Риккетсиялар,хламидиялар, микоплазмалар морфологиясы мен құрылысы
Кіріспе
Негізгі бөлім
1 «Риккетсиялар,хламидиялар, микоплазмалар морфологиясы мен құрылысы»
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Негізгі бөлім
1 «Риккетсиялар,хламидиялар, микоплазмалар морфологиясы мен құрылысы»
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Риккетсиялар - ұсақ, полиморфты, грам тәріздес бактериялар (0,3-2,0 мкм), облигаттық (міндетті түрде) жасушаішілік паразиттер. Оның құрамы ДНҚ;РНҚ, протеин және 40% -ға дейін липидтен тұрады. Цитоплазмада бинарлық бөліну арқылы, ал кей жағдайларда жұқтырылған жасуша ядросында көбейеді. Пішіні мен көлемі жағынан бактерияларға, ал өсінділік және биологиялық қасиеттері жағынан вирустарға ұқсас болып келеді. Егесі болып табылатын буынаяқтыларда (бит, бүрге, кенелерле) тіршілік етеді. Қоздырғыштарының біреуін ашқан американдық ғалым Х. Т. Риккетстің атымен аталған (жартасты таулардың таңбалы қызбасы). Риккетсиялардың пішіні мен көлемі өсу жағдайларына байланысты өзгеріп отыруы да мүмкін (бұрыс пішінді жасушалар, жіпше тәріздес). Оларың құрылымы грам-теріс бактериялардың құрылымынан ерекшеленбейді. Риккетсиялар егесінің метаболизміне тәуелсіш болады, бірақ кюбею кезінде егесінен макроэргетикалық қосылыстарды алуы мүмкін. Жағындылар мен тіндерде оларды Романовский-Гимза, Маккиавелло-Здроводский әдістерімен бояйды (риккетсиялар қызыл түсті, жасушалар көк түске боялады).Риккетсия жасушалары полиморфты:
кокк пішінді, овоидты-эллипсоидты, диаметрі 0,2 - 0,5 мкм, гомогенді - дәнді, осы пішінде иесінің жасуша ішінде жиі кездеседі, бұл пішін қоздырғыштың жедел жасуша іші көбейгенін көрсетеді;
кокк пішінді, овоидты-эллипсоидты, диаметрі 0,2 - 0,5 мкм, гомогенді - дәнді, осы пішінде иесінің жасуша ішінде жиі кездеседі, бұл пішін қоздырғыштың жедел жасуша іші көбейгенін көрсетеді;
1. А.Бұлашев,Ө.Таубаев, Ж,Сұраншиев, К. Мырзабаев, «Микробиология. Астана-2014ж.
2. Интернет желісі
2. Интернет желісі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.
СӨЖ
Тақырыбы : Риккетсиялар,хламидиялар, микоплазмалар морфологиясы мен құрылысы
Орындаған :Әскербек Г .
Тобы : ВС - 403.
Тексерген : Зайнеттинова Д.Б.
.
Семей 2016
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
Риккетсиялар,хламидиялар, микоплазмалар морфологиясы мен құрылысы
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Бізді қоршаған ортаның барлығы микроорганизмдерге толы. Олар табиғатта өте кең тараған. Осы тіршілік ортасы болмаса онда жер жүзі құрып кетер еді.Мироорганизмдердің пайдалы және зиянды жақтары болады. Микроорганизмдер көптеген аурулар туғызуы мүмкін. Мысалы ретінде Риккетсиялар,хламидия, микоплазмалар бұлар бактерия болып табылады. Көзге көрінбейтін болсада олардың өздерінің морфологиялық, физиологиялық құрылысында өзгешеліктері бар. Сонымен қатар олар тірі организмге түссе түрліше ауруға әкеліп соқтырады.
Риккетсиялардың морфологиясы мен құрылысы
Риккетсиялар - ұсақ, полиморфты, грам тәріздес бактериялар (0,3-2,0 мкм), облигаттық (міндетті түрде) жасушаішілік паразиттер. Оның құрамы ДНҚ;РНҚ, протеин және 40% -ға дейін липидтен тұрады. Цитоплазмада бинарлық бөліну арқылы, ал кей жағдайларда жұқтырылған жасуша ядросында көбейеді. Пішіні мен көлемі жағынан бактерияларға, ал өсінділік және биологиялық қасиеттері жағынан вирустарға ұқсас болып келеді. Егесі болып табылатын буынаяқтыларда (бит, бүрге, кенелерле) тіршілік етеді. Қоздырғыштарының біреуін ашқан американдық ғалым Х. Т. Риккетстің атымен аталған (жартасты таулардың таңбалы қызбасы). Риккетсиялардың пішіні мен көлемі өсу жағдайларына байланысты өзгеріп отыруы да мүмкін (бұрыс пішінді жасушалар, жіпше тәріздес). Оларың құрылымы грам-теріс бактериялардың құрылымынан ерекшеленбейді. Риккетсиялар егесінің метаболизміне тәуелсіш болады, бірақ кюбею кезінде егесінен макроэргетикалық қосылыстарды алуы мүмкін. Жағындылар мен тіндерде оларды Романовский-Гимза, Маккиавелло-Здроводский әдістерімен бояйды (риккетсиялар қызыл түсті, жасушалар көк түске боялады).Риккетсия жасушалары полиморфты:
кокк пішінді, овоидты-эллипсоидты, диаметрі 0,2 - 0,5 мкм, гомогенді - дәнді, осы пішінде иесінің жасуша ішінде жиі кездеседі, бұл пішін қоздырғыштың жедел жасуша іші көбейгенін көрсетеді;
таяқша пішінді - ұзындығы 1-4 мкм, протоплазмасы нашар боялатын, екі шетінде бір дәннен орналасқан, қоздырғыштың интенсивті көбеюімен сипатталады;
жіптәрізді немесе мицелиальды - ұзындығы 10 - 40 мкм нашар боялатын көп дәнді протоплазмамен, инфекцияның басталумен сипатталады;
ұзынша таяқшалар - 0,5 х 3 - 4 мкм, екі ұшында 2 - 4 жұп дәндері (үлкендігі 20 - 70 нм) бар, баяу көбеюмен сипатталады.
Адамдарда риккетсиялар эпидемиялық бөрітпе сүзек, кене риккетсиозын, жартасты таулардың таңбалы қызбасын және де басқа раккетсиоздарды қоздырады.
Капсула мен спора түзбейді, қозғалмайды, жасанды қоректік орталарда өспейді. Олар тек жасуша ішінде, тауық эмбриондарында, ұлпа өсінділерінде көбейеді. Риккетсиялар +66 С температурада бейтараптандырылатын, бірақ вакуумде кептірілген жағдайда және минус 50-70 С температурада ұзақ сақталатын термобильді токсин түзеді.
Хламидиялардың морфологиясы мен құрылысы.
Хламидиялар - облигаттық жасушаішілік кокктәріздес грам-теріс (кейде грам-вариабельді) бактерияларға жатады. Хламидиялар тек қана тірі жасушаларда көбейеді: оларды энергетикалық паразиттер ретінде қарастырады; олар аденозинтрифосфат (АТФ) және гуанозинтрифосфат (ГТФ) түзбейді. Жасушадан тыс хламидиялар сфера пішінді (0,3 мкм), зат алмасуы белсендірілмеген, элементарлы денешіктер деп аталады. Элементарлы денешіктердің жасуша қабырғасында сыртқы мембрананың негізгі ақуызы және цистейн қаныққан ақуыз болады. Хламидиялардың геномында ішек таяқшасының геномына қарағанда 4 есе кем генетикалық ақпарат болады.
Эпителиалдық жасушаға элементарлы денешіктер жасушаішілік вакуоль түзетін эндоцитоз арқылы енеді. Жасуша ішінде олар үлкейіп, бөлінетін ретикулярлы денешіктерге айналып, вакуольдарда (қосындылар) жинақталады. Ретикулярлы денешіктер элементарлы денешіктерге айналыпғ экзоцитоз немесе жасушаны ерітіп сыртқы шығады. Жасушадан шыққан элементарлы денешіктер жаңа айнлымға түсіп, келесі жасушаларды зақымдайды. Адамдарда хламидиялар (басыр-трахома, конъюктивит), несеп-жыныс жолдарын, өкпені зақымдайды.
Микоплазмалардың морфологиясы мен құрылысы.
Микоплазмалар - тек қана цитоплазматикалық мембранамен қоршалған, ұсақ бактериялар (0,15-1,0 мкм). Олар Mollicutes класына жатады, құрамында стеролдар болады. Жасуша қабырғасы болмағандықтан микоплазмалар остосқа жоғары сезімтал. Пішіні әртүрлі: кокк, жіпге, колба тәріздес бола береді. Бұл пішіндерді микоплазмалардың таза дақылдарын фазалы-контрастты микроскоппен қарағанда ажыратуға болады. Тығыз қоректік ортада микоплазмалар қуырған жұмыртқаға ұқсас колониялар түзеді: орталық бөлімі мөлдір емес қоректік ортаға батып, ал шеттері шеңбер тәрізденіп жатады.Микоплазмалардың сапрофитті және адамдар,жануарлар мен өсімдіктерді ауруға шалдықтыратын түрлері кездеседі. Жасушасында екі нуклеин қышқылы (ДНҚ,РНҚ), рибосома және басқа да компоненттер кездеседі. 10--20% -ды жылқы қан сарысуы қосылған тығыз қоректік ортада өседі. Олардың колониялары ұсақ, ортасы томпайған, қуырылған жұмыртқаға ұқсас болады. Патогенді микоплазмалардың нағыз өкілінің бірі ірі қара малдардың плевропневмония қлздырғышы олып табылады.
Адамдарда микоплазмалар атипті пневмония қолдырады, несеп-жыныс жолдарын зақымдайды. Сонымен қатар микоплазмалар жануарлар мен өсімдіктердің де ауруларын қоздырады. Патогенді емес түрлері де кеңінен
таралған.
Қорытынды
Микроорганизмдер ол тіршіліктің көзі депте айтсақ болады. Себебі олардың зиянымен қатар пайдалы жақтары да бар. Олар көзге көрінбейтін, тек арнайы құралдар арқылы көретін кішкентай бөлшек. Сондай бола турса да олардің пішіндеріне, құрылыстарында өзгешеліктері бар. Ауру туғызса олардың белгілі бір аумаққа зиян келтіріп, ауруға шалдықтырады. Сондықтан біз ең бірінші тазалықты, жеке басымыздың гигиенасын сақтауымыз керек.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
А.Бұлашев,Ө.Таубаев, Ж,Сұраншиев, К. Мырзабаев, Микробиология. Астана-2014ж.
Интернет желісі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.
СӨЖ
Тақырыбы : БАКТЕРИЯ КЛЕТКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ.
Орындаған : Әскербек Г.
Тобы : ВС - 403.
Тексерген : Зайнеттинова Д.Б.
Семей 2016
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
БАКТЕРИЯ КЛЕТКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Бактерия бұл тіршіліктің бір бөлігі. Яғни тіршіліктің өзі бактериялармен тығыз байланысты. Себебі осы бактериялардың зиянымен қатар пайдалы жағыныңда болатын айта кеткен жөн. Бактериялар көзге көрінбейді. Оларды тек микроскоптың көмегімен ғана көре аламыз. Мысалы бактерияның құрылысы тұрақты және тұрақты емес құрылымдардан тұрады. Осы құрылымдары арқылы тіршілік етуіне ықпал жасайды.
БАКТЕРИЯ КЛЕТКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ.
Құрылысы жағынан алғанда бактерия клеткасы қарапайым деуге болады. Бірақ оның құрылысының көптеген сыры әлі күнге дейін толық зерттеліп біткен жоқ. Бұған басты себеп олардың өте ұсақтығы және қоректену, тіршілік ету жағдайларына байланысты, тез өзгеріп отыратындығында. Сондықтан бактерия клеткаларын зерттегенде, оның тіршілік ету жағдайларының біршама бірдей және тұрақты болуын қатаң сақтаған жөн. Барлық бактерия клетка қабықшасынан, цитоплазмалық мембранадан және цитоплазмадан тұратыны анықталды. Цитоплазмада нуклеотидтер, мезосомдар, рибосомдар және зат алмасу процесі кезінде түзілетін түрліше заттар болады..
Клетка қабығы өте маңызды қызмет атқаратын күрделі құрылысты органоид. Ол шырышты заттардын тұрады. Бұл шырыш қабықша клетканың негізгі бөлігіне жатпайды. Кейде клеткаға өте төменгі немесе жоғары температура әсер еткенде пайда болады да, клетканы құрғап қалудан және басқа да зиянды заттардың әрекетінен қорғайды. Қанты мол ортада шырыш қабықшалар қалыңдап, клетка сыртында капсула түзеді.
Капсула негізінен полисахарид пен полипептидтен тұрады. Кейде оларда май заттары да табылып қалады. Осындай шырыш қабықшаның көбеюінен барып зооглея түзіледі. Сүт өнеркәсібінде мұндай жағдай пайда болса, сүт тағамдары тез арада бұзылып кетеді. Мұндай шырыш қабық азот бактерияларда да түзіледі.Клетка қабықшасын түрлі химиялық заттармен, ферментпен және ультрадыбыспен бұзуға болады. Сонда цитоплазмалық мембранамен қоршаған цитоплазманың пішіні шар тәрізді болып көрінеді. Сонымен клетка қабықшасы оның белгілі бір пішінін, ұстап тұрады және оны қолайсыз жағдайлардан аман сақтайды.
Клетка қабықшасы жалпы клетка құрақ затының 20 процентіне тең. Бактерия клеткасының әр түрлі бояуларды сіңіріп, боялуының өзі де осы клетка қабықшасына байланысты. Сонда боялған клеткаларды Грам- оң, ал боялмағандарын Грам- теріс деп атайды. Бұл 1884 жылы Дания оқымыстысы Грам ұсынған тәсіл. Клетка қабықшасында бояуды сіңіріп, ұстап тұратын зат - глюкопептид - муреин (ацети-глюкон).
Клетка қабықшасына іргелес цитоплазмалық мембрана орналасқан. Ол липидтердің екі қабатынан тұрады. Бұл қабаттың беттері ерекше белокпен қапталған. Мембрана клетка құрғақ затының 8-15 процентін алады. Сөйтіп ол клеткаға заттардың түсуін бақылайды, осмостық қысымды реттейді. Мембраның ойысуынан барып мезосома деп аталатын ерекше дене сонда клетканың құрғақ заты мен ферменттер орналасады. Бактерия клеткаларының қабықшасы полисахаридтер мен май тектес - липоидтардан тұрады. Кейбір бактериялар қабықшасында хитин деп аталатын азотты зат кездеседі.
Сыртқы мембрана, липополисахаридтерден, фосфолипидтерден және ақуыздардан құралған, мозаикалы құрылым. Оның ішкі қабаты фосфолипидтерден, ал сыртқы қабаты липополисахаридтен (ЛПС) тұрады. Міне сондықтан, сыртқы мембрана ассиметриялы болады. Сыртқы қабаттың ЛПС-ді үш фрагменттен құралады:
А липиді - консервативті құрылым, грам-теріс бактерияларда бірдей;
Ядролар, немесе өзектік, коралық бөлім (лат. сore - ядро), консервативті олигосахаридті құрылымға қатысты;
Полисахаридтің жоғары вариабельді О-спецификалық тізбегі, қайталанып отыратын ұқсас олигосахаридтік реттіліктерден құралған.
Цитоплазма - химиялық құрамы күрделі, түссіз, қоймалжын зат. Оның құрамында белок, май, су, түрлі минерал заттар және ферменттер болады. Жас бактериялар клеткасында цитоплазма бүкіл клетканы алып жатады. Ал өскен клеткаларда қуыстар - вакуолялар көбірек түзіледі. Бактериялар цитоплазмасында басқа да заттар бар : олар гранулиза, гликоген, волшин, күкірт т.б. Бұлардың ішінде гранулиза мен гликоген азотсыз заттар. Олар ыдыраған кезде түрлі қанттарға айналады. Ал волшин азотты зат. Егер қоректік ортада органикалық азот көзі (аспарагин, пептон) мен фосфор қышқылы тұздары мол болса, онда бактерия клеткасында валшин біраз мөлшерде жиналады. Бактериялар клеткасында май да біраз мөлшерде кездеседі, ол клетка құрғақ затының 35-50 % алады.
Кейбір бактериялар клеткасында күкірт те болады. Тамшы түрінде кездесетін күкірт - клетканың қор заты болып есептеледі. Бактерия цитоплазмасында жоғары сатыдағы өсімдіктер клеткаларында кездесетін амин қышқылдарының барлығы дерлік бар. Осымен қатар онда рибонуклеин (РНҚ) және дезоксирибонуклеин (ДНҚ) қышқылдары болады. Рибонуклеин қышқылы цитоплазмадағы митохондрийде орналасады. Цитоплазманың ең маңызды қасиеті, онда белок синтезі жүреді. Бұл негізінен амин қышқылдары мен фосфор қышқылының қатысуымен рибосомаларда жүреді. Ал мезосомаларда заттардың тотығуына қажетті энергияға бай аденозин - ушфосфор қышқылының (АТФ) синтезі жүреді.
Нуклеоид - бактериялардағы ядро эквиваленті. Ол бактерияның орталық аймағында орналасқан, шумақ сияқтанып тығыздалған, екі жіпшелі ДНҚ болып табылады. Бактерия ядросында эукариоттардыкімен салыстырғанда, ядро қабықшасы, ядрошықтар мен негізгі ақуыздар (гистондар) болмайды. Қалыпты жағдайда, бактерия жасушасы тұйықталған сақина күйіндегі ДНҚ молекуласы болып келеді. Бөліну бұзылыстары кезінде 4 немесе одан да көп хромосомалар боуы мүмкін. Нуклеоидты арнайы бояу әдістерімен бояп, жарықтық микроскоппен қараған кезде көруге болады. Ол: Фельген немесе Романовский-Гимзе әдістері. Бактерияның ультражұқа кесінділерінде нуклеоид фибриллярлы, жіпше тәрізді құрылымды ДНҚ-лы бар ақшыл түсті, белгілі бір жерлерімен цитоплазматикалық мембранамен немесе мезосомамен бірлесіп жатқан, хромосоманың репликациясына қатысатын аумақтар болып көрінеді.
Бір хромосомамен берілген нуклеоидтан басқа бактерия жасушасында хромосомадан тыс, ковалентті тұйықталған ДНҚ сақиналары болып табылатын, тұқымқуалаушылық факторлары - плазмидалар болады.
Споралар - жасуша қабырғасының құрылымы грам-оң бактериялар сияқты, тыныштық жағдайдағы бактериялардың өзгеше формасы.
Споралар бактерияның тіршілік етуіне қолайсыз жағдайлар (құрғату, қоректік заттар жетіспеушілігі және т.б.) туған кезде түзіледі. Бактерия жасушасының ішінде бір спора (эндоспора) түзіледі. Спораның түзілуі саңырауқұлақтардағыдай көбею тәсілі емес, бұл - түрдің сақталуына ғана көмектеседі.
Спора түзуші Bacillus туыстастығының бактерияларында спора диаметрі жасуша мөлшерінен аспайды, оларды бациллалар деп атайды. Спора көлемі жасуша мөлшерінен үлкен болып келетін бактериялардың пішіні ұршыққа ұқсас болып келеді, оларды клостридиялар деп атайды, мысалы, Clostridium туыстастығына жататын бактериялар. Споралар қышқылға төзімді, сондықтан Ауеско (Ожешко) немесе Циль-Нильсен әдісімен қызыл түске, ал вегетативті жасуша көк түске боялады.
Жіпшелер микробтардың қозғалыс мүшесі болып табылады. Олардың ұзындығы әртүрлі болып келеді, ал диаметрі 10-13 нм аралығында болады. Жіпшеде филамент (жіпше денесі), ілмек және базальды денесі болады. Жасушаға жіпшелер күрделі құрылымнан тұратын базальды денесі арқылы жалғасып тұрады. Жіпше негізінде сақиналары болады. Төменгі жағындағы сақиналары арқылы базальды денелері цитоплазмалық мембранаға бекітіледі.
Таяқша тәрізді микроорганизмдердің қозғалыс мүшелері - жіпшелер микроб жасушасының бетінде әр түрлі позицияда орналасады. Жіпшелердің орналасуына байланысты бактериялар төрт топқа бөлінеді: монотрихтер - бір ғана жіпшесі бар бактериялар; перитрихтар - жіпшелер бактерия беткейін түгел жаба орналасады; лофотрихтер - таяқшаның бір ұшында бір шоқ жіпшелері орналасқан; амфитрихтер - полярлы орналасқан жіпшелері бар бактериялар. Монотрихтер мен лофотрихтер үдемелі қозғалыспен жылжиды.
Ворсинкалар (фимбрилер, пилилер) - микроб жасушасының беткейінде орналасқан өте ұсақ жіпше тәрізді құрылым. Пішіні цилиндр тәрізді, ішкі диаметрі -2нм, қабырғасының қалыңдығы -3нм, ұзындығы 0,3 мкм және одан ұзындау келеді. Ворсинкалар гидрофобты протеиннен (пилин) тұрады, адгезивтік қасиетті иемденген. Олар жиырылып, микробты донор немесе реципиент жасушаларының беткейіне жақындата алады. Кейбір ворсинкалары (жыныстық пилилері) арқылы генетикалық материалдар донор жасушасына тасымалдайды. Ворсинкалар микробтардың қозғалыс қызметін атқарады.
Қорытынды
Бактериялар құрылымы біз ойлағаннан күрделірек. Ол бірнеше құрылымдардан тұрады және ол құрылымдардың өзінің белгілі бір атқаратын қызметтері болады. Олар бактериялардың тіршілік етуіне ықпал жасайды. Бактерия негізгі тіршілік көзі. Біз олардан сақтануымыз керек. Себебі көптеген ауруларға шалдығуымыз мүмкін.Сондықтан тазалықты сақтаған жөн.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
А.Бұлашев,Ө.Таубаев, Ж,Сұраншиев, К. Мырзабаев, Микробиология. Астана-2014ж.
Интернет желісі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.
СӨЖ
Тақырыбы : Азот қосылыстарын өзгерту
Орындаған :Әскербек Г
Тобы : ВС - 403.
Тексерген : Зайнеттинова Д.Б.
Семей 2016
ЖОСПАР
Азот жайлы түсінік
Атмосферадағы молекула күйіндегі азотты сіңіру
Протеиндердің аммониландырылуы (шіруі).
Нитрлендіру
Денитрлендіру
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Азот қосылыстарын өзгерту
Азот барлық жан иелерінің протеиндері молекулаларының құрамына енетін маңызды элемент. Жер бетінде газ түріндеі азоттың қоры өте зор . Алада, өсімдіктерге де, жануарларға да мұндай азот қол жетімді емес , өйткені өсімдіктер азотты тек минералдық қоспалардан ғана ала алады, ал жануарлар үшін аталмыш элементтің көзі органикалық заттар болып табылады.Табиғатта ауадағы азотты сіңіріп, оның негізінде құрамында азотты бар әртүрлі органикалық заттарды түзуге қабілетті белгілі бір микроорганизмдердің тобы тіршілік етеді. Олардың көмегімен азотты заттардың өзгеріске ұшырауында төрт кезеңді ажыратуға болады: атмосферадағы молекула күйіндегі азотты сіңіру; протеиндердің аммониландырылуы (шіруі); нитрлендіру және денитрлендіру.
Атмосферадағы молекула күйіндегі азотты сіңіру. Азот сіңіруші бактериялар топырақтың құнарлығын арттыруда маңызды рөл атқарады.Табиғатта аталмыш бактериялардың екі тобы белгілі: еркін тіршілік ететіндер және өсімдіктермен бірге симбиотикалық қарым-қатынаста болып , олардың түйнектерінде өсіп өнетіндер.Микроорганизмдердің бірінші тобының өкілдері ретінде Azotobacter chooccum,Clostridium pasterianum, Pseudomonas fluorescens айтуға болады. Белсенді азот сіңірушілер қатарында табиғатта кең тараған цианобактериялар (көк жасыл балдырлар) мен саңырауқұлақтар да бар. Azotobacter-лер жас өсіндіде Грам бойынша оң боялатын, жылжымалы, қатаң аэробты ірі таяқшалар, ал ескілерінде ортақ капсуламен қоршалған, дөңгелек пішінділері көбірек болатын микроорганизмдер.Олардың көмегімен бір жыл ішінде көлемі 1 гектар жерге жерге 50кг дейін азот сіңіріледі.Сонымен қатар азотобактерлер өсімдіктердің өнімділігін арттыратын басқа да биологиялық белсенді заттарды, атап айтсақ дәрумендерді,никотин және пантен қышқылдарын , гиббереллинді, гетероауксинді қоршаған ортаға бөліп шығырады. Басқа микроорганизмдерге қарағанда Azotobacter- лер ылғалды жақсы көреді.Жаз айларында құрғақ топырақта бірдей мөлшерде кездесе бермейді. Оларды әдетте қышықылдығы төмен , күлгіндігі нашар, әктелген және қарашірікті карбонатты топырақтардан жеңіл бөліп алуға болады. Pseudomonas fiuorescens- грам теріс ,жылжымалы, аэробты таяқша.Clostridium pasteurianum - грам оң , жылжымалы , полиморфты спора түзетін анаэробтар.Топырақтар олар аэробты микроорганизмдермен симбиозда тіршілік етеді. Бұл клостридиялардың күріш алқабын азотпен байытуда маңызы ерекше. Олар әсіресе спора түзуге кезінде күшті сіңіреді. Ауадан азотты сіңіруге қажетті энергияны май қышқылы ашу процесінен алады. Бұл процесс қоректік ортада азот аз болғанда жүреді. Ал аммиак тұздары жеткілікті болғанда клостридиялар молекулалық азотты нашар сіңіреді. Табиғатта азотобактерлер болмайтын топырақта аталмыш клостридия жиі кездеседі. Түйнек микроорганизмдері тобына Rhizobium тұқымына жататын бактериялар енеді. Олар грам-теріс, спора түзбейтін ,жылжымалы таяқшалар (монотрихтар және перитрихтар). Әр -бір бұршақ тұқымдас өсімдіктің өзіне тән түйнек бактериялар болады. Ризобиумдар эритрозинмен және метил көгімен жақсы боялады. Ескірген өсінділер олар жылу қасиетін жоғалтып, тармақталған пішінінде (бактероидтар түрінде) кездеседі. Кейіннен бактероидтар ұсақталып, дөңгелек пішінді жасушалар түзіп сонан соң қайтадан таяқша тәріздес микробтарға айналады. Түйнек микроорганиздері бұршақ тұқымдас өсімдіктердің тамырларына енгеннен соң түйнектер түзіп,ауадағы азотты сіңіре бастайды. Түйнектерде бактероидтар пайда болуымен ауадан азотты сіңіру процесі қарқын ала бастайды. Осылайша бактериялар мен өсімдіктер арасында симбиоз, яғни селбестік тіршілік ету құбылысы орнығады: біріншілері өсімдіктер синтездеген органикалық заттарды тұтынса, екіншілері түйнектерден азоттың байланысқан қосылыстарын алады. Байланысқан азоттың бір бөлігін бактериялардың өзі тұтынады. Атмосфра азотын сіңіру үшін түйнек бактерияларына көміртегінің қосылыстары (мальтоза,галактоза,глюкоза,рафиноз а, левулеза) қажет. Одан қалды, ризобиумдар спирт және басқа органикалық заттарды пайдалана алады. Түйнек бактериялары ауадан азотты азотты аталмыш заттарды тотықтыра отыра сіңіреді. Түйнек бактерияларының жекеленген бұршақ тұқымдастарына (айталық,сиыржоңышқасына; сояға; беде мен жоңышқаға; ноқат пен арахиске; бөрібұршаққа және т.б) тән өзіндік түрлері бар. Өңделген топырақтағы түйнек бактериялары оңтайлы температура мен ылғалдықта бір жыл ішінде оның 1 гектарына атмосферадан 200 кг дейін азотты сіңіріп, алқаптың құнарлығын біршама арттыра алады.
Азот сіңірудің бірінші тұрақты өнімі - аммиак. Ол инертті азот пен сутегінің нитрогенеза ферментінің көмегімен қосылуы негізінде пайда болады. Нитрогенеза екі түрлі протеиннен тұратын ферменттік кешен. Олрдың біреуінің құрамына молибден және темір, ал екіншісіне тек темір ғана болады. Азот сіңіруші жүйенің міндетті компоненті құрамында темір бар ферродоксин. Ол электрондардың доноры, яғни тотықсыздандырғыш қызметін атқарады. Аммиак бактериялардың кетоқышқылдарымен әрекеттесіп, өсімдіктер тұтына алатын аминқышқылдарына айналады.
Бұршақ тұқымдыстарға жатпайтын кейбір өсімдіктер, мысалы, сүректілер мен бұталылар да түйнек түзіп, басқа микроорганизмдермен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.
СӨЖ
Тақырыбы : Риккетсиялар,хламидиялар, микоплазмалар морфологиясы мен құрылысы
Орындаған :Әскербек Г .
Тобы : ВС - 403.
Тексерген : Зайнеттинова Д.Б.
.
Семей 2016
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
Риккетсиялар,хламидиялар, микоплазмалар морфологиясы мен құрылысы
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Бізді қоршаған ортаның барлығы микроорганизмдерге толы. Олар табиғатта өте кең тараған. Осы тіршілік ортасы болмаса онда жер жүзі құрып кетер еді.Мироорганизмдердің пайдалы және зиянды жақтары болады. Микроорганизмдер көптеген аурулар туғызуы мүмкін. Мысалы ретінде Риккетсиялар,хламидия, микоплазмалар бұлар бактерия болып табылады. Көзге көрінбейтін болсада олардың өздерінің морфологиялық, физиологиялық құрылысында өзгешеліктері бар. Сонымен қатар олар тірі организмге түссе түрліше ауруға әкеліп соқтырады.
Риккетсиялардың морфологиясы мен құрылысы
Риккетсиялар - ұсақ, полиморфты, грам тәріздес бактериялар (0,3-2,0 мкм), облигаттық (міндетті түрде) жасушаішілік паразиттер. Оның құрамы ДНҚ;РНҚ, протеин және 40% -ға дейін липидтен тұрады. Цитоплазмада бинарлық бөліну арқылы, ал кей жағдайларда жұқтырылған жасуша ядросында көбейеді. Пішіні мен көлемі жағынан бактерияларға, ал өсінділік және биологиялық қасиеттері жағынан вирустарға ұқсас болып келеді. Егесі болып табылатын буынаяқтыларда (бит, бүрге, кенелерле) тіршілік етеді. Қоздырғыштарының біреуін ашқан американдық ғалым Х. Т. Риккетстің атымен аталған (жартасты таулардың таңбалы қызбасы). Риккетсиялардың пішіні мен көлемі өсу жағдайларына байланысты өзгеріп отыруы да мүмкін (бұрыс пішінді жасушалар, жіпше тәріздес). Оларың құрылымы грам-теріс бактериялардың құрылымынан ерекшеленбейді. Риккетсиялар егесінің метаболизміне тәуелсіш болады, бірақ кюбею кезінде егесінен макроэргетикалық қосылыстарды алуы мүмкін. Жағындылар мен тіндерде оларды Романовский-Гимза, Маккиавелло-Здроводский әдістерімен бояйды (риккетсиялар қызыл түсті, жасушалар көк түске боялады).Риккетсия жасушалары полиморфты:
кокк пішінді, овоидты-эллипсоидты, диаметрі 0,2 - 0,5 мкм, гомогенді - дәнді, осы пішінде иесінің жасуша ішінде жиі кездеседі, бұл пішін қоздырғыштың жедел жасуша іші көбейгенін көрсетеді;
таяқша пішінді - ұзындығы 1-4 мкм, протоплазмасы нашар боялатын, екі шетінде бір дәннен орналасқан, қоздырғыштың интенсивті көбеюімен сипатталады;
жіптәрізді немесе мицелиальды - ұзындығы 10 - 40 мкм нашар боялатын көп дәнді протоплазмамен, инфекцияның басталумен сипатталады;
ұзынша таяқшалар - 0,5 х 3 - 4 мкм, екі ұшында 2 - 4 жұп дәндері (үлкендігі 20 - 70 нм) бар, баяу көбеюмен сипатталады.
Адамдарда риккетсиялар эпидемиялық бөрітпе сүзек, кене риккетсиозын, жартасты таулардың таңбалы қызбасын және де басқа раккетсиоздарды қоздырады.
Капсула мен спора түзбейді, қозғалмайды, жасанды қоректік орталарда өспейді. Олар тек жасуша ішінде, тауық эмбриондарында, ұлпа өсінділерінде көбейеді. Риккетсиялар +66 С температурада бейтараптандырылатын, бірақ вакуумде кептірілген жағдайда және минус 50-70 С температурада ұзақ сақталатын термобильді токсин түзеді.
Хламидиялардың морфологиясы мен құрылысы.
Хламидиялар - облигаттық жасушаішілік кокктәріздес грам-теріс (кейде грам-вариабельді) бактерияларға жатады. Хламидиялар тек қана тірі жасушаларда көбейеді: оларды энергетикалық паразиттер ретінде қарастырады; олар аденозинтрифосфат (АТФ) және гуанозинтрифосфат (ГТФ) түзбейді. Жасушадан тыс хламидиялар сфера пішінді (0,3 мкм), зат алмасуы белсендірілмеген, элементарлы денешіктер деп аталады. Элементарлы денешіктердің жасуша қабырғасында сыртқы мембрананың негізгі ақуызы және цистейн қаныққан ақуыз болады. Хламидиялардың геномында ішек таяқшасының геномына қарағанда 4 есе кем генетикалық ақпарат болады.
Эпителиалдық жасушаға элементарлы денешіктер жасушаішілік вакуоль түзетін эндоцитоз арқылы енеді. Жасуша ішінде олар үлкейіп, бөлінетін ретикулярлы денешіктерге айналып, вакуольдарда (қосындылар) жинақталады. Ретикулярлы денешіктер элементарлы денешіктерге айналыпғ экзоцитоз немесе жасушаны ерітіп сыртқы шығады. Жасушадан шыққан элементарлы денешіктер жаңа айнлымға түсіп, келесі жасушаларды зақымдайды. Адамдарда хламидиялар (басыр-трахома, конъюктивит), несеп-жыныс жолдарын, өкпені зақымдайды.
Микоплазмалардың морфологиясы мен құрылысы.
Микоплазмалар - тек қана цитоплазматикалық мембранамен қоршалған, ұсақ бактериялар (0,15-1,0 мкм). Олар Mollicutes класына жатады, құрамында стеролдар болады. Жасуша қабырғасы болмағандықтан микоплазмалар остосқа жоғары сезімтал. Пішіні әртүрлі: кокк, жіпге, колба тәріздес бола береді. Бұл пішіндерді микоплазмалардың таза дақылдарын фазалы-контрастты микроскоппен қарағанда ажыратуға болады. Тығыз қоректік ортада микоплазмалар қуырған жұмыртқаға ұқсас колониялар түзеді: орталық бөлімі мөлдір емес қоректік ортаға батып, ал шеттері шеңбер тәрізденіп жатады.Микоплазмалардың сапрофитті және адамдар,жануарлар мен өсімдіктерді ауруға шалдықтыратын түрлері кездеседі. Жасушасында екі нуклеин қышқылы (ДНҚ,РНҚ), рибосома және басқа да компоненттер кездеседі. 10--20% -ды жылқы қан сарысуы қосылған тығыз қоректік ортада өседі. Олардың колониялары ұсақ, ортасы томпайған, қуырылған жұмыртқаға ұқсас болады. Патогенді микоплазмалардың нағыз өкілінің бірі ірі қара малдардың плевропневмония қлздырғышы олып табылады.
Адамдарда микоплазмалар атипті пневмония қолдырады, несеп-жыныс жолдарын зақымдайды. Сонымен қатар микоплазмалар жануарлар мен өсімдіктердің де ауруларын қоздырады. Патогенді емес түрлері де кеңінен
таралған.
Қорытынды
Микроорганизмдер ол тіршіліктің көзі депте айтсақ болады. Себебі олардың зиянымен қатар пайдалы жақтары да бар. Олар көзге көрінбейтін, тек арнайы құралдар арқылы көретін кішкентай бөлшек. Сондай бола турса да олардің пішіндеріне, құрылыстарында өзгешеліктері бар. Ауру туғызса олардың белгілі бір аумаққа зиян келтіріп, ауруға шалдықтырады. Сондықтан біз ең бірінші тазалықты, жеке басымыздың гигиенасын сақтауымыз керек.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
А.Бұлашев,Ө.Таубаев, Ж,Сұраншиев, К. Мырзабаев, Микробиология. Астана-2014ж.
Интернет желісі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.
СӨЖ
Тақырыбы : БАКТЕРИЯ КЛЕТКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ.
Орындаған : Әскербек Г.
Тобы : ВС - 403.
Тексерген : Зайнеттинова Д.Б.
Семей 2016
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
БАКТЕРИЯ КЛЕТКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Бактерия бұл тіршіліктің бір бөлігі. Яғни тіршіліктің өзі бактериялармен тығыз байланысты. Себебі осы бактериялардың зиянымен қатар пайдалы жағыныңда болатын айта кеткен жөн. Бактериялар көзге көрінбейді. Оларды тек микроскоптың көмегімен ғана көре аламыз. Мысалы бактерияның құрылысы тұрақты және тұрақты емес құрылымдардан тұрады. Осы құрылымдары арқылы тіршілік етуіне ықпал жасайды.
БАКТЕРИЯ КЛЕТКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ.
Құрылысы жағынан алғанда бактерия клеткасы қарапайым деуге болады. Бірақ оның құрылысының көптеген сыры әлі күнге дейін толық зерттеліп біткен жоқ. Бұған басты себеп олардың өте ұсақтығы және қоректену, тіршілік ету жағдайларына байланысты, тез өзгеріп отыратындығында. Сондықтан бактерия клеткаларын зерттегенде, оның тіршілік ету жағдайларының біршама бірдей және тұрақты болуын қатаң сақтаған жөн. Барлық бактерия клетка қабықшасынан, цитоплазмалық мембранадан және цитоплазмадан тұратыны анықталды. Цитоплазмада нуклеотидтер, мезосомдар, рибосомдар және зат алмасу процесі кезінде түзілетін түрліше заттар болады..
Клетка қабығы өте маңызды қызмет атқаратын күрделі құрылысты органоид. Ол шырышты заттардын тұрады. Бұл шырыш қабықша клетканың негізгі бөлігіне жатпайды. Кейде клеткаға өте төменгі немесе жоғары температура әсер еткенде пайда болады да, клетканы құрғап қалудан және басқа да зиянды заттардың әрекетінен қорғайды. Қанты мол ортада шырыш қабықшалар қалыңдап, клетка сыртында капсула түзеді.
Капсула негізінен полисахарид пен полипептидтен тұрады. Кейде оларда май заттары да табылып қалады. Осындай шырыш қабықшаның көбеюінен барып зооглея түзіледі. Сүт өнеркәсібінде мұндай жағдай пайда болса, сүт тағамдары тез арада бұзылып кетеді. Мұндай шырыш қабық азот бактерияларда да түзіледі.Клетка қабықшасын түрлі химиялық заттармен, ферментпен және ультрадыбыспен бұзуға болады. Сонда цитоплазмалық мембранамен қоршаған цитоплазманың пішіні шар тәрізді болып көрінеді. Сонымен клетка қабықшасы оның белгілі бір пішінін, ұстап тұрады және оны қолайсыз жағдайлардан аман сақтайды.
Клетка қабықшасы жалпы клетка құрақ затының 20 процентіне тең. Бактерия клеткасының әр түрлі бояуларды сіңіріп, боялуының өзі де осы клетка қабықшасына байланысты. Сонда боялған клеткаларды Грам- оң, ал боялмағандарын Грам- теріс деп атайды. Бұл 1884 жылы Дания оқымыстысы Грам ұсынған тәсіл. Клетка қабықшасында бояуды сіңіріп, ұстап тұратын зат - глюкопептид - муреин (ацети-глюкон).
Клетка қабықшасына іргелес цитоплазмалық мембрана орналасқан. Ол липидтердің екі қабатынан тұрады. Бұл қабаттың беттері ерекше белокпен қапталған. Мембрана клетка құрғақ затының 8-15 процентін алады. Сөйтіп ол клеткаға заттардың түсуін бақылайды, осмостық қысымды реттейді. Мембраның ойысуынан барып мезосома деп аталатын ерекше дене сонда клетканың құрғақ заты мен ферменттер орналасады. Бактерия клеткаларының қабықшасы полисахаридтер мен май тектес - липоидтардан тұрады. Кейбір бактериялар қабықшасында хитин деп аталатын азотты зат кездеседі.
Сыртқы мембрана, липополисахаридтерден, фосфолипидтерден және ақуыздардан құралған, мозаикалы құрылым. Оның ішкі қабаты фосфолипидтерден, ал сыртқы қабаты липополисахаридтен (ЛПС) тұрады. Міне сондықтан, сыртқы мембрана ассиметриялы болады. Сыртқы қабаттың ЛПС-ді үш фрагменттен құралады:
А липиді - консервативті құрылым, грам-теріс бактерияларда бірдей;
Ядролар, немесе өзектік, коралық бөлім (лат. сore - ядро), консервативті олигосахаридті құрылымға қатысты;
Полисахаридтің жоғары вариабельді О-спецификалық тізбегі, қайталанып отыратын ұқсас олигосахаридтік реттіліктерден құралған.
Цитоплазма - химиялық құрамы күрделі, түссіз, қоймалжын зат. Оның құрамында белок, май, су, түрлі минерал заттар және ферменттер болады. Жас бактериялар клеткасында цитоплазма бүкіл клетканы алып жатады. Ал өскен клеткаларда қуыстар - вакуолялар көбірек түзіледі. Бактериялар цитоплазмасында басқа да заттар бар : олар гранулиза, гликоген, волшин, күкірт т.б. Бұлардың ішінде гранулиза мен гликоген азотсыз заттар. Олар ыдыраған кезде түрлі қанттарға айналады. Ал волшин азотты зат. Егер қоректік ортада органикалық азот көзі (аспарагин, пептон) мен фосфор қышқылы тұздары мол болса, онда бактерия клеткасында валшин біраз мөлшерде жиналады. Бактериялар клеткасында май да біраз мөлшерде кездеседі, ол клетка құрғақ затының 35-50 % алады.
Кейбір бактериялар клеткасында күкірт те болады. Тамшы түрінде кездесетін күкірт - клетканың қор заты болып есептеледі. Бактерия цитоплазмасында жоғары сатыдағы өсімдіктер клеткаларында кездесетін амин қышқылдарының барлығы дерлік бар. Осымен қатар онда рибонуклеин (РНҚ) және дезоксирибонуклеин (ДНҚ) қышқылдары болады. Рибонуклеин қышқылы цитоплазмадағы митохондрийде орналасады. Цитоплазманың ең маңызды қасиеті, онда белок синтезі жүреді. Бұл негізінен амин қышқылдары мен фосфор қышқылының қатысуымен рибосомаларда жүреді. Ал мезосомаларда заттардың тотығуына қажетті энергияға бай аденозин - ушфосфор қышқылының (АТФ) синтезі жүреді.
Нуклеоид - бактериялардағы ядро эквиваленті. Ол бактерияның орталық аймағында орналасқан, шумақ сияқтанып тығыздалған, екі жіпшелі ДНҚ болып табылады. Бактерия ядросында эукариоттардыкімен салыстырғанда, ядро қабықшасы, ядрошықтар мен негізгі ақуыздар (гистондар) болмайды. Қалыпты жағдайда, бактерия жасушасы тұйықталған сақина күйіндегі ДНҚ молекуласы болып келеді. Бөліну бұзылыстары кезінде 4 немесе одан да көп хромосомалар боуы мүмкін. Нуклеоидты арнайы бояу әдістерімен бояп, жарықтық микроскоппен қараған кезде көруге болады. Ол: Фельген немесе Романовский-Гимзе әдістері. Бактерияның ультражұқа кесінділерінде нуклеоид фибриллярлы, жіпше тәрізді құрылымды ДНҚ-лы бар ақшыл түсті, белгілі бір жерлерімен цитоплазматикалық мембранамен немесе мезосомамен бірлесіп жатқан, хромосоманың репликациясына қатысатын аумақтар болып көрінеді.
Бір хромосомамен берілген нуклеоидтан басқа бактерия жасушасында хромосомадан тыс, ковалентті тұйықталған ДНҚ сақиналары болып табылатын, тұқымқуалаушылық факторлары - плазмидалар болады.
Споралар - жасуша қабырғасының құрылымы грам-оң бактериялар сияқты, тыныштық жағдайдағы бактериялардың өзгеше формасы.
Споралар бактерияның тіршілік етуіне қолайсыз жағдайлар (құрғату, қоректік заттар жетіспеушілігі және т.б.) туған кезде түзіледі. Бактерия жасушасының ішінде бір спора (эндоспора) түзіледі. Спораның түзілуі саңырауқұлақтардағыдай көбею тәсілі емес, бұл - түрдің сақталуына ғана көмектеседі.
Спора түзуші Bacillus туыстастығының бактерияларында спора диаметрі жасуша мөлшерінен аспайды, оларды бациллалар деп атайды. Спора көлемі жасуша мөлшерінен үлкен болып келетін бактериялардың пішіні ұршыққа ұқсас болып келеді, оларды клостридиялар деп атайды, мысалы, Clostridium туыстастығына жататын бактериялар. Споралар қышқылға төзімді, сондықтан Ауеско (Ожешко) немесе Циль-Нильсен әдісімен қызыл түске, ал вегетативті жасуша көк түске боялады.
Жіпшелер микробтардың қозғалыс мүшесі болып табылады. Олардың ұзындығы әртүрлі болып келеді, ал диаметрі 10-13 нм аралығында болады. Жіпшеде филамент (жіпше денесі), ілмек және базальды денесі болады. Жасушаға жіпшелер күрделі құрылымнан тұратын базальды денесі арқылы жалғасып тұрады. Жіпше негізінде сақиналары болады. Төменгі жағындағы сақиналары арқылы базальды денелері цитоплазмалық мембранаға бекітіледі.
Таяқша тәрізді микроорганизмдердің қозғалыс мүшелері - жіпшелер микроб жасушасының бетінде әр түрлі позицияда орналасады. Жіпшелердің орналасуына байланысты бактериялар төрт топқа бөлінеді: монотрихтер - бір ғана жіпшесі бар бактериялар; перитрихтар - жіпшелер бактерия беткейін түгел жаба орналасады; лофотрихтер - таяқшаның бір ұшында бір шоқ жіпшелері орналасқан; амфитрихтер - полярлы орналасқан жіпшелері бар бактериялар. Монотрихтер мен лофотрихтер үдемелі қозғалыспен жылжиды.
Ворсинкалар (фимбрилер, пилилер) - микроб жасушасының беткейінде орналасқан өте ұсақ жіпше тәрізді құрылым. Пішіні цилиндр тәрізді, ішкі диаметрі -2нм, қабырғасының қалыңдығы -3нм, ұзындығы 0,3 мкм және одан ұзындау келеді. Ворсинкалар гидрофобты протеиннен (пилин) тұрады, адгезивтік қасиетті иемденген. Олар жиырылып, микробты донор немесе реципиент жасушаларының беткейіне жақындата алады. Кейбір ворсинкалары (жыныстық пилилері) арқылы генетикалық материалдар донор жасушасына тасымалдайды. Ворсинкалар микробтардың қозғалыс қызметін атқарады.
Қорытынды
Бактериялар құрылымы біз ойлағаннан күрделірек. Ол бірнеше құрылымдардан тұрады және ол құрылымдардың өзінің белгілі бір атқаратын қызметтері болады. Олар бактериялардың тіршілік етуіне ықпал жасайды. Бактерия негізгі тіршілік көзі. Біз олардан сақтануымыз керек. Себебі көптеген ауруларға шалдығуымыз мүмкін.Сондықтан тазалықты сақтаған жөн.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
А.Бұлашев,Ө.Таубаев, Ж,Сұраншиев, К. Мырзабаев, Микробиология. Астана-2014ж.
Интернет желісі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.
СӨЖ
Тақырыбы : Азот қосылыстарын өзгерту
Орындаған :Әскербек Г
Тобы : ВС - 403.
Тексерген : Зайнеттинова Д.Б.
Семей 2016
ЖОСПАР
Азот жайлы түсінік
Атмосферадағы молекула күйіндегі азотты сіңіру
Протеиндердің аммониландырылуы (шіруі).
Нитрлендіру
Денитрлендіру
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Азот қосылыстарын өзгерту
Азот барлық жан иелерінің протеиндері молекулаларының құрамына енетін маңызды элемент. Жер бетінде газ түріндеі азоттың қоры өте зор . Алада, өсімдіктерге де, жануарларға да мұндай азот қол жетімді емес , өйткені өсімдіктер азотты тек минералдық қоспалардан ғана ала алады, ал жануарлар үшін аталмыш элементтің көзі органикалық заттар болып табылады.Табиғатта ауадағы азотты сіңіріп, оның негізінде құрамында азотты бар әртүрлі органикалық заттарды түзуге қабілетті белгілі бір микроорганизмдердің тобы тіршілік етеді. Олардың көмегімен азотты заттардың өзгеріске ұшырауында төрт кезеңді ажыратуға болады: атмосферадағы молекула күйіндегі азотты сіңіру; протеиндердің аммониландырылуы (шіруі); нитрлендіру және денитрлендіру.
Атмосферадағы молекула күйіндегі азотты сіңіру. Азот сіңіруші бактериялар топырақтың құнарлығын арттыруда маңызды рөл атқарады.Табиғатта аталмыш бактериялардың екі тобы белгілі: еркін тіршілік ететіндер және өсімдіктермен бірге симбиотикалық қарым-қатынаста болып , олардың түйнектерінде өсіп өнетіндер.Микроорганизмдердің бірінші тобының өкілдері ретінде Azotobacter chooccum,Clostridium pasterianum, Pseudomonas fluorescens айтуға болады. Белсенді азот сіңірушілер қатарында табиғатта кең тараған цианобактериялар (көк жасыл балдырлар) мен саңырауқұлақтар да бар. Azotobacter-лер жас өсіндіде Грам бойынша оң боялатын, жылжымалы, қатаң аэробты ірі таяқшалар, ал ескілерінде ортақ капсуламен қоршалған, дөңгелек пішінділері көбірек болатын микроорганизмдер.Олардың көмегімен бір жыл ішінде көлемі 1 гектар жерге жерге 50кг дейін азот сіңіріледі.Сонымен қатар азотобактерлер өсімдіктердің өнімділігін арттыратын басқа да биологиялық белсенді заттарды, атап айтсақ дәрумендерді,никотин және пантен қышқылдарын , гиббереллинді, гетероауксинді қоршаған ортаға бөліп шығырады. Басқа микроорганизмдерге қарағанда Azotobacter- лер ылғалды жақсы көреді.Жаз айларында құрғақ топырақта бірдей мөлшерде кездесе бермейді. Оларды әдетте қышықылдығы төмен , күлгіндігі нашар, әктелген және қарашірікті карбонатты топырақтардан жеңіл бөліп алуға болады. Pseudomonas fiuorescens- грам теріс ,жылжымалы, аэробты таяқша.Clostridium pasteurianum - грам оң , жылжымалы , полиморфты спора түзетін анаэробтар.Топырақтар олар аэробты микроорганизмдермен симбиозда тіршілік етеді. Бұл клостридиялардың күріш алқабын азотпен байытуда маңызы ерекше. Олар әсіресе спора түзуге кезінде күшті сіңіреді. Ауадан азотты сіңіруге қажетті энергияны май қышқылы ашу процесінен алады. Бұл процесс қоректік ортада азот аз болғанда жүреді. Ал аммиак тұздары жеткілікті болғанда клостридиялар молекулалық азотты нашар сіңіреді. Табиғатта азотобактерлер болмайтын топырақта аталмыш клостридия жиі кездеседі. Түйнек микроорганизмдері тобына Rhizobium тұқымына жататын бактериялар енеді. Олар грам-теріс, спора түзбейтін ,жылжымалы таяқшалар (монотрихтар және перитрихтар). Әр -бір бұршақ тұқымдас өсімдіктің өзіне тән түйнек бактериялар болады. Ризобиумдар эритрозинмен және метил көгімен жақсы боялады. Ескірген өсінділер олар жылу қасиетін жоғалтып, тармақталған пішінінде (бактероидтар түрінде) кездеседі. Кейіннен бактероидтар ұсақталып, дөңгелек пішінді жасушалар түзіп сонан соң қайтадан таяқша тәріздес микробтарға айналады. Түйнек микроорганиздері бұршақ тұқымдас өсімдіктердің тамырларына енгеннен соң түйнектер түзіп,ауадағы азотты сіңіре бастайды. Түйнектерде бактероидтар пайда болуымен ауадан азотты сіңіру процесі қарқын ала бастайды. Осылайша бактериялар мен өсімдіктер арасында симбиоз, яғни селбестік тіршілік ету құбылысы орнығады: біріншілері өсімдіктер синтездеген органикалық заттарды тұтынса, екіншілері түйнектерден азоттың байланысқан қосылыстарын алады. Байланысқан азоттың бір бөлігін бактериялардың өзі тұтынады. Атмосфра азотын сіңіру үшін түйнек бактерияларына көміртегінің қосылыстары (мальтоза,галактоза,глюкоза,рафиноз а, левулеза) қажет. Одан қалды, ризобиумдар спирт және басқа органикалық заттарды пайдалана алады. Түйнек бактериялары ауадан азотты азотты аталмыш заттарды тотықтыра отыра сіңіреді. Түйнек бактерияларының жекеленген бұршақ тұқымдастарына (айталық,сиыржоңышқасына; сояға; беде мен жоңышқаға; ноқат пен арахиске; бөрібұршаққа және т.б) тән өзіндік түрлері бар. Өңделген топырақтағы түйнек бактериялары оңтайлы температура мен ылғалдықта бір жыл ішінде оның 1 гектарына атмосферадан 200 кг дейін азотты сіңіріп, алқаптың құнарлығын біршама арттыра алады.
Азот сіңірудің бірінші тұрақты өнімі - аммиак. Ол инертті азот пен сутегінің нитрогенеза ферментінің көмегімен қосылуы негізінде пайда болады. Нитрогенеза екі түрлі протеиннен тұратын ферменттік кешен. Олрдың біреуінің құрамына молибден және темір, ал екіншісіне тек темір ғана болады. Азот сіңіруші жүйенің міндетті компоненті құрамында темір бар ферродоксин. Ол электрондардың доноры, яғни тотықсыздандырғыш қызметін атқарады. Аммиак бактериялардың кетоқышқылдарымен әрекеттесіп, өсімдіктер тұтына алатын аминқышқылдарына айналады.
Бұршақ тұқымдыстарға жатпайтын кейбір өсімдіктер, мысалы, сүректілер мен бұталылар да түйнек түзіп, басқа микроорганизмдермен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz