Кәсіпорынның бюджетін қалыптастыру



Төменде келтірілген мақалада кәсіпорынның бюджетін қалыптастыру тәсілдері келтірілген. Кәсіпорынның бюджетін тұрақтандыру мәселесінде ең маңыздысы болып бюджеттендіруді жоспарлау, қаржылық жоспар құру, бюджеттендіру моделін оңтайландыру табылады.
В данной статье рассматриваются повышение качества системы бюджетирования. В этой связи актуальным является уточнение понятия и принципов организации бюджетирования на предприятиях, разработка финансовой структуры и целостной модели бюджетирования, учитывающих специфику деятельности предприятия.
Application of budgeting provides a rational management the resources of enterprise, allows to strengthen control and financial discipline, provides transparency and forecast of financial streams.


Қазақстан Республикасындағы қазіргі экономикалық жағдай кәсіпорындарға микроэкономикалық деңгейде ішкі фирмалық жоспарлауда және макроэкономикалық деңгейде стратегиялық жоспарлауда жаңа қадамдар жасауды қарастырады. Кәсіпорынның қабілеттілігі нарықтық қатынастардың мәселелерінен шығады, яғни оның мақсатын бюджеттеу арқылы ертерек кәсіпорынның өз күшімен орындауға мүмкіндігін және қаржыландырудың тартылған көздері арқылы өндірістік бағдарламаны орындауды қамтамасыз ететінін, материалдық-техникалық базаны нығайтатын және басқа да міндеттерді шештінін анықтауға болады. Бюджеттеуді басқа экономикалық пәндерден бөлуге болмайды,себебі, оны кәсіпорынның қызметін, басқару процесінде жоспарлау, бақылау және басқару қызметі арқылы пайдаланады. [1, 206 б.]
Бюджет тұтас ұйым үшін де, оның бөлімшелері үшін де жасалуы мүмкін. Бюджет шын мәнінде пайдалы құжат болуы үшін бірнеше әзірлік жұмыстары жүргізілуі керек. Анықтап айтқанда:
• ұйым алдына қандай мақсат қояды;
• жалпы экономикалық және салалық факторлардың, бәсекелестердің ықпалы;
• кәсіпорынның ұйымдық құрылымы;
• қандай қаржы құрылымы қолайлы.
Бюджеттеудің негізінде материалдық, еңбек, қаржылық және басқа да ресурстарды тиімді басқару жүйесі жатыр. Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын өз бетінше жоспарлауды, өндірістік бағдарламаларды дайындайды, өнімдерді өндіру мен өткізу, баға, әлеуметтік-экономикалық саясаттар жөніндегі стратегияны анықтайды. Осы және басқа да міндеттерді орындау үшін, сонымен қатар басшылар мен менджерлерге шешімдер қабылдау үшін өндірістік бағдарламалар мен жобалардың орындалуына байланысты барлық шығындардың түрлері бойынша, тартылған инвестициялар туралы сенімді және объективті ақпарат қажет.
Нарықтық экономика шаруашылық және қаржылық дербестікті болжайды. Шаруашылық дербестік– кәсіпорынның ұйымдастыру формасын, қызмет түрін, бизнес бойынша серіктерді, өткізу нарығын, бағаларды белгілеу және басқаларды анықтауда өз таңдауын білдіруі, ал қаржылық дербестік – оның толық өзін-өзі қаржыландыруы, қаржылық стратегияны, баға белгілеу саясатын жасаудан тұрады.[3]
Осыған байланысты тиісті бағдарламалар мен жобаларды орындау мақсаттары
мен міндеттерінен туындайтын жоспарлау, бақылау және реттеуді қамтамасыз ететін
бюджеттеу қажеттілігі көрініс табады.
1. Хруцкий В.Е. Внутрифирменное бюджетирование: Настольная книга по постановке финансового планирования. М.:ФиС, 2012.
2. Ержанова А.К., Айтанаева Ә,К., Жұманова Г.Ш., Баянова М.С., Иматаева Ә.Е. Бақару есебі. Оқу құралы. Алматы: 2013. -304б.
3. Төлегенов Э.Т., Басқару есебі. Оқулық – Алматы, Экономика, 2013
4. Рахметов О.У. Басқарушылық есеп жүйесіндегі бюджеттеуді жетілдіру
5. Құлпыбаев. С., Мельников В.Д. Қаржы негідері. Алматы: Оқулық, 2010 – 670 бет. Алматы, 18.02.10ж.
6. ҚР Ұлттық Банкі: Статистика: Электронды ресурс. [Режим доступа]: http://www.nationalbank.kz/?docid=285 . Алматы, 18.02.15ж.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
КӘСІПОРЫННЫҢ БЮДЖЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Жұмали Ә. Ж.
Лұқпанова М. А.
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ,
Экономика және Бизнес
Жоғары Мектебі,
Қаржы мамандығы,
3-курс студенттері

Ғылыми жетекші: Купешова Б. К.,

аға оқытушы

Аннотация:
Төменде келтірілген мақалада кәсіпорынның бюджетін қалыптастыру
тәсілдері келтірілген. Кәсіпорынның бюджетін тұрақтандыру мәселесінде ең
маңыздысы болып бюджеттендіруді жоспарлау, қаржылық жоспар құру,
бюджеттендіру моделін оңтайландыру табылады.
В данной статье рассматриваются повышение качества системы
бюджетирования. В этой связи актуальным является уточнение понятия и
принципов организации бюджетирования на предприятиях, разработка финансовой
структуры и целостной модели бюджетирования, учитывающих специфику
деятельности предприятия.
Application of budgeting provides a rational management the
resources of enterprise, allows to strengthen control and financial
discipline, provides transparency and forecast of financial streams.

 Қазақстан Республикасындағы қазіргі экономикалық жағдай
кәсіпорындарға микроэкономикалық деңгейде ішкі фирмалық жоспарлауда және
макроэкономикалық деңгейде стратегиялық жоспарлауда жаңа қадамдар жасауды
қарастырады. Кәсіпорынның қабілеттілігі нарықтық қатынастардың
мәселелерінен шығады, яғни оның мақсатын бюджеттеу арқылы ертерек
кәсіпорынның өз күшімен орындауға мүмкіндігін  және қаржыландырудың
тартылған көздері арқылы өндірістік бағдарламаны орындауды қамтамасыз
ететінін, материалдық-техникалық базаны нығайтатын және басқа да
міндеттерді шештінін анықтауға болады. Бюджеттеуді басқа экономикалық
пәндерден бөлуге болмайды,себебі, оны кәсіпорынның қызметін, басқару
процесінде жоспарлау, бақылау және басқару қызметі арқылы пайдаланады.
[1, 206 б.]
Бюджет тұтас ұйым үшін де, оның бөлімшелері үшін де жасалуы
мүмкін. Бюджет шын мәнінде пайдалы құжат болуы үшін бірнеше әзірлік
жұмыстары жүргізілуі керек. Анықтап айтқанда:
• ұйым алдына қандай мақсат қояды;
• жалпы экономикалық және салалық факторлардың, бәсекелестердің ықпалы;
• кәсіпорынның ұйымдық құрылымы;
• қандай қаржы құрылымы қолайлы.
Бюджеттеудің негізінде материалдық, еңбек, қаржылық және басқа да
ресурстарды тиімді басқару жүйесі жатыр. Нарықтық экономика жағдайында
кәсіпорын өз бетінше жоспарлауды, өндірістік бағдарламаларды дайындайды,
өнімдерді өндіру мен өткізу, баға, әлеуметтік-экономикалық саясаттар
жөніндегі стратегияны анықтайды. Осы және басқа да міндеттерді орындау
үшін, сонымен қатар басшылар мен менджерлерге шешімдер қабылдау үшін
өндірістік бағдарламалар мен жобалардың орындалуына байланысты барлық
шығындардың түрлері бойынша, тартылған инвестициялар туралы сенімді және
объективті ақпарат қажет.
Нарықтық экономика шаруашылық және қаржылық дербестікті болжайды.
Шаруашылық дербестік– кәсіпорынның ұйымдастыру формасын, қызмет түрін,
бизнес бойынша серіктерді, өткізу нарығын, бағаларды белгілеу және
басқаларды анықтауда өз таңдауын білдіруі, ал қаржылық дербестік – оның
толық өзін-өзі қаржыландыруы, қаржылық стратегияны, баға белгілеу саясатын
жасаудан тұрады.[3]
          Осыған байланысты тиісті бағдарламалар мен жобаларды орындау
мақсаттары
мен міндеттерінен туындайтын жоспарлау, бақылау және реттеуді қамтамасыз
ететін
бюджеттеу қажеттілігі көрініс табады.
          Бюджет кәсіпорынның шаруашылық (операциялық), инвестициялық және
қаржылық қызметінен болатын шығындар мен түскен қаржыларды көрсететін
операциялық қаржылық жоспар, яғни бюджет кәсіпорынның қызметінен және даму
жоспарының сандық түрінде көрінісі болып табылады, ол кәсіпорын әр түрлі
баламаларда қандай пайда табатындығы туралы сұраққ жауап береді.
          Кәсіпорында бюджетті қолданудың бірқатар артықшылықтары бар:
1.      стратегиялық және тактикалық жоспарлау өндірістік жағдайларды
бақылауға көмектеседі;
2.      бюджет басқарушылық бақылаудың құрамдас бөлігі болып табылады,
ұйымның және оның бөлімшелерінің қызметінен нәтижелерін бағалауға
объективті негіз жасайды;
3.      бюджет кәсіпорынның әр түрлі бөлімшелерінің қызметін үйлестіруші
құрал болып табылады;
4.      бюджет – жауапкершілік орталықтарының жоспарды орындауын бағалау
үшін бағалау негізі: менеджерлер жұмысы бюджеттің орындалуы туралы есеппен
бағаланады; нақты нәтижелерді бюджет мәліметтерімен салыстыру менеджерлер
жұмысын қай аймаққа бағыттау керек екендігін көрсетеді;
5.      бюджеттің көмегімен ауытқуларды талдау жүргізіледі.
           Қаржылық стратегияны жоспарлаудың мақсаты инвестицияны тарту
жоспарын құру болып табылады. Кәсіпорындар үшін күрделі салымдар оның
материалдық-техникалық базасын жаңарту және бәсекеге қабілетті өнім өндіру
мақсатында жаңа технология мен техниканы ендіруде маңызды болып табылады.
Осыған сәйкес бюджеттеу кәсіпорынның инвестицияға қажеттілігін анықтау мен
қаржылық стратегияны жүзеге асыруда негізгі роль атқарады.
Күрделі салымдар туралы шешім – бұл күрделі салымдар сметасын
құру мен оның қайтарымдылығын бағалаумен байланысты ұзақ мерзімді
шешімдерді қабылдау. Бұл процесс мына бағытта қолданылады:
а) компания қандай инвестициялық жобаларды таңдау керектігін анықтау;
ә) жобаны жүзеге асыруда компания күрделі салымның жалпы сомасын анықтау;
б) жобаның қалай жүзеге асырылатындығын анықтау.
Сонымен бірге, бюджеттендіру жүйесінде барлық жазулар
бухгалтерлік есептегідей белгілі мерзім бойынша жасалуы керек. Ол қандай
да бір ресурсқа деген қажеттіліктің қай бағытта пайдаланылатынын анықтап,
қажеттілікті алдын-ала қанағаттандыру үшін керек. Операциялардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Кәсіпорын бюджетін қалыптастыру әдісі
Бюджет және бюджетті жоспарлау
Капитал бюджетін қалыптастыру
«ҚарағандыЭлектроМонтаж» ЖШС бюджетін құру
Қаржы менеджментінің мазмұны
Қаржылық менеджмент оқу құралы
Көмекші өндіріс есебі
Басқадай өндіріс шығындары
Кәсіпорынның қаржылық жоспарлар жүйесі
Кәсіпорынның қаржы бөлімі
Пәндер