Токсикология

- Токсикология іліміне түсінік және оның негізгі бағыттары
Токсикология – улы заттар және олардың тірі ағзаға (жануарлар, өсімдіктер т.б.) тигізетін әсерін зерттейтін киім; бұл ілім улы заттардың табиғатын, олардың әртүрлі қасиеттерін, жануарлардың улы заттарға деген сезімталдығын, уланудың ағзада әртүрлі түрленуін, уланудың себептері мен салдарын, улардың ағзаға енуі және одан бөлінуін, уланудың негізгі клиникалық белгілері мен патологиялық өзгерістерін зерттейді; сонымен қатар уланудың алдын алу, уланған кезде көрсетілуге тиіс көмектер мен емдік тәсілдерін де зерттеумен шұғылданады.
Токсикология- гректің toxicon- жебе уы, logos- ілім деген сөзінен шыққан.
Ғылымның дамуы, оның ішінде химия ғылымының дамып өркендеуі нәтижесінде тірі ағзаға зиянды әсер ететін заттардың саны орасан зор мөлшерге жетті.
Оның үстіне адамдар мен жануарлардың улы заттармен байланысы өте күрделене түсуде. Көптеген улы заттар ауыл шаруашылығында кең қолданылады, токсикологияның салалық бөлінуін қажет етеді. Қазіргі замандық өндірісте сан қилы химиялық қосылыстарды тұтыну «өндірістік токсикологояны» құруға негіз болып табылады.
Қазіргі уақытта өсімдіктің өсіп жетілуін тездететін, өсімдік зиянкестеріне қарсы қолданылатын заттарды өндіру, оларды мейлінше кең қолдану ерекше талап етіледі.
Токсикология пәні: жалпы токсикология, жеке және өсімдіктер токсикологиясы бөлімдерінен тұрады.
Жалпы токсикологияны улы заттардың әсерінің жалпы заңдылықтары, улардың токсикодинамикасы, токсикокинетикасы мен әсер ету механизмдері, әсер ету түрлері, улы заттардың организмге ену және бөлініп шығу жолдары, улануды емдеу жән балау принциптері, уланған мал өлексесін соттық ветеринариялық сараптау, тоскикологиялық талдаудың негізгі әдістері жайлы айтылады.
Жеке токсикологияда әрбір жеке улы затпен өсімдіктің жоғарыда айтылғандардан басқа физикалық, химиялық қасиеттері, ботаникалық сипатымен жан- жақты егжей- тегжей сөз болады.
Өсімдіктер токсикологиясында негізінен Қазақстанда өсетін өсімдіктерді ботаникалық сипаттама, таралу аясы, уытты бастамасы және уланудың алдын алып, егер улана қалған жағдайда оларды балау және емдеу принциптері сөз етіледі. Өсімдіктің қазақша, латын және орыс тіліндегі атаулары беріледі.
Ветеринариялық токсикологияның негізгі міндеті – жануарлар ағзасы мен улы заттар арасындағы ара қатынасты талдау. Оы себепті бұл ғылым ауыл малдарының патологиясы, ішкі жұқпайтын аурулар секілді ғылымдары мен ұштасып жатыр.
Улы заттар бөліп шығаратын тірі ағзаларды зерттейтін ботаника(улы өсімдіктер), микробиология(әртүрлі токсиндер шығаратын патогенді микроорганизмдер), паразитология(уытты заттар бөліп шығаратын паразиттік құрттар), зоология(улы шыбын шіркейлер мен құрт қоңыздар, бауырымен жорғалаушылар), микология(улы саңырауқұлақтар) сияқты ғылымдар саласына тән.