Өсімдіктерде кездесетін улы заттардың ауыл шаруашылық жануарлар түрлеріне қарай әсер ету ерекшелігі

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ

Тақырыбы: Өсімдіктерде кездесетін улы заттардың ауыл шаруашылық жануарлар түрлеріне қарай әсер ету ерекшелігі

Тексерген: Жакиянова М. С.

Тобы:ВС-403

Орындаған:Байзақ Н. С.

Семей 2017

ЖОСПАР:

Кіріспе
Негізгі бөлім
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Жануарлар өсімдіктерден және минералды улардан улануы мүмкін. Ауылшаруашылық жануарларының улануының басты себебі минералды улар болып табылады, ауыл қожалықтарында зиянкестермен күресу кезінде. Бұндай уларға, фосфорорганикалық қосылыстар(хлорофос, карбофос, метафос, метильмиркаптофос және т. б. ), хлорорганикалық қосылыстар(гексахлоран, гексохлорбензол және басқалар), мышьяктүзуші қосылыстар(арсенат және натрий арсениті, кальций, париж аскөгі және т. б. ), сынап препараттары(гранозан, меркуран), металтүзуші препараттар(күкіртқышқылды метал, хлорқышқылды метал, бордо сұйықтығы және басқалары) .

Жалпы өмірімізде улы өсімдіктердің алатын орны ерекше. Біріншіден, мұндай өсімдіктер медицинада үлкен маңызға ие. «У» деп отырғанымыз күнделікті өміріміздегі улы өсімдіктерден алынған әртүрлі дәрілердің үлкен дозасы, яғни біз пайдаланып жүрген дәрілер удың белгілі бір пайызы болып табылады. Сонда у мен дәрінің айырмашылығы дозасында ғана болып шыға келеді. Сол себепті, біз мүмкіндігімізше улы өсімдіктерді шеттетпей, керісінше олардың емдік қасиеттерін өз пайдамызға жарата білуіміз қажет.

Шөптесін өсімдік уқорғасынның(aconitum) табиғи жағдайда мыңға тарта ауруға ем екендігін біреу білсе, біреу білмейді. Қазіргі кезде уқорғасынның көгалдандыруда пайдаланылатын әдемі сұрыптары да ойлап табылған және бұл сұрыптарының табиғи жағдайдағы уқорғасыннан улылығы төмен болады.

Қазіргі кезде далалы аймақтарда көктеп өсетін сүттіген (euphorbia) өсімдігінің улы екеніне қарамастан, балалар оның сүт тәрізді улы сөлімен білектеріне, қолдарына жазу жазып, сурет салып ойнайды.

Қазақстанның таулы, далалы аймақтарында, орманды жерлерінде кездесетін, бойы - 50-100 см жететін, көпжылдық шөптесін Күймес гүлі (dictamnus) ыстық күндері өте қауіпті болып келеді. Оның жоғары жағында сабақ бойымен топталып шығатын жылтыр күлгін түсті күлтелері күн ысыған кезде өзінен жалын бөледі. Бұл құбылысты өсімдікке қырынан қарағанда оның айналасындағы ауаның сағым тәрізді бейнеге еніп тұрғанынан анық байқауға болады. Күймес гүліне дәл осы құбылыс кезінде жақындаған адам ұзақ уақыт жазылмайтындай күйіп қалуы әбден мүмкін.

Құрамында алкалоид, глюкозид, сапонин тағы басқа заттары бар өсімдіктерді улы өсімдіктерге жатқызыады. Улы өсімдіктер барлық жерлерде кездеседі. Бір өсімідктің құрамындағы у мөлшері оның орналасу жағдайына, яғни қошаған ортасына қарай әр түрлі өзгереді. Улы өсімдіктер жануарларға әртүрлі әсер етеді: Біреулері жүйке жүйесіне, кейбірі - асқорту жүйесіне, тағы біреулері-жүркке және тағы басқа. Зиянды өсімдіктер сүт сапасын төмендетеді, жүн сапасын нашарлатады, ауыз қуысын жаралайды. Өсімдік құрамындағы уу мөлшері орналасу жағдайына, вегетациялық периодына байланысты өзгеріп отырады. Сарғалдақ тұқымдастары гүлдеген кезде өте улы болады. Сарғалдақ тұқымдастары көп жылдық өсімідктер. Тамыры бір -біріне жалғасқан түйнектерден тұрады. Тік сабақты, қалың түктелне, биіктігі 70 см-ге дейін. Қатқыл жалаңаш жапырақты, жұмыр гүлді. Тянь- Шань, Жоңғар Алатауы, субальпілік және альпілік белдеулерде таралған. Олар шабындық жерлерде, тау беткейлерінде, өзен жағалауында, бұталар арасында өседі. Көбінесе вегетативті көбейеді. Өсімдік толығымен улы., әсіресе тамыры. Барлық органдарында 3% алколоид және өте улы акотин болады. 1 кг тірі салмаққа 0, 02 . . . 0, 05 мл мөлшері ең қауіпті деп саналады. Тамыр қайнатпасын көптеген медициналық препараттарда пайдаланады.

Үлкен басты ошаған- астралықтар тұқымдастарының көп жылдық өсімдіктері. Сабағы 40-80 см., түктермен оралған, жапырағы тікенді, торлы-түкті. Кавкездың альпілік шабындығындағы қатаң өсімдіктердің бірі. Сәуір-мамыр айларында бүршіктеніп, тамызда гүлдейді. Тұқыммен және вегетативті жолмен көбеіеді. Бірінші жылы кішкене жапырақтар мен негізгі темырлар қалыптасады. Жас тамырдың 9-10 см кесінділерінен де көбейе алады. Кәдімгі ошаған- астралықтар тұқымдасының екі жылдық өкілі. Сабағы 40-80 см тікенді. Жапырағы ұзынша, тілімделген, қатқыл тікенмен аяқталады және жапырақ үсті де ұсақ тікендермен қапталған. Гүлдері сабақ басында орналасқан. Шабындықтарда, жол бойында, орман шеттерінде өседі. Ірі қара мал оны тікені үшін жемейді. Шабындық ошаған- Астралықтар тұқымдасының шашақ тамырлы, биіктігі 50-130 см болатын көп жылдық өкілі. Тамыр жүйесі өте мықты, 2-4 м тереңдікке дейін жетеді. Төменгі жапырақтары гүлдеген соң түсіп қалады., ал негізгі жапырақтары сабақтың жоғарғы бөлігінде орналасады. Олар ұзынша келген тікенектермен жиектелген, үстіңгі беті жасыл, асты ақшыл жасыл түсті. Барлық жерде дерлік өседі. Құрғақшылық пен суыққа аса төзімді. Тұқыммен және тамыр үлескелерімен көбейеді. Өте ерте көктейді. Шілде темыз айларында гүлдеп, ұрық шашады. Өте шырынды өсімдік. Гүлдегенге дейін көп мөлшерде протеин сақтайды, ол гүлдеу укезінде күрт азаяды. Каротин де болады. Жас күйінде оны барлық мал жей алады. Ал ересек ошаған жануарларға зиян келтіреді. Жапырағының жиегіндегі тікендері малдың ауыз қуысының сілемейлі қабатын бұзады. Жайылма кекіре- биіктігі 20-75 см болатын көп жылдық шөптесін өсімдік. Тамыры жер астында кең жайылып, бүршіктер береді. Осылай көбейеді. Тік, қырлы, толығымен бұтақшаланған, сабақты және жапырағы өте жиі орналасқан. Ақшыл қызыл түсті гүлшоғырлары сабақ пен бұтақтарының ұшында орналасқан. Барлық жерде кездеседі. Әсіресе өзен көлдің жағасында, шөлді далаларда, теңіз деңгейінен 2800 м жоғары орналасқан тау беткейлерінде арамшөп ретінде өседі. Құрғақшылыққа аса төзімді. Өсімдік барлық күйінде улы. Әсіресе жылқы малына өте зиянды.

Уланулардың клиникалық белгілеріне қаншама әртүрлі болғанымен, кейбір уланулардың клиникаларының ұқсастығын да байқауға болады. Әсіресе белгілі бір ағзаларға, жүйелерге басымырақ әсер еткенде анығырақ білінеді. Осы тұрғыдан қарағанда улы өсімдіктерді бірнеше топқа бөлуге болады:

Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін у. ө.
Ас қорыту жүйесіне әсер ететін у. ө.
Құрамында синиль қышқылы бар азықтармен улану
Фотодинамикалық қасиеттері бар ө. у.
Организмде витаминдердің жеткіліксіздіктерін тудыратын ө. у.
Дұрыс дайындалмаған, уақытында берілмеген азықтармен улану
Минералды және синтетикалы улы заттармен улану
Улы заттары толық зерттеліп ашылмаған ө. у.

Орталық жүйке жүйесіне басымырақ әсер ететін улы өсімдіктер. Бұл топқа жататын өсімдіктермен уланғанда әртүрлі клиникалық өзгерістерді байқауға болады. Уланулардың клиникасы тек орталық жүйке жүйесі жағынан ғана емес, көбінесе ас қорыту жүйесінің және бүйректердің қызметтерінің бұзылуымен асқынған түрде жиі кездеседі.

Орталық жүйке жүйесін қоздыратын улы өсімдіктер.

Утамыр (лат. Cicuta ) - шатыршагүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Қазақстанда батпақты жерлерде, жазық жердегі көлдер мен жылғалардың, өзендердің жағалауларында, ылғалды шабындықтарда өсетін 1 түрі - у л ы У. (С. vіrosa) бар. Оның биікт. 40 - 100 см. Тамыр сабағы жуан, одан жіпше тәрізді шашақ тамырлары тарайды. Күрделі, саусақ салалы жапырақтарының шеті тілімденген. Ақ түсті, ұсақ гүлдері күрделі шатырша гүлшоғырына топталған. Шілде айында гүлдеп, тамызда жемісі піседі. Жемісінің ұз. 2 мм-дей, сары түсті қырлары айқын көрінеді. У. - өте улы өсімдік, құрамында улы зат - цикутотоксин, алкалоид - цикутин бар. Тамыр сабағы мен тамыры малға өте қауіпті. У-мен әсіресе, күзде және көктемде сиыр мен қой көп уланады. Уланған малдың аузынан сілекейі ағып, мазасызданады, іші кебеді, жағы қарысады, тамыр соғуы жиілеп, тынысы тарылады, тұншығып өледі. У-мен уланған малға таннин, көмір, іш жүргізетін дәрілер, тамыр тартылған кезде хлоралгидрат беріледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.