Қазіргі кездегі сыртқы экономикалық факторлардың ұлттық экономиканың дамуындағы ролін көрсету және Қазақстанның қазіргі кездегі интеграциялық тенденцияларын анықтау

Мазмұны

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қарастырылатын мәселенің өзектілігі көптеген себептермен түсіндіріледі, ол әлемдік шаруашылықтың дамуына арналған жағдайлардың күрделенуімен сипатталады.

Біріншіден, қазіргі кездегі әлемдік экономиканың елдері жаһандану әсерінен әлемнің басқа елдерімен көпжақты ынтымақтастықты интенсивті түрде дамыта бастады. Оның бірден-бір себебі - бірқатар жаһандық проблемаларды бірлескен күштермен шешудің және табиги ресурстарды, инфрақүрылымның бірлескен объектілерін тиімді пайдаланудың қажеттілігі және т. б. Ол елдер деңгейінде де, кәсіпорындар мен ұйымдар деңгейінде де интеграцияның барлық формаларын жүзеге асырумен өрнектеледі. Әлемдік қауымдастықтың материалдық және рухани сұраныстарының толық қанагаттандырылуына ықпал ету осындай бірлестіруші күштердің нәтижесі болып табылады. Сол арқылы жаңа гасырга кіру әлемнің барлық мемлекеттерін әлемдік қүқықтық ережені және жекелеген елдердің жан-жақты экономикалық дамуын бекіту жолында жүруге мәжбүрледі.

Қазақстан үшін бұл мәселе айрықша мәнге ие, өйткені, Қазақстанның халықаралық экономикалық интеграцияга қатысуы - Қазақстан Республикасы егемендігінің экономикалық негіздерін құрудың, Қазақстанның жоғары экономикалық өсуін қамтамасыз етудің, толыққанды мүше ретінде оның әлемдік қауымдастыққа кіруінің алгышарты.

Екіншіден, бұл мәселені шешудің маңыздылығы бүгінгі таңда қалыптасқан күрделі саяси жағдаймен түсіндіріледі. Екі полярлы әлемнің күйреуі, жаңа тәуелсіз мемлекеттердің туындауы және әлемдік экономикалық қатынастардың жаһандануы нәтижесінде қалыптасқан жаңа жаһандық жағдайдың артықшылықтарына мыналар кіреді: әлемдегі әскери-саяси шиеленістердің едәуір азаюы, көптеген елдердің ықпал ету және басымды болу сфералары концепциясынан бас тартуы, мемлекеттердің экономикалық өсуі мен мәдени дамуына арналған кеңейтілген мүмкіндіктердің туындауы, халықаралық қатынастардың аймақтық қүраушыларының күшеюі. Бұл тенденциялар жаһандану үрдісімен тығыз байланысты және халықаралық ынтымақтастықтың саяси аспектісінде көрініс табады. Жаһандану және трансформациялану үрдістерінің нәтижесі шығындар жаңа қауіптердің туындауына әкелді

ТМД елдері ішінде лаңкестікке қарсы әрекет ету саласындағы ынтымақтастық едәуір жанданды. Аталған құбылыстармен күрес «Шанхай бестігі» қызметінің күн тәртібінде түрған негізгі мәселелердің бірі болып табылады.

Ұлтық экономиканың дамуы осындай экономикалық, саяси, әлеуметтік мәселелерді шешуге, осы елдердің әрқайсысының саяси хал- ахуалын жақсартуға, оларда мекендейтін және тарихында көптеген ортақтығы бар халықтар достығын нығайтуға ықпал ететін болады.

«Үшіншіден, бұл - өзгелердің тәжірибесін алып, ең озық жетістіктерін бойға сіңіру мүмкіндігі. Азиядағы екі ұлы держава - Жапония мен Қытайдың бүгінгі келбеті - осы мүмкіндіктерді тиімді пай­даланудың нағыз үлгісі. «Өзімдікі ғана таңсық, өзгенікі - қаңсық» деп кері тартпай, ашық болу, басқалардың ең озық жетістіктерін қабылдай білу, бұл - та­быстың кілті, әрі ашық зерденің басты көрсет­кіш­терінің бірі. Егер қазақстандықтар жер жүзіне үйден шық­пай, терезеден телміріп отырып баға беретін болса, әлемде, құрлықта, тіпті іргедегі елдерде қандай дауыл соғып жатқанын көре алмайды. Көкжиектің арғы жағында не болып жатқанын да біле алмайды. Тіпті, бірқатар ұстанымдарымызды түбегейлі қайта қарауға мәжбүрлейтін сыртқы ықпалдардың байыбына барып, түсіне де алмай қалады». [1] .

Бұл әлемде жинақталған сыртқы экономикалық факторларының ұлтық экономикадағы қалыптасу тәжірибесінің әрекет ету қажеттілігін туындатады. Бірақ та қазіргі кездегі ғылымда жаһандану, және ХӘИ үрдістерінің ұлтық экономиканың шаруашылық байланыстарға ықпал етуін бағалаудың ортақ қөзқарасы қалыптаса қоймады. Осылайша, бірқатар ғалымдар жаһандану мен интеграцияның ұлттық экономикаларға тигізер қаупін, экономикасы нашар дамыған елдердің индустриалды дамыған елдерге тәуелділігінің күшеюін, дагдарыстық құбылыстардың етек алу көздерін көре отырып, оларға жағымсыз баға береді. Осыған қарама-қарсы негізде әлемдік экономиканың, халықаралық қатынастардың бүкіл жүйесінің ары қарайғы прогресінің қозғаушы факторлары ретіндегі жаһандану мен интеграция жөніндегі пікірлер де туындайды.

Зерттеудің деректік негізі. Дипломдық жұмыс мазмұның толық ашу мақсатында кең қайнар көздері пайдаңылды және оларды төменгідей үш үлкен топқа бөлуге болады.

Зерттеу көздерінің бірінші тобын қазіргі кездегі сыртқы экономикалық факторларының жан жақты сараптамасы және кызметтін құқықтық негізін заңнамалық, нормативті құқықтықсипаттағы құжаттар құрайды.

Зерттеу деректік көздерінің екінші тобын саяси мемлекеттік ресми құжаттар келісімдер, хаттамалар, бағдарламалар, баяндамалар құрайды.

Деректік көздерінің үшінші тобына сыртқы экономикалық факторларының ұлтық экономикадағы орның сипаттайтын жинақтарында көрсетілген ресми статистикалық мәліметтер жатады.

Сонымен қатар, дипломдық жұмысты жазу барысында бірнеше мерзімді басылымдар қолданылды.

Тақырыптың зерттелу дәрежесі . Сыртқы экономикалық факторларының ұлтық экономикадағы халықаралық экономикалық интеграцияның теориялық және әдістемелік негізін қалаушылар жайлы әлемдік және отандық ғылыми мектептерде зерттеліп, экономикалық интеграция мәселелеріне қатысты әр түрлі көзқарастар орын алған. Ғаламдану, интернационализация және экономикалық интеграция түсініктері әлемдік экономикаға қатысты әр түрлі анықталады. Бұл үрдістердің ұлттық экономиканың және бүкіл әлемдік қауымдастықтың дамуына тигізетін әсерін бағалауда ортақ көзқарас жоқ.

Қазақстандық экономика ғылымдарының өкілдері де бұл үрдістердің даму мәселелеріне өз үлестерін қосты: Примбетов С., Айманова Л. . Р. Е. Елемесов, Курмангалиева Э. С, Құрманқұлов А., Нұрпейсова К, С. Мейрамова, А. Н. Нысанбаев, Абдрахманова, Кошанов Д. А. , Казбеков Б. К, Нурпеисова Ә. К. , Р. Е. Елемесов, А. М. Мырзахметова, Абдрахманова С. С., Ж. Аубакирова және т. б.,

Халықаралық, яғни әлемдік тарихнамада экономикалық интеграцияның теориялық және әдістемелік мәселелерін шешуде А. Смит, Д. Рикардо, С. Милль, И. Кант, Ж. Б Сей сияқты классик әкономист ғалымдар зор үлес қосқан. Интеграция мәселесін қарастыру дәстүрлі теория өкілдері Дж. Вайнер, Р. Липсей, Ф. Герельс, Б. Баласса, Я. Тинберген, С. Харрис, Ә. Хекшер, Б. Оллин, П. Самуәльсон, С, Линдер зерттеулерінде де кездеседі. Экономикалық интеграция заманауи тенденциялары келесі шетелдік ғалымдардың жан-жақты еңбектерінде кең түрде талқыланды:E. Borensztein, J. De Gregorio, ChristianBauer, Ronald B. Davies, AndreasHaufler, Stephen Robert Buzdugan, Lorenzo Mechi және т. б.

Зерттеудің мақсаты . Дипломдық жұмыстың мақсаты - қазіргі кездегі сыртқы экономикалық факторлардың ұлттық экономиканың дамуындағы ролін көрсету және Қазақстанның қазіргі кездегі интеграциялық тенденцияларын анықтау.

Қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін төмендегідей теориялық, әдістемелік және саралау міндеттерін шешу қажеттілігі туындайды:

- Халықаралық экономикалық интеграцияны мемлекеттің тұрақты әрекет етуінің маңызды шарты ретінде теориялық негіздеу;

- Аймақтық интеграциялық бірлестіктердің құрылуы мен даму тәжірибелерін көрсету;

- экономикалық интеграцияның нәтижелілігін өлшеуге қатысты экономикалық әдебиеттегі әдістемелік жолдарды нақтылау;

- Посткеңестік мемлекеттерінің экономикалық интеграциясының диалектикасынаңықтау;

-ЕурАзЭҚ аясында Қазақстанның интеграциялану үдерісіндегі басымдылықтарыанықтау;

-Кеден Одағының құрылу тарихы және қазіргі жағдайын талдау

-ЕурАзЭҚ аясында Қазақстанның интеграциялану үдерістерінің болашақтағы даму жолдарын ұсыну.

Зерттеу объектісі - ЕурАзЭҚ аясында аймақтық интеграциялық бірлестіктер.

Зерттеу пәні ҚР сыртқы экономикалық факторлары.

Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ФАКТОРЛАРЫНЫҢ ҰЛТЫҚ ЭКОНОМИКАДА АЛАТЫН ОРНЫ МЕН РОЛІ

1. 1Халықаралық еңбек бөлінісінің ұлттық экономикасымен байланысы

Халықаралық экономикалық қатынастардың мәнін және мазмұнын анықтайтын категориялардың бірі - халықаралық еңбек бөлінісі. Қазіргі уақытта халықаралық еңбек бөлінісіне тартылмаған елдер жоқтың қасы. Өндіргіш күштердің ғылыми - техникалық прогресс әсерімен жедел дамуы халықаралық еңбек бөлінісі тереңдеуінің негізгі кепілі.

Халықаралық еңбек бөлінісі қатысушы елдер мен аймақтарға қосымша экономикалық тиімділік келтіріп, олардың өз қажеттіліктерін неғұрлым аз шығындармен қамтамасыз етуге жол ашады.

Халықаралық еңбек бөлінісі - ел ішіндегі және еларалық бөлінісінің қорытындысы. Халықаралық еңбек бөлінісінің мәні өндіріс процесін бөлшектеу мен біріктірудің диалектикалық бірлігінен көрінеді.

Өндірістік процестің ойдағыдай жүруі ондағы атқарылатын әртүрлі еңбек процестерінің бөлшектеніп мамандануына, содан соң кооперацияланып, өзара жарасымды іс-қимылдарға көшуіне байланысты.

Еңбек бөлінісі - бұл қоғамдық еңбектің тарихи анықталған жүйесі. Ол қоғамның даму процесінде іс-әрекеттің сапалық дифференциация нәтижесінде қалыптасады.

Еңбек бөлінісі тек қана бөлектену процесі емес, сонымен қатар еңбекті біріктіру әдісі. Мұндай диалектикалық бірлік халықаралық деңгейде ерекше көрінеді.

Қоғамдық еңбек бөлінісі өндірістік әрекет түрлеріне байланысты мынадай нысандарға бөлінеді:

1) қоғамдық еңбек бөлінісінің жалпы түрі (өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік, байланыс, құрылыс, денсаулық сақтау, білім беру, қызмет көрсету т. б. ) ;

2) қоғамдық еңбек бөлінісінің дербес түрі (сала ішіндегі еңбек бөлінісі) ;

3) қоғамдық еңбек бөлінісінің жеке-дара түрі (кәсіпорын ішіндегі еңбек бөлінісі) .

Еңбектің аймақтық бөлінісі ел ішіндегі бөлініс және еларалық бөлініс болып келеді.

Халықаралық еңбек бөлінісі дегеніміз - қоғамдық еңбектің аларалық бөлінісінің жоғарғы сатысы. Ол жекелеген елдердің эконономикалық пайдалы өндіріске тұрақты түрде маманданып, белгілі сандық және сапалық арақатынастар арқылы басқа елдермен өндіріс өнімдерімен алмасуы.

Халықаралық еңбек бөлінісінің қазіргі кездегі мәні бөліністің диалектикалық бірлігінен және өндіріс процесінің бірігуінен көрінеді. Өндірістік процесс әртүрлі еңбек қызмет түрлерінің мамандануы мен жекеленуін, сонымен қатар олармен айырбасын, олардың өзара әрекеттесуін болжайды. Еңбек бөлінісі тек қана бөліну процесі емес, еңбектің бірігу тәсілі ретінде де шығады, әсіресе әлемдік масштабта.

Халықаралық еңбек бөлінісіне қатысатын көптеген елдердің кәсіпорындары ішкі тұтынушылық немесе өндірістік сұранысты қанағаттандыруға қажетті өнімді мөлшерінен тыс анағұрлым көп өндіреді. Әр елдің шаруашылық субъектілері саналы түрде артық өнім өндіре және өзіне қажетті басқа елдердегі артық өнімді иелене отырып, оны әлемдік нарыққа өткізеді. Әрбір ел өндірісте белгілі бір тауар топтарына мамандануды жетілдіре, нығайта отырып, халықаралық нарықта басқа маманданған елдермен өздеріне қажетті тауарларды басқа тауар топтарына айырбас жасау арқылы алады. Нәтижесінде халықаралық еңбек бөлінісі әлемдік экономиканы ұйымдастырудың тәсілі ретінде көрінеді, яғни әрбір елдің кәсіпорындары белгілі бір тауарлар мен қызметтер өндіруге маманданады, одан кейін олармен айырбас жасайды.

Дүниежүзілік шаруашылықтағы үдемелі өндіріс процестерін жүзеге асыруда халықаралық еңбек бөлінісінің рөлі зор. Ол, біріншіден, осы процестерінің өзара байланысын қамтамасыз етеді, екіншіден, салалық, аймақтық және еларалық қажетті пропорцияларды қалыптастырады.

Халықаралық еңбек бөлінісінің дамуына әсер етуші факторлар. Бұл факторларға:

1. Елдің ішкі нарығының көлемі.

Нарығы дамыған ірі елдерде қажетті өндіріс факторлары мен тұтынушы тауарларын табуға мүмкіндік жоғары. Сондықтан елдің халықаралық мамандану мен тауар айырбасына қатысу қажеттілігі төмен болады. Сол кезде елдегі жетілген нарықтық сұранс экспорттық мамандануды кеңейтумен орнын толтыра отырып, импорттық сатып алуды кеңейтуге ынталандырады.

2. Ел экономикасының даму деңгейі.

Елдің экономикалық потенциалы неғұрлым төмен болса, соғұрлым елдің халықарлық еңбек бөлінісіне қатысу қажеттілігі жоғары болады.

3. Елдің табиғи ресурстармен қамтамасыз етілуі.

Елдің моноресурстармен (мысалы, мұнаймен) жоғарғы дәрежеде қамтамасыз етілуі елдің халықаралық еңбек бөлінісіне белсенді түрде қатысуына қажеттілік тудырады.

4. Ел экономикасы құрылымындағы негізгі өнеркәсіп салаларының (энергетика, металлургия, қағаз шығаратын сала) үлес салмағы.

Негізгі салалардың үлес салмағы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым елдің халықаралық еңбек бөлінісіне қатысу қажеттілігі төмен болады.

Осы аталған факторлар өзінің көрінуінде абсолютті емес екенін ескеру керек. Олардың әсері мынадай жағдайда төмендеуі мүмкін, мысалы, жергілікті өнімнің халықаралық бәсекелестік қабілеттілігінің өзгеруімен, экспорттық шектелуімен.

Халықаралық еңбек бөлінісінің даму процесінде бастығы - бұл әрбір қатысушының өзінің халықаралық еңбек бөлінісіне қатысуынан экономикалық қызығушылық пен пайда іздеуі және табуы.

Халықаралық еңбек бөлінісінің артықшылықтарына экспортталатын тауарлардың халықаралық және ішкі бағалары айырмашылығынан және тиімді импортты ынталандырудан түсетін пайдаларды да қосуға болады.

Дүниежүзілік еңбек бөлінісіне белсенді түрде қатысу барлық мемлекеттер үшін пайдалы. Себебі, олар өндіріс құнының ұлттық және интерұлттық айырмашылықтарынан табысты болады. Сонымен, құн заңы дүниежүзілік еңбек бөлінісінің қозғаушы күші.

Дүниежүзілік еңбек бөлінісіне қатысу адамзаттың бүкіл әлемдік проблемалары - қоршаған ортаны қорғау, азық-түлікпен қамтамасыз ету, ғарышты, мұхиттарды игеру т. с. с. жобаларды шешуге көмектеседі.

Мамандардың болжауы бойынша болашақта өнеркәсібі дамыған елдердің өндірісі сыртқы тұтынушыға қарай бейімделеді де ішкі сұраныс импорт арқылы қанағаттандырылатын болады.

Үстіміздегі ғасырдың соңғы онжылдығы дүние жүзіне орасан зор саяси экономикалық, әлеуметтік өзгерістер әкелді. Олар халықаралық еңбек

Соңғы жылдары жекелеген өнімдерді өндіру бойынша мамандану дамуда. Кәсіпорындардың жекелеген өнімдерді өндіруге мамандануы қазіргі ғылыми-техникалық прогреске тікелей байланысты. Өндірістің технологиялық құрылымының күрделенуі өнім өндіру үшін пайдаланатын бөлшектер мен тетіктердің сандық мөлшерін көбейтіп жібереді. Мысалы: жеңіл автомобиль шығаруға қажет бөлшектер мен тетіктердің саны 20 мыңға, прокат станында - 100 мыңға, электровозда - 250 мыңға жуықтады. “Вольво” шведтік автомобилін шығаруға мамандану осыған мысал бола алады. Ресей тұтынушысы осы автомобильді ала отырып, шын мәнінде шведтік таза өнімнің 1/3-н ғана иемдене алады. Өнімнің 60% -ы Швециямен импортталған.

Технологиялық мамандану елдердің дайын өнімді бөлек операциялар орындау арқылы шығаруы (яғни жеке технологиялық процестерде жүзеге асыру, мысалы, құрастыру, пісіру, сырлау, бояу, құйма өндіру және т. с. с. ), мысалы, шетелден глинозем (топырақта болатын алюминий тотығы) және оның қорытпасын жеткізу.

1. 2 Жаһандану жағдайларыңдағы сыртқы экономикалық факторларының бағыттары

Шаруашылық өмірдің интернационалдануының алғы шарттары ірі машиналық өндіріске көшу кезеңінде пайда болды. өйткені бұл уақытта ұлттық шекаралар өндірістік күштердің дамуына кедергі келіре бастады.

Соғыстан кейінгі жылдары ғылыми - техникалық прогресс экономикалардың интернационалдануының айқындаушы факторына айналды. Халықаралық сауданың және халықаралық өндірістің даму қарқындарына шұғыл өзгерістер жасалды. Микроэлектрониканың, биотехнологияның және жаңа материалдарды өндеудің қарқынды дамуы ұлттық экономикалардың өзара тәуелділігін күшейте түсті.

Шаруашылық өмірдің жаңа сапалы кезеңі ретінде экономикалық интеграция қарастырылады. Ол елдердің экономикалық қоғамдасуы түінде дамып келе жатыр және әр түрлі елдердің ұлттық экономикалары қарым-қатынастарының неғұрлым терең жүйесі ретінде қарастырылады.

Қорыта айтқанда, әлемдік шаруашылық дамуының ең басты тенденциясы - тауарлардың, қызметтердің және капиталдың бірыңғай планетарлық нарық жасауға бағытталған шаралары және жекелеген елдерді біртұтас әлемдік шаруашылық кешенге экономикалық тұрғыдан ұйымдастыру болып табылады. Бұның барлығы глобальды экономикалық жүйені ХЭҚ кешенінің құрамдас бөлігі ретінде зерттеуге әкеледі. Бұл ХЭҚ-тың өте жоғары дәрежесі.

Қазіргі экономикалық процестердің ұлттық сипатының тереңдеуі «экономика жаһанданусы», «глобалды экономика» және тағы басқа ұғымдардың пайда болуына әкелді. Жоғарыда көрсетілген жұмыста бізді таң қалдырған жағдай - әлем экономикасының жаһанданусын трансұлттық компаниялардың іс - әрекетімен байланыстыруы. Трансұлттық компаниялардың әлемдік экономикадағы процестер мен ХЭҚ - ға үлкен әсер береді.

«Глобалды мәселелер», «әр түрлі процесстер жаһандану» деп аталған құбылыстар ғылыми әдебиетте 80 жылдарда бекіген және әр түрлі елдердегі өмір сүру жағдайларын зерттеумен, оны жақсарту жайында ұсыныстар берумен айналысатын халықаралық ұйымдар мен институттардың қызметімен тікелей байланысты. «Глобалды» деген сөздің өзі бүкіл әлемді қамтыған, «бүкіл әлемдік » және тағы да басқа сондай ұғым береді.

Француз профессоры Р. Петрелланың пікірінше, "Экономика жаһанданусы дегеніміз - ұлттық мемлекеттердің, технологиялардың дамуы мен экономиканың өмір сүруіне арналған орталық стратегиялық кеңістік ретінде жойылуы . . . " Әлемнің қандай да болсын аймағында экономикалық, технологиялық ресурстарды орналастыруға байланысты шешімдерді немесе қазіргі жағдайды өзгертіп, болашақ дамуды қалыптастыратын шешімдерді ірі ТҰК-лар қабылдайды. Олар әлемді "жасауды" және "қайта жасауды" өз қалауынша жүзеге асырып, жаңа сфераларға енуде . . . Осылайша, ірі кәсіпорын өзін қолда бар ресурстарды әлемдік масштабта тиімді пайдалануға кепілдік бере алатын бірден-бір ұйым ретінде көрсете отырып жаңа тарихи ақталуға ие болады. Нәтижесінде әлемдік үкімет жоқ кезде кәсіпорындар әлемдік экономиканы ұйымдастыру функцияларын меншіктеп алды".

Әлемдік экономиканың жаһанданусы дегеніміз, бірінші кезекте, экономикадағы ұдайы өндіріс процесін ХЭҚ - ға қатысушы жекелеген субьектілер басқа қатысушылардың экономикалық мүддесіне әсер етпей шешім қабылдай алмауы сатысын білдіреді.

Ұдайы өндіріс процестернің ұлттық шекаралардан шығуы, ұлттық экономиканың дамуы тек ұлттық ресурстарға ғана сүйенбейтіндігін және «егеменді» елдер үкіметтерінің ірі экономикалық шешімідер қабылдауы олардың тек ішкі ісі болмайтығын білдіреді. Экономикалық процестердің жаһанданусы ұлттық приоритеттерді әлемдік экономикадағы өзгерістерге байланысты қайта ойластыруды қажет етеді. Қазіргі кезде адамзаттың глобалды мәселелері оның ішінде экономикалық мәселелері, көптеген жоғары оқу орындарының оқу бағдарламаларының ажырамас бөлігі.

Глобализация құбылысын екі жақта қарастыруға болады.

Макроэкономикалық деңгейдегі глобализация дегеніміз -мемлекеттің және жеке аймақтардың өз шекараларынан тыс әрекет ететін экономикалық белсенділікке ұмтылуы. Осындай белсенділіктің белгілері ретінде ырықсыздандыру (либерализация), сауда және инвестициялық шектеулерді алып тастау, еркін өнеркәсіп аймақтарын құру, т. б. қарастырылады.

Микроэкономикалық деңгейдегі глобализация дегеніміз - кәсіпорын қызметінің ішкі шекарасынан тыс әрекет етіп, өрісінің кеңейе түсуі. Глобализациялаудың ұлтаралық немесе көп ұлттық бағыттағы кәсіпкерлік қызметтен айырмашылығы - әлемдік нарықты меңгеруге күш салады.

Қазіргі уақыттың көптеген қарама - қайшылықтарына қарамастан, оның негізгі ерекшеліктерінің біріне өзара түсіністікке, ынтымастыққа ұмтылу жатады. Әр түрлі елдердің экономикалық деңгейлерінің жақындасу процесі дамып келе жатыр. Бұл, әрине, қиын да үдемелі қозғалыс және оған келесі факторлар әсерін тигізеді:

1. Индустриалды қоғамнан постиндустриалды (ақпаратты) қоғамға көшу.
2. Технологиялық революциялар.
3. Энергетикалық, шикізаттық және азық - түліктік проблемалардың шиелене түсуі.
4. Экологиялық проблема.

Бұдан шығатын қорытынды: өндірісті интернационалдау тек өндірістік күштердің кеңестік салаларын ғана емес, сонымен қатар өндірістік қарым - қатынастарда да қамтиды. Өндірістік қатынастардың халықаралық салада дамуы ХЭҚ-тың жеке-дара айрықша жүйесі болып табылады. Бұл өндірістік қатынастардың ішкі ұлттық қатынастармен ортақ табиғаты және құрылымы бар, бірақ оның жүзеге асуы ұлттық шекаралардың бар болуымен ерекшеленеді.

Экономикалық процестердің жаһанданусы ХЭҚ -ң әлемнің барлық жері мен елдері арасында бір қалыпты дамуын білдірмейді. Егер де әлем мен елдердің барлық жерінде экономикалық даму үрдісі бірдей болған жағдайда, қазіргі ХЭҚ көптеген мәселелерден құтылған болар еді.

Қазіргі экономикалық әдебиетте бұл процесс әлемдік экономикадағы аймақтандыру деп аталады. Біз бұл процесті саналы түрде ерекшелеп отырмыз, өйткені аймақтандыру мен интеграция өзара байланысты болғанымен, ХЭҚ дамуының әр түрлі сатысы.

Латын тілінен алынған «регион», (аймақ) сөзі облыс, ел мағынасын береді. Қазіргі жағдайда бір - бірінен әр түрлі нышандармен ерекшеленетін белгілі бір территория, ал халықаралық қатынаста өзінің экономикалық - географиялық, саяси, ұлттық және тағы басқа белгілері бойынша жақын елдердің топтары ретінде қолданылады. Қазіргі заманда дүниеде өзара қатынасы әр түрлі деңгейлі 30- дан аса аймақтық топтар бар.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс