Геология пәнінің мақсаты мен міндеті.Гелогия пәнінің зерттеу әдістері мен зерттелу тарихы. ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 139 бет
Таңдаулыға:

Қ. А. ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК

УНИВЕРСИТЕТІ

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ЖӘНЕ МЕДИЦИНА ИНСТИТУТЫ

АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖӘНЕ ЖАРАТЫЛСТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

ГЕОГРАФИЯ КАФЕДРАСЫ

ГЕОЛОГИЯ, ПАЛЕОГЕОГРАФИЯ НЕГІЗДЕРІМЕН пәні бойынша

Студенттерге арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ № 1

Тақырып: Геология пәнінің мақсаты мен міндеті. Гелогия пәнінің зерттеу әдістері мен зерттелу тарихы.

География -050116 мамандығының 1-курс студентеріне арналған

Құрастырған :г. ғ. к. доцент қ. а. С. К. Курбаниязов

Түркістан 2006ж.

1. Тақырып: Геология пәнінің мақсаты мен міндеті. Гелогия пәнінің зерттеу әдістері мен зерттелу тарихы.

2. Оқу сағат саны-1.

3. Тақырып өзектілігі.

Пән туралы қысқаша сипаттама: Геология-Жер туралы ғылым, Жер планетасы ғарыш әлемінде белгілі бір орнымен анықталатын, өзіндік физиқалық және химиялық касиеттерінің ерекшеліктер мен сипатталатын, эр уақытта дамып, озгеріп отыратын күрделі дене. Осы дененің қыртыстарының қүрамы мен кұрлысын жэне оның терең қойнауында жүріп жатқан эндогендік процестердің өзіндік ерекшеліктерін зерттей отырып, жердің өткен тарыхын қалпына келтіру аркылы, оньщ заңдылықтарын анықтайды. Қысқаша айтқанда, геология жердің жаратылысын, құрлысын, құрамын жэне оның эволюциялық дамуын зерттейді. Сонымен қатар, ол жер қойнауында кездесетін алуан түрлі пайдалы қазбалардың құралу және орналасу заңдылықтарын да анықтайды. Бірак, жердің ішкі терең қабаттарын зерттеу әдістерінің бүгінгі күн түрғысынан жеткіліксіздігінен жетілмегендігін ескерсек, эзірше геология жердің ең жоғарғы беткі қабаттарын зерттеумен ғана шектеліп келеді деуге болады.

Геология ғылымының Қазақстан Республикасы үшін қаншалықты маңызды екені баршамызға мәлім. Еліміздің ұлан-ғайыр жерінің өзіне тән геологиялық ерекшеліктерінің, оның жерқойнауында алуан түрлі пайдалы қазбалардың молдығы Кеңес өкіметі кезіндеде геология ғылымының Қазақстан аумағында шешІмін табуына негіз болды. Осыған орайлас республикамызда геология ғылымы шапшаң қарқынменөркендеп, одақтық Ғылымакадемиясының академигі Қ. И. Сәтбаев бастаған Н. Г. Кассин, М. П. Русаков, Р. А. Борукаев, А. А. Абдуллин, А. Қ. Қайпов, Ж. С. Сыздықов, Г. Н. Шерба секілді аса көрнекті ғалымдар жетекшілігімен жүргізілген зерттеулер нәтижесінде Қазақстанның әр түрлі кенді аймақтарының геологиялық-геофизикалық металогениялық ерекшеліктері айқындалды, олардың ауқымында жаңа кен орындары ашылды, бүрын ашылғандардың қорлары анықталды.

4. Сабақтың мақсаты: Пәнің мақсаты: Жер қыртыстарымен бетінде өтіп жатқан эндогендік жэне экзогендік процестердің жалпы заңдылықтары туралы түсінік беру литосфераның географиялық қабықта алатын орны мен маңызын көрсету, студенттерді Жер қыртысын құрайтын тау жыеыстарының пайдалы қазба байлықтарының түрлерімен таныстыру

Студент білуі тиіс:

- Геология пәнінің зерттеу обьектісін.

- Геология ғылымының ежелгі дәуір зерттелу тарихы.

- Геология ғылымының орта ғасыр дәірі зертелу тарихы

- Геология ғылымының өркендеу заманы зерттелу тарихы

- Геология ғылымының қазіргі заман зерттелу тарихы.

- Геология ғылымының қазіргі заман Қазақстан ғалымдарының зерттеуі.

- Геология пәнінің сыртқы байланыстары: физикалық география, геоморфология, физика және биология.

- Геология пәнінің ішкі байланыстары: вулканология, сейсмология, литология, петрография, палеонтология, минералогия және пайдалы қазбалар геологиясы.

Cтудент анықтай алуы тиіс:

- Геология пәнінің география ғылымдары арасындағы орнын

- Геология пәнінің әр дәуірлердегі қызметін

- Қазба байлықтарды іздеп табуда геологиялық әдістерді қолдану түрлерін анықтау

5. Сабаққа дайындық үшін сұрақтар:

1. Базисті сұрақтар.

1. Геология пәні нің табиғат тану пәндері арасында тұтқан орны.

2. Геологияның актуализм принціпі

3. Геологияның құрлымдық бөлімдері.

4. Геологияның салалық байланыстары

2. Тақырып боиынша срақтар.

1. Тау жыныстарын алғашқы қауым адамдарының пайдалануы.

2. Орта ғасыр шығыс ғалымдарының геологиясы(Ибн Сино, Аль Бируни және аль Туси) .

3. Өрк-ендеу дәуір геологиясы(Геттон мен Вегенер, Стено, Левинсон Лессинг) .

4. Қазіргі заман геологиясы (Архангель-ский, Карпинский, Белоусов, Хайн. )

5. Қазақ геологтарының қызметін көрсету

6. Джемс Геттонның «нептунизм» теориясының маңызы

7. Альфред Вегенердің «Вулканизм» теориясының маңызы

8. Стеноның палегеографиялық түсініктерін енгізуі

9. Ибн-Синоның «Үлкен Канон» ебегіндегі минералдардың емдік қасиеттері туралы

10. Аль Бируни «Бағалы тастар классификациясы»

11. Әл-Фарабидің «Үлкен органонға түсініктеме»

12. Астрономия мен геология пәнінің сыртқы байланыстары.

13. Физика мен геология пәнінің сыртқы байланыстары.

14. Биология мен геология пәнінің сыртқы байланыстары.

15. Геологиялық дала-зерттеу әдістері

16. Абсолюттік геологиялық зерттеу әдісі

18. Салыстырмалы геологиялық зерттеу әдісі

19. Химия мен геология пәнінің сыртқы байланыстары.

20. Геологияның тарихи геология бөлімі туралы түсінік

21. Геологияның вулканология геология бөлімі туралы түсінік

22. Геологияның геотектоника геология бөлімі туралы түсінік

23. Геологияның стратиграфия геология бөлімі туралы түсінік

24. Геологияның литология геология бөлімі туралы түсінік

25. Геологияның палеогеография геология бөлімі туралы түсінік

26. Геологияның гидрогеология геология бөлімі туралы түсінік

27. М. В. Ломоносовтың «Жер қыртыстары »еңбегінің маңызы

28. Геологиялық бұрғылау әдісі

29. Геологиялық палеомагниттік әдіс

31. Геологиялық геотермиялық әдіс

32. Геологиялық гравиметриялық әдіс

33. Геологиялық геохимиялық әдіс

34. әдіс

35. Геологиялық сеисмикалық әдіс

36. Геология ғылымының құрлыстағы маңызы

37. Геология ғылымының ауыл шаруашылығындағы маңызы

38. Геологиялық экспериментаодық зерттеу әдістері

Тест сұрақтары

Кристал тау жыныстарын зерттейтін геологияның жеке бір саласы.

а) Стратиграфия

б) Парагенез

в) Петрография

г) Петрогенез

д) Палеография

жерді құрайтын тау жыныстарының физикалық қасиеттерін зерттейтін және оның ішкі қабаттарында тоқтаусыз жүріп жатқан процестердің ерекшеліктерін зерттейтін ғылым.

а) Геофизика

б) Геотектоника

в) Сейсмология

г) Геохимия

д) Динамикалық геология

3. Қолдан жасалған жасанды агрегаттар.

а) цемент, шлак, керамика

б) құм, құмтас, саз

в) гранит, диарит, базальт

г) мрамор, яшма, кварцит

д) топаз, корунд, алмаз

4. жердің ішкіт қабаттарының даму заңдылықтары мен олардың эндогендік және экзогендік процестерін зерттейтін ғылым жүйесін атаймыз.

а) Геология

б) Минерология

в) Астрономия

г) Геофизика

д) Геохимия

5. жер қыртысының құрылымдық элементтерінің және олардың деформациялық қызметін зерттейтін ғылымды айтамыз.

а) Геотектоника

б) Геофизика

в) Геохимия

г) Геология

д) Тарихи геология

6. жер бетінде және оның ішкі қабаттарында жүріп жатқан түрлі геологиялық әрекеттерді қозғалс тұрғысынан зерттейтін ғылымды айтамыз.

а) Динамикалық геология

б) Сейсмология

в) Тарихи геоогия

г) Вулканология

д) Геофизика

7. жер қыртысының жалпы даму кезеңдерінің тау жыныстарының үгілу процестеріне байланыстыра отырып зерттейтін ғылым.

а) Тарихи геология

б) Сейсмология

в) Вулканология

г) Геофизика

д) Динамикалық геология

8. жер қыртысының жалпы даму кезеңдерінің тау жыныстарының үгілу процестеріне байланыстыра отырып зерттейтін ғылым.

а) Палеогеография

б) Тарихи геология

в) Сейсмология

г) Геофизика

д) Динамикалық геология

9. өткен геологиялық дәуірлерде болған жер бетінің физикалық өзгеріс жағдайларын зерттейтін ғылым.

а) Палеогеография

б) Тарихи геология

в) Сейсмология

г) Геофизика

д) Динамикалық геология

10. Шөгінді тау жыныстарының құралу және өзгеру заңдылықтарын зерттейтін ғылым.

а) Литология

б) Тарихи геология

в) Палеонтология

г) Стратиграфия

д) Геофизика

11. Ежелгі грек ғаламы Ніл өзенінің дельтасындағы шөгінді жыныстардың пайда болуы мехнизімін көрсетіп берді.

а) Герадот

б) Аристотель

в) Страбон

г) Плини

д) Платон

12. Ежелгі грек ғалымы Визувий жанартауларын зерттей отырып магмалық жыныстардың химиялық құрамын көрсетіп берді.

а) Плиний

б) Трени Везуви

в) Аристотель

г) Страбон

д) Платон

13. Ежелгі грек ғалымы құрлықтың қозғалыс механизімін көрсете отырып бір уақыттары кіші Азия қосылып тұрған түбектің Кипр аралына айналғандығын көрсетіп берді.

а) Аристотель

б) Плиний

в) Герадот

г) Страбон

д) Платон

14. Тарихта ең бірінші мыс рудасын пайдаланған ел.

а) Мысырлықтар

б) Қытайлықтар

в) Финикилықтар

г) Үнділіктер

д) Гректер

15. тарихтағы ең алғаш рет иагнит өрісінің қасиетін танып сейсмограф аспабын жасаған ел.

а) Мысырлықтар

б) Қытайлықтар

в) Финикилықтар

г) Үнділіктер

д) Гректер

16. Әйгілі Орта Азия жаратылыстанушысы Әль-Бирунидің өзінің ( Бағалы тстар танымы) атты еңбегінде минералдарға мән берген.

а) Сынап, күкірт

б) Темір, күкірт

в) Алтын, күміс

г) Изумрут, нифрит

д) Күкірт, тұз

17. Сынап пен кұкірттің қасиетін көрсете білген ғалым.

а) Бируни

б) Ибн-Сина

в) Хорезми

г) Әль-Идриси

д) Ұлықбек

18. Қайта өркендеу заманының ғалымыөзінің гидро динамика атты еңбегінде өзен ағыстарының динамикасын көрсетіп берді.

а) Л. Винчи

б) М. Ломоносов

в) Дж. Хептон

г) Н. Сено

д) Ж. Кюве

19. Қайта өркендеу заманының ғалымы үйінділердің қабаттарға бөлінетіндігін ж/е олардың тектоникалық әрекеттерінің нәтижесінде ыдырайтындығын көрсетіп берді.

а) Л. Винчи

б) М. Ломоносов

в) Дж. Хептон

г) Н. Сено

д) Ж. Кюве

20. Қайта өркендеу заманының ғалымы геология ғылымында дала зерттеулерінің маңызы ж/е олардың әдістерін көрсетіп берді.

а) Л. Винчи

б) М. Ломоносов

в) Дж. Хептон

г) Н. Сено

д) Ж. Кюве

21. Қайта өркендеу заманының ғалымы жердегі тау үйінділері белгілі уақыттар аралығында пайда болып ж/е бұзылып отырады деп көрсеткен.

а) Л. Винчи

б) М. Ломоносов

в) Дж. Хептон

г) Н. Сено

д) Ж. Кюве

22. Оңтүстік америка анд тауларын зерттей отырып кристал тау жыныстарын генезисін көрсетіп берген

а) Гумбольд

б) Ч. Лайель

в) Г. Сорби

д) Д. Ждена

г) Дитрад

23. жер қыртысының ешбір өзгерусіз күйінде үйінділердің дамуы эволюциялық жолмен есептеледі деп көрсетті.

а) Ч. Лайел

б) Гумбольд

в) Дитрад

г) Сорби

д) Д. Ждена

24. Тау жыныстарының структаларымен текстструктураларын зерттей отырып тау жыныстарын тану мүмкін екенін көрсетті.

а) Гумбоьд

б) Ломоносов

в) Лайель

г) Дитрад

д) Ждена

25. Геофизикалық мағлұматтар арқылы тау жыныстарының қаттылығына қарай отырып пйдалы қазбаларды анықтау мүмкіндігін көрсетіп берді

а) Гумбоьд

б) Ломоносов

в) Лайель

г) Дитрад

д) Ждена

26. Геосинклинал областьарда тау көтерілу, жер сілкініс механизмін ашып көрсетіп берген ғалым.

а) Гумбоьд

б) Ломоносов

в) Лайель

г) Дитрад

д) Ждена

27. магмалық жыныстардың диференцациялану қасиетіне ие жердегі барлық магмалығ жыныстар базальта негізіне деп атайды.

а) Бэон

б) Сорби

в) Гумбольд

г) Дитрад

д) Ждена

28. Магмалық пайдалы қазбалар саласын дамытуға күш жігер сала отырып заңдылықтарын ашып көрсетті.

а) Гумбоьд

б) Либгрен

в) Лайель

г) Дитрад

д) Бэон

29. тау жыныстарының геологиялық жасын ж/е пайдалы қазбалардың палергеография арқылы анықтауға болатынын көрсетіп берген ғалым.

а) Бэон

б) Сорби

в) Гумбольд

г) Дитрад

д) Архангельский

30. Ежелгі адамдар пышақ, нуклеус, найза ұштарына тастарды пайдаланды.

а) Кварц, вулкандық шыны

б) Огат, опаль

в) Кварц, хальцедлн

г) Кремни, әктас

д) жанартау, туфы

6. Сабақтың мазмұны:

-студент өз бетімен атқаратын жұмысы : семинар жұмыстары, тәжірибелік дағдыларды шешу .

-Оқытушымен бірге атқаратын жұмысы :СӨЖ нәтижелерін талқылау, студенттердің сұрақтарына жауап беру.

-бастапқы және қорытынды деңгейін бағалау: тест-сұрақтары, ахуалдық есептер шешу, тәжірибелік дағдылар.

8. Ұсынылған әдебиеттер

Негізгі әдебиеттер:

1. Ажигерей Г. Д. Структурная геология. Изд-во Московского университета. 1956г. 495 стр.

2. Аллисон. А., Палмер Д. Наука о вечной меняюшейся Земле. М., 1987 г.

3. Белоусов. В. В. Структурная геология. М., 1971

4. Бондарев Б. П. Основы минералогий и кристаллографий с элементами петрографий. М., 1986

5. Брэдшоу М., Современная геология. Л. 1977

6. Горшков Г. П. Якушев А. Ф. Общая геология. М., 1973

7Добровольский В. В. Минерология с элементами петрографий М., т1971

8. Ершов В. В., Новиков А. А., Попов Г. Б. Основы геологий. М., 1986

9. Жарков В. Н. Внутреннее строение Земли и Планеты. М., 1986

10. Иванова М. Ф. Общая геология с основами исторической геологий. М., 1986

2. Қосымша әдебиеттер :

1. Калесник С В Общие географические закономерности Земли Москва 1970

2. Калесник С В Основы общего землеведения Москва1955

4. Кондратьев К Я Глобальный климат и его изменения Ленинград 1987

5. Леонтьев О К Физическая география мирового океана Москва1986

6. Львович М И Вода и жизнь Москва 1986

7. Малиновский Е Е Рифтогенез в истории Земли Москва 1983

8. Марков К К Палеогеография(историческое землеведение) Москва 1960

Қ. А. ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК

УНИВЕРСИТЕТІ

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ЖӘНЕ МЕДИЦИНА ИНСТИТУТЫ

АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖӘНЕ ЖАРАТЫЛСТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

ГЕОГРАФИЯ КАФЕДРАСЫ

ГЕОЛОГИЯ, ПАЛЕОГЕОГРАФИЯ НЕГІЗДЕРІМЕН пәні бойынша

Студенттерге арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ № 1

Тақырып: Жер эволюциясы.

География -050116 мамандығының 1-курс студентеріне арналған

Құрастырған :г. ғ. к. доцент қ. а. С. К. Курбаниязов

Түркістан 2006ж.

1. Практикалық семинар сабақтың тақырыбы: Жер эволюциясы

1. Сабақ жоспары:

Жер эволюциясының дәірлерге бөлінуі

Тау жыныстарының жасын анықтау әдістері

Геохронологиялық шкала

Фанерозой және криптозой эондары

2. Сабақтың мақсаты: Тау жыныстарының қалдық жануарлар мен өсімдіктер арқылы салыстырмылы немесе таужынысы құрамындағы изотоптардың ыдырау дәрежесі арқылы тау жыныстарының жасын анықтау. Мұнда біз Жер жасын Архей, протерозой, палеозой, мезозой және кайнозой дәуірлеріне бөліп өте отырып, оларды өз кезегінде топқа, қабатқа бөлеміз. Тау жыныстарының жасын анықтау арқылы біз Жердің геохронологиялық шежіресін білеміз және сол арқылы палегеографиялық реконструкциясын жасап пайдалы қазба байлықтардың орналасу немесе шоғырлану мүмкіндігін анықтаймыз.

3. Қысқаша теориялық мәліметтер.

Геологиялық кезең - Жер қыртысының алғашқы Қалыптасуынан басталып қазіргі кезге дейінгі уақыт аралығын қамтиды. Экзогендік процестердің нәтижесінде Жер бетіндегі жыныстар үгіліске үшырап, үгілу заттары тасымал-данып жинала келе (сулы ортада) щөгінді тау жыныстары құралады. Олар жаңа ортада (эндогендік жағдайда) метаморфтық және магмалық әрекеттер-ге ұшырап, Жер қыртысының алғашқы қүрамы біртіндеп күрделене түседі. Бұл процесс түрақты түрде байқалады. Сонын нәтижесінде, қүрамы әр түрлі және өте күр-делі Жср қыртысының қазіргі кездегі бедер пішіндері қалып-тасады.

Жер қыртысының даму заңдылықтарын осы уақытқа дейін сақталған геологиялық документтерді (Жер қыртысын құрайтын заттарды, яғни минералдар мен тау жыныстарын және органикалық қазба-қалдықтарды) зерттеу арқылы анықтауға болады.

Жердің жасын және оның даму тарихында болып өткен геологиялық ірі оқиғалардың болған уақытын аныктау үшін салыстырмалы және абсолюттік жыл есептеу (Геохронология) әдістерін пайдаланады.

Тау жыныстарының салыстырмалы жасы олардың табиғи жағдайдағы бір-бірімен қарым-қатынасына, белгілі бір геологиялық ортада (геологиялық қимада) ала-тын орнына (немесе орналасу ретіне) қарай анықта-лады.

Көп жағдзйда, «жасырақ» (жастау, «ескірек» (ескілеу) және «бір мезгілде» (бір уакытта) немесе «жасы бірдей» деген ұғымдар жиі қолданылады. Бұл жерде тау жыныстарының құрамы мсн құрылысы және олар-дың жатыс пішіндері мен құрылымдық ерекшеліктері бірдей ескеріледі. Салыстырмалы жыл санау әдістеріне стратиграфиялық, минералогия-петрографиялық, текто-никалық және биостратиграфиялық-палеоатологиялық әдістерді жатқызады.

Стратиграфиялық тау жыныстарын құрайтын қабаттардың ө зара орналасу тәртібін (реттілігін_зерттеуге негізделген шөгінді қабат неғұрлым төмен орналасса, оның жасы соғұрлым ескі, ал жоғарғы қабатты құрайтын тау жыныстары төменгі қабаттармен салыстырғанда жасырақ депсаналады. Бұл әдісті шегін-ді қабаттардың алғашқы орналасу тәртібі бұзылмай сол күйінше сақталған жағдайда ғана пайдалануға болады.

Егер белгілі бір ауданды алып жатқан (геологиялық қимада) магмалық денелер горизонталь орналасқан шөгітіді қабаттарды диагональ немесе көлбеу бағытта кесіп етіп және езара қиылысатын болса, ондай жағдайда қиюшы дене қиылған денемен салыстырғанда жасырақ деп саналады.

Тау жыныстарының құрамының ұқсастығын (салыстыра отырып) зерттеуге негізделген. Бұл әдіс, әсіресе кембрийге дейін түзілген жыныстарды (магмалық және метаморфтық) зерттеуде кеңінен қолданылады. Кейде тектоникалық қозғалыстар нәтижесінде шөгінді қабаттардың алғашқы орналасу тәртібі бузылып тектоникалық жарықтар бойымен ауыса орналасады. Тау жыныстарьшың жасын анықтау барысында осы жағдайлар ескеріледі.

Қазіргі кезде жердің тарихы екі эонотемаға ажыра-тылады:

1Фанерозойлық (грекше«фанерос»-айқын, «зоэ»-өмір) -палеозой, мезозой және кайнозой топтарын біріктіреді.

2. Криптозойлық (грекше «криптос» - жасырын, құпия, «зоэ» - өмір) - протерозой және архей топтарын біріктіреді.

Топтар - бір эра (заман) бойы қабатталып жиналған шөгінді жыныстар жиынтығын құрайтын стратигра-фиялық үғіям. Олар Жер қыртысының даму тарихында өте үзақ кезеңдерді қамтиды. Топтардың шекарасы органикалық дүниенің күрт өзгеріп, жаңа түрлердің пайда болуымен анықталады. Топтардың және эралардың атаулары (грек сөздерінен қүралады) алғашқы қарапайым өмірдің пайда болу және олардың даму сатыларымен байланысты.

Ең алғашқы тіршіліктің бастамасы - Жердің кене тарихымен байлан-тысы. Бұл уақыт архей (грекше «ар-хеос» - көне, ескі деген мағынада) деп аталады. Одан кейінгі уақыттар протерозой (грекше протерос» - бірінші, алғашқы деген мағынада) ; палеозой (грекше «палеос» - ескі) ; мезозой (грекше «мезос» - орта) . кайнозой (грекше «кайнос» - жаңа) болып бөлінеді.

Жүйелер белгілі бір периодта (дәуірде) жиналған шөгінді қабаттарынан құралады. Олардың атаулары, әдетте, шөгінді жыныстардың алғашқы табылған орындарына қарай, жергілікті (кембрий, девон, пермь, юра) . атаулармен аталады. Мысалы, девондық жүйе Англиядағы Девоншир атты граф жерінің; пермьдік жүйе \ Пермь облысының атымен аталады. Сол сияқты жергілікті халықтардың атымен (ордовик, силур) немесе шөгінді жыныстардың құрамына (таскөмір, бор) байланысты аталады. Ал кейде олардың ішкі бөлімшелерінің санына қарай (мысалы, триас - үштік) да аталады.

Жүйелер белдеулерге ажыратылады. Оған сәйкес келетін уақыт аралығы эпохалар (кезеңдер) деп аталады.

Бөлімдер - қабаттарға (ярустарға), соған сәйкес эпохалар (кезеңдер) ғасырларға ажыратылады. Ең соңында қабаттар зоналарға, ал ғасырлар жылдарға бөлінеді.

Стратиграфиялық бөлімшелерді ажырата білу үшін шартты белгілер қабыл-данған.

4. Бақлау сұрақтары:

1. Геологиялыққа дейінгі кезеңге қай уақыттар жатады

2. Геологиялыққа дейінгі кезең мен геологиялық кезеңнің айырмашылығын көрсетіп берің

3. Геологиялық кезеңнің мағнасын түсіндіріп берің

4. Фанеорозой эонының дәуірлерін көрсетіп берің

5. Криптозой эонының дуірлерін көрсетіп берің

6. Палеозой атамасының аталу себебін түсіндірің

7. Мезозой атамасының аталу себебін түсіндірің

8. Кайнозой атамасының аталу себебін түсіндірің

9. Архей атамасының аталу себебін түсіндірің

10. Протерозой атамасының аталу себебін түсіндірің

11. Тау жыныстарын анықтауда қолданылатын әдістерді атаңыз

12. Биостратиграфиялық әдістің мағнасын түсіндірің

13. Палеонтологиялық әдістің мағнасын түсіндірің

14. Стратиграфиялық әдістің мағнасын түсіндірің

15. Геологиялыққа дейінгі кезеңнің планетарлық кезең деп аталу себебі неде

16. Калий- көміртегі әдісі менкарбондық әдістің айырмашылығы неде

17. Геохронологиялық шежіре дегеніміз не?

18. Жердің жасын анықтауда Топпен жүйенің қандай айырмашылығы бар

19. Жердің жасын анықтауда бөліммен қабаттың қандай айырмашылығы бар?

20. Геохронологиялық шкалада Эонотема терминінің мағнасын түсіндіріп берің

21. Геохронологиялық шкалада Эон терминінің мағнасын түсіндіріп берің

22. Геохронологиялық шкалада Период (кезең) терминінің мағнасын түсіндіріп берің

23. Геохронологиялық шкалада Группа (топ) терминінің мағнасын түсіндіріп берің

24. Геохронологиялық шкалада Система (жүйе) терминінің мағнасын түсіндіріп берің

25. Геохронологиялық шкалада Ярус (қабат) терминінің мағнасын түсіндіріп берің

26. Геохронологиялық шкалада бөлім терминінің мағнасын түсіндіріп берің

27. Геохронологиялық шкаланы анықтау қандай процестер үстемдік еткен аймақтарда айқын көрінеді

28. Дүнье жүзілік геохронологиялық шкала қандай конгрсте бекітілді

29. Геологиялыққа дейінгі кезең қандай құбылыстармен сипатталады

30. Архей және протерозой кезеңдерінің тіршілік иелерін атаң

5. Аудиториялық тапсырманы орындау тәртібі:

Студенттерге белгіленген тақырып бойынша төмендегі геология пәні деректері бойынша үзіндіні толтыруды және осы тақырыпқа сай жасалған отыз тест сұрақтарының жауаптарын белгілеуді талап ету.

1. Cтуденттердің аудиторияда орындайтын тапсырмалары:

2. Тест сұрақтары:

1. Геологиялыққа дейінгі кезеңге қай уақыттар жатады

а)

б)

в)

г)

д)

2. Геологиялыққа дейінгі кезең мен геологиялық кезеңнің айырмашылығын көрсетіп берің

а)

б)

в)