Атом құрылысы және периодтық заң
Кіріспе
Негізгі бөлім:
1. Атом құрылысы және периодтық заң
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Негізгі бөлім:
1. Атом құрылысы және периодтық заң
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Атом (көне грекше: ἄτομος - Химиялық элементтерді құрайтын, олардың өзіне тән ерекшеліктерін сақтайтын ең кішкене бөлшек. Атом бүтіндей алғанда зарядсыз, бейтарап бөлшек. Ол ортасында өзінен радиусы 104 -105 есе кіші көлемді алып жатқан оң зарядты ядродан және оны айнала қозғалып жүрген теріс зарядты электрондардан тұрады. Атом өзінің сыртқы бір немесе бірнеше электрондарын жоғалтқанда оң, ал сырттан электрон қосып алғанда теріс ионға айналады. Атомның сызықтық өлшемдері ~ 10-8 см, көлденең қимасының ауданы ~10-16 см2, көлемі ~10-24 см3.
Менделеевтің периодтық заңы , периодтық заң – атом ядросы зарядтарының артуына байланысты химиялық элементтер қасиеттерінің периодты өзгеретінін тұжырымдайтын табиғаттың негізгі заңы.
Бұл заңды 1869 жылы Д.И. Менделеев ашты. Ол оның толық тұжырымдамасын 1871 жылы жариялады. Менделеевтің 1869 жылы жасаған еңбегі элементтердің периодтық жүйесі – Менделеевтің периодтық заңының графиктік бейнесі. Бұл заң элементтердің периодтық жүйесімен тығыз байланысты және бірін-бірі толықтырып, түсіндіреді. Ядроның заряды (Z) жүйедегі элементтердің атом нөміріне тең. Z өсуі бойынша орналасқан элементтер Z (Н, Нe, Lі, Be…) 7 период түзеді.
Менделеевтің периодтық заңы , периодтық заң – атом ядросы зарядтарының артуына байланысты химиялық элементтер қасиеттерінің периодты өзгеретінін тұжырымдайтын табиғаттың негізгі заңы.
Бұл заңды 1869 жылы Д.И. Менделеев ашты. Ол оның толық тұжырымдамасын 1871 жылы жариялады. Менделеевтің 1869 жылы жасаған еңбегі элементтердің периодтық жүйесі – Менделеевтің периодтық заңының графиктік бейнесі. Бұл заң элементтердің периодтық жүйесімен тығыз байланысты және бірін-бірі толықтырып, түсіндіреді. Ядроның заряды (Z) жүйедегі элементтердің атом нөміріне тең. Z өсуі бойынша орналасқан элементтер Z (Н, Нe, Lі, Be…) 7 период түзеді.
1. https://kk.wikipedia.org/wiki
2. Қазақ энциклопедиясы
3. Химия: Жалпы білім беретін мектептің 8 сыныбына арналған оқулық. Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н. / Алматы: Атамұра, 2009. - 216 бет. ISBN 9965-34-887
4. Химия:Жалпы білім беретін мектептің 10-сыныбына арналған оқулық.Малматы Мектеп 2010 жыл УДК 373,167,1(075,3)
5. В. М. Потапов, Г. Н. Хомченко «Химия», М. 1982 26-бет
2. Қазақ энциклопедиясы
3. Химия: Жалпы білім беретін мектептің 8 сыныбына арналған оқулық. Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н. / Алматы: Атамұра, 2009. - 216 бет. ISBN 9965-34-887
4. Химия:Жалпы білім беретін мектептің 10-сыныбына арналған оқулық.Малматы Мектеп 2010 жыл УДК 373,167,1(075,3)
5. В. М. Потапов, Г. Н. Хомченко «Химия», М. 1982 26-бет
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х.ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Атом құрылысы және периодтық заң
Орындаған: Қабыл Темірхан
1 курс білімгері
Факультет: Су шаруашылығы, экология және құрылыс факультеті
Мамандық: Мелиорация, жерді баптау және қорғау мамандығы
Тексерген оқытушы: Алтынбекова Динара
Тараз, 2017
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
Негізгі бөлім:
1. Атом құрылысы және периодтық заң
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
КІРІСПЕ
Атом (көне грекше: ἄτομος - Химиялық элементтерді құрайтын, олардың өзіне
тән ерекшеліктерін сақтайтын ең кішкене бөлшек. Атом бүтіндей
алғанда зарядсыз, бейтарап бөлшек. Ол ортасында өзінен радиусы 104 -
105 есе кіші көлемді алып жатқан оң зарядты ядродан және оны айнала
қозғалып жүрген теріс зарядты электрондардан тұрады. Атом өзінің сыртқы
бір немесе бірнеше электрондарын жоғалтқанда оң, ал сырттан электрон
қосып алғанда теріс ионға айналады. Атомның сызықтық өлшемдері ~ 10-8 см,
көлденең қимасының ауданы ~10-16 см2, көлемі ~10-24 см3.
Менделеевтің периодтық заңы , периодтық заң – атом ядросы зарядтарының
артуына байланысты химиялық элементтер қасиеттерінің периодты өзгеретінін
тұжырымдайтын табиғаттың негізгі заңы.
Бұл заңды 1869 жылы Д.И. Менделеев ашты. Ол оның толық
тұжырымдамасын 1871 жылы жариялады. Менделеевтің 1869 жылы жасаған
еңбегі элементтердің периодтық жүйесі – Менделеевтің периодтық заңының
графиктік бейнесі. Бұл заң элементтердің периодтық жүйесімен тығыз
байланысты және бірін-бірі толықтырып, түсіндіреді. Ядроның заряды (Z)
жүйедегі элементтердің атом нөміріне тең. Z өсуі бойынша орналасқан
элементтер Z (Н, Нe, Lі, Be...) 7 период түзеді.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Атом құрылысы және периодтық заң
Атом (көне грекше: ἄτομος - Химиялық элементтерді құрайтын, олардың өзіне
тән ерекшеліктерін сақтайтын ең кішкене бөлшек.
Атом бүтіндей алғанда зарядсыз, бейтарап бөлшек. Ол ортасында өзінен
радиусы 104 -105 есе кіші көлемді алып жатқан оң зарядты ядродан және оны
айнала қозғалып жүрген теріс зарядты электрондардан тұрады. Атом өзінің
сыртқы бір немесе бірнеше электрондарын жоғалтқанда оң, ал сырттан электрон
қосып алғанда теріс ионға айналады. Атомның сызықтық өлшемдері ~ 10-8 см,
көлденең қимасының ауданы ~10-16 см2, көлемі ~10-24 см3. Борлық атом
теориясында ең қарапайым атом – сутегі атомы. Оның радиусының дәл белгілі
бір мәні бар және ол мүмкін болатын ең кіші айналу орбитасының радиусы
шамасына тең: a=0.53 * 10−8 см (дәлірек, 0.52917*10-8 см). Атомның массасы,
негізінен оның ядросының массасына тең және ол массалық санға (А),
яғни протондар мен нейтрондардың жа лпы санына (нуклондардың жалпы санына)
пропорционал болып ұлғаяды. Өйткені атомдағы электронның массасы (0.91*10-
20 г) бір протонның немесе нейтронның массасынан (1.67*10-24 г) 1.840 есе
аз. Сондықтан атомның ауырлық орталығы ядроға дәлдей келеді. Атом массасы
ядро массасымен ондағы электрондар массаларының дәл қосындысына тең емес.
Олардың арасындағы айырым атомның байланыс энергиясын анықтайды. Атомның
ішкі энергиясының тек дискретті (үздікті) мәндері болады. Оның ең төменгі
деңгейі атомның негізгі күйі E1 (ол ең тұрақты, шексіз ұзақ өмір сүретін
күйі), ал жоғарғы энергия деңгейлері қозған күйлер Еі (і=2, 3, ...) деп
аталады, (ол аз өмір сүреді). Қозған күйден ~10-8 сек. ішінде атом негізгі
күйге ауысып отырады. Осындай ауысу кезінде атомға осы екі деңгейінің
айырымына тең (hν=Eν-E1, мұндағы h – Планк тұрақтысы, ν – ұшып шыққан сәуле
квантының жиілігі) сырттан энергия берілуі не шығарылуы шарт. Атом
энергиясының дискретті квантталуы оның құрамындағы бөлшектердің толқындық
қасиетінің болуынан. Атомның осындай қасиеттерін кванттық теория ғана толық
түсіндіре алады. Бұл теория бойынша атомдағы электронның күйі 4 кванттық
санмен анықталады. Олар: электрон энергиясын анықтайтын бас кванттық сан
(n), атомның осындай импульс моментін анықтайтын орбиталық кванттық сан
(l), ал (l)-дың берілген оське түсірілген проекциясын анықтайтын магниттік
кванттық сан (m) және электронның ішкі спинін анықтайтын кванттық сан (ms).
