Мал шаруашылығы жұмысшыларының жеке гигиенасы және еңбек гигиенасы жайлы

Қазақстанда халықты азық-түлікпен қамтамасыз етуде ауыл шаруашылығы салалары ішіндегі ең маңыздысының бірі мал шаруашылығы, оны интенсивтендіру және қоғамдық тиімділігін көтермелеу бірінші мәселе.
Мал шаруашылығы өнімдерінің өндірісінің тиімділігін жоғарылатудың ең негізгі бағыттарының бірі болып саналатыны индустрияландыруды жүйелі енгізу, өндірістік негізде фермалар мен кешендер жасау болып табылады.
Мал шаруашылығының индустриялы негізге өтуі малдардың көп шоғырланған жаңа қуатты кешендерді тұрғызумен және қолданыстағы мал фермаларын қайта қалпына келтірумен, сондай-ақ малға азық беру, суару, сауу, қилардан тазарту сияқты негізгі жұмыстарды,технологиялық үдерістерді механикаландыру арқылы жүзеге асырылады.
Мал шаруашылық кешені – ет, сүт, құс шарушылығында жұмыртқа өндірісі бойынша индустриялы түрдегі ірі мамандандырылған кәсіпорындарындағы бұндай кешендер құс фабрикалары деп аталады.
Сүт беретін малдар үшін өнеркәсіптік кешендер және фермалар сиырларды байламалы түрде ұстағанда 400, 800, 1200 басқа және байламауда 1200, 1600, 2000 басқа арналып жасалады. Ірі қара малды бордақылау кешендері 3, 6, 9 және 12 мың басқа, ал бордықылау алаңдары 1-ден 30 мың малға есептелген.
Шошқа еті өндірісінің қуаттылығын 6, 8, 12, 24, 54 және 108 мың малға арналған аяқталған өндірістік жүйесі бар мамандандырылған кешендерде жүзеге асырылады.
Өндірістік құс фабрикалары 250-500 мың мекиен тауықтарды, 3-10 млн. қоңды балапандарды, 1-1,5 млн. үйрек балапандарын, 250-500 мың күркетауық балапандарын өсіруге және асырауға есептелген.
Мал шаруашылығы өнімдерінің өндірісінің индустриялы әдістерге өтуімен, кешендер тек қана типтік жобалар бойынша салынады. Нәтижесінде оларды жобалау және салыну деңгейлерінде сақтық санитарлық қадағалаудың сапасын жоғарылатуға мүмкіндік береді. Бұл мал өсірушілердің микроклимат жағдайлары, жұмыс орындарының жарықтандырылуы, малдардың тіршілік әрекетінің нәтижесінде пайда болатын газ тәрізді өнімдерінің (аммиак, күкіртсутек, көмірқышқыл газы және т.б.) орташа мөлшері сияқты гигиеналық көрсеткіштері бойынша еңбек жағдайларын жақсартуға септігін тигізді.
Мал шаруашылығының мамандандырылуы, технологиялық шаралардың кешенді механикаландырылуы, өндірістік үдерістің ағымды ұйымдастырылуы, мал өсірушілердің еңбек жағдайын түбегейлі түрде өзгертті, оны өндірістік кәсіпорындар жұмысшыларының еңбегіне едәуір жақындата түсті. Алайда мал өсірушілердің еңбегінің өзіндік ерекшеліктері бар. Олар жабық ғимараттарда аумағы кішігірім , шоғырланған малдың көптеген санымен тұрақты тығыз қатынаста болуына байланысты.

1.Гершун В.И., Муслимов Б.М. Ветеринарная гигиена. Учебное пособие.Алматы,Қайнар, 1994.

2.Храбустовский И.Ф., Демчук В.М., Онегов А.П Практикум по зоогигиене. Уч.пособие Москва, Колос, 1984.
Мырзабеков Ж.Б., Сағындыков Қ.А. және т.б. Жалпы зоогигиена. Оқу құралы. Алматы, 1992.

3. Мырзабеков Ж.Б., Ибрагимов П.Ш. Ветеринариялық гигиена. Алматы, 2005