Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс

Жоспар
Кіріспе

1 БІРҚАЛЫПТЫ ТҮЗУСЫЗЫҚТЫ ҚОЗҒАЛЫС
2 ТҮЗУСЫЗЫҚТЫ ТЕҢҮДЕМЕЛІ ҚОЗҒАЛЫС. ҮДЕУ

Қозғалыстың ең қарапайым түрі-бір қалыпты түзусызықты қозғалысты қарастырайық.
Жылдамдыгының бағыты да, шамасы да түрақты болатын қозғалысты бірқалыпты түзусызықты қозғалыс деп атайды.
Дәлірек айтсак, ондай қозғалыс жоқ деуге болады. Алайда шамалы уақыт мезетіндегі дененің қозғалысын бірқалыпты деп есептей алуымыз мүмкін. Парашюті ашылғаннан кейінгі парашютшінің қозғалысы, шариктің немесе доптың горизонталь бет бойымен баяу қозғалысы, ұшақтың ұшуы және т.б. мұндай қозғалыстың мысалы бола алады.
Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығы орын ауыстырудың сол
орын ауыстыруға кеткен уақыт аралығына қатынасымен анықталады:
. Демек, const кезінде, орын ауыстыру болады.
Егер жылдамдык тұрақты шама болса, онда кез келген тең уақыт
аралығында дене бірдей қашыктықты жүріп өтеді. Мысалы, егер дене
тұрақты жылдамдыкпен қозғалатын болса, онда ол 5 с ішінде
0,5 м, 10 с-та 1 м жүріп өткен болар еді. Бұл қозғалыс алгебралық түрде s=vt өрнегімен анықталады, мұндағы s — жүрілген жол, v — жылдамдык, t — қозғалыс уақыты. Бірқалыпты түзусызықты қозғалыста орын ауыстыру векторының модулі жүрілген жолға тең, яғни .

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

БІРҚАЛЫПТЫ ТҮЗУСЫЗЫҚТЫ ҚОЗҒАЛЫС
Қозғалыстың ең қарапайым түрі-бір қалыпты түзусызықты қозғалысты
қарастырайық.
Жылдамдыгының бағыты да, шамасы да түрақты болатын қозғалысты
бірқалыпты түзусызықты қозғалыс деп атайды.
Дәлірек айтсак, ондай қозғалыс жоқ деуге болады. Алайда шамалы уақыт
мезетіндегі дененің қозғалысын бірқалыпты деп есептей алуымыз мүмкін.
Парашюті ашылғаннан кейінгі парашютшінің қозғалысы, шариктің немесе доптың
горизонталь бет бойымен баяу қозғалысы, ұшақтың ұшуы және т.б. мұндай
қозғалыстың мысалы бола алады.
Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығы орын ауыстырудың сол
орын ауыстыруға кеткен уақыт аралығына қатынасымен анықталады:
. Демек, const кезінде, орын ауыстыру болады.
Егер жылдамдык тұрақты шама болса, онда кез келген тең уақыт
аралығында дене бірдей қашыктықты жүріп өтеді. Мысалы, егер дене
тұрақты жылдамдыкпен қозғалатын болса, онда ол 5 с ішінде
0,5 м, 10 с-та 1 м жүріп өткен болар еді. Бұл қозғалыс алгебралық түрде
s=vt өрнегімен анықталады, мұндағы s — жүрілген жол, v — жылдамдык, t —
қозғалыс уақыты. Бірқалыпты түзусызықты қозғалыста орын ауыстыру векторының
модулі жүрілген жолға тең, яғни .
Егер уақыт қозғалыстың басталу мезетінен есептелсе, ал жол ұзындығының
санак басы қозғалыстың бастапқы нүктесімен сөйкес келсе, онда осы қарапайым
формула бойынша жүрілген жолды анықтай аламыз.
Егер дененің бастапкы t0 уақыт мезетінде координатасы х0 нүктесінде
болса, онда t уақыт ішінде ол s орын ауыстырады. s векторының Ох осіне
проекциясы болады. Жалпы алғанда уақыт интервалын t = t-t0
түрінде, яғни соңғы t және бастапкы t0 уақыт мезеттерінің айырымы ретінде
жазуға болады. Сонда дене координатасын анықтауға арналған формуланы келесі
түрде жаза аламыз:
ал бұдан
(3.1)
аламыз.
Проекцияларында берілген жалпы формулаларды ось индексін көрсетпей жазуға
келісейік, онда (3.1) формуланы
(3.2)
түрінде жазуға болады
(3.2) формуласы бойынша At уакыт ішінде дененің біркалыпты түзусызыкты
козғалып жеткен координатасы есептелінеді.
Егер сендер поезбен келе жатсаңдар, онда белгілі бір бастапқы пунктке
қатысты жолдағы жеке бекеттердің орнын көрсету үшін теміржолшылар
белгілейтін километрлік бағандарды көресіңдер. Мысалы, Үштөбе Алматыдан
солтүстік шығыска қарай км қашықтықта орналасқан.
Егер сендер Үштебеден км 19:00 сағ кезінде шығып, шығыска қарай
жылдамдықпен қозғалсаңдар, онда сағ кезінде Алматыдан шыққалы
қанша жол жүрілгенін (3.2) формуласы бойынша таба аласыңдар:
x= 310 км + (20-19) car =370 km. Осылайша өз есептеулеріңді
километрлік бағандардың көрсеткіші бойынша салыстырып, мысалы, Алматыдан
қаншалықты ұзап кеткендеріңді анықтай аласыңдар. Алгебра курсынан сендерге
у=у(х) түзуінің теңдеуі, әдетте, түрінде жазылатыны белгілі. Бұл
теңдеу қозғалыс теңдеуімен сәйкес келеді. Мұндай функция сызықтың деп
аталады, өйткені оның графигі түзу сызың болады. Автомобильдің тұрақты
жылдамдыкпен қозғалуы кезіндегі орын ауыстыруының уақытка қатысты
тәуелділік графигі көрсетілген.
Егер автомобиль бастапкы t0 уақыт мезетінде х0, ал tK мезетінде хк
нүктесінде болса, онда хк - х0 =у (tк – t0) немесе болады.
х (t) графигінің көлбеулігі, яғни көлбеуліктің тангенс бұрышы v
жылдамдыңты көрсетеді.
v жылдамдык проекциясы үшін алынған ѳрнек он да, теріс те болуы мүмкін
және мұндағы таңба қозғалыс бағытын көрсетеді. Егер ѵ жылдамдық проекциясы
теріс болса, онда қозғалыс таңдап алынган Ох осінің бағытына кері бағытта
өтеді.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.