Өсімдіктерде кездесетін улы заттардың ауыл шаруашылық жануарлар түрлеріне қарай әсер ету ерекшелігі

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Жануарлар өсімдіктерден және минералды улардан улануы мүмкін. Ауылшаруашылық жануарларының улануының басты себебі минералды улар болып табылады, ауыл қожалықтарында зиянкестермен күресу кезінде. Бұндай уларға, фосфорорганикалық қосылыстар(хлорофос, карбофос, метафос, метильмиркаптофос және т.б.), хлорорганикалық қосылыстар(гексахлоран, гексохлорбензол және басқалар), мышьяктүзуші қосылыстар(арсенат және натрий арсениті, кальций, париж аскөгі және т.б.), сынап препараттары(гранозан, меркуран), металтүзуші препараттар(күкіртқышқылды метал, хлорқышқылды метал, бордо сұйықтығы және басқалары).
Жалпы өмірімізде улы өсімдіктердің алатын орны ерекше. Біріншіден, мұндай өсімдіктер медицинада үлкен маңызға ие. «У» деп отырғанымыз күнделікті өміріміздегі улы өсімдіктерден алынған әртүрлі дәрілердің үлкен дозасы, яғни біз пайдаланып жүрген дәрілер удың белгілі бір пайызы болып табылады. Сонда у мен дәрінің айырмашылығы дозасында ғана болып шыға келеді. Сол себепті, біз мүмкіндігімізше улы өсімдіктерді шеттетпей, керісінше олардың емдік қасиеттерін өз пайдамызға жарата білуіміз қажет.
Шөптесін өсімдік уқорғасынның(aconitum) табиғи жағдайда мыңға тарта ауруға ем екендігін біреу білсе, біреу білмейді. Қазіргі кезде уқорғасынның көгалдандыруда пайдаланылатын әдемі сұрыптары да ойлап табылған және бұл сұрыптарының табиғи жағдайдағы уқорғасыннан улылығы төмен болады.
Қазіргі кезде далалы аймақтарда көктеп өсетін сүттіген (euphorbia) өсімдігінің улы екеніне қарамастан, балалар оның сүт тәрізді улы сөлімен білектеріне, қолдарына жазу жазып, сурет салып ойнайды.
Қазақстанның таулы, далалы аймақтарында, орманды жерлерінде кездесетін, бойы – 50-100 см жететін, көпжылдық шөптесін Күймес гүлі (dictamnus) ыстық күндері өте қауіпті болып келеді. Оның жоғары жағында сабақ бойымен топталып шығатын жылтыр күлгін түсті күлтелері күн ысыған кезде өзінен жалын бөледі. Бұл құбылысты өсімдікке қырынан қарағанда оның айналасындағы ауаның сағым тәрізді бейнеге еніп тұрғанынан анық байқауға болады. Күймес гүліне дәл осы құбылыс кезінде жақындаған адам ұзақ уақыт жазылмайтындай күйіп қалуы әбден мүмкін.

1. «Малдың азықтан уланулары» К.Н.Қожанов ,С.О.Балтыбеков 2008ж
2. «Ветеринария» журналы 2002ж,13-15б
3. «Токсикология»» Қорабаев Е.М. Алматы -2011