Осы 4 кванттық сан мен Паули принципі атомдағы электрондардың барлық
күйлерін сипаттайды. Сонымен бірге кванттық теорияда микробөлшектердің сол
4 кванттық сан анықтайтын күйлерін толқындық функциямен (φ) өрнектейді. Ол
функцияның квадраты (φ2) бөлшектердің кеңістік нүктелерінде болу
ықтималдығын білдіреді. Кеңістіктегі электрон бұлтының тығыздығы осы
ықтималдыққа пропорционал. Кванттық сандардың мәндеріне сәйкес атомдардағы
қабықшалар мен қабаттар рет-ретімен толтырылып отырады. Осылайша
элементтердің Менделеев кестесіндегі орны анықталады. Алдымен ең кіші n=1
қабат толтырып, онда болғаны 2 электрон ғана орналасады. Онан кейін n=2
қабат толтырылғанда ядроның заряды өсуіне сәйкес қабаттар ядроға жақындай
түседі. 1-қабат 1s қабықшадан, 2-қабат 2s, 2pқабықшалардан, 3-қабат 3s, 3p,
3d қабықшалардан, т.с.с. тұрады. Әр қабат элементтің периодын анықтайды.
Осы период элементтердің химиялық, оптикалық, электрлік,
және магниттік қасиеттерінің қайталану периоды болып табылады. Осы
периодтылық атомның ең сыртқы электрон қабықшаларының қасиетімен
анықталады. Мұндай периодтылық иондар қасиетінде де сақталады.
Атомның орбиталарында 2 не одан да көп электрондар қозғалып жүрсе, онда
мұндай күрделі атомдардағы электрондардың өзара әсерлесуін де еске алу
керек. Ол әсерлесулер тек электр статикалық ғана емес, орбиталық магниттік
моменттер мен бөлшектердің өзінің ішкі магниттік моменттері де өзара
әсерлесуі мүмкін. Мысалы, гелий атомындағы 2 электронның негізгі күйдегі
әсерлесу энергиясы 78.98 эВ. Көп электронды атомдар құрылысын зерттегенде
бұларды есепке алып отырады. Сонымен бірге әр электронның орбита бойымен
қозғалысында туатын электр магниттік өрісі мен электронның ішкі магниттік
моменттерінің әсерлесуі де қосымша байланыс энергиясын тудырады. Осының
нәтижесінде атом спектрлерінде нәзік түзілісті, ал электрон мен ядроның
магниттік моменттерінің өзара әсерлесуінен аса нәзік түзілісті көреміз.
Қазіргі замандағы кванттық электр динамикасында атом электрондарының вакуум
құрамындағы виртуалды бөлшектермен әсерлесуін де есептеп атом құрылысының
мұнан да күрделі екеніне көз жеткізуге болады.
Атом құрылысы тұрғысынан периодтық заңды түсіндіру
Периодтық жүйе периодтық заңның құрылымдық кескіні. Ол 7 периодтан 8 топтан
тұратын кесте. Периодтар үлкен және кіші болып бөлінеді. Алғашқы үш период
кіші периодтар, олар бір қатардан ғана тұрады, ал үлкен периодтар екі
қатардан тұрады.
Бір периодта орналасқан элементтердің энергетикалық деңгейлерінің саны
бірдей болғанымен, олардың ядро зарядтарының артуына байланысты ядроның
электронды тарту күші артады, сондықтан атом радиустары солдан оңға карай
кемиді.
Периодтарда солдан оңға қарай сыртқы қабаттағы электрондар саны біртіндеп
артады, бұл металдық қасиеттің біртіндеп әлсіреп, бейметалдық қасиеттің
артуына әкеп соғады.
