Өсімдік иммунитетінің маңызы мен мақсаты

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

№ 1 емтихан билеті

Өсімдік иммунитетінің маңызы мен мақсаты

Иммунитет латынның «immunitas» деген сөзінен шыққан, оның мағынасы - «арылу». Иммунитет деп организмнің ауру қоздырғышын және оның өмір сүру процесінде бөліп шығаратын заттарын (токсин, фермент т. б. ) қабылдамауын айтады. Өсімдік иммунитетінің негізін қалаған ғалым Н. И. Вавилов (1887-1943) . Ол - өсімдік иммунитеті, оның генетикалық ерекшеліктерімен байланысты, сондықтан өсімдік сортында немесе түрінде иммунитет факторының болуы паразиттің ерекше бейімделуіне (мамандануына) әсерін тигізеді деген. Бұл ғалым иммунитеттің географиялык аймақтарға таралу заңдылығын ашты. Н. И. Вавиловың айтуынша: «Қоршаған орта және бағытталған сұрыптау белгілі бір экологиялық-географиялық аймақтарда өсімдіктің иммунды немесе ауруды қабылдағыш сорттары мен формаларының қалыптасуына әсерін тигізеді» деген. Төзімді сорттарды шығару арқылы көптеген ауруларға қарсы күрес мәселесін шешуге болады. Өсімдік иммунитетінің алдына қойған негізгі мақсаты да осы. Жаңа расалардың үнемі пайда болып тұруына байланысты өсімдіктің төзімділігі жойылып отырады. Ал оны қалпына келтіру үшін төзімді сорттарды шығару жұмысын үздіксіз жүргізу қажет. Төзімді сорттарды шығаруда сұрыптау, будандастыру және мутагенез әдістері қолданылады.

Қоректену типіне байланысты патогендердің топтарға бөлінуі

Патоген өсімдікке енген соң, оның әрі таралуы көптеген факторларға патогеннің паразиттілігіне, вируленттілігіне, агрессивтілігіне, қабылдағыш ие-өсімдікке және сыртқы ортаның әсеріне байланысты. Вируленттілік - патогенділіктің сапалық көрсеткіші. Вируленттілік паразиттің белгілі бір ие-өсімдік түрінде немесе сортындағы патогенділігі. Мысалы, картоптың фитофторозының қоздырғышы - патогенді саңырауқұлақ. Картоп үшін ол вирулентті, себебі осы дақылда ауру тудырады, ал басқа көптеген дақылдарға (бидай, қызылша, капуста т. б. ) ол вирулентті емес. Вируленттілік организмдердің патогенді түріне ғана тән қасиет. Сондықтан түр ішіндегі патогенді түрлерді диффенциациялау вируленттілік негізінде өткізіледі. Агрессивтілік патогенділіктің сандық өлшемі. Агрессивтілік - өсімдікте эпифитотий туғызады. Агрессивтілік - аз инокулумның ауру туғызуына; паразиттің таралу жылдамдығына; инкубациялық кезеңнің уақытына; залалданған өсімдікте түзілген споралар санына, споралардың қашықтыққа таралу қабілетіне байланысты болады. Мысалы, тат саңырауқұлақтарын агрессивті деуге болады. Бір урединиоспора арқылы ауру туып, таралып кетуі мүмкін. Оның инкубациялық кезеңі өте қысқа, спора түзілуі ашық, бірнеше рет жыныссыз көбейеді, споралары өте жеңіл, ауада желмен өте алысқа таралады. Қара күйе саңырауқұлақтары тат саңырауқұлақтарына қарағанда агрес-сивті емес, себебі олардың көбісі вегетациялық кезеңде бір ғана ұрпақ береді, сондықтан да эпифитотийдің болуына инокулум қоры жеткіліксіз.

3. Өсімдік иммунитетіндегі микро-макротыңайтқыштардың ролі

Ортаның өсімдік иммунитетіне әсерін зерттеп Т. Д. Страхов: «Өсімдіктің қоректену режимін өзгерте отырып, олардан жаңа қасиеттерді алуға болады» деген. Ол өсімдіктің ауруларға төзімді немесе төзімсіз қасиеттері макро-, микро- тыңайтқыштар өсімдіктердің зат алмасу үдерісін өзгертетінін байқады. Т. Д. Страхов - өсімдіктің жақсы дамуы мен өсуі әрқашанда оның физиологиялық төзімділігін арттыра бермейді. Тек ие-өсімдік тканьдарында паразиттің дамуына қолайсыз жағдай туатындай өзгерістер болғанда ғана төзімділік пайда болады.

№ 2 емтихан билеті

Иммунитет ғылымының қалаған ғалым И. И. Мечниковтың ілімі

Өсімдік иммунитеті XIX ғасырдың соңы XX ғасырдың басында ғылым ретінде дами бастады. Осы кезде иммунитет теориясының ғылыми негізін қалаушы орыстың ұлы ғалымы И. И. Мечниковтың «жануарлар иммунитеті және оның негізгі принциптеры» туралы көптеген еңбектері жарық көрді. Оның бірі 1908жылы жарық көрген иммунитеттің целлюларлық теориясы. Осы теория үшін оған Нобель сыйлығы берілді. Бұл теория бойынша барлық тірі организм (амебадан адамға дейін) өз денесінде микроорганизмдерді қармап, оны қорытады. Амеба және қарапайым организмдерде осылай кәдімгі қоректену үрдісі өтеді. Жануарлар эволюциясында, яғни клетка мен тканьдердің қалыптасуында микробтарды жейтін арнайы клеткалар пайда болған. Мечников ол клеткаларды фагоцидтер деп атады. Кейіннен бұл теория ғылыми жетістіктермен толықтырылды.

Зиянды организмдердің бейімделу іжәне оның, түрлері

Арнайы бейімділік деп патогеннің бір немесе бірнеше ие-өсімдіктерді залалдау қабілетін айтады. Патоген өсімдікке орнығу үшін, ол өсімдікте оған қажетті қоректік заттар ғана болып және оған қарсы әсер жасайтын токсиндер болмауы керек. Өсімдіктер құрамы бірдей болмағандықтан, әрбір патоген белгілі ие-өсімдіктерін ғана залалдайды. Паразитті қоректендіруші ие-өсімдік шеңбері патогеннің әртүрлі азықтық затты пайдалану қабілетіне байланысты. Патогеннің ие-өсімдікті залалдауы бойынша бөлінуін филогенетикалық бейімделу деп атайды. Тканьдердің, органдардың ерекшеліктеріне байланысты патогеннің өсімдік бөліктеріне бейімделуін гистотропты (ткань) және органотропты бейімделу дейді. Өсімдіктің даму фазасына байланысты оған патоген енгенде қарсы реакциялардың өзгеруі мүмкін. Патогеннің өсімдікті белгілі бір даму кезеңінде залалдауын онтогенетикалық немесе физиологиялық бейімделу деп атайды. Бір патогенде бейімделу тобының төртеуі немесе кейбіреуі болуы мүмкін. Өсімдік иммунитетінде филогенетикалық арнайы бейімділіктің маңызы зор, себебі ол патогендер белгілі туыстарды, түрлерді және сорттарды залалдауға бейімделген.

Ауру қоздырғыштарының патогенділігі, вируленттілігі, агрессивтілігі

Патогенділік деп микроорганизмнің ауру тудыратын қабілетін айтады. Патогенділік - туыс ішіндегі организмдерді диффенциация жасаудағы белгілердің бірі болып табылады. Мысалы, бактерия туысы Pseudomonas. Оның бірнеше түрі бар: P. aeruginosa (сапрофит), Р. Fluorescens (факультативті паразит) - көкөністердің сақталу кезеңінде шірік ауруының қоздырғышы; P. tabaci, P. Phaseolicola (факультативті сапрофит) - паразит. Вируленттілік - патогенділіктің сапалық көрсеткіші. Вируленттілік паразиттің белгілі бір ие-өсімдік түрінде немесе сортындағы патогенділігі. Мысалы, картоптың фитофторозының қоздырғышы - патогенді саңырауқұлақ. Картоп үшін ол вирулентті, себебі осы дақылда ауру тудырады, ал басқа көптеген дақылдарға (бидай, қызылша, капуста т. б. ) ол вирулентті емес. Вируленттілік организмдердің патогенді түріне ғана тән қасиет. Сондықтан түр ішіндегі патогенді түрлерді диффенциациялау вируленттілік негізінде өткізіледі. Патогеннің вируленттігі барлық өсімдікте бірдей емес. Паразиттер залалдау қабілетіне қарай арнайы жеке формаларға бөлінеді. Мысалы, астықтың сабақ таты қоздырғышының 6 арнайы формалары бар. Ол бидай, қара бидай, сұлы т. б. паразиттері. Астықтың ақ ұнтақ ауруы қоздырғышының 7 арнайы (жеке) вирулентті формалары бар. Арнайы (жеке) формалар бір-бірінен вируленттілік белгілерімен, яғни залалдайтын ие-өсімдіктерімен анықталады. Патогенді организмдердің 3-ші қасиеті - агрессивтілік. Агрессивтілік патогенділіктің сандық өлшемі. Агрессивтілік - өсімдікте эпифитотий туғызады. Агрессивтілік - аз инокулумның ауру туғызуына; паразиттің таралу жылдамдығына; инкубациялық кезеңнің уақытына; залалданған өсімдікте түзілген споралар санына, споралардың қашықтыққа таралу қабілетіне байланысты болады.

№ 3 емтихан билеті

1. Өсімдік иммунитетінің ғылыми негізі туралы Н. И. Вавиловтың теориялары

Өсімдік иммунитетінің негізін қалаған ғалым Н. И. Вавилов (1887-1943) . Ол - өсімдік иммунитеті, оның генетикалық ерекшеліктерімен байланысты, сондықтан өсімдік сортында немесе түрінде иммунитет факторының болуы паразиттің ерекше бейімделуіне