Access бағдарламалау ортасында «Фирма» автоматтандырылған жүйесін зерттеу
Кіріспе. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1 Жұмыстың қойылған мақсаты. ... ... ..6
2 Деректер қорының функционалдық ішкі жүйесінің сипаттамасы ... ... ... ... ..7
3 Деректер қорын жүзеге асыру ... ... ... 9
3.1 Кестелер құру және олардың арасында байланыс орнату ... ... ... ...18
3.2 Сұраныстармен жұмыс ... ... ... ... ... 25
3.3 Формалар құру ... ... .
3.4 Есептер дайындау ...
Қорытынды ... ... ... ... ...32
Пайдаланылған әдебиеттер
1 Жұмыстың қойылған мақсаты. ... ... ..6
2 Деректер қорының функционалдық ішкі жүйесінің сипаттамасы ... ... ... ... ..7
3 Деректер қорын жүзеге асыру ... ... ... 9
3.1 Кестелер құру және олардың арасында байланыс орнату ... ... ... ...18
3.2 Сұраныстармен жұмыс ... ... ... ... ... 25
3.3 Формалар құру ... ... .
3.4 Есептер дайындау ...
Қорытынды ... ... ... ... ...32
Пайдаланылған әдебиеттер
XXI ғасыр елімізде қоғамды компьтерлік автоматтандыру - мемлекеттік саясаттың негізгі элементтерінің біріне айналып отыр.
Қайсысының негізінде алмасақ та компьютерлік техниканы қолдану жетістігі адамды таң қалдырарлық, тіпті сананы да серпілте түседі, оның болашағы жайлы сөз болғанда компьютерлік техниканың жетістігі мен дамуын айтпау мүмкін емес. Компьютер мүмкіндіктері өскен сайын оларды қолдану салалары да көбейе түсуде.
Тәжірибе жүзінде бүкіл дамыған елдер компьютерлік технологияда оқытуды кеңінен өңдеу үстінде. Бұл компьютердің адам әрекетінің бүкіл саласына еңбек өнімділігін арттырудың құралы болумен туындап отыр. Есептеуіш техниканы қолдана білудің өзі бүгінде жалпы мемлекеттік маңызға ие болып отыр.
Қайсысының негізінде алмасақ та компьютерлік техниканы қолдану жетістігі адамды таң қалдырарлық, тіпті сананы да серпілте түседі, оның болашағы жайлы сөз болғанда компьютерлік техниканың жетістігі мен дамуын айтпау мүмкін емес. Компьютер мүмкіндіктері өскен сайын оларды қолдану салалары да көбейе түсуде.
Тәжірибе жүзінде бүкіл дамыған елдер компьютерлік технологияда оқытуды кеңінен өңдеу үстінде. Бұл компьютердің адам әрекетінің бүкіл саласына еңбек өнімділігін арттырудың құралы болумен туындап отыр. Есептеуіш техниканы қолдана білудің өзі бүгінде жалпы мемлекеттік маңызға ие болып отыр.
1 Т.В.Мусина, В.А.Пушенко, Visual FoxPro 7.0, Киев 2003
2 Л.Омельченко, Самоучитель Visual FoxPro 6.0.
3 Пинтер Лес, Пинтер Джон.Visual FoxPro: уроки программирования. – М.: ТОО Эдель 1996.
4 Горев А., Ахаян Р., Макашарапов С. Эффективная работа с СУБД. 1997
Бойко В.В. Савиников В.Н. Проектирование информмационной базы автоматизированной системы на основе СУБД. 1982.
5 Ульман Дж. Основы системы баз данных.:М.,Мир, 1983.
6 О.Камардинов “Есептеуiш техника және программалау” А., 1997.
В.Е.Фигурнов ”IBM PC для пользователя“ Краткий курс. М., 1998.
7 Е.Балапанов, Б.Бөрiбаев, А.Б.Дәулетқұлов “Информатикадан 30 сабақ”. А., Шартарап, 1998.
8 Шаг за шагом Access 97, электрондык окулык.
9 С. Каратыгин, А. Тихонов, Л. Тихонова. Visual FoxPro 6. - М: ЗАО "Издательство Бином", 1999-773 с.
10 А. А. Попов. FoxPro 2.5/2.6. Создание приложений для FoxPro 2.5/2.6 в DOS и Windows. - М.: Издательство "Калашников и К", 1997 — 659 с.
11 Менахем Базиян и др., Использование Visual FoxPro 6.: Москва - Санкт Петербург - Киев. Издательский дом "Вильяме", 1999-925 с.
12 Сэдтон Г. Автоматизированная обработка, хранение и поиск информации.: Пер. с англ. - М.: Советское радио, 1973 - 560 с.
2 Л.Омельченко, Самоучитель Visual FoxPro 6.0.
3 Пинтер Лес, Пинтер Джон.Visual FoxPro: уроки программирования. – М.: ТОО Эдель 1996.
4 Горев А., Ахаян Р., Макашарапов С. Эффективная работа с СУБД. 1997
Бойко В.В. Савиников В.Н. Проектирование информмационной базы автоматизированной системы на основе СУБД. 1982.
5 Ульман Дж. Основы системы баз данных.:М.,Мир, 1983.
6 О.Камардинов “Есептеуiш техника және программалау” А., 1997.
В.Е.Фигурнов ”IBM PC для пользователя“ Краткий курс. М., 1998.
7 Е.Балапанов, Б.Бөрiбаев, А.Б.Дәулетқұлов “Информатикадан 30 сабақ”. А., Шартарап, 1998.
8 Шаг за шагом Access 97, электрондык окулык.
9 С. Каратыгин, А. Тихонов, Л. Тихонова. Visual FoxPro 6. - М: ЗАО "Издательство Бином", 1999-773 с.
10 А. А. Попов. FoxPro 2.5/2.6. Создание приложений для FoxPro 2.5/2.6 в DOS и Windows. - М.: Издательство "Калашников и К", 1997 — 659 с.
11 Менахем Базиян и др., Использование Visual FoxPro 6.: Москва - Санкт Петербург - Киев. Издательский дом "Вильяме", 1999-925 с.
12 Сэдтон Г. Автоматизированная обработка, хранение и поиск информации.: Пер. с англ. - М.: Советское радио, 1973 - 560 с.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
Кіріспе.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1. Жұмыстың қойылған мақсаты.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...6
2 Деректер қорының функционалдық ішкі жүйесінің
сипаттамасы ... ... ... ... ..7
3 Деректер қорын жүзеге
асыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..9
3.1 Кестелер құру және олардың арасында байланыс
орнату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.2 Сұраныстармен
жұмыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..25
3.3 Формалар
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
3.4 Есептер
дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..32
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..33
Кіріспе
Бұл курстық жұмыс тақырыбы Access бағдарламалау ортасында Фирма
автоматтандырылған жүйесін зерттеу болып табылады. XXI ғасыр елімізде
қоғамды компьтерлік автоматтандыру - мемлекеттік саясаттың негізгі
элементтерінің біріне айналып отыр.
Қайсысының негізінде алмасақ та компьютерлік техниканы қолдану
жетістігі адамды таң қалдырарлық, тіпті сананы да серпілте түседі, оның
болашағы жайлы сөз болғанда компьютерлік техниканың жетістігі мен дамуын
айтпау мүмкін емес. Компьютер мүмкіндіктері өскен сайын оларды қолдану
салалары да көбейе түсуде.
Тәжірибе жүзінде бүкіл дамыған елдер компьютерлік технологияда
оқытуды кеңінен өңдеу үстінде. Бұл компьютердің адам әрекетінің бүкіл
саласына еңбек өнімділігін арттырудың құралы болумен туындап отыр.
Есептеуіш техниканы қолдана білудің өзі бүгінде жалпы мемлекеттік маңызға
ие болып отыр.
1 Жұмыстың қойылған мақсаты
Жұмыстың негізгі мақсат Фирма автоматтандырылған жүйесін зерттеу
үшін деректер қорын өңдеу болып табылады. Бұл бағдарламаның негізгі
принципі мынадай: мәліметтерді енгізу, баспаға шығару, редактірлеу, түзету,
сақтау және т.с.с. Деректер қоры қарапайымдылығымен және қолайлығымен
ерекшеленуі тиіс.
Деректер қорын зерттеу барысында деректер қоры құрылды. Информацияны
енгізу және редакторлау, іздеу істерін ұйымдастыру, есеп беру және т.с.с.
мұнда, белгілі бір фирмадағы жұмысшыларға қатысты информацияларды сақтау
және өңдеу үшін бұл информациялар міндетті түрде деректер қорына енгізілуі
тиіс. Сонымен қоса сұранысқа байланысты информациялық-іздемелік жүйені
ұйымдастыру қажет. Орындалған іске байланысты оған есеп те дайындалуы
керек. Жалпы айтқанда деректер қоры төмендегіше тапсырмаларды орындауы
тиіс:
• Жаңа информацияларды тіркеу, нақтырақ айтқанда әуе жұмысшы және
жолаушылар, ұшақ жайындағы информацияны.
• Іздестіру жұмыстарын жан-жақты қарастыру.
• Шығыстық информацияны бейнелеу.
Деректер қорын құру үшін мына информациялар болуы тиіс:
• Қызметкер туралы мәлімет (Аты-жөні, мамандығы, стажы, жалақысы және
т.б).
• Қоймадағы тауар жайлы мағлұмат (Аты, бағасы және т.б).
• Жеткізіп беруші туралы мәлімет.
2 Деректер қорының функционалдық ішкі жүйесінің сипаттамасы
ХХ ғасырда ғылымның дамуы алғашқы ЭЕМ-ді жасап шығарды. Ол алғашқыда
математикалық және физикалық күрделі есептерді шешуге көмекші құрал ретінде
пайдаланылды. Ғылым дами келе деректерді сақтау, қорғау және өңдеу істеріне
сұраныс артты. Осы сұраныс өз кезегінде ЭЕМ-дерді де дамытты. Яғни ЭЕМ-дер,
қазіргі тілмен айтқанда компьютерлер тек есептерді өңдеумен қатар кез
келген информацияны өңдей алатын дәрежеге жетті. Бұл мүмкіндік
информацияның көптігіне әкелді. Сондықтан осы информациялардың ішінен
керегін табу проблемасы көлденеңінен қойылды. Осы проблемамен күресу ХХ ғ.
60 жылдардың аяғына таман Деректер қорын басқару жүйесі (ДҚБЖ) түсінігін
өмірге әкелді. Сонымен ДҚБЖ дегеніміз не? Бұл сұраққа жауап беру үшін
деректер қоры дегеніміз не? деген сұраққа жауап берелік. Деректер қоры
(ДҚ) дегеніміз белгілі бір облысқа қатысты құрылымдар жиынтығы.
Ал Деректер қорын басқару жүйесі (ДҚБЖ) дегеніміз - ДҚ басқаруға
және өңдеуге арналған қолданбалы информациялық жүйе. Дәл қазіргі таңдағы
ДҚБЖ түсінігі: ДҚБЖ – басқарылуы күрделі динамикалық информациялық
модельді басқаратын информациялық-анықтамалық бағдарламалық жүйе.
Қарапайым тілмен айтқанда белгілі бір деректер қорына енгізу, жаңарту,
өңдеуді және оған қоғамдық пайдалануды қамтамасыз ететін қолданбалы
программа. Белгілі бір берілгендер арасындағы байланысына қарай ДҚБЖ үшке
бөлінеді. Олар төмендегіше:
1. Иерархиялық. Бұл модельде берілгендер арасындағы байланыс
иерархиялық түрде іске асады. Яғни ататектен туындыға беріледі.
Мұндай модельді пайдалану сұранысқа бұтақтар құрылымында
бейнеленгенде ыңғайлы болып табылады.
2. Желілік. Бұл модель негізінен желіде жұмыс істеуге арналған. Яғни
белгілі бір проектті желі арқылы бірнеше программисттің тез арада
істеп шығуына мүмкіндік береді. Негізгі кемшілігі: (1) мұндағы
байланыс біреуден - көпке, сондықтан мұнда иерархиялық байланыс
жайында ойланбай-ақ қойған дұрыс және (2) бұл модельде жұмыс істеу
өте күрделі, сондықтан жадтан орынды көп алады. (3) Жұмыс істеу
жылдамдығы төмен.
3. Жоғарыдағы екі модельден де ең тиімдісі болып есептелінетін модель
реляциялық деп аталады. Relation сөзінің аудармасы байланыс дегенді
білдіреді, яғни бұл модельде бір бірімен байланысқан көптеген
қатынастар арқылы мәліметтерді өңдейміз.
Қазіргі таңдағы ДҚБЖ-ларда, атап айтқанда DB2, SQL Server, Informix,
Sybase, Progress, Oracle және тағы басқаларында берілгендерді байланыстыру
реляциялық негізде іске асады.
Үшінші модельдің негізі артықшылығы: онда ДҚ өңдеу жеңіл. Ал негізгі
кемшілігі: қатты дисктегі орынды үнемді пайдаланбау және жылдамдықтың
таблицалардың санына байланысты болуы, себебі көптеген операциялар барлық
таблицаларды қарап шығады.
Реляциялық ДҚБЖ-ның өзі екіге бөлінеді:
1. Компиляцияны керек ететін немесе бағдарламаны машиналық код
негізінде іске асыру. Оған қазіргі таңда кең тараған Oracle жүйесін
жатқызуға болады.
2. Бағдарламасы командалық режимде іске асатын жүйе. Мұнда қатені табу
және жөндеу оңай іске асады. Бұл жүйеде транслятор ретінде
компилятор орнына интерпретатор қолданылады. Интерпретаторлық жүйе
жүйемен жұмыс істеп үйренуде көрнектілік пен жоғары тиімділікті
қамтамасыз етеді.
ДҚБЖ –ның негізгі қасиеттері:
• Берілгендерді басқару, барлық функциялар, берілгендер қорын жинай
және тағы басқа касиеттер автономды орындалатын процестер болып
табылады, яғни қолданбалы программамен тек информациялық түрде
байланысады.
• Жүйе жалпыламалық анықтамалық функцияны орындайды, ал нақты
сұраныстар қолданушылар арқылы іске асады.
• Берілгендер программаға байланысты болмайды, яғни программадағы
кез келген өзгерістерді қайта компиляция жүргізбей-ақ орындауға
болады.
3. Деректер қорын жүзеге асыру
3.1 Кестелер құру
MS Access-тегі деректер қоры өзіндегі кесте, есеп, сұраныс, форма т.б.
құрамдарымен тұтас объект болады және оларды тұтас дискілік файлда .mdb
кеңейтілуімен сақтауға мүмкіндік береді.
Деректер қоры негізгі құрылымдық компоненті кесте болып табылады.
Кесте қатарлардан (жазбалар жиынынан) тұрады. Барлық жазбалар құрылымы
жиында бірдей, ал жазба саны кестеде айнымалы. Әр жазбадағы деректер
элементі өріс деп аталады.
Кестенің әр өрісіне уникальді ат тағайындалады. Ол бос орындарды
қосқанда 64 символға дейін сыйғыза алады. Өріс атында нүкте, леп белгісі,
қатарүсті символы (апостроф) және тік жақша қолдануға болмайды. Өріс аты
бос орыннан немесе басқару символынан (ASCII 00-31 кодтары) басталмау
керек. Өріс аттарының ішкі функция және MS Access қасиеттері аттарымен
сәйкес болмағаны дұрыс.
Кесте бағанындағы деректер бір типті болуы керек. MS Access ДҚБЖ -де
деректердің 8 типі бар: мәтіндік, мemo өрісі, сандық, датауақыт, ақшалық,
счетчик, логикалық OLE объектісі.
MS Access- те кесте құрудың 3 тәсілі бар: кесте шебері көмегімен,
кесте режимінде, конструктор режимінде.
“Деректер қорын құру” терезесінен “Жаңа деректер қоры” ауыстырып-
қосқышын таңдаңыз. “Жаңа деректер қоры файлы” терезесінде деректер қоры
файлы орналасатын диск және каталогты (папканы) көрсетіп, файл аты өрісіне
файлдың атын енгізіңіз. ОК батырмасын басыңыз.
3.1 Сурет - Создание базы данных терезесі
“Деректер қоры” терезесінде “Кесте” батырмасын таңдап, “Құру”
батырмасын басыңыз.
3.2 сурет - Базы данных терезесі
“Жаңа кесте” терезесінде жаңа кестенің құрылымын құру режимі –
Конструкторды таңдаңыз.
3.3 сурет - Новая таблица терезесі
Кесте Конструкторы терезесінде әрбір өріс үшін оның аты мен типін
көрсетеміз.
Өрістің типін беру үшін Деректер типі бағанындағы сәйкес ұяшықты
шертіңіз. Таңдалған ұяшықтың оң жағында пайда болатын тізім символын ашып,
керекті типті таңдаңыз. Әр өріске қасиеттер беріңіз (қасиеттер тізімі
деректердің таңдалған типіне тәуелді болады).
- Өріс өлшемі - өрістердің максимальді өлшемін береді. Сондықтан
деректерге өріс өлшемі төмендегідей болады:
- байт – 0-ден 255-ке дейін бүтін сандар, сақтау кезінде 1 байт орын алады.
- бүтін (целое) – -32768-ден 32767-ге дейінгі бүтін сандар, 2 байт орын
алады.
- Ұзын бүтін (длинное целое)- -2147483648-ден 2147483647-ге дейінгі бүтін
сандар, 4 байт орын лады.
- Жылжымалы нүктелі (с плавающей точкой) (4 байта) – -3,4*1038-ден
3,4*1038-ге дейінгі 6 таңбалы дәлдікке дейінгі сандар
- Жылжымалы нүктелі (с плавающей точкой)(8 байта) – -1,797*10308-ден
1,797*10308-ге дейінгі 10 таңбалы дәлдікпен берілетін сандар
- Өріс өлшемі (Размер поля) – берілген өріс үшін кесте бағанының
тақырыбын анықтайды.
- Өріс форматы – өріс мазмұнын бейнелеу тәсілін береді.
- Қолтаңба – сәйкес өріс атына басқа баған тақырыбын береді.
Бұл пайдаланылатын өріс атына қарағанда ұзын және түсінікті баған
тақырыбының болуы керек жағдайда пайдалы.
- Енгізу маскасы (Маска ввода) – енгізілген символдарды тексеруді
автоматтандыруға мүмкіндік беретін формат береді.
Енгізу маскасы деректердің позицияда қандай мөлшерде және қандай типте
енгізілетінін көрсететін тұрақты символдардан (жақша, нүкте немесе
дефистер) және арнайы символдардан тұрады. Енгізу маскасы деректердің
анықталған форматқа және де әр позицияға енгізілген мәннің берілген типіне
сәйкестігін қамтамасыз етеді. Енгізу маскасын беру үшін пайдаланылатын
символдар:
- Үндемеген кезде қабылданатын мән (Значение по умолчанию) - өріс мәні
ретінде автоматты түрде тағайындалатын мәнді береді.
- Мәнге қойылатын шарт - өріске енгізілетін деректерге қойылатын шартты
анықтайды. Енгізілетін деректер көрсетілген шартқа сәйкес емес болса қате
туралы хабарлама шығады.
- Қате туралы хабарлама – деректерді енгізу кезінде Мәнге қойылатын шарт
қасиетінде көрсетілген шарт орындалмаған жағдайда шығатын хабарламаны
анықтайды.
- Міндетті өріс –деректер қорын толтырғанда берілген өрісті міндетті түрде
толтыруды қажеттігін анықтайтын қасиет. Егер бұл қасиет мәні иә болса,
онда жаңа жазба енгізу кезінде осы өріске мән енгізу қажет. Бос (Null)
мәндер бұл өрісте жіберілмейді.
- Индекстелген өріс – берілген өрістің индекстелгендігін, егер солай болса
қай режимде екенін анықтайды. Егер өріс индекстелген болса, онда жүйеде
ДҚБЖ құралдарымен деректерге енуді жылдамдатуды қамтамасыз ететін
берілген өрістің мазмұнының реттелген тізімі құрылады. Индекстелген
өрістің Жоқ қасиетінің: жоқ (мәні бастапқы келісім бойынша) – индекс
құрылмайды; иә (сәйкестіктер жіберіледі) – индексте қайталанатын мәндер
жіберіледі; иә (сәйкестіктер жіберілмейді) – қайталанатын мәндер
индексте жіберілмейді.
Арнайы мәтіндік өрістер және Memo өрістер үшін форматтар төмендегі
символдар көмегімен құрылады:
Бос орын – бос орын символы форматқа бос орын клавишасын басу
арқылы енгізіледі және шығатын мәнде бейнеленеді.
АВС - тырнақшаға алынған символдар жиыны шығады.
*- * символынан кейінгі мүмкін бос кеңістікті символмен толтыруға
мүмкіндік береді. Мысалы, АВСD*х форматтау қатары өрісті 8 символды
өлшеммен АВСDхххх қатарымен толтырады.
[цвет] – мән тік жақшада көрсетілген түспен шығады.Мүмкін түстер аты: Қара
- Black, Жасыл - Green , Көгілдір - Cyan, Қызыл - Red, Алқызыл - Magenta,
Сары - Yellow, Ақ - White, Көк - Blue.
Мәтіндік және Memo өрістері үшін форматтар нүктелі үтірмен бөлініп
тұратын екі бөлімнен тұруы мүмкін. Бірінші бөлімі – форматтың өзі болып
табылады, ал екіншісі егер деректер оған енгізілмеген болса өріс мәнін
анықтайды.
Кестеде кілттік өріс көрсетіңіз. Өрісті таңдап Аспаптар
панелінде Кілт пиктограммасын таңдаңыз. Құрамдық кілт құру үшін Ctrl
клавишасын баса отырып қажетті өрістерді таңдап, Аспаптар панелінде Кілт
пиктограммасын басыңыз. Кілттік өріс деректері автоматты түрде өсу реті
бойынша сұрыпталады. Өріс қасиеті облысында Индекстелген өріс өрісінде
Иә (сәйкестіктер жіберілмейді) мәні болады, Обьязательное поле
өрісінде Иә мәні болады.
Кестенің құрылған құрылымын Файл-...деп сақтау командаларын
орындап Сақтау терезесінде кестенің атын беріңіз.
Кестеге деректер енгізіңіз. Ол үшін кестенің жобалау режимінен
толтыру режиміне өтіңіз. Аспаптар панелінде толтыру режимі батырмаларын
Кесте түрі (пиктограммалар қатарындағы сол жақтағы бірінші) немесе негізгі
мәзірдегі Түр-Кесте командасын орындаңыз.
Деректер қоры, әдетте, бірнеше кестеден тұрады. Әрбір кесте бір класты
объект туралы ақпараттан тұрады. Түрлі класты объектілер арасында
байланыстың төрт түрі бар: “бірдің-бірге”, “бірдің–көпке”, “көптің-бірге”,
“көптің-көпке”. Объектілер арасындағы қатынастар кестелер арасыдағы
қатынастарды анықтайды.
Егер объект кластары арасында “бірдің-бірге” байланысы болса, онда екі
объектіні және арасындағы байланысты бейнелеу үшін бір кестені қолдануға
болады. Кестені бірнеше майда кестелерге бөлу қажет болуы мүмкін, мысалы
осы кестенің қандай да бір ақпаратын жиі қолданбайсыз, не кейбір мәліметке
басқа қоданушылардың қатынас жасауына мүмкіндік бермеу. “Фирма” деректер
қорында қызметкерлердің жалақысы туралы ақпаратқа шектеу қоятын болсақ,
деректер қорында нәтижесінде екі кесте
“Список” және “Оклады” пайда болады, олар “бірдің-бірге” қатынасымен
байланысқан. Бұл жағдайда бір кестедегі әрбір жазба келесі кестедегі тек
бір жазбаға сәйкес келеді (Сурет 2.1).
“Бірдің-көпке” қатынасында бір кестедегі әрбір жазба келесі кестенің
бірнеше жазбаларына сәйкес келеді, бірақ осы кездеекінші кестенің кез
келген жазбасы бірінші кестенің тек бір жазбасымен байланысады.
“Көптің-көпке” қатынасы бірінші кестедегі бір жазба екінші кестедегі
бірден көп жазбамен байланысатындығын және осы кезде екінші кестедегі бір
жазбамен бірінші кестедегі бірден көп жазбамен байланыса алатындығын
білдіреді. “Көптің-көпке” қатынасы қосымша қиылысу кестесін тудырады, оның
көмегімен бастапқы байланыс “бірдің-көпке” түріндегі екі байланыспен
қосылады.
Ол үшін СервисСхема данных командасын орындаңыз:
- Тышқанның оң жақ кнопкасымен деректер схемасындағы бос
кеңістікте шертіңіз, контекстік менюден Добавить таблицу
командасын таңдаңыз;
- Добавление таблицы диалогтық терезесінде (рис 2.2) Таблицы
жапсырмасын ашып, кесте тізімінен байланысқан кестелердің бірін
таңдаңыз да, Добавить кнопкасын басыңыз; байланыс орнатылатын
кестемен осыны орындаңыз; (егер схемаға бірнеше кесте қосы керек
болса, осы амалды әрбір кесте үшін қайталаймыз);
- Закрыть кнопкасын басамыз;
- Схема данных терезесінде бір кестенің тізімінен келесі
кестенің сәйкес өрісіне байланыс орнату үшін қолданылатын,
өрісті әкелеміз. Экранда Связи диалогтық терезесі ашылады
(рис. 2.3); жалпы жағдайда екі кесте арасында бірнеше
байланыс орнатылуы мүмкін;
Рис.2.3. Связи терезесі
- Обеспечение целостности данных жалаушасына басамыз, осы кезде
біз екі қосымша опцияға қол жеткіземіз:
байланысқан жазбаларды каскадты жою – бұл негізгі қатарларды жою
кезінде туынды қатарларды автоматты түрде жою;
байланысқан жазбаларды каскадты жаңарту – бұл негізгі кестедегі
бірінші кілттердің мәндерін өзгерту кезінде туынды кестедегі сыртқы
кілттердің мәндерін автоматты түрде жаңарту.
- Связи диалогтық терезесінде Создать кнопкасына шертіңіз;
Схема данных терезесінде байланыс графикалық түрде
көрсетіледі (рис. 2.4).
3.2 Сұраныстармен жұмыс
Сұраныс – бұл іздестіруге қойылатын талап, мәліметтер қорында
берілгендерді өзгерту және өңдеу болып табылады. Сұраныстарды өрістер көзі
ретінде берілгендерге ену үшін формалар, есептер және беттерге қолданылады.
Сұраныс Access-те мәліметтер қоры (МҚ) файлында сақталатын және бірнеше
рет орындалатын обьект болып табылады.
Access-те сұраныстардың бірнеше түрі бар:
- таңдалынатын сұраныстар;
- параметрлі сұраныстар;
- қиылысатын сұраныстар;
- өзгертілетін сұраныстар (кестелерді құру үшін сұраныстар, өшіру,
жаңарту, өрістерді қосу);
- SQL сұраныстары (біріктіруге сұраныстар, серверге сұраныстар,
басқарылатын сұраныстар, бағыныңқы сұраныстар).
Таңдалынатын сұраныстар қолданушы қойған талап бойынша кестелерден
берілгендерді таңдау үшін қолданылады. Сұраныстың нәтижесі динамикалық
кесте болып табылады.
Қарапайым сұраныс – таңдау жүргізу үшін бір базалық кесте қолданылатын
таңдалынатын сұраныс. Қарапайым сұраныстар берілгендерді элементарлы өңдеу
үшін қолданылады.
Күрделі сұраныс –бұл берілгендерді әртүрлі кестелерден және
сұраныстардан, сонымен қатар әртүрлі мәліметтер қорынан бір жүйеге
біріктіруге мүмкіндік беретін сұраныс. Мұндай сұраныста кестелер ішкі,
сыртқы, рекурсивті байланыстар және қатынас бойынша байланысуларды қолдану
арқылы бір бірімен байланыса алады. Бұл сұраныстың көмегімен кестені
құруға, жаңартуға, өшіруге болады, әртүрлі сұрақтарға жауап алуға болады.
Ішкі байланыстар көбінесе таңдалынатын сұраныстарды құру үшін
қолданылады. Егер кестелер бірден-көпке қатынасымен байланысса онда бұл
байланысу бір кестенің алғашқы кілттік өрісінің мәніне және басқа кестенің
сыртқы кілтінің мәніне негізделеді. Сұраныстың нәтижесі ретінде бағыныңқы
кестедегі (көп кесте) сәйкес өрістерден тұратын бас кестенің (бір
кесте) барлық өрістері түседі. Ішкі байланысулар динамикалық жинақтамада
сәйкес өрістерді кестелердің біріктірілген өрістері ретінде бір өріс сияқты
көрсетеді. Мұндай түрдегі байланысулар егер де кестелерде атаулары бірдей
өрістер болса және типтері сәйкес болса, сонымен қатар өрістердің біреуі
кілттік болса немесе байланысу Берілгендер схемасында анық берілген болса
онда кестелер арасындағы байланыс автоматты түрде жүзеге асады.
Келісімді типтер көп жағдайда біртекті типтерді білдіреді. Бұл жерде
Счетчик типінің ғана қатысы жоқ, ол ұзын бүтін өлшемінен немесе репликация
кодынан тұрады және сәйкес өлшем бойынша сандық өрістермен байланыса
алады. Access-те ішкі байланыстарды көрсету үшін INNER JOIN резервтелген
сөзі қолданылады.
Бір кестенің барлық өрістерін және екінші кестеде байланысқан өрістер
сәйкес келетін кейбір өрістерді біріктіру үшін сыртқы байланысуды
қолданады. Access-те оң (RIGHT JOIN) және сол (LEFT JOIN) сыртқы
байланысулар қолданылады. Кестелерде сол жақ сыртқы байланысуға негізделген
сұраныстар бас кестенің (бір кесте) уникалды кілттік өрісі бар барлық
өрістерді бағыныңқы кестенің (көп кесте) байланысқан өрістерінде сәйкес
мәндердің болуына тәуелсіз көрсетеді. Кестелерде оң жақ сыртқы байланысуға
негізделген сұраныстар көп кестенің барлық өрістерін бас кестеде олармен
байланысқан сәйкес мәндер бар-жоғына тәуелсіз көрсетеді. Көп жағдайында
кестедегі өрістер бір кестесіндегі байланысқан өрістері жоқ өрістерді
әдетте тәуелді өрістерге жатады. Сондықтан да сыртқы байланысулар МҚ-ның
қолдау жүйесінде кестелерден тәуелді өрістерді жою үшін және уникалды
мәндері бар өрістерден тұратын жаңа кестелерді құру нәтижесінде
берілгендерді дубльдеу үшін қолданылады.
Рекурсивті байлданысулар (өздігінен бірігу) бір кестедегі
берілгендерді байланыстырады. Access-те өздігінен бірігулер көшірменің
өрістерінің кезекті бірігуінен тұратын кестенің дубликатын сұранысқа қосу
нәтижесінде құрылады.
Қатынас бойынша байланысу (тэта-байланысу) (=) теңдік операторынан
ерекшеленетін салыстыру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1. Жұмыстың қойылған мақсаты.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...6
2 Деректер қорының функционалдық ішкі жүйесінің
сипаттамасы ... ... ... ... ..7
3 Деректер қорын жүзеге
асыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..9
3.1 Кестелер құру және олардың арасында байланыс
орнату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.2 Сұраныстармен
жұмыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..25
3.3 Формалар
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
3.4 Есептер
дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..32
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..33
Кіріспе
Бұл курстық жұмыс тақырыбы Access бағдарламалау ортасында Фирма
автоматтандырылған жүйесін зерттеу болып табылады. XXI ғасыр елімізде
қоғамды компьтерлік автоматтандыру - мемлекеттік саясаттың негізгі
элементтерінің біріне айналып отыр.
Қайсысының негізінде алмасақ та компьютерлік техниканы қолдану
жетістігі адамды таң қалдырарлық, тіпті сананы да серпілте түседі, оның
болашағы жайлы сөз болғанда компьютерлік техниканың жетістігі мен дамуын
айтпау мүмкін емес. Компьютер мүмкіндіктері өскен сайын оларды қолдану
салалары да көбейе түсуде.
Тәжірибе жүзінде бүкіл дамыған елдер компьютерлік технологияда
оқытуды кеңінен өңдеу үстінде. Бұл компьютердің адам әрекетінің бүкіл
саласына еңбек өнімділігін арттырудың құралы болумен туындап отыр.
Есептеуіш техниканы қолдана білудің өзі бүгінде жалпы мемлекеттік маңызға
ие болып отыр.
1 Жұмыстың қойылған мақсаты
Жұмыстың негізгі мақсат Фирма автоматтандырылған жүйесін зерттеу
үшін деректер қорын өңдеу болып табылады. Бұл бағдарламаның негізгі
принципі мынадай: мәліметтерді енгізу, баспаға шығару, редактірлеу, түзету,
сақтау және т.с.с. Деректер қоры қарапайымдылығымен және қолайлығымен
ерекшеленуі тиіс.
Деректер қорын зерттеу барысында деректер қоры құрылды. Информацияны
енгізу және редакторлау, іздеу істерін ұйымдастыру, есеп беру және т.с.с.
мұнда, белгілі бір фирмадағы жұмысшыларға қатысты информацияларды сақтау
және өңдеу үшін бұл информациялар міндетті түрде деректер қорына енгізілуі
тиіс. Сонымен қоса сұранысқа байланысты информациялық-іздемелік жүйені
ұйымдастыру қажет. Орындалған іске байланысты оған есеп те дайындалуы
керек. Жалпы айтқанда деректер қоры төмендегіше тапсырмаларды орындауы
тиіс:
• Жаңа информацияларды тіркеу, нақтырақ айтқанда әуе жұмысшы және
жолаушылар, ұшақ жайындағы информацияны.
• Іздестіру жұмыстарын жан-жақты қарастыру.
• Шығыстық информацияны бейнелеу.
Деректер қорын құру үшін мына информациялар болуы тиіс:
• Қызметкер туралы мәлімет (Аты-жөні, мамандығы, стажы, жалақысы және
т.б).
• Қоймадағы тауар жайлы мағлұмат (Аты, бағасы және т.б).
• Жеткізіп беруші туралы мәлімет.
2 Деректер қорының функционалдық ішкі жүйесінің сипаттамасы
ХХ ғасырда ғылымның дамуы алғашқы ЭЕМ-ді жасап шығарды. Ол алғашқыда
математикалық және физикалық күрделі есептерді шешуге көмекші құрал ретінде
пайдаланылды. Ғылым дами келе деректерді сақтау, қорғау және өңдеу істеріне
сұраныс артты. Осы сұраныс өз кезегінде ЭЕМ-дерді де дамытты. Яғни ЭЕМ-дер,
қазіргі тілмен айтқанда компьютерлер тек есептерді өңдеумен қатар кез
келген информацияны өңдей алатын дәрежеге жетті. Бұл мүмкіндік
информацияның көптігіне әкелді. Сондықтан осы информациялардың ішінен
керегін табу проблемасы көлденеңінен қойылды. Осы проблемамен күресу ХХ ғ.
60 жылдардың аяғына таман Деректер қорын басқару жүйесі (ДҚБЖ) түсінігін
өмірге әкелді. Сонымен ДҚБЖ дегеніміз не? Бұл сұраққа жауап беру үшін
деректер қоры дегеніміз не? деген сұраққа жауап берелік. Деректер қоры
(ДҚ) дегеніміз белгілі бір облысқа қатысты құрылымдар жиынтығы.
Ал Деректер қорын басқару жүйесі (ДҚБЖ) дегеніміз - ДҚ басқаруға
және өңдеуге арналған қолданбалы информациялық жүйе. Дәл қазіргі таңдағы
ДҚБЖ түсінігі: ДҚБЖ – басқарылуы күрделі динамикалық информациялық
модельді басқаратын информациялық-анықтамалық бағдарламалық жүйе.
Қарапайым тілмен айтқанда белгілі бір деректер қорына енгізу, жаңарту,
өңдеуді және оған қоғамдық пайдалануды қамтамасыз ететін қолданбалы
программа. Белгілі бір берілгендер арасындағы байланысына қарай ДҚБЖ үшке
бөлінеді. Олар төмендегіше:
1. Иерархиялық. Бұл модельде берілгендер арасындағы байланыс
иерархиялық түрде іске асады. Яғни ататектен туындыға беріледі.
Мұндай модельді пайдалану сұранысқа бұтақтар құрылымында
бейнеленгенде ыңғайлы болып табылады.
2. Желілік. Бұл модель негізінен желіде жұмыс істеуге арналған. Яғни
белгілі бір проектті желі арқылы бірнеше программисттің тез арада
істеп шығуына мүмкіндік береді. Негізгі кемшілігі: (1) мұндағы
байланыс біреуден - көпке, сондықтан мұнда иерархиялық байланыс
жайында ойланбай-ақ қойған дұрыс және (2) бұл модельде жұмыс істеу
өте күрделі, сондықтан жадтан орынды көп алады. (3) Жұмыс істеу
жылдамдығы төмен.
3. Жоғарыдағы екі модельден де ең тиімдісі болып есептелінетін модель
реляциялық деп аталады. Relation сөзінің аудармасы байланыс дегенді
білдіреді, яғни бұл модельде бір бірімен байланысқан көптеген
қатынастар арқылы мәліметтерді өңдейміз.
Қазіргі таңдағы ДҚБЖ-ларда, атап айтқанда DB2, SQL Server, Informix,
Sybase, Progress, Oracle және тағы басқаларында берілгендерді байланыстыру
реляциялық негізде іске асады.
Үшінші модельдің негізі артықшылығы: онда ДҚ өңдеу жеңіл. Ал негізгі
кемшілігі: қатты дисктегі орынды үнемді пайдаланбау және жылдамдықтың
таблицалардың санына байланысты болуы, себебі көптеген операциялар барлық
таблицаларды қарап шығады.
Реляциялық ДҚБЖ-ның өзі екіге бөлінеді:
1. Компиляцияны керек ететін немесе бағдарламаны машиналық код
негізінде іске асыру. Оған қазіргі таңда кең тараған Oracle жүйесін
жатқызуға болады.
2. Бағдарламасы командалық режимде іске асатын жүйе. Мұнда қатені табу
және жөндеу оңай іске асады. Бұл жүйеде транслятор ретінде
компилятор орнына интерпретатор қолданылады. Интерпретаторлық жүйе
жүйемен жұмыс істеп үйренуде көрнектілік пен жоғары тиімділікті
қамтамасыз етеді.
ДҚБЖ –ның негізгі қасиеттері:
• Берілгендерді басқару, барлық функциялар, берілгендер қорын жинай
және тағы басқа касиеттер автономды орындалатын процестер болып
табылады, яғни қолданбалы программамен тек информациялық түрде
байланысады.
• Жүйе жалпыламалық анықтамалық функцияны орындайды, ал нақты
сұраныстар қолданушылар арқылы іске асады.
• Берілгендер программаға байланысты болмайды, яғни программадағы
кез келген өзгерістерді қайта компиляция жүргізбей-ақ орындауға
болады.
3. Деректер қорын жүзеге асыру
3.1 Кестелер құру
MS Access-тегі деректер қоры өзіндегі кесте, есеп, сұраныс, форма т.б.
құрамдарымен тұтас объект болады және оларды тұтас дискілік файлда .mdb
кеңейтілуімен сақтауға мүмкіндік береді.
Деректер қоры негізгі құрылымдық компоненті кесте болып табылады.
Кесте қатарлардан (жазбалар жиынынан) тұрады. Барлық жазбалар құрылымы
жиында бірдей, ал жазба саны кестеде айнымалы. Әр жазбадағы деректер
элементі өріс деп аталады.
Кестенің әр өрісіне уникальді ат тағайындалады. Ол бос орындарды
қосқанда 64 символға дейін сыйғыза алады. Өріс атында нүкте, леп белгісі,
қатарүсті символы (апостроф) және тік жақша қолдануға болмайды. Өріс аты
бос орыннан немесе басқару символынан (ASCII 00-31 кодтары) басталмау
керек. Өріс аттарының ішкі функция және MS Access қасиеттері аттарымен
сәйкес болмағаны дұрыс.
Кесте бағанындағы деректер бір типті болуы керек. MS Access ДҚБЖ -де
деректердің 8 типі бар: мәтіндік, мemo өрісі, сандық, датауақыт, ақшалық,
счетчик, логикалық OLE объектісі.
MS Access- те кесте құрудың 3 тәсілі бар: кесте шебері көмегімен,
кесте режимінде, конструктор режимінде.
“Деректер қорын құру” терезесінен “Жаңа деректер қоры” ауыстырып-
қосқышын таңдаңыз. “Жаңа деректер қоры файлы” терезесінде деректер қоры
файлы орналасатын диск және каталогты (папканы) көрсетіп, файл аты өрісіне
файлдың атын енгізіңіз. ОК батырмасын басыңыз.
3.1 Сурет - Создание базы данных терезесі
“Деректер қоры” терезесінде “Кесте” батырмасын таңдап, “Құру”
батырмасын басыңыз.
3.2 сурет - Базы данных терезесі
“Жаңа кесте” терезесінде жаңа кестенің құрылымын құру режимі –
Конструкторды таңдаңыз.
3.3 сурет - Новая таблица терезесі
Кесте Конструкторы терезесінде әрбір өріс үшін оның аты мен типін
көрсетеміз.
Өрістің типін беру үшін Деректер типі бағанындағы сәйкес ұяшықты
шертіңіз. Таңдалған ұяшықтың оң жағында пайда болатын тізім символын ашып,
керекті типті таңдаңыз. Әр өріске қасиеттер беріңіз (қасиеттер тізімі
деректердің таңдалған типіне тәуелді болады).
- Өріс өлшемі - өрістердің максимальді өлшемін береді. Сондықтан
деректерге өріс өлшемі төмендегідей болады:
- байт – 0-ден 255-ке дейін бүтін сандар, сақтау кезінде 1 байт орын алады.
- бүтін (целое) – -32768-ден 32767-ге дейінгі бүтін сандар, 2 байт орын
алады.
- Ұзын бүтін (длинное целое)- -2147483648-ден 2147483647-ге дейінгі бүтін
сандар, 4 байт орын лады.
- Жылжымалы нүктелі (с плавающей точкой) (4 байта) – -3,4*1038-ден
3,4*1038-ге дейінгі 6 таңбалы дәлдікке дейінгі сандар
- Жылжымалы нүктелі (с плавающей точкой)(8 байта) – -1,797*10308-ден
1,797*10308-ге дейінгі 10 таңбалы дәлдікпен берілетін сандар
- Өріс өлшемі (Размер поля) – берілген өріс үшін кесте бағанының
тақырыбын анықтайды.
- Өріс форматы – өріс мазмұнын бейнелеу тәсілін береді.
- Қолтаңба – сәйкес өріс атына басқа баған тақырыбын береді.
Бұл пайдаланылатын өріс атына қарағанда ұзын және түсінікті баған
тақырыбының болуы керек жағдайда пайдалы.
- Енгізу маскасы (Маска ввода) – енгізілген символдарды тексеруді
автоматтандыруға мүмкіндік беретін формат береді.
Енгізу маскасы деректердің позицияда қандай мөлшерде және қандай типте
енгізілетінін көрсететін тұрақты символдардан (жақша, нүкте немесе
дефистер) және арнайы символдардан тұрады. Енгізу маскасы деректердің
анықталған форматқа және де әр позицияға енгізілген мәннің берілген типіне
сәйкестігін қамтамасыз етеді. Енгізу маскасын беру үшін пайдаланылатын
символдар:
- Үндемеген кезде қабылданатын мән (Значение по умолчанию) - өріс мәні
ретінде автоматты түрде тағайындалатын мәнді береді.
- Мәнге қойылатын шарт - өріске енгізілетін деректерге қойылатын шартты
анықтайды. Енгізілетін деректер көрсетілген шартқа сәйкес емес болса қате
туралы хабарлама шығады.
- Қате туралы хабарлама – деректерді енгізу кезінде Мәнге қойылатын шарт
қасиетінде көрсетілген шарт орындалмаған жағдайда шығатын хабарламаны
анықтайды.
- Міндетті өріс –деректер қорын толтырғанда берілген өрісті міндетті түрде
толтыруды қажеттігін анықтайтын қасиет. Егер бұл қасиет мәні иә болса,
онда жаңа жазба енгізу кезінде осы өріске мән енгізу қажет. Бос (Null)
мәндер бұл өрісте жіберілмейді.
- Индекстелген өріс – берілген өрістің индекстелгендігін, егер солай болса
қай режимде екенін анықтайды. Егер өріс индекстелген болса, онда жүйеде
ДҚБЖ құралдарымен деректерге енуді жылдамдатуды қамтамасыз ететін
берілген өрістің мазмұнының реттелген тізімі құрылады. Индекстелген
өрістің Жоқ қасиетінің: жоқ (мәні бастапқы келісім бойынша) – индекс
құрылмайды; иә (сәйкестіктер жіберіледі) – индексте қайталанатын мәндер
жіберіледі; иә (сәйкестіктер жіберілмейді) – қайталанатын мәндер
индексте жіберілмейді.
Арнайы мәтіндік өрістер және Memo өрістер үшін форматтар төмендегі
символдар көмегімен құрылады:
Бос орын – бос орын символы форматқа бос орын клавишасын басу
арқылы енгізіледі және шығатын мәнде бейнеленеді.
АВС - тырнақшаға алынған символдар жиыны шығады.
*- * символынан кейінгі мүмкін бос кеңістікті символмен толтыруға
мүмкіндік береді. Мысалы, АВСD*х форматтау қатары өрісті 8 символды
өлшеммен АВСDхххх қатарымен толтырады.
[цвет] – мән тік жақшада көрсетілген түспен шығады.Мүмкін түстер аты: Қара
- Black, Жасыл - Green , Көгілдір - Cyan, Қызыл - Red, Алқызыл - Magenta,
Сары - Yellow, Ақ - White, Көк - Blue.
Мәтіндік және Memo өрістері үшін форматтар нүктелі үтірмен бөлініп
тұратын екі бөлімнен тұруы мүмкін. Бірінші бөлімі – форматтың өзі болып
табылады, ал екіншісі егер деректер оған енгізілмеген болса өріс мәнін
анықтайды.
Кестеде кілттік өріс көрсетіңіз. Өрісті таңдап Аспаптар
панелінде Кілт пиктограммасын таңдаңыз. Құрамдық кілт құру үшін Ctrl
клавишасын баса отырып қажетті өрістерді таңдап, Аспаптар панелінде Кілт
пиктограммасын басыңыз. Кілттік өріс деректері автоматты түрде өсу реті
бойынша сұрыпталады. Өріс қасиеті облысында Индекстелген өріс өрісінде
Иә (сәйкестіктер жіберілмейді) мәні болады, Обьязательное поле
өрісінде Иә мәні болады.
Кестенің құрылған құрылымын Файл-...деп сақтау командаларын
орындап Сақтау терезесінде кестенің атын беріңіз.
Кестеге деректер енгізіңіз. Ол үшін кестенің жобалау режимінен
толтыру режиміне өтіңіз. Аспаптар панелінде толтыру режимі батырмаларын
Кесте түрі (пиктограммалар қатарындағы сол жақтағы бірінші) немесе негізгі
мәзірдегі Түр-Кесте командасын орындаңыз.
Деректер қоры, әдетте, бірнеше кестеден тұрады. Әрбір кесте бір класты
объект туралы ақпараттан тұрады. Түрлі класты объектілер арасында
байланыстың төрт түрі бар: “бірдің-бірге”, “бірдің–көпке”, “көптің-бірге”,
“көптің-көпке”. Объектілер арасындағы қатынастар кестелер арасыдағы
қатынастарды анықтайды.
Егер объект кластары арасында “бірдің-бірге” байланысы болса, онда екі
объектіні және арасындағы байланысты бейнелеу үшін бір кестені қолдануға
болады. Кестені бірнеше майда кестелерге бөлу қажет болуы мүмкін, мысалы
осы кестенің қандай да бір ақпаратын жиі қолданбайсыз, не кейбір мәліметке
басқа қоданушылардың қатынас жасауына мүмкіндік бермеу. “Фирма” деректер
қорында қызметкерлердің жалақысы туралы ақпаратқа шектеу қоятын болсақ,
деректер қорында нәтижесінде екі кесте
“Список” және “Оклады” пайда болады, олар “бірдің-бірге” қатынасымен
байланысқан. Бұл жағдайда бір кестедегі әрбір жазба келесі кестедегі тек
бір жазбаға сәйкес келеді (Сурет 2.1).
“Бірдің-көпке” қатынасында бір кестедегі әрбір жазба келесі кестенің
бірнеше жазбаларына сәйкес келеді, бірақ осы кездеекінші кестенің кез
келген жазбасы бірінші кестенің тек бір жазбасымен байланысады.
“Көптің-көпке” қатынасы бірінші кестедегі бір жазба екінші кестедегі
бірден көп жазбамен байланысатындығын және осы кезде екінші кестедегі бір
жазбамен бірінші кестедегі бірден көп жазбамен байланыса алатындығын
білдіреді. “Көптің-көпке” қатынасы қосымша қиылысу кестесін тудырады, оның
көмегімен бастапқы байланыс “бірдің-көпке” түріндегі екі байланыспен
қосылады.
Ол үшін СервисСхема данных командасын орындаңыз:
- Тышқанның оң жақ кнопкасымен деректер схемасындағы бос
кеңістікте шертіңіз, контекстік менюден Добавить таблицу
командасын таңдаңыз;
- Добавление таблицы диалогтық терезесінде (рис 2.2) Таблицы
жапсырмасын ашып, кесте тізімінен байланысқан кестелердің бірін
таңдаңыз да, Добавить кнопкасын басыңыз; байланыс орнатылатын
кестемен осыны орындаңыз; (егер схемаға бірнеше кесте қосы керек
болса, осы амалды әрбір кесте үшін қайталаймыз);
- Закрыть кнопкасын басамыз;
- Схема данных терезесінде бір кестенің тізімінен келесі
кестенің сәйкес өрісіне байланыс орнату үшін қолданылатын,
өрісті әкелеміз. Экранда Связи диалогтық терезесі ашылады
(рис. 2.3); жалпы жағдайда екі кесте арасында бірнеше
байланыс орнатылуы мүмкін;
Рис.2.3. Связи терезесі
- Обеспечение целостности данных жалаушасына басамыз, осы кезде
біз екі қосымша опцияға қол жеткіземіз:
байланысқан жазбаларды каскадты жою – бұл негізгі қатарларды жою
кезінде туынды қатарларды автоматты түрде жою;
байланысқан жазбаларды каскадты жаңарту – бұл негізгі кестедегі
бірінші кілттердің мәндерін өзгерту кезінде туынды кестедегі сыртқы
кілттердің мәндерін автоматты түрде жаңарту.
- Связи диалогтық терезесінде Создать кнопкасына шертіңіз;
Схема данных терезесінде байланыс графикалық түрде
көрсетіледі (рис. 2.4).
3.2 Сұраныстармен жұмыс
Сұраныс – бұл іздестіруге қойылатын талап, мәліметтер қорында
берілгендерді өзгерту және өңдеу болып табылады. Сұраныстарды өрістер көзі
ретінде берілгендерге ену үшін формалар, есептер және беттерге қолданылады.
Сұраныс Access-те мәліметтер қоры (МҚ) файлында сақталатын және бірнеше
рет орындалатын обьект болып табылады.
Access-те сұраныстардың бірнеше түрі бар:
- таңдалынатын сұраныстар;
- параметрлі сұраныстар;
- қиылысатын сұраныстар;
- өзгертілетін сұраныстар (кестелерді құру үшін сұраныстар, өшіру,
жаңарту, өрістерді қосу);
- SQL сұраныстары (біріктіруге сұраныстар, серверге сұраныстар,
басқарылатын сұраныстар, бағыныңқы сұраныстар).
Таңдалынатын сұраныстар қолданушы қойған талап бойынша кестелерден
берілгендерді таңдау үшін қолданылады. Сұраныстың нәтижесі динамикалық
кесте болып табылады.
Қарапайым сұраныс – таңдау жүргізу үшін бір базалық кесте қолданылатын
таңдалынатын сұраныс. Қарапайым сұраныстар берілгендерді элементарлы өңдеу
үшін қолданылады.
Күрделі сұраныс –бұл берілгендерді әртүрлі кестелерден және
сұраныстардан, сонымен қатар әртүрлі мәліметтер қорынан бір жүйеге
біріктіруге мүмкіндік беретін сұраныс. Мұндай сұраныста кестелер ішкі,
сыртқы, рекурсивті байланыстар және қатынас бойынша байланысуларды қолдану
арқылы бір бірімен байланыса алады. Бұл сұраныстың көмегімен кестені
құруға, жаңартуға, өшіруге болады, әртүрлі сұрақтарға жауап алуға болады.
Ішкі байланыстар көбінесе таңдалынатын сұраныстарды құру үшін
қолданылады. Егер кестелер бірден-көпке қатынасымен байланысса онда бұл
байланысу бір кестенің алғашқы кілттік өрісінің мәніне және басқа кестенің
сыртқы кілтінің мәніне негізделеді. Сұраныстың нәтижесі ретінде бағыныңқы
кестедегі (көп кесте) сәйкес өрістерден тұратын бас кестенің (бір
кесте) барлық өрістері түседі. Ішкі байланысулар динамикалық жинақтамада
сәйкес өрістерді кестелердің біріктірілген өрістері ретінде бір өріс сияқты
көрсетеді. Мұндай түрдегі байланысулар егер де кестелерде атаулары бірдей
өрістер болса және типтері сәйкес болса, сонымен қатар өрістердің біреуі
кілттік болса немесе байланысу Берілгендер схемасында анық берілген болса
онда кестелер арасындағы байланыс автоматты түрде жүзеге асады.
Келісімді типтер көп жағдайда біртекті типтерді білдіреді. Бұл жерде
Счетчик типінің ғана қатысы жоқ, ол ұзын бүтін өлшемінен немесе репликация
кодынан тұрады және сәйкес өлшем бойынша сандық өрістермен байланыса
алады. Access-те ішкі байланыстарды көрсету үшін INNER JOIN резервтелген
сөзі қолданылады.
Бір кестенің барлық өрістерін және екінші кестеде байланысқан өрістер
сәйкес келетін кейбір өрістерді біріктіру үшін сыртқы байланысуды
қолданады. Access-те оң (RIGHT JOIN) және сол (LEFT JOIN) сыртқы
байланысулар қолданылады. Кестелерде сол жақ сыртқы байланысуға негізделген
сұраныстар бас кестенің (бір кесте) уникалды кілттік өрісі бар барлық
өрістерді бағыныңқы кестенің (көп кесте) байланысқан өрістерінде сәйкес
мәндердің болуына тәуелсіз көрсетеді. Кестелерде оң жақ сыртқы байланысуға
негізделген сұраныстар көп кестенің барлық өрістерін бас кестеде олармен
байланысқан сәйкес мәндер бар-жоғына тәуелсіз көрсетеді. Көп жағдайында
кестедегі өрістер бір кестесіндегі байланысқан өрістері жоқ өрістерді
әдетте тәуелді өрістерге жатады. Сондықтан да сыртқы байланысулар МҚ-ның
қолдау жүйесінде кестелерден тәуелді өрістерді жою үшін және уникалды
мәндері бар өрістерден тұратын жаңа кестелерді құру нәтижесінде
берілгендерді дубльдеу үшін қолданылады.
Рекурсивті байлданысулар (өздігінен бірігу) бір кестедегі
берілгендерді байланыстырады. Access-те өздігінен бірігулер көшірменің
өрістерінің кезекті бірігуінен тұратын кестенің дубликатын сұранысқа қосу
нәтижесінде құрылады.
Қатынас бойынша байланысу (тэта-байланысу) (=) теңдік операторынан
ерекшеленетін салыстыру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz