Ғарыштан алынған ЖҚЗ фотографиялық әдістің жалпы принциптері

Кіріспе
1 Ғарыштан алынған ЖҚЗ фотографиялық әдістің жалпы принциптері
2. Ғарыштық фототүсірістер ерекшеліктері
3. Ғарыштық түсіріс фотокамераларын жіктеу
4. Ғарыштық суреттің артықшылықтары мен кемшіліктері
5. Ғарыштық суреттердегі геологиялық құрылымдар
Қорытынды
Қолданылған әдебиет

Аэроғарыштық түсіріс әдістері адам мен әртүрлі ғаламшарлардағы тіршілік ортасын зерттеу үшін қолданылады. Кеңістіктік ақпараттың сан алуан түрлерін алудың аса кең таралған және осы заманғы атауы – қашықтықтан зондтау, бұл жерде зерттелетін объектіні аппаратураның қабылдайтын сезімтал элементтерімен тікелей қарым-қатынассыз қашықтықта объектілерді зерттеу түсініледі. Зондтау бағыты әлі де зерттеуді қажет етеді. Өйткені Жерді қашықтықтан зондтаудың (ЖҚЗ) мәліметтерін пайдалану аясы үздіксіз кеңейюде, сондықтан ЖҚЗ атауымен оқу пәнінің шегінде түсіріс материалдарын қолданудың барлық ықтимал бағыттарын қамту мүмкін емес. Сонымен қатар, әуелік және ғарыштық негіздегі ЖҚЗ түсіріс жүйесі дамуының қазіргі кезеңінде бір-бірінен ерекшелігі болмашы ғана.
Жерді қашықтықтан зондтаудың дәстүрлі классикалық әдісі аэрофототүсіріс болса – адамзат дамуының қазіргі кезеңіндегі ғарыштан алынған ЖҚЗ-ның әртүрлі әдістері аэротүсірістерді ығыстыра бастады. Жердің табиғи ресурстарын зерттеумен қатар, топографиялық картографиялау мен әртүрлі көлемдегі топографиялық карталарды жаңарту ықтимал болды. Бұған ғаламдық жерсеріктік жүйесін (GPS) құру да ықпал етті. ЖҚЗ-ның сан алуан түрлері Жерде болып жатқан жаһандық өзгерістерді анықтау бойынша ғылыми міндеттерді шешу кезінде кеңінен қолданыла бастады. Компьютерлік технологиясының дамуы және ЖҚЗ-ы деректерін жинау, өңдеу мен ұсыну ғарыштық түсірістерді пайдалану нарығының кеңеюіне ықпал етті. ЖҚЗ сан алуан география-ақпараттық жүйелерде (ГАЖ) белсенді қолданыла бастады.

1. Нұрпеиісова М.Б. Геодезия - Оқулық. Алматы: ЭВЕРО, 2005
2. Рысбеков Қ.Б. Геодезиялық жерсеріктік радионавигациялық жүйелер. – Алматы: Полиграфкомбинат, 2011
3. Емельянцев Г.И., Блажнов Б.А., Степанов А.П. Интегралданған серпінді – спутниктік жүйеде бағдарлау тапсырмаларына арналған фазалық өлшеу қолдану туралы. // Гироскопия және навигация . - №1, 2010. – 26 - 35 б.

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе
3
1 Ғарыштан алынған ЖҚЗ фотографиялық әдістің жалпы принциптері
4
2. Ғарыштық фототүсірістер ерекшеліктері
5
3. Ғарыштық түсіріс фотокамераларын жіктеу
7
4. Ғарыштық суреттің артықшылықтары мен кемшіліктері
9
5. Ғарыштық суреттердегі геологиялық құрылымдар
11
Қорытынды
13
Қолданылған әдебиет

14

Кіріспе

Аэроғарыштық түсіріс әдістері адам мен әртүрлі ғаламшарлардағы тіршілік ортасын зерттеу үшін қолданылады. Кеңістіктік ақпараттың сан алуан түрлерін алудың аса кең таралған және осы заманғы атауы - қашықтықтан зондтау, бұл жерде зерттелетін объектіні аппаратураның қабылдайтын сезімтал элементтерімен тікелей қарым-қатынассыз қашықтықта объектілерді зерттеу түсініледі. Зондтау бағыты әлі де зерттеуді қажет етеді. Өйткені Жерді қашықтықтан зондтаудың (ЖҚЗ) мәліметтерін пайдалану аясы үздіксіз кеңейюде, сондықтан ЖҚЗ атауымен оқу пәнінің шегінде түсіріс материалдарын қолданудың барлық ықтимал бағыттарын қамту мүмкін емес. Сонымен қатар, әуелік және ғарыштық негіздегі ЖҚЗ түсіріс жүйесі дамуының қазіргі кезеңінде бір-бірінен ерекшелігі болмашы ғана.
Жерді қашықтықтан зондтаудың дәстүрлі классикалық әдісі аэрофототүсіріс болса - адамзат дамуының қазіргі кезеңіндегі ғарыштан алынған ЖҚЗ-ның әртүрлі әдістері аэротүсірістерді ығыстыра бастады. Жердің табиғи ресурстарын зерттеумен қатар, топографиялық картографиялау мен әртүрлі көлемдегі топографиялық карталарды жаңарту ықтимал болды. Бұған ғаламдық жерсеріктік жүйесін (GPS) құру да ықпал етті. ЖҚЗ-ның сан алуан түрлері Жерде болып жатқан жаһандық өзгерістерді анықтау бойынша ғылыми міндеттерді шешу кезінде кеңінен қолданыла бастады. Компьютерлік технологиясының дамуы және ЖҚЗ-ы деректерін жинау, өңдеу мен ұсыну ғарыштық түсірістерді пайдалану нарығының кеңеюіне ықпал етті. ЖҚЗ сан алуан география-ақпараттық жүйелерде (ГАЖ) белсенді қолданыла бастады. ГАЖ қандай-да бір аумаққа бекітілген цифрлық түрдегі мәліметтер базасының жиынтығын жинау, сақтау мен пайдалануға арналған технология мен құрал болып табылады. Оңайлатылған түрде ГАЖ-ды цифрлық карта түрінде ұсынылатын қандай-да бір аумақ туралы ақпарат жүйесі ретінде елестетуге болады, оған мысалы су, өсімдік, биологиялық және т.б. ресурстар туралы мәліметтердің әртүрлі база деректерінің қабаттары енгізілуі.
Ғарыштан ЖҚЗ-ны қолданудың келесі маңызды саласы адамның қоршаған ортасына мониторинг жүргізу мүмкіндігі болып табылады, мониторинг ретінде уақыт аралығында зерттелетін объекті жай-күйінің динамикасын (үздіксіз немесе берілген мерзімдік) бақылау түсініледі. Экологиялық проблемаларды шешу, зілзалалармен және техногендік апаттармен байланысты төтенше жағдайлар болған кезде, мониторингтің айрықша маңызы бар. Осы міндеттерді тиімді шешуге нақты уақыт режиміндегі ЖҚЗ-ның жоғарғы жеделдігі ықпал етеді. Сөйтіп, ғарыштан алынған ЖҚЗ адамды қоршаған әлемді зерттейтін осы заманғы ғылымның ажырамас бөлігіне айналды. ЖҚЗ-ның әртүрлі әдістерін қолданбалы пайдалану ғарыштық ұшу аппараттарын іс жүзінде алғашқы ұшырулардан басталды және үздіксіз дамып жетілдірілуде.
1. Ғарыштан алынған ЖҚЗ фотографиялық әдістің жалпы принциптері

Ғарыштан алынған ЖҚЗ фотографиялық әдісі ҒҰА алғашқы ұшыруларында қолданылады. Ғарыштық фототүсірістердің сан алуан түрлері мыналарға байланысты жіктеледі:
- камераның оптикалық осінің жағдайы (жоспарлық,келешектік, конвергенттік);
- қолданылатын фотопленкаларының типтері (ақ-қара, түрлі-түсі, спектрозоналдық);
- ғарыштық түсіріс камераларының типтері мен сипаттамалары (топографиялық, топографиялық емес, көп аймақтық, кадр пішіні бойынша, фотокамералардың фокустық арақашықтығының ұзындығы бойынша және т.б.).
Мақсаттарына байланысты фототүсірістер ЖҚЗ фотографиялық әдісінің түрін таңдауды жүргізеді. Фототүсіріс процесс сұлбасы бойынша электромагнитті сәулелену спектрінің көрінетін диапазонында жүргізіледі:
1. түсірілетін беттік күн сәулесімен жарықтандырылған;
2. шағылысқан сәуленің атомосфера арқылы өтуі;
3. бейнелеуді оптикалық жүйелермен қалыптастыру;
4. жарықты сезетін материалды жасырын бейнелеудібелгілеу;
5. ҒҰА бортында немесе жерүсті жағдайларында жасырын бейнелеуді көрнекілеу.
Фототүсіріс процесінің тізбеленген кезеңдерінің әрқайсысызондтаудың мақсаты мен міндетін байланысты түсірістердің әдістері мен параметрлерін таңдауға ықпал етеді. ЖҚЗ фотографиялық әдісін қолдану саласын кеңейту, ең алдымен, қамту қабілетін арттыру арқылы қол жеткізілген фотобейнелеуден алынған ақпараттылықты көтеруге, шолу аймағын кеңейтуге, берілген спектрлік таңдамалық әдіспен алуға, түсірістердің жоғары фотографиялық, фотометрлік және фотограмметрлік параметрлеріне тәуелді. Ақпараттылықты көтерудің тізбеленген әдістері бір уақытта шешілмейді, өйткені бір параметрді жақсарту әдістері басқасын нашарлатуға алып келеді. Мысалы, түсіріс биіктігін төмендету арқылы қамту ауқымын көтеру шолу аймағын азайтуға алып келеді, фокустық қашықтықты ұлғайту есебінен көлемді ірілендіру арқылы бір кадрмен қармау алаңын қысқартуға және түсіріс аппараттарының габариттері мен салмағының артуына алып келеді, бұл өз кезегінде зымыран-тасығышқа, жер серігінің қызметтік жүйесіне, отын қорына талаптарды қатаңдандыруға алып келеді. Ғарыштық фототүсірістер арқылы шешілетін міндеттердің айтарлықтай саны, олардың қарама-қайшылықты сипаты фотоаппараттардың әртүрлі түрлерін жасау мен пайдалануға алып келді.

2. Ғарыштық фототүсірістер ерекшеліктері

Ғарыштық фототүсіріске бірқатар ерекшеліктер тән, оларға мыналар жатады: ұшудың жоғарғы биіктігі мен жылдамдығы; орбита жазықтығына қатысты Жердің айналуы; атмосфераның бүкіл қабаты арқылы түсірістер жүргізу; жарықтану шарттарының жылдам өзгерісі; фотоаппаратураның бүкіл жиыны жұмысын автоматтандыру қажеттігі.
Түсірістің жоғарғы биіктігі түсіріс масштабын азайтуға алып келеді, бұл өз кезегінде қармау алаңын ұлғайтудың жағымды факторымен қатар, түсірістің басты параметрлерінің бірін, кеңістіктік қамту ауқымын нашарлатуға алып келеді. Сондықтан ғарыштық фотожүйелер үшін камералар жиынында ұзын фокусты объективтің болуы тән (3000 мм дейін).
Атмосфераның бүкіл қабаты арқылы түсірістерді жүргізу объектілердің контрастын айтарлықтай нашарлатады, сондықтан фотокамералар объективтерін жасау сапасына, рұқсат деңгейіне, дисторсия мәнін төмендету деңгейі бойынша жоғары талаптар қойылады. Сонымен қатар, бейнелеу қарама-қарсылығын ұлғайтуға спектрдің жақын инфрақызыл зонасындағы түсірістерге спектрлік-зоналық түсірістерді қолданумен жетуге болады.
Тасығыштың жоғарғы жылдамдығын бейнелеуінің жылжуын туғызады, бұл түсіріс сапасын айтарлықтай нашарлатады. Тиісінше, ғарыштық фотокамералар бейнелердің жылжуын өтеу механизмімен жабдықталуға тиіс. Сонымен қатар, бейнелеуінің бұрыштық ауысуын ескеру қажет, Жердің айналу салдарынан бұл өз кезегінде фотокамера конструкциясын күрделендіреді.
ҒҰА ұшу бағыты бойынша жарықтандырудың жылдам өзгеруі түсіру жүйесінің құрамында экспозицияны реттейтін автоматының болуын қажет етеді. ЖҚЗ-ның басқа түрлермен салыстыру бойынша, ғарыштық фототүсіріс ірі пішіндегі кадрда жүргізіледі. Ең кең таралған пішін 30 x 30 см. Сондықтан пленканы орау мен тегістеу механизміне жоғарғы талаптар қойылады.
Фототүсіріс көптеген жағдайларда ұшқышсыз ҒҰА-да жүргізілетіндіктен, жерден команда беру немесе берілген программа бойынша автоматтық режимдегі аппаратура жұмысын қамтамасыз ету үшін қажет. Түсіріс программасын құру кезінде фотокамералар таспаларын қайта ауыстыру мүмкіндігінің жоқтығына байланысты фотопленкалардың шектеулі қорын ескеру қажет (400-600 м). Ғарыштық түсіріс үшін фотоүлдірді таңдау кезінде, сондай-ақ оның сенситометрлік параметрлеріне радиацияның ықпалын ескеру қажет. Пленканы таңдау түсірілетін ландшафтардың шағылысу қабілеттері туралы атмосфераның тазалығын, жоспарланған түсіріс кезіндегі метеожағдай туралы статистикалық мәліметтерді таңдау негізінде жүргізіледі. Сенситометрлік және резольвометрлік сынақ жүргізіледі. Пленкалардың тұрақтылық сипаттамасы және радиациялық ықпалдарға тұрақтылығы қамтамасыз етіледі. Фотохимиялық өңдеудің дұрыс режимін таңдау үшін әрбір фильмнің басы мен аяғында бақылау сенситограммасы басылады. Сонымен қатар, ҒҰА бортында фотопленканың бақылау үлгілері орналасады, олар түсіріс аяқталысымен, үлдірлер сипаттамасының өзгерісі деңгейін анықтау үшін және қажет жағдайда, өңдеу режиміне түзетулер енгізу қажеттігі кезінде өңделеді. Фильмдерді және аэрофильмдерді өңдеу үшін қолданылатын арнайы аспаптар мен машиналарда автоматты немесе жартылай автоматты жүргізіледі. Өнімдердің басқа түрлерін даярлаудың қандай-да бір ерекшелігі жоқ. Даярланған өнімнің ерекшелігін ескеретін әртүрлі жобалық және қарым-қатынас аспаптары пайдаланылады.
Фототүсістердің жоғары фотограмметрлік сапасы түсірілім аппаратурасы орнатылған платформаның тұрақтандыру және бағдарлау жүйесімен қамтамасыз етіледі. Сөйтіп, түсіріс аппаратурасының белгілеу осі бағытының тұрақтылығы мен дәлдігіне қол жеткізіледі. Сондай-ақ түсіріс жүйесі салмағының, габариттері мен құнының ең аз болу тиістілігі де айқын. Жоғарыда мазмұндалған ерекшеліктерді ескере отыра, фотобақылау жер серіктері шығарылатын орбита параметрлеріне таңдау жүргізіледі.
Ғарыштан алынған ЖҚЗ фотографиялық әдісінің негізгі артықшылықтары мыналар:
1) түсірістердің жоғары кеңістіктік қамту ауқымы;
2) жоғары геометриялық және фотометрлік дәлдік;
3) түсірістерді даярлаудың қарапайымдылығы мен арзандылығы;
4) стереобейнелерді құру мүмкіндігі;
5) орталық проекцияны бейнелеу құрылысы, жақсы зерттелген және сыналған өңдеу мен түсіндіру әдістері.
Барлық осы факторлар ғарыштық фототүсірістерді Жердің табиғи ресурстарын зерттеу кезінде оларды кеңінен қолданумен қатар, картографиялық тапсырмаларды шешу кезінде негізгі етті. Әлемде ЖҚЗ-ның осы саласында ғарыштан Ресей алады. Түсіру рұқсатығы 5 м-ге дейін "Ресурс-Ф" сериясындағы ЖШС ғарыштық фототүсірістері кеңінен таралды. ҰО соғысы аяқталысымен, түсіріс рұқсатығы 2 м дейін Комета сериясындағы әскери ЖШС фототүсірістері қолжетімді болды.
ЖҚЗ фотографиялық әдісінің кемшіліктеріне мыналарды жатқызуға болады:
1) мәліметтерді жедел ала алмау;
2) орбитаның төмен биіктігі мен борттағы үлдірдің шектеулі қоры салдарынан жер серігі жұмысының қысқа мерзімі (1 айға дейін);
3) ақпаратты баламалық түрде беру.
Ғарыштан жоғары және өте жоғары түсіру ауқымында (1 метрге дейін) ЖҚЗ оптика-электрондық жүйесін жасау және ұшыру, осы кезде картография мақсаттары үшін, сканерлік түсірістердің пайдаланылуын шектейтін проблемаларды шешуде ЖҚЗ фотографиялық әдістері өзектілігінің төмендеуі айқын.

3. Ғарыштық түсіріс фотокамераларын жіктеу

Ғарыштық түсіріс фотокамераларын жіктеу (ҒТФК) олардың мақсатымен, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.