Дж. Лок

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Дж. Локктың өмірі мен өскен ортасы.
2. Дж. Локтың философиялық шығармалары.
3. Дж.Локтың дүниетанымдық көзқарасы.
ІІІ. Қорытынды

1. «Философия» Алматы «Раритет» 2004. Рец. Ғ.Есім, М.С.Аженов
2. Ж.Алтаев, Т.Ғабитов, А. Қасабек, Қ.Мұқамедәлиев. Философия және мәдениеттану. Алматы «Литера» 2001 ж.
3. Ж.Алтаев, А.Қасабек, Қ.Мұқамедәлиев. «Философия тарихы» Алматы 1999 ж.

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Джон Локк (1632-1704). Оның өмірі ағылшын революциясынан кейінгі кезеңге
жатады. Ол Оксфорд университетін бітірген. Дж. Локктың басты еңбегі — "Адам
санасы жайлы тәжірибе" (1690). Ол Т. Гоббс сияқты Р. Декарттың "Ой іштен
туады" деген пікірін сынады. "Адам жаны — таза тақта. Адамның көрген,
білгендері сол таза тақтаға жазылады. Міне, сана дегеніміз, дел осы", дейді
ол. Адам интеллектісінде өмірде жоқ, кездеспейтін еш нәрсе болмайды, дейді.
Дж. Локк екі түрлі — сыртқы және ішкі тәжірибе болады дейді. Біріншісінен
сезім, екіншісінен рефлекс пайда болады деді. Сезім идеясы — бастапқы,
сырттан келген құбылыс, рефлексия іштен пайда болады. Сезім арқылы біз
заттардың сапасын білеміз. Бірақ сапа екі түрлі болады дейді. Бірінші
сапаға заттардың саны, салмағы, көлемі, сипаты, қозғалысы жатады. Бұл —
заттардың нағыз өзі, дейді. Екінші сапаға дыбысы, түсі, дәмі, иісі жатады.
Бұл біздің ішкі сезімімізге байланысты, дейді Локк. Оның сапаны осылай
талдап зерттегені, үлкен ғылыми ілгері басқандық. Бірақ сонымен қатар
сапаны осылай екіге бөлгені кейінгі субъективтік идеализмге жол ашты. Джорж
Беркли заттардың барлық сапасын адам сезімімен байланыстырып, соңғысының
нәтижесі деп түсіндірді.
XVII ғасыр тек материалистерді ғана дүниеге келтірген жоқ. Сонымен қатар
идеалистер де болды.
ДжонЛокктың негізгі еңбектері: "Адамның ақыл-ойы туралы тәжірибе", т.б.
Таным концепциясын психологиялық теория тұрғысынан негіздеп, психологияның
ғылым ретінде қалыптасуына жол ашты. Егер Бэкон білім тәжірибеден шығады
десе, Локк қосымша тәжірибенің өзі сезімдік түйсінулер арқылы қалыптасады
дейді. Локктың таным теориясы негізінен үш қағидадан тұрады:
1) адамда "туа біткен идеялардың" болуы мүмкін емес, себебі
идеялардың өзі тәжірибе арқылы пайда болады;
2) адамның дүниеге келген кездегі ақыл-ойы ештеңе жазыл-
маған таза тақта немесе "аққағаз" сияқты, ол тек тәжірибе арқылы мазмұнға
толады;
3) ақыл-ойда тек сезімдік түйсіктер арқылы қабылданған мәліметтерден басқа
ештеңе жоқ, себебі дүниеге шығатын терезе—түйсік.
Сезімдік түйсінудің өзі сыртқы түйсіну және ішкі рефлексия (өзін-өзі
бақылау) деп екіге бөлінеді. Сыртқы түйсінудің қайнар көзі — сезім
мүшелеріне әсер ететін материалдық денелер болса, ішкі рефлекцияның негізі
— адамның өз көңіл-күйін іштей сезінуі, қиналуы немесе мақұлдауы.
Психиканың қалай қалыптасуын түсіндіру мақсатында Локк идеялардың екі
түрін қарастырады Олар: бірінші сапалы идеялар және екінші сапалы идеялар,
бірінші сапалы идеяларға денелердің түр, сан, орын, қозғалыс, тыныштық,
т.б. сол сияқты қасиеттері жатады, оларды шындығында қандай болса, тура сол
күйінде қабылдаймыз. Ал екінші сапалы идеяларға денелердің иіс, бояу, дәм,
т.б. сол сияқты қасиеттері жатады, оларды біз субъективтік тұрғыдан
қабылдаймыз. Осы екі сапалы идеялардың түйсіктерге әсер етуі арқасында
біздің санамызда екі түрлі ұғымдар мен пайымдаулар қалыптасады. Біріншісі —
күрделі пайымдаулар, ұғымдар. Олар тек тәжірибе арқылы қалаптасады да, ой
белсенділігін талап етеді. Осы негізде ғылымдар дамиды. Ал екіншісі сыртқы
денелердің түйсіктерге әсер етуінен не болмаса рефлекция арқылы пайда
болған қарапайым ұғымдар, пайымдаулар. Мысалы: "көк" ұғымы — көру түйсігі,
ал "қозғалыс" ұғымы — көру және сезіну түйсіктері арқылы пайда болған.
Мұндай ұғымдар енжар болу себепті ой белсенділігін талап етпейді. "Бірінші"
және "екінші" сапалар адамның санасынант ыс өмір сүргенмен де, "екінші"
сапалар адамның көңіл-күйіне байланысты әр түрлі қабылдануы мүмкін.
Ақиқат дегеніміз, Локктың пікірінше идеялардың өзара сәйкес келуі
(ұғымдардың, пайымдаулардың "бірінші", "екінші" идеяларға) және көпшіліктің
өзара келісімі.
Адамның қуанышын тудыратын және күшейтетін істің барлығы — игілік, ал
оған қарама-қарсы іс-әрекет — бақытсыздык-ең жоғарғы заң, адамды қуанышқа
бөлейтін болғандықтан, ең басты игілік болады. Локк мемлекет туралы
ілімінде халықтың егемендігі негізінде қалыптасқан конституциялық
монархияны жақтайды. Мемлекет билікті бөлу (заң шығару, атқарушы және сот
биліктері) арқылы барлық әлеуметтік топтарға бостандық және құқықтық
тендікті сақтауға кепілдік жасауы тиіс.
Джон Локк психологы, педагог, философ . Таным концепциясын психологаялық
теория тұрғысынан негіздеп, психологияның ғылым ретінде қалыптасуына жол
ашты. Егер Бэкон білім-тәжірибеден шығады десе, Локк оған қосымша
тәжірибенің өзі сезімдік түйсінулер арқылы қалыптасқан деді. Локктың таным
теориясы негізінен үш қағидадан тұрады:
1. адамда "туа біткен идеялардың" болуы мүмкін емес, се-
бебі идеялардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.