Электродинамика

Кіріспе
Негізгі бөлім
1) Электродинамика
2) Электр заряды. Электрлену. Электр зарядының сақталу заңы. Кулон заңы
3) Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулігі. Электр өрісінің күш сызықтары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Электродинамика – физиканың зарядталған денелер мен бөлшектердің арасындағы өзара әрекетті іске асыратын материяның ерекше түрі – электр өрісінің заңдылықтарын және қасиеттерін зерттейтін бөлімі.
Қазіргі кезде жақсы зерттелген, дегенмен әлі де жұмбақ электрлік құбылыстармен үнемі кездесіп отырамыз. Ежелгі заманда янтарьды теріге ысқанда, оның жеңіл заттарды өзіне тарту қасиетін аңғарған. Осы құбылысты ежелгі грек философы Фалес Милетский сипаттаған.
Электрлік құбылыстардың табиғатын түсіну бірнеше кезеңдерге бөлінеде. Біріншісін, медициналық деп атауға болады. Бұл кезең XVII ғасырдың ортасына дейін созылған. Осы кезеңде денелерді электрлеудің әр түрлі тәсілдері ашылды, жеңіл нәрселерді тарту қасиеті тек янтарьда ғана емес, шыны, эбонит, фарфорда да болатыны анықталды. Емшілер мен тәуіптер денелердің электрлену қасиетін өз тәжірибелерінде қолдануға тырысты. Электрленген денелердің әрекетімен салыстырғанда сезімтал магниттер ерекше құрметке ие болады. Осы себепті, магниттік және электрлік материалдарды бірінші болып сипаттау ағылшын королевасы І Елизаветаның лейб-медигі медицина докторы У. Гильберттің (1544-1603) қаламұшынан шыққаны түсінікті. Ол 1600 жылы өзінің «Магнит пен магниттік денелер және үлкен магнит – Жер туралы» кітабында ол электрлік деп атаған үйкелісте ерекше күш пайда болатынын көрсеткен. У. Гильберт электрлік зарядты байқауға арналған алғашқы қарапайым құрал – электроскопты құрастырған.
Содан кейін, электрлік және магниттік құбылыстарды И. Ньютонның тартылыс теориясына ұқсас түсіндірілетін механикалық кезең басталды. Француз физигі Ш.О. Кулон (1736 – 1806), осы уақытқа дейін электростатиканың негізгі заңы деп аталатын, нүктелік зарядтардың өзара әрекеттесу заңын ашты. Италияндық физик Л. Гальвани (1735 – 1798) бақамен тәжірибелер жүргізіп жануарлардың электрлік қасиетін ашты. Италияндық физик А. Вольта (1745 – 1827) гальвани тоғының ұзақ әрекет ететін алғашқы көзі – вольта бағанасын құрастырды.
XVIII ғасырда орыс оқымыстылары М. В. Ломоносов (1711 – 1765) және Г. В. Рихман (1711 – 1753) үйде «жайтаратқыш-машина» құрып, атмосферадағы электрді зерттеді. Тәжірибе кезінде найзағай соғып Г. В. Рихман қаза тапты. М. В. Ломоносов зерттеулер жүргізіп, электрлік өзара әрекеттесудің сандық негізін құрды.
1826 ж. неміс физигі Г. С. Ом (1787 – 1854) эксперимент арқылы электр тізбегіндегі ток күші, кернеу және кедергіні байланыстыратын негізгі заңды ашты.

1. Тамм И.Е. Основы теории электричества.- М.: Наука, 1989.- 504 с.
2. Ландау Л.Д., Лифшиц Е.М. Теория поля. - Т.2/ Под ред. П.И. Питаевского. - М.: Физматлит, 2001. - 530 с.
3. Матвеев А.Н. Электродинамика.- М.: Высшая школа, 1980.- 383 с.