Жүгері дақылы

Кіріспе
Негізгі бөлім
1.1. Жүгері дақылын өсіру технологиясы
1.2. Жүгері дақылына зиян келтіретін зиянкестер
1.3. Жүгері дақылына зиян келтіретін зиянкестерге қарсы күрес шаралары
Қорытынды

Ауыл шаруашылығы зиянкестері – егістік пен табиғи өсімдіктерді зақымдап, түрлі аурулар таратады. Бұларға негізінен кемірушілер,бауыраяқты ұлулар, жұмыр құрттар (нематодтар), т.б. жатады.
Мен өзімнің семестрлік жұмысымда Алматы облысы, Қарасай ауданы жағдайында жүгері дақылына зиян келтіретін бунақденелілердің таралуы, биологиясы, зияндылығы және оларға қарсы қолданылатын кешенді қорғау шаралар жүйесін қарастырамын.
Облыстың табиғаты мен жер бедері ала-құла. Балқаш және Алакөлге ұласатын солтүстігі көлбеуленген құмды жазық алқап. Бұл өңір негізінен антропогеннің аллювийлік және эолдық шөгінділерінен түзілген. Оның басым бөлігін Сарыесікатыраудың, Тауқұмның, Лөкқұмның, Қарақұмның, Қорғанқұмның қырқалы және төбешікті құмды алқаптары алып жатыр. Балқаш маңы жазығының Іле аңғары өтетін атыраулық бөлігі көне құрғақ арналармен тілімделген. Солтүстік шығыста Жетісу Алатауы мен Барлық тауының аралығында Жетісу (Жоңғар) қақпасы орналасқан. Облыстың шығысын Жетісу Алатауының сілемдері толығымен қамтыған. Олар тауаралық ойпаңдар мен қазаншұңқырлар арқылы бөлінген. Осы тұста Жетісу Алатауының ең биік тауы — Бесбақан (4442 м) орналасқан. Тау сілемдерінде 1300-ден астам мұздық бар, олардың жалпы ауданы 1,0 мың км2-ге жуық.
Алматы облысы, Қарасай ауданының климаты континенттік, қысы біршама жұмсақ, жазы ьгстық. Қаңтардың жылдық орташа жұмсақсы — -6-9°С, шілдеде 22-24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері жазық өңірде 300-500 мм.
Бұл өңірде жүгерілерді негізінен зақымдап зиян келтіретін зиянкестерге көп қоректі қатты қанаттылар, қара денелілер және көп қоректі қабыршақ қанаттылар жатады. Олар дақылдардың себілген тұқымдарын және көктерін жеп зиян келтіреді. Жүгері мен күнбағыс егінін қатты зақымдайды.

1. Энтомология Ә.Т. Тілменбаев., Г.Ә Жармұқаммед Алматы 1994
2. Бей – Биенко, «Общая энтомология», Москва,1966
3. Пособие по агрохимическому обслуживанию хозяйств Казахстана, А.-А., 1977
4. Агибаев А.Ж., Тулеева А.К., Сулейменова З.Ш., «Ауылшаруашылық дақылдарын зиянкестер мен аурулардан қорғау», Алматы,2010

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе
Негізгі бөлім
1.1. Жүгері дақылын өсіру технологиясы
1.2. Жүгері дақылына зиян келтіретін зиянкестер
1.3. Жүгері дақылына зиян келтіретін зиянкестерге қарсы күрес шаралары
Қорытынды

Кіріспе
Ауыл шаруашылығы зиянкестері - егістік пен табиғи өсімдіктерді зақымдап, түрлі аурулар таратады. Бұларға негізінен кемірушілер,бауыраяқты ұлулар, жұмыр құрттар (нематодтар), т.б. жатады.
Мен өзімнің семестрлік жұмысымда Алматы облысы, Қарасай ауданы жағдайында жүгері дақылына зиян келтіретін бунақденелілердің таралуы, биологиясы, зияндылығы және оларға қарсы қолданылатын кешенді қорғау шаралар жүйесін қарастырамын.
Облыстың табиғаты мен жер бедері ала-құла. Балқаш және Алакөлге ұласатын солтүстігі көлбеуленген құмды жазық алқап. Бұл өңір негізінен антропогеннің аллювийлік және эолдық шөгінділерінен түзілген. Оның басым бөлігін Сарыесікатыраудың, Тауқұмның, Лөкқұмның, Қарақұмның, Қорғанқұмның қырқалы және төбешікті құмды алқаптары алып жатыр. Балқаш маңы жазығының Іле аңғары өтетін атыраулық бөлігі көне құрғақ арналармен тілімделген. Солтүстік шығыста Жетісу Алатауы мен Барлық тауының аралығында Жетісу (Жоңғар) қақпасы орналасқан. Облыстың шығысын Жетісу Алатауының сілемдері толығымен қамтыған. Олар тауаралық ойпаңдар мен қазаншұңқырлар арқылы бөлінген. Осы тұста Жетісу Алатауының ең биік тауы -- Бесбақан (4442 м) орналасқан. Тау сілемдерінде 1300-ден астам мұздық бар, олардың жалпы ауданы 1,0 мың км2-ге жуық.
Алматы облысы, Қарасай ауданының климаты континенттік, қысы біршама жұмсақ, жазы ьгстық. Қаңтардың жылдық орташа жұмсақсы -- -6-9°С, шілдеде 22-24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері жазық өңірде 300-500 мм.
Бұл өңірде жүгерілерді негізінен зақымдап зиян келтіретін зиянкестерге көп қоректі қатты қанаттылар, қара денелілер және көп қоректі қабыршақ қанаттылар жатады. Олар дақылдардың себілген тұқымдарын және көктерін жеп зиян келтіреді. Жүгері мен күнбағыс егінін қатты зақымдайды.

1.1. Жүгері дақылын өсіру технологиясы
Жүгері - мәдени, жан-жақты пайдаланылатын дақыл. Азық-түліктік мақсаттар үшін бүкіл әлем бойынша астықтың жалпы түсімі 20-25% пайдаланылады. Қазіргі уақытта ол ұн, жарма, жүгері, соның ішінде 500-ден астам түрлі негізгі және жанама өнімдер бастап жүзеге асырылады. Жүгері ұны нан-тоқаш және кондитерлік өнеркәсібінде пайдаланылады. Сонымен қатар, астық жүгері - тамаша шикізат крахмал материалдық, сыра қайнату және консервілеу өнеркәсібінде пайдаланылады. Жүгері, бір жерді жыртатын дақыл ретінде жақсы прекурсорлардың бірі болып табылады, маңызы зор. Астық жүгері - жемшөп өндіру үшін таптырмас компонент, азық-түлік, медициналық, микробиологиялық, химиялық және басқа да өнеркәсіп салалары үшін бағалы шикізат. Жүгері вегетация барысында қоректік заттардың көп мөлшерін тұтынады. Оған саздақты және гумусқа бай құмды топырақ ең қолайлы. Ол жайылма жерлерде жақсы өнім береді, бірақ жер асты суларына жақын батпақты бағыттарына төзбейді.
Жүгерінің отаны - Орталық және Оңтүстік Американың тропикалық және субтропикалық аймақтары (Перу, Чили, Мексика). Ол 3000 жыл бұрын белгілі болған, осы аймақтардағы халықтардың ежелгі дақылы. Инкалар, ацектер, маялар жүгеріні киелі санаған, егілетін күндері осыған арнап гимн айтқан. Жүгері оларда негізгі тағамдық дақыл болған. Оның латынша тектік аты Зеа, осыны грек тілінен аударғанда Өмір деген сөз. Х. Колумб Американы ашқаннан кейін белгілі болған. XV ғасырдың соңында Еуропаға жеткізілген. Бастапқы кезеңде сирек кездесетін сәндік өсімдік ретінде өсірілген. Көп кешікпей-ақ Францияда, Италияда, Португалияда жүгерінің тағамдық, бағалық құндылығынан кейін көкөністік, малдың азықтық дақылы болып танылған. XVI ғасырдан бастап қоңыржай ауа райында жақсы өсетіндігінен солтүстік Африкада, Үндістанда, Қытайда кеңінен таралып, өсіріле бастаған. XVII ғасырда Ресейде жүгері белгілі болған.
Қазірігі кезде жүгері жоғары мәдениетті өсімдік болып табылады. Жүгері қазіргі кезеңде үш топқа бөлінеді: көкөністік тәтті жүгері, астық дақылды және мал азықтық т.б. бөлінеді.
Жүгерінің алтындай құбылған дәндерінде адам ағзасына өте құнды бағалы заттардың молдығы анықталды: 9-12% ақуыз, 65-70% көміртегілер, 4-8% май осымен қатар ұрығында 40% май барлығы белгілі, дәрумендерден С, В1, В12, РР, микроэлементтерден магний бар, алтын тәрізді сары дәнді сорттарында каротиннің көптігі анықталған. Тәтті жүгері ақуызында адам ағзасына аса қажетті аминқышқылдарына, әсіресе лизин мен триптофонға бай. Дәндерінен глютамин қышқылының тұзын алады, ал бұл ас тұзымен бәсекелесе алады, өйткені тағамды тұздаумен қатар дәмділігінде жақсартады. Глютамин қышқылы - қан құрамын жасайтын витаминдердің фолий қышқылының құрамды бөлігі. Жүгерінің аналығының талшықтарында стериндер-систерол мен стигмастерол, май, сапониндер, ащы глюкозид тәрізді заттармен қатар С, К дәрумендері, т.б. заттар барлығы анықталған.
Тәтті жүгері - жалбыз тұқымдас, біржаздық өсімдік, сабақтары тік, биіктігі 60 см-ден 3 м-ге дейін. Жапырақтары ірі, ұзын қандауыр тәрізді, шеттері бүтін, беттері тегіс, түкті сабақтарының буындарында жапырақтары кезектесіп қарама-қарсы орналасқан. Ерте пісетін сорттарында 13-24-ке дейін жапырақтары өсіп жетіледі. Осы жапырақ қолтықтарында гүл шоғырының аналығы - собық қалыптасады, аналықтары үш-төртеуден аспайды, аталық сіпсебесі өсімдіктің ең ұшар басында орналасқан, тозаңдануы айқас, жел арқылы жүреді. Тозаңдануына қолайлы жағдай жылудың жоғарылығы және ауа-райының ылғалдылығы. Жеңіл желдің болғандығы да жақсы әсер етеді. Көктемгі салқында өсуі тежеуілденеді, жапырақтары зақымдалады.
Жүгері дақылының жоғарғы жылу, ылғалды ауа райының жеткіліктігінде өсімділігі әлдеқайда айтарлықтай арта береді.
Жүгері ылғалдылықта жақсы өсетін дақыл болғандықтан, шашақ бастары мен собықтары қалыптаса бастағаннан бір апта бұрын суаруды қажет етеді. Жүгерінің жақсы өсуі үшін топырақтың ылғалдылығы 75-80%-дан кем болмауға тиісті. Жүгері күн сәулесі жақсы түгел түсетін танапта жақсы өсіп жетіледі.
Жүгеріге негізінен зиян келтіретін зиянкестерге көп қоректі қатты қанаттылар, қара денелілер және көп қоректі қабыршақ қанаттылар зиянкестері жатады.

1.2. Жүгері дақылына зиян келтіретін зиянкестер және олармен күресу шаралары
Жүгеріні негізінен зақымдап зиян келтіретін зиянкестерге көп қоректі қатты қанаттылар, қара денелілер және көп қоректі қабыршақ қанаттылар жатады.
Көп қоректі қатты қанаттылардың ішінде жалпақ шыртылдақ, қара шыртылдақ, оңтүстік егістік шыртылдақ көп зиян келтіреді.
Жалпақ шыртылдақ - Selatosomus latus F.

Солтүстік, Шығыс, Сібір және Орта Азияның оңтүстігінен басқа жерлердің барлығында кездеседі. Қазақстанда Орал, Ақтөбе, Қостанай, Ақмола, Павлодар, Қарағанды, Семей және Шығыс Қазақстан облыстарында таралған.
Денесі жалпақтау келген, ұзындығы 9-13 мм, мұртшалары қысқа, көк-жасыл реңді қара қоңыз. Дернәсілдерінің де денесі жалпақ, ұзындығы 22 мм дейін, қоңырқай сары түсті, құрсағының 10 - бунағының ұшында тереңдеу шұңқыр болады.
Бұл түрдің ересек қоңыздары солтүстік аудандарда мамырдың басынан маусымның ортасына дейін, Семей облысында сәуірдің екінші жартысынан бастап кездеседі. Олардың дернәсілдерінің даму 2-4 жылға созылады. Қуыршақтануы сәуірдің аяғы мен мамырдың басында өтеді. Жаңа ұрпақтың қоңыздары қуыршақтан күзде шығады, бірақ олар жер бетіне көтерілмей топырақ арасында қыстайды.
Негізінен өсімдігі сирек жеңіл саз топырақты немесе құм топырақты жерлерді мекендейді. Әр түрлі өсімдіктреді, жүгеріні зақымдайды.

Қара шыртылдақ - Agriotes obscurus L.

Қазақстанның солтүстік және шығыс жақтарында кең таралған. Оның ең көп зиян келтіретін аймақтары Семей облысының далалық аудандары және осы облыс пен Шығыс Қазақстан облысының оңтүстігіндегі таулы аудандары.
Қоңыздың ұзындығы 7 -10,5 мм, түсі қара. Шыртылдақтардың басқа түрлерінен негізгі айырмашылығы денесінің алдыңғы арқа бөлімі өте жалпақ және дөңестеу.
Қара шыртылдақ биологиясы жағынан егістік шыртылдаққа өте ұқсас. Көбінесе құрғақ топырақты жерлерді мекендейді. Дернәсілдері барлық дақылдарды, әсіресе дәнді дақылдарды, жүгеріні зақымдайды.
Оңтүстік егістік шыртылдақ - Agriotes ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.