманистік бағытта өрлеп, өрістеуде.

3 - сұрақ

Педагогика нысаны, пәні және қызметтері

Жауап

Өткенде де, қазіргі күнде де педагогика жөніңдегі ғалымдар пікірі үш бағытта өрбіген. Бірінші топ ғылым өкілдерінің ойынша, педагогика адамзат тәлімдерінің пәнаралық аймағын құрайды. Осыдан мұндай көзқарас педагогиканың дербес теориялық ғылым екендігін, яғни педагогикалық құбылыстардың идеялық түйіні боларын тіпті де мойындамайды. Бұл жағдайда педагогикалық нысан ретінде әртүрлі күрделі дүние болмыстары (космос, мәдениет, саясат және т. б. ) қабылданары сөзсіз.

Ендігі ғалымдар тобы педагогиканың басқа ғылым салаларынан (психология, жаратылыстану, әлеуметтану және т. б. ) алынған тәлімдерді жанама түрде пайдаланып, тәлім және тәрбие аймағында туындайтын мәселелерді шешуге икемдестірілген қолданбалы пән рөлін таңдайды. Бұлай болғанда педагогикалық тәжірибенің іске асуы мен өзгерістеріне тұғырлы тірек болар тұтастай теориялық негіз қалыптасуы мүмкін емес. Мұндай педагогика мазмұны педагогикалық құбылыстардың жеке тақырыптары жөніңдегі кездейсоқ, жүйеленбеген, байланыссыз деректер жиынтығы күйінде көрінері екінің біріне аян.

Қазіргі кезеңде ғылым мен практикаға үшінші ғылыми тұжырым өз тиімділігімен танылып отыр: педагогика - өзіндік нысаны мен зерттеу пәніне ие салыстырмалы дербес тәлім саласы («Педагогика» оқулықтарының ең соңғы басылымдары: Б. Т. Лихачев, И. П. Подласый, В. А. Сластенин және т. б. ) .

Педагогика нысаны. Педагогика ғылымының нысандық ерекшелігі жөніңде батыл ой ұсынған ғалым және прақтик А. С. Мақаренко болды. Оның пікірі: көпшілік педагогика нысаны бала деп біледі, алайда бұл дұрыс емес. Ғылыми педагогика зерттеулерінің көздейтін - бұл «педагогикалық дерек (құбылыс) » . Дегенмен, бала, адам да зерттеуші назарынан тыс қалмайды. Керісінше, адам жөніңдегі ғылымдардың бірі болғандықтан, педагогика аталған объекттердің тұлғалық дамуы мен қалыптасуына мақсатты бағдарланған саналы іс-әрекеттер аймағын зерттейді. Осыдан, педагогика өз нысаны ретінде тек өкілі (индивид) не оның психикасын қарастырмай (бұлар психология нысаны), оның дамуына байланысты педагогикалық-тәрбие құбылыстары жүйесін зерттеуге алады. Сондықтан да педагогика нысаны деп қоғамның мақсатты бағдарланған іс-әрекеттері үдерісінде дара адам дамуына себепкер болған болмыс құбылыстарын айтамыз. Бұл құбылыстар педагогика ғылымында тәлім (образование) атамасымен белгіленіп, педагогика шұғылданатын шынайы дүниенің бір бөлігін танытады.

Педагогика пәні. Тәлім, тәлімдену үдерісі тек педагогиканың ғана меншікті зерттеу аймағы емес, оның зерттеуімен философия, әлеуметтану, жантану, экономика және де басқа ғылымдар шұғылданады. Мысалы, экономист тәлім жүйесінде өндірілген «еңбек қорының» шынайы мүмкіндіктер деңгейін анықтай отырып, олардың дайындығына жұмсалатын қаржы мөлшерін белгілеуге тырысады.

Социолог өз міндетіне орай тәлім жүйесінде дайындықтан өткен адамдардың әлеуметтік ортаға икемдесу қабілеттері мен ғылыми-техникалық үдеріске және әлеуметтік өзгерістер жолында ықпал ету мүмкіндіктерін білгісі келеді.

Философ, өз кезегінде, ауқымдылау бағдарды негізге ала отырып, тәлім саласының жалпы міндеттері мен мақсаттары жөніңдегі сұрақтарға жауап іздестіреді: Тәлім-тәрбиенің бүгінгі жайы қалай? Ол келешекте қандай болмақ?

Психолог тәлімді педагогикалық үдеріс ретінде қарастыра отырып, оның психологиялық қырларына назар аударады.

Саясаткер қоғам дамуының нақты кезеңіндегі мемлекеттік тәлім саясатының тиімділік деңгейін тануға ұмтылады т. с. с.

Әлеуметгік құбылыс болған тәлімді зерттеудегі әртүрлі ғылымдардың қосқан үлесі, әлбетте, құнды да қажетті, бірақ олардың бәрі де адамның күнделікті өсу және даму үдерістерімен байланысқан тәлімнің мәндік астарын және сол даму үдерісіндегі педагог пен тәлімшы ықпалдастығы мен оған сәйкес жүйелік құрылымдарды назардан тыс қалдырады. Солай болуы заңды да, себебі аталған мәселелердің баршасы арнайы ғылым - педагогиканың зерттеу нысандары.

Осыдан, педагогиканың пәні арнайы әлеуметтік мекемелерде (институттарда) : отбасы, тәлім ұсыну және мәдени-тәрбие орындарында - мақсат бағдарлы ұйымдастырылған шынайы біртұтас педагогикалық үдеріс ретінде көрінетін жүйеленген ілім саласы. Бұл тұрғыдан педагогика әрбір адамның бүкіл өмір бойы дамуының кепілі және құралы болған педагогикалық үдерістің мәні мен мазмұнын, заңдары мен заңдылықтарын және оның бүгінгі бағыт-бағдары мен болашақ өркендеу жолын зерттеуші ғылым жүйесін аңдатады . Осы негізде педагогика тәлім-тәрбие үдерісінің ұйымдасу теориясы мен технологиясын, педагог іс-әрекетін (педагогикалық қызметті) және тәлімгерлердің әрқилы тәлім жұмыстарын жетілдірудің формалары мен әдістерін әрі олар арасындағы тәлім істері төңірегінде туындап отыратын ортақтасу, қарым-қатынас, ықпалдастық сара жолдары мен тәсілдерін нақтылап, ашып отырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.