Металдардың қаттылығын анықтау әдістері

1. Бриннель бойынша қаттылықты өлшеу
2. Роквель бойынша қаттылықты өлшеу
3. Виккерс бойынша қаттылықты өлшеу

Қаттылықты зерттеу завод пластикасында, технологиялық сынама болып табылады және металдың сапасын және өңделуінің негізгі бақылаушысы қызметін атқарады. Қаттылықты өлшеудің металдың басқа механикалық қасиеттерінің өлшеулері алдында, бірнеше артықшылығы бар:
1. Қаттылықты өлшеу беріктігін, созылғыштығын және тұтқырлығын анықтауға қарағанда көп оңай, жылдам орындалады.
2. Қаттылықты өлшеу әдетте тексерілетін днтальдің бұзылуына әкеп соқпайды, сондықтан бұл өлшемдерді детальдарды тұтастай бақылауға қолдануға болады.
3. Қаттылықты кішкентай көлемді детальдарда, сондай-ақ өте жұқа қабаттарда өлшеуге болады.
4. Созылымды металдардың енгізу қаттылығы және өзге қасиеттері арасында сандық тәуелділік болады.
Металл үлгілердің қаттылығын басып енгізу, созылымдық деформацияға қарсылығын сипаттайды, бетіне сызат түсіру – бұзылуға қарсылығын сипаттайды, соғудың кері секіруі – серпімділік қасиеттерін сипаттайды, әдістерімен анықтауға болады. Қаттылықты өлшеу үшін сынылатын материалға аз деформацияланатын материалдан (қатты шындалған болат, алмаз, сапфир) дайындалған және түсірілген жүк пен металл қасиеттеріне байланысты салыстырмалы үлкен терңдікке енетін шар, конус, пирамида немесе ине нысанды жасалған дене негізіледі. Нысанды, ұштықтың өлшемін және күш мөлшерін таңдау сынау мақсаттарына, құрылымына, күтілетін қасиеттеріне сыналатын үлгі бетінің жағдайы мен өлшемдеріне байланысты болады.

1. Бриннель бойынша қаттылықты өлшеу
Бриннель приборында қаттылық бірлігі, НВ 450-ге дейін қаттылықты өлшейді. Материалға болат шарик басын негізеді (шарик диаметірі 2,5;5;10мм), шариктің қажет диаметірімен күшті 1 кестеде көрсетілгендей үлгі материалы мен қалыңдығына қарай таңдайды.