Атомдағы электрондардың күйі
Атом ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
М.Х.ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Атом құрылысы және периодтық заң
Орындаған: Қабыл Темірхан
1 курс білімгері
Факультет: Су шаруашылығы, экология және құрылыс факультеті
Мамандық: Мелиорация, жерді баптау және қорғау мамандығы
Тексерген оқытушы: Алтынбекова Динара
Тараз, 2017
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
Негізгі бөлім:
1. Атом құрылысы және периодтық заң
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
КІРІСПЕ
Атом (көне грекше: ἄτομος - Химиялық элементтерді құрайтын, олардың өзіне
тән ерекшеліктерін сақтайтын ең кішкене бөлшек. Атом бүтіндей
алғанда зарядсыз, бейтарап бөлшек. Ол ортасында өзінен радиусы 104 -
105 есе кіші көлемді алып жатқан оң зарядты ядродан және оны айнала
қозғалып жүрген теріс зарядты электрондардан тұрады. Атом өзінің сыртқы
бір немесе бірнеше электрондарын жоғалтқанда оң, ал сырттан электрон
қосып алғанда теріс ионға айналады. Атомның сызықтық өлшемдері ~ 10-8 см,
көлденең қимасының ауданы ~10-16 см2, көлемі ~10-24 см3.
Менделеевтің периодтық заңы , периодтық заң – атом ядросы зарядтарының
артуына байланысты химиялық элементтер қасиеттерінің периодты өзгеретінін
тұжырымдайтын табиғаттың негізгі заңы.
Бұл заңды 1869 жылы Д.И. Менделеев ашты. Ол оның толық
тұжырымдамасын 1871 жылы жариялады. Менделеевтің 1869 жылы жасаған
еңбегі элементтердің периодтық жүйесі – Менделеевтің периодтық заңының
графиктік бейнесі. Бұл заң элементтердің периодтық жүйесімен тығыз
байланысты және бірін-бірі толықтырып, түсіндіреді. Ядроның заряды (Z)
жүйедегі элементтердің атом нөміріне тең. Z өсуі бойынша орналасқан
элементтер Z (Н, Нe, Lі, Be...) 7 период түзеді.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Атом құрылысы және периодтық заң
Атом (көне грекше: ἄτομος - Химиялық элементтерді құрайтын, олардың өзіне
тән ерекшеліктерін сақтайтын ең кішкене бөлшек.
Атом бүтіндей алғанда зарядсыз, бейтарап бөлшек. Ол ортасында өзінен
радиусы 104 -105 есе кіші көлемді алып жатқан оң зарядты ядродан және оны
айнала қозғалып жүрген теріс зарядты электрондардан тұрады. Атом өзінің
сыртқы бір немесе бірнеше электрондарын жоғалтқанда оң, ал сырттан электрон
қосып алғанда теріс ионға айналады. Атомның сызықтық өлшемдері ~ 10-8 см,
көлденең қимасының ауданы ~10-16 см2, көлемі ~10-24 см3. Борлық атом
теориясында ең қарапайым атом – сутегі атомы. Оның радиусының дәл белгілі
бір мәні бар және ол мүмкін болатын ең кіші айналу орбитасының радиусы
шамасына тең: a=0.53 * 10−8 см (дәлірек, 0.52917*10-8 см). Атомның массасы,
негізінен оның ядросының массасына тең және ол массалық санға (А),
яғни протондар мен нейтрондардың жа лпы санына (нуклондардың жалпы санына)
пропорционал болып ұлғаяды. Өйткені атомдағы электронның массасы (0.91*10-
20 г) бір протонның немесе нейтронның массасынан (1.67*10-24 г) 1.840 есе
аз. Сондықтан атомның ауырлық орталығы ядроға дәлдей келеді. Атом массасы
ядро массасымен ондағы электрондар массаларының дәл қосындысына тең емес.
Олардың арасындағы айырым атомның байланыс энергиясын анықтайды. Атомның
ішкі энергиясының тек дискретті (үздікті) мәндері болады. Оның ең төменгі
деңгейі атомның негізгі күйі E1 (ол ең тұрақты, шексіз ұзақ өмір сүретін
күйі), ал жоғарғы энергия деңгейлері қозған күйлер Еі (і=2, 3, ...) деп
аталады, (ол аз өмір сүреді). Қозған күйден ~10-8 сек. ішінде атом негізгі
күйге ауысып отырады. Осындай ауысу кезінде атомға осы екі деңгейінің
айырымына тең (hν=Eν-E1, мұндағы h – Планк тұрақтысы, ν – ұшып шыққан сәуле
квантының жиілігі) сырттан энергия берілуі не шығарылуы шарт. Атом
энергиясының дискретті квантталуы оның құрамындағы бөлшектердің толқындық
қасиетінің болуынан. Атомның осындай қасиеттерін кванттық теория ғана толық
түсіндіре алады. Бұл теория бойынша атомдағы электронның күйі 4 кванттық
санмен анықталады. Олар: электрон энергиясын анықтайтын бас кванттық сан
(n), атомның осындай импульс моментін анықтайтын орбиталық кванттық сан
(l), ал (l)-дың берілген оське түсірілген проекциясын анықтайтын магниттік
кванттық сан (m) және электронның ішкі спинін анықтайтын кванттық сан (ms).
Осы 4 кванттық сан мен Паули принципі атомдағы электрондардың барлық
күйлерін сипаттайды. Сонымен бірге кванттық теорияда микробөлшектердің сол
4 кванттық сан анықтайтын күйлерін толқындық функциямен (φ) өрнектейді. Ол
функцияның квадраты (φ2) бөлшектердің кеңістік нүктелерінде болу
ықтималдығын білдіреді. Кеңістіктегі электрон бұлтының тығыздығы осы
ықтималдыққа пропорционал. Кванттық сандардың мәндеріне сәйкес атомдардағы
қабықшалар мен қабаттар рет-ретімен толтырылып отырады. Осылайша
элементтердің Менделеев кестесіндегі орны анықталады. Алдымен ең кіші n=1
қабат толтырып, онда болғаны 2 электрон ғана орналасады. Онан кейін n=2
қабат толтырылғанда ядроның заряды өсуіне сәйкес қабаттар ядроға жақындай
түседі. 1-қабат 1s қабықшадан, 2-қабат 2s, 2pқабықшалардан, 3-қабат 3s, 3p,
3d қабықшалардан, т.с.с. тұрады. Әр қабат элементтің периодын анықтайды.
Осы период элементтердің химиялық, оптикалық, электрлік,
және магниттік қасиеттерінің қайталану периоды болып табылады. Осы
периодтылық атомның ең сыртқы электрон қабықшаларының қасиетімен
анықталады. Мұндай периодтылық иондар қасиетінде де сақталады.
Атомның орбиталарында 2 не одан да көп электрондар қозғалып жүрсе, онда
мұндай күрделі атомдардағы электрондардың өзара әсерлесуін де еске алу
керек. Ол әсерлесулер тек электр статикалық ғана емес, орбиталық магниттік
моменттер мен бөлшектердің өзінің ішкі магниттік моменттері де өзара
әсерлесуі мүмкін. Мысалы, гелий атомындағы 2 электронның негізгі күйдегі
әсерлесу энергиясы 78.98 эВ. Көп электронды атомдар құрылысын зерттегенде
бұларды есепке алып отырады. Сонымен бірге әр электронның орбита бойымен
қозғалысында туатын электр магниттік өрісі мен электронның ішкі магниттік
моменттерінің әсерлесуі де қосымша байланыс энергиясын тудырады. Осының
нәтижесінде атом спектрлерінде нәзік түзілісті, ал электрон мен ядроның
магниттік моменттерінің өзара әсерлесуінен аса нәзік түзілісті көреміз.
Қазіргі замандағы кванттық электр динамикасында атом электрондарының вакуум
құрамындағы виртуалды бөлшектермен әсерлесуін де есептеп атом құрылысының
мұнан да күрделі екеніне көз жеткізуге болады.
Атом құрылысы тұрғысынан периодтық заңды түсіндіру
Периодтық жүйе периодтық заңның құрылымдық кескіні. Ол 7 периодтан 8 топтан
тұратын кесте. Периодтар үлкен және кіші болып бөлінеді. Алғашқы үш период
кіші периодтар, олар бір қатардан ғана тұрады, ал үлкен периодтар екі
қатардан тұрады.
Бір периодта орналасқан элементтердің энергетикалық деңгейлерінің саны
бірдей болғанымен, олардың ядро зарядтарының артуына байланысты ядроның
электронды тарту күші артады, сондықтан атом радиустары солдан оңға карай
кемиді.
Периодтарда солдан оңға қарай сыртқы қабаттағы электрондар саны біртіндеп
артады, бұл металдық қасиеттің біртіндеп әлсіреп, бейметалдық қасиеттің
артуына әкеп соғады.
Атомдағы электрондардың күйі
Атом ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz