Ғылым мен техника дамуының экологияға әсері

І. Кіріспе
1. Ғылыми.техникалық прогресс және экологиялық проблемалар.
ІІ. Негізгі бөлім
1) Қала экологиясы
2) Қоршаған ортаның ластануы
3) Қоршаған ортаның радиактивті заттармен ластануы
ІІІ. Қорытынды
Топырақтың ластануы.

Ғылым мен техниканың дамуы, қоғамдағы адам өмірінің жақсаруына өте үлкен әсерін тигізеді. Сол себептен, ғылым мен техниканың жетістікгері, адамзат қоғамы дамуының негізі болып табылады. Солай болса да, ғылыми техникалық революция, адамзат қоғамы мен табиғат арасындағы қарым-қатынастарды қиындататын күштерді дүниеге әкелді, ал олар, қоршаған ортаның бүлінуіне және ластануына әкеліп соқты. Қазіргі заманғы өндіріс қарқынының құрт дамуы, биосферада зиянды заттардың мөлшерінің көбеюіне, табиғи тепе-теңдіктің бұзылуына әкеліп, адамдардың денсаулығына үлкен қауіп төндіріп отыр.
Ғылымның өндіргіш күшке айналып, өндіріс орындарының жаңа техникамен жабдықталуы, өндіріс қарқыны одан әрі дамуы, жер қойнауынан пайдалы кен қазбаларын, шикізаттарды өндіру, оларды өңдеу - бәрі де, биосфера құрылымына, олардың химиялық кұрамына біршама дәрежеде әсер етеді.

1. Жақбаева А.Ж., Сайнова Ғ.Ә.
«Экология»
2. Жатқанбаев Ж.Ж.
«Экология негіздері»
3. Асқарова Ұ.Б.
«Экология және қоршаған ортаны қорғау»

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Ғылым мен техника дамуы

Ғылым мен техниканың дамуы, қоғамдағы адам өмірінің жақсаруына өте
үлкен әсерін тигізеді. Сол себептен, ғылым мен техниканың жетістікгері,
адамзат қоғамы дамуының негізі болып табылады. Солай болса да, ғылыми
техникалық революция, адамзат қоғамы мен табиғат арасындағы қарым-
қатынастарды қиындататын күштерді дүниеге әкелді, ал олар, қоршаған ортаның
бүлінуіне және ластануына әкеліп соқты. Қазіргі заманғы өндіріс қарқынының
құрт дамуы, биосферада зиянды заттардың мөлшерінің көбеюіне, табиғи тепе-
теңдіктің бұзылуына әкеліп, адамдардың денсаулығына үлкен қауіп төндіріп
отыр.
Ғылымның өндіргіш күшке айналып, өндіріс орындарының жаңа техникамен
жабдықталуы, өндіріс қарқыны одан әрі дамуы, жер қойнауынан пайдалы кен
қазбаларын, шикізаттарды өндіру, оларды өңдеу - бәрі де, биосфера
құрылымына, олардың химиялық кұрамына біршама дәрежеде әсер етеді.
Өндірістен босаған шайынды және сарқынды (сточные) сулар өзен-көл су
қоймаларының құрылымына орасан зор зардабын тигізіп отыр.
Қалдықсыз өңдеу жүйесінің жоқтығынан, өндірістің технологиялық
процесінің нашарлығынан, шикізатгарды толық пайдалана алмау нәтижесінде,
жылына 30 млрд. тоннадай енеркәсіп қалдықтары - атмосфера, гидросфера және
мезосфера жүйесіне келіп қосылады.
Керісінше, өнеркәсіптің қарқынын одан әрі жоғарылату -адам санының
өсуіне тікелей байланысты (3-кесте).
Біздің жыл санауымыздың басында, жер шарында шамамен алғанда - 230
миллион адам, бір мыңыншы жылдардың аяғында — 275 миллион, 1850 жылы - 1
миллиард, 1900 жылы — 1,6 млрд., болса, адам саны 1930 жылы - 2
миллиардқа, 1976 жылы - 4 миллиардка, 1987 жылы - 5 миллиардқа, XX ғасыр
соңында бұл көрсеткіш - 6 миллиардқа жетті. Бұл қарқын арта тұепек. Соған
сәйкес, халықгы азық-түлікпен, тіршілікке қажетті бұйымдармен қамтамасыз
ету деңгейі де жоғарылайды. Бұл проблемаларды шешу - табиғы қорлорды
тиімді пайдалану, қоршаған ортаға қамқор көзқарастарды қалыптастыру арқылы
ғаңа мүмкін болмақ. Өзін құтқару үшін, адамзат, энергетикалық және басқа
да, қолда бар мүмкіндіктерін сараптар кез жетті.
Қазіргі кезде, өндіріс орыңдары атмосфераға өте көп мөлшерде шаң-
тозаңдар мен әртурлі зиянды қоспаларды шығарып тастап жүр. Мысалы, адамзат
іс-әрекеті нәтижесінде атмосфераға жылына 150 млн. т. күкірт тотыга ұшып
шығуда; оның 15 млн. тоннасы ғана әр түрлі қондырғыларда ұсталынып, одан
күкірт қышқылы алынады. Қоршаған ортаны улауда зияны мол бұл газдың
көпшілігі, жылу электр станцияларынан және тусті металлургия өндірісгерінен
бөлінеді. Ғылыми білім ғылыми қиындықтары мен қайшылықтары мол ізденістің,
шығармашылық іс-әрекеттін барысында туындап, жинақталып, жүйеленеді. Ол
таным процесінің мақсаты әрі күрделі нәтижссі болып табылады.
Ғылыми таным мен ғылымның пайда болуына әлеуметтік және логикалық
факторлар да әсер етті. Практикалық қызмет, қоғамдық қатынастар, қоғамдық
еңбек бөлісінің өндірістік, техникалық талаптары — әлеуметтік ғылымдардың
өмірге келуіне түрткі болған факторға, ал ғылыми таным дамуының ішкі
логикасының қажеттері — логикалық ғылымдарды талап ететін факторға жатады.
Ғылымның әлеуметтік мәнін, негізгі ерекшеліктері мен заңдылықтарын
ашуда әлеуметтік және логикалық факторлардың бірлігі қажет. Осы тұрғыдан
алғанда ғылым дегеніміз қоғамдық-тарихи практика дамуының белгілі бір
сатысында пайда болатын айрықша әлеуметтік институт, адамның танымдық
қызметінің ерекше формасы, адамзат мәдениетінің бір саласы.
Ғылыми танымдағы негізгі мақсат - толық емес, дәл емес білімнің
толығырақ, дәлірек білімге айналуы, жаңа теорияны жасау мен дамыту, ескі
теориядан жана теорияга көтерілу, яғни ғылыми таным - қайшылықты, күрделі
әлеуметтік процесс.
Ғылыми танымның методологиясы - адамның танымдық және практикалық
қызметінің әдістері мен тәсілдері туралы теориялық ілім. Әдіс дегеніміз
таным туралы тарауда айтылғандай, танымдық немесе практикалық мәселелерді
шешудің амалы. Егер теория белгілі бір заттық саланы түсіндіруге, не оның
заңдылықтарын ашуға бағытталған болса, әдіс адамның танымдық және
практикалық әс-әрекетінде реттеушілік қызмет атқарады. Кез келген әдіс
ғылыми теорияға негізделген, сондықтан ғылыми әдістің қалыптасуында теория
елеулі рөл атқарады және оның қажетті шарты болып табылады.
Эмпириялық және теориялық ғылыми танымның негізгі формаларын, сондай-
ақ ғылыми білімнің құрылымдық компонентері мен деңгейлерін сипаттайтын
категориялар. Ғылыми таным эмпирикалық және теориялық зерттеулерге
бөлінеді, өзіндік ерекшеліктері мен әдістері бар. Эмпирикалық зерттеу
тікелей объектіге бағытталған және бақылау мен тәжірибе деректеріне
сүйенеді, таным объектісінің қасиеттері мен қырлары сезімдік қабілет
тұрғысынан қабылданады. Теориялық зерттеу ғылымның түсінік аппаратын
жетілдірумен және дамытумен байланысты және объективті ақиқаттың нақты
байланыстары мен заңдылықтары тұрғысынан алғанда оны жан-жақты танып білуге
бағытталған. Зерттеудің екі түрі де бір-бірімен табиғи байланыста және
бірін-бірі ғылыми танымның біртұтас құрылымында деп біледі. Эмпирикалық
зерттеу бақылау мен тәжірибенің жаңа деректерін анықтай отырып теориялық
зерттеудің дамуына жәрдемдеседі, оның алдына жаңа міндеттер қояды. Екніші
теориялық зерттеу ғылымның мазмұнын байыта, оған нақты сипат бере отырып,
фактілерді түсіндіру мен көріп білудің жаңа перспективаларын ашады. Ғылым
эмпирикалық деректермен байы отырып дамиды. Өмірде ғана көрінетін
қозғалысты шын мәтіндегі ішкі қозғалысқа айналдыруды көздеген ғылым
міндетін эмпирикалдік таныммен тығыз байланысты теориялық, ойлау жүйесі
шешеді.
Эмпиризм мен рационализм арасындағы негізгі қайшылық білімнің шығу
тегі туралы немесе көзі туралы мәселеде емес, кейбір рационалистер бұдан
бұрын сезім түйігінде болмаған нәрсе ой санада болмайтынымен келіседі.
Кейбір импуриктер рационализмнің ықпалымен тәжірибе білімге қажетті жеке
жалпыға бірдей маңыз бере алмайды деген тұжырымға келді.
Эмпирикалық білім тек сезімдік таныммен шектелмейді, ол ойлаумен де
қолданылады. Эмпирикалық білімге техникалық көсеткішін немесе қыңырын, ол
мен көрмейтін заттың қалпы туралы. Ақпарат береді, басқаш айтсақ,
эмпирикалық білімнің деңгейі әртүрлі техникалық қолдануымен байланысты, ол
бақылауды ұйғарады, хаттаманы жүргізу, іс қағаздарды қолдануы. Мысалы,
тарихшы архивпен және басқа да негіздерді қолданады. Эмпирикалық білім
сезімдік танымнан жоғары деңгей болып табылады.
Ғылыми танымның эмпирикалық деңгейінде қолданылатын ең қарапайым әдіс
–бақылау деп аталады. Оның мәні-зерттеу объектісін белгілі бір мерзім
аралығында нысаналы ұйымдасқан түрде жүйелі бақылай отырып, ондағы
өзгерістерді қадағалау.
Кейінгі жылдары болат, шойын, цемент т.б. затгардың орнына синтетикалық
материалдар қолданылып жүр. Синтетикалық заттардың, қоршаған ортаны
бүлдірудегі орны бір бөлек. Олар шірімейді, сол себептен табига
ортаны (суды, топырақгы) пәрмеңді түрде ластап отырады.
Ғалымдардың болжауынша, егер қажетті шаралар дер кезінде қолданылмаса,
50 жылдан соң казіргі карқыңдағы өндіріс нәтижесінде темір тотығының
топырақгағы және судағы мөлшері екі есе, ал мырыш пен қорғасындікі 10 есе,
сынап, кадмий, стронций 100 есе, ал мышьяк - 250 есе көбейеді екен. Бұл
элементтердің және олардың қосылыстарының, биосфераның белгілі бір
бөлігінде көп мөлшерде жинақталуы, адамзат үшін қандай теріс өзгерістер
туғызатынын болжау қиын емес.
Қалалардың саны мен олардың тұрғындары тез өсүіне байланысты, экологиялық
жүйеге түсетін ауыртпалық үнемі күшейіп келеді. "urbs" латынша қала деген
сөз ертеден белгілі болғанымен, "Урбанизм" немесе "урбанизаиия" түсінігі
соңғы жылдары жиі қолдана бастады.
Халықтың қалада тұруға ұмтылуы, қаладағы тұрмысты ұнатуы урбанизация
процесінің күшеюіне алып келді. Қазакстан республикасы да, дүниежүзілік
урбанизация әсерінен тысқары қалған жоқ. Әсіресе, өнеркәсіп және қатынас
кәсіпорындарын көптеп салу меи тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде,
қала саны, оның ішінде ірі қалалар саны тез өсті. Олардың тұрғындары, 45
жылда 5 еседен артық өсіп, халықтың басым көпшілігі қалада тұратын болды.
Болжам бойынша, қалалар саны жақын арада көп өзгере қоймайды, ал қаладағы
тұрғындар саны көп артуы ықтимал. Қала халқының тығыздығы, әсіресе Алматы,
Қарағанды, Шымкент қалаларында бір шаршы километрге 200-ден аса адамнан
келіп, экологиялық жағдайдың үнемі нашарлауына себеп болуды.
Дүние жүзінде 1850 жылы, халқының саны миллионнан астам 4 қала болса,
1920 жылы олардың саны 25-ке өсті; 1950 жылы олардың саны 90-ға, 1960 жылы
140-ка, 1970 жылы 160-қа жетті.
Қазақстан Республикасы 2717 мың шаршы км территорияны иемденіп жатыр.
Қазақстанда - 14 облыс, 84 қала және 210 - дай қала типтес елді мекендер
бар.
Ластану ұғымына, карастырылып отырған ортаға тән емес сипаттағы -
физикалық, химиялық және биологаялық заттардың қосылуы немесе ұзақ жылдар
бойы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.