Ішек шикізаты, ақаулары өндеу технологиясы және ветеринариялық санитариялық сараптау

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ

Тақырыбы: Ішек шикізаты, ақаулары өндеу технологиясы және ветеринариялық санитариялық сараптау. Эндокринды шикізаттар, жинау, алғашқы өндеу және консервілеу кезінде қойылатын талапттар. Тері-үлбір және техникалық шикізаттар. Техникалық шикізаттарды өндеу кәсіпорындарына және утильдеу кәсіпорындарына қойылатын санитариялық талапттар.

Тексерген:Серикова А. Т.

Тобы:ВС-403

Орындаған:Байзақ Н. С.

Семей 2017

ЖОСПАР:

Кіріспе
Негізгі бөлім

Ішек қарынды ветеринариялық санитариялық сараптау
Ішектер шикізаттарындағы ақаулар.
Тері мен техникалық шикізаттарды өңдеу және ветеринариялық санитариялық сараптау
Қан және техникалық фабрикаттар

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Қазіргі таңда елбасымыздың тікелей қолдауымен ауылшаруашылығына деген көзқарас біршама деңгейге жақсарып келеді. Оған себеп 2002-2005 жылдар аралығы ауыл жылдары болып аталып елді-мекендердегі халықтың әл-ауқаты дұрысталып қалды. Ауылшаруашылығының негізгі салаларының бірі мал шаруашылығы үкімет тарпынан қолдаудың арқасында, яғни мал бастарын асылдандыру құрып кете жаздаған Кеңес үкіметі кезінде ғалымдарымыз қажырлы еңбегінің арқасында дүниеге келген асыл тұқымды малдардың басын сақтап қалу, одан әрі санын көбетуде мүмкіндік туды .

Ауыл шаруашылығын нығайту мақсатында ел басымыздың қолдауымен көптеген шаралар кешенін ұйымдастыру көзделген. Осы мақсатқа жету үщін ветеринария саласының алатын орыны өте зор. Ол үшін мал басын көбейтіп, өнімділікті жоғарлату, аурулардың алдын-алып, емдеу тәрізді ветеринариялық жұмыстарды ұйымдастыру қажет.

Ветеринарлық-санитарлық сараптаудың әлеуметтік-экономикалық маңызы зор, атап айтсақ:

- адамдардың денсаулығын сақтауда;

-өндірістік экономикада өнімдерді консервілеуде, сақтауда, тасымалдауда және сатуда;

-қоғамдағы жалпы экономикалық мәселелерді шешуде.

Жануар текті өнімді ветеринарлық - санитарлық сараптау оларды өндіргенде, барлық өңдеу сатыларында, тасымалдағанда, сақтағанда және реализация жасағанда өткізеді.

Ішек қарынды ветеринариялық санитариялық сараптау. Бір жануардан алынған өңеш, барлық ішек және несеп қуығының жиынтығы ішектер жиынтығы деп аталады. Мысалы, ірі қара ішегіне өңеш, он екі елі ішек, тоқ ішектер және несеп қуығы жатады. Ауыл шаруашылығы малдарының ішектерінен шұжықтардың қабын, кетгут және ішекті аспаптардың қылын жасайды.

Ішектерді шарбыдан ажыратқаннан, ішек қарын жынынан, майынан тазартады, ішіне қарай айналдырып сиыр мен жылқының ішегінің кілегейлі қабатын, ал шошқа мен қой ішегінің кілегейлі, бұлшық етті және сірлі қабығын ажыратады. Сонан соң тоңазытып, сорттап, реттеп, өлшеп түйінге орап, ыдысқа салып, белгі соғып сақтайды. Егерде жаңа ішектерді өңдеу мүмкіндігі болмаса, оны ас тұзымен, мұздату және кептіру әдістерімен сақтайды. Тұздалған ішектерді аузы жабылған бөшкелерде 10 градустан жоғары емес температурада үш айдан асырмай сақтайды, егер температура 0-5 градус болса, алты сегіз ай сақтауға болады.

Ішек қарынды ветеринариялық санитариялық сараптау кезеңінде оның сірілі қабығын тексеріп, кейбір лимфа түйіндерін жарып кесіп, қарайды. Ішек қарындарды тағам үшін туберкулездің бар түрынде, паратуберкулезде, листериозда, лептоспирозда, оба мен тілмеде, Ауески ауруында, пастереллезде пайдаланбайды.

Ішек қарынды тексергенде, онда қанталау, некроз, жаралар бар ма, жоқ па, соған көңіл аударады. Сірілі қабаттың үстіңгі қабығында көптеген түйіндер болуы мүмкін. Бұлар адамға қауіпті емес, бірақ балаң құрттар босатқан соң, ол жерде некроз ошақтары, не жара пайда болуы мүмкін. Ішектің бұндай аймақтарын кесіп, аластау қажет. Ал егер кесуге келмесе, ішекті азыққа пайдаланбайды.

Ірі қараның өңешінде тері асты бөгелегінің балапаны, жылқының таз қарынында, соқыр ішектерінде гастрофилюстер, ал қой, шошқа ішектерінде тікенек бастылар болуы мүмкін. Ал тікенек бастылар болуы мүмкін. Ал тікенек бастылар кездескен жағдайда ішектер тек қана техникалық мақсатта қолданылуы керек. Ішектерді сақтағанда да оның сапасын үнемі қадағалап отыру керек.

Ветеринариялық санитариялық сараптауға әрбір ішек фабрикаттар он пайыздай мөлшерін, жоғарғы және ортаңғы қабатынан алып тексереді. Органолептикалық әдіспен оның түсін, иісін, консистенциясын анықтайды. Ал ішек қарын тұздалған болса, оны алдын ала жылы сумен жуады. Ішек қабырғасының беріктігін тексеру мақсатында, ішек қуысына 0, 5 кгс/см2 қысыммен ауа кіргізіледі., ал қой, шошқа ішектеріне су жіберіліп, ішектің екі жағын басып, тексереді. Ал егер қабырғасы жарылып кетсе, ондай ішектер жарамсыз деп табылады. ішектердің кірленуі өңдеу кезіндегі үрдістерге кері әсерін тигізеді. Аздаған кірлену болса тазартады, жаппай болса техникалық утилизацияға жатқызылады.

Ішектер шикізаттарындағы ақаулар.

Ішек қабырғаларының жұмсаруы. Бұл ақау ішектің нашар майсызданғанында және жоғары температурада жабық ыдыста сақтағанда, ішектің майы тотығуға және гидролизге ұшырайды. Ол кезде ішектің түсі өзгеріп, стеариннің иісі шығып кетеді. Ол шұжық дайындағанда соған шығып кетуі мүмкін. Сондықтан ондай ішектерді жуып, иісін кетіреді. Иісі кетпеген жағдайда утильдейді.

Шіру үрдістері. Шіру үрдістері тұзда утехнологиясының бұзылғанында, ыдырау үрдісі кезінде тұздау және ішектерді жоғарғы температурада ұстағандықтан пайда болады. Ішектегі шіру үрдістері белоктардың ыдырауымен, қабық беріктігінің нашарлауымен және шіріген иістің болуымен сипатталады.

Шіру үрдістерінің алғашқы сатысында, егер де ішек қабырғасының беріктігі сақталған жағдайда, біраз желдеткіште ұстап иісін кетірген соң, не болмаса 0, 01- 0, 25 % марганец, калий қышқылы ертіндісінде ұстаған соң қайтадан пайдалануға болады. Сапасыз ішектерді утильдейді.

Көгеру сақтау талаптарын сақтамаған жағдайда, әсіресе ішектерді дұрыс кептірмей, ылғалдылығы жоғары бөлмеде ұстаған жағдайда зең саңырауқұлақтары өсіп өнуі мүмкін. Егер ішектің аз ғана көлемі зақымданса, ондай зең саңырауқұлақтарын аластайды, не болмаса жеті пайызды сірке қышқылы сіңген мақта тампонымен сүртіп, артынан шошқа майымен майлайды да, әрі қарай пайдалануға болады. Егерде қара саңырауқұлақтар пайда болып және ішектің ішіне еніп кеткен жағдайда ішектің беріктілігі нашарлап, жағымсыз иіс пайда болады. Ондай өнімдерді техникалық утилизацияға жатқызады.

Ішектердің тоттануы. Тұздалған ішектердің бет жағында бұдырлы қоңыр сары дақтар немесе ұзындығы 2-8 мм, ені 1-3мм сары қоңыр жолақтар пайда болғанында, оны ішектің тоттануы деп санайды. Оған көбінесе қой ішектері ұшырайды. Тоттанудың адам өміріне қауіпі жоқ. Тоттанудың себептері ішектерді ұзақ уақытта он градустан жоғарғы температурада ұстаған жағдайда және кальций мен темір тұздарының қатысуымен болатын галофильді микрофлоралардың дамуымен байқалады. Сондықтан да, егер тоттану аз мөлшерде ғана болса, бір екі пайызға тұз, сірке, не сүт қышқыл ертіндісімен үш сағат өңдеп, шайып, соңынан екі пайызды сілтімен бейтараптап кептіреді. Егер де көп мөлшерде зақымданса, ондай жерлерін кесіп алып тастайды.

Ішектің қызаруы. Ішектің қызаруы галофил бактериясы дамуының салдарынан болады. Қызарудың қоздырғыштары он градустан жоғары температурада және оттегі көп болған жағдайда дамиды. Ішектер бұндай қоздырғыштармен қоздырғыштары бар тұз, аспаптар және адам қолы арқылы зақымдануы мүмкін. Қызару үрдісінен кейін негізгі шіру үрдісі жүреді. Сондықтан да, егер ішектің қызаруы алғашқы сатысында байқалса, алдын ала жуып тазалаған соң таза сумен және 15-20 % пайыздық тұздықпен шайылған соң тағамға пайдалануға болады, ал қызыл дақтарды кетіре алмаған жағдайда, ішектерді техникалық утилизацияға жатқызады.

Құрғақ ішектерде насекомдарда болуы мүмкін. Олар тері жегіш қоңыздар, күйе шыбыны және олардың балаңқұрттары т. б. өте көптеген кенелер. Бұл паразиттер ішек қабырғасын тесіп тастайтындықтан, ондай ішектерді шұжық жасауға қолдануға болмайды.

Эндокриндік өнімдер. Эндокринді өнімдерге ішкі мүшелерге гормондар мен ферменттер шығаратын бездер жатады. Алынатын шикізатар үш топқа бөлінеді: эндокринді, ферментті, арнаулы.

Эндокринді өнімге гипофиз, қалқанша без, бүйрек үстіндегі без, ұйқы безі, жыныс бездері ен және аналық бездері, қағанақ, яғни тікелей қан мен лимфаға гормон шығаратын бездер жатқызылады.

Ферментті өнімге ұйқы безінің, ірі қара мен шошқа ұлтабарының кілегейлі қабығы, бұзау мен қозының ұлтабарының кілегейлі қабығы жатады.

Арнаулы өнімдер - қан, өт, бауыр, жұлын жатады.

Эндокриндік бездерде, сойғаннан кейінгі алғашқы сағаттарында, гормон өте белсенді болады. Сондықтан да, бұндай өнімдерді Сондықтан да, бұндай өнімдерді 30 минут - 1, 5 сағат ішінде жинап алу қажет. Бездерді зақымдап амлау үшін, айналасындағы мүшелермен қоса алу керек. Ал жеке алған соң қоршаған мүшелерден өзін жеке бөліп алады да, физикалық химиялық әдістермен сақтайды.

Эндокриндік бездер тек сау малдан ғана алынуы керек. Фармацевтикалық кәсіпорындарға эндокринді өнімдерді жібермес бұрын ветеринариялық санитариялық сараптаудан өткізеді. Егерде өнімердің шірігені не бөгде иіс болғаны және патологиялық өзгерістері анықталса эндокринді өнімдерді толықтай утильдеуге жатқызады. Ет комбинаттары дайындаған емдік және арнайы техникалық препараттарды химиялық бактериологиялық зертханаларда зерттеп отырады. Бұл препараттарды егер де органолептикалық, зертханалық көрсеткіштері мемлекеттік стандарттарға және құқықтық құжаттарға сәйкес болса ғана қолдануға рұқсат етіледі.

Тері мен техникалық шикізаттарды өңдеу және ветеринариялық санитариялық сараптау

Сойыс малдарының сыртқы жамылғысы тері, жүн, қыл, мүйіз, тұяқ, сонымен қатар құс мамығы мен қауырсыны әртүрлі техникалық фабрикат және тұрмыстық негізде аса бағалы шикізаттар болып саналады. Негізі тері деп сойылған малдан сыпырылған тері жабынын айтады, онда жүндері мен түктері болады. Кәсіпорындарда өңделген теріде түктері болмайды.

Тері морфологиясы. Тері үш негізгі қабаттардан тұрады: эпидермис, дерма, шел қабаты. Тері ұшамен байланыс ұлпалары тері асты жасушаларымен байланысып тұрады. Жоғарғы қабат эпидермис түкпен жабылған, ол пигментті қосылыстардан тұрады да, теріге өзіне тән түс береді. Өңдеу барысында эпидермис пен тері асты жасушасын сылып тастайды. Ортаңғы қабат дерма қабатының қалыңдығы, жануардың түріне, жасына, жынысына, тұқымына, қоңдылығына, дене бітіміне, малды сою мерзіміне байланысты болады. Жаз аяғы, күз айларында малдарды жайылымдарда ұстаған кезде тері серпімді және тығыз болады.

Жануарлар терілерін жануар түріне және жасына байланысты ірі, ұсақ және шошқа терілері деп бөлінеді.

Теріні сақтау (консервациялау) жас теріде бактериялар тез дамиды да бұзылуға ұшырайды, сондықтан да тез арада теріні сақтау мақсатында әртүрлі әдістерді қолданады.

Теріні сақтау әдістері: тұздау, тоңазытып мұздату, кептіру.

Терілерді буы түю және сақтау. Сулы тұздаалған терілерді пакеттерде сақтайды. Шошқа терісін түгін ішке қаратып қояды. Түктелген терілерді жақсылап орап екі қайтара байлайды. Кепкен терілерді сулы тұздалған терілерден бөлек сақтайды.

Теріні дезинфекциялау. Қолданыстағы тәсілдерді ауру жануарлардан, қоздырғыштардың төзімділігіне байланысты әртүрлі әдістермен залалсыздандырады. Терілерді дезинфекция талаптарына сәйкес дезинфекциялайды. Теріні залалсыздандыру үшін қышқылды және сілтілі дезинфекциялық заттар қолданылады. Топалаңмен зақымданған теріге тиіп кеткен теріні Пикель ерітіндісімен заладайды. Оның құрамында 15 % хлорлы натрий, 2-3 % тұз қышқылы және су бар.

Терілерді дайындау, тасымалдау кезіндегі ветеринариялық санитарлық талаптар. Ет өнеркәсібінде малдарды сояр алдында ветеринария дәрігерлері тексеруден өткізіп, сау малды ғана союға босатады. Бірақ та, кейбір жағдайларда қоздырғышы тұрақсыз індетті ауруы бар малдар да сойылады. Бұндай жағдайда техникалық шикізат мал сойылған орнында өңделуі қажет. Ауру малдан алынған техникалық шикізатты сау мал шикізатымен араластыруға болмайды. Жиналған терілерді асколизациядан өткізеді, егер олардың арасынан топалаң табылса, утильдейді, күмәнді болса залалсыздандырады. Ветеринария дәрігерлері мал шикізаттары дайындалатын, сақталатын, тасымалданатын, сортталатын және өңделетін орындарды мұқият қадағалауы қажет.

Конфискаттарды утильдеу. Құрғақ мал азықтарының және азықтық және техникалық мақсатта қорытылған майлардың шикізаты ретінде ветеринария қалдықтары саналады: малдарды, құстарды, қояндарды сойып өңдеу кезіндегі тағамға жарамайтын қалдықтар, ет кәсіпорындарында, шұжық, консерві, желатин, желім жасайтын орындарда өңделетін тағам, техникалық және арнайы өнімдердің қалдықтары, ветеринариялық санитариялық бақылаудың рұқсатымен азық және техникалық мақсатқа бағытталған мал менен құс өлекселері жатады.

Тұяқ майы- өте дәлдікпен өлшейтін аспаптарды майлау үшін шығарылады. Ағаш желімі қатты, түйіршік және жұмсақ түрінде шығарылады. Етпен сүйекті қайнатып алады. Желім ылғалдылығы -17% . фосфорқышқылды кальций ақ түсті ұнтақ, жануарлар азығын минералмен байыту мақсатында қолданылады. Сүйек күлі өртенеген сүйектердің минералды қалдығы, құрамында 80 фосфорқышқылды әк болады.

Ветеринариялық санитариялық талаптар. Ветеринариялық конфискаттарды, тағамға жарамсыз және жануарлартектес техникалық шикізаттарды ет кәсіпорнының арнайы бөлімінде, ветеринариялық санитариялық утильдеу зауыттарында өңдейді. Азық өнімдер қоймасынан бөлек жерде орналастырылады. Шикізаттар әкелінген ыдыстар ыстық сумен жуылып, ыстық бумен өңделеді, уақыты созылып кетсе, пиросульфат натрий қосып сақтайды. Шикізаттарда таза, көлеңкелі, желдетілетін бөлмеде і ай сақтауға болады. Малдарды сою кезінде конфискаттарды тиімді пайдаланудың маңызы зор. Механикаландырылған сою цехтарында қанды өңдеу, пісірілген азық дайындау үшін техникалық және санитариялық қалдықтарды өңдеу қарастырылғанү ол үрдіс арнайы утилизация бөлімінде ашық қазандарда қайнағаннан бастап үш сағат шаруашылыққа, не болмаса ет сүйек ұнын өңдейтін кәсіпорындарға жөнелту керек. Егер қазандықтар жоқ болса, арнайы көлікке орналастырылған бүтін, жабық ыдыстарда мал өлекселерінің моласына апарылады. Сою қасапханасын қадағалайтын ветеринария дәрігерлері мал өлекселерінің моласының және биотермиялық шұңқырлардың санитариялық күйін үнемі бақылауда ұстауы қажет.

Ветеринариялық санитариялық утильдеу зауыттарының аумағы және өнім өндіретін орын бір бірінен бөлек екі аймақтан тұрады. Бірінші аймақ өлекселер мен конфискаттарды түсіріп, алдын ала дайындайтын аймақ. Екінші аймақ шикізаттарды өңдейтін, терілерді дезинфекциялап, сақтайтын және дайын өнімдерді сақтайтын аймақ. Аса қауіпті аурудан алынған өлекселерді арнайы өлексе өртейтін пештерде өретп жібереді. Өлексе болған орындарды, өнім шығаратын бөлімдерді, қондырғыларды, көлікті және зауыт аумағын еріксіз дезинфекциялаудан өткізеді. Дайын өнімдер қоймасында ветеринариялық санитариялық ережелердің нұсқаулардың талаптары қатаң сақталуы қажет.

Қан. Қансыздандырудың нәтижесінде алынған қан өте бағалы шикізат деп есептелінеді. Қаннан емдік препараттар : қан ауыстырғыш, гематоген, гемостимуллин, фибринді қабыршақ және басқа за тағамдар: құндылығы өте жоғары шұжықтар, паштеттер, ауылшаруашылық малдары азықтарын белокпен байыту мақсатында алынатын азықтық фабрикаттар ; техникалық өнімдер: альбумин, көпіршік жасайтын өнімдер алынады.

Қолданылуына байланысты қанды алғашқы өңдеулерден өткізеді. Егер қан медициналық препараттар өнеркәсібіне арналса, онда қанға лимонды қышқыл натрий қосып, қалыпты жағдайда ұстайды, ал тағамға арналса, пирофосфор тотығын қосады не арнайы аппаратта фибриннен айырады. Ал техникалық қандарды арнайы диірменде фибриндерді бір бірінен ажыратады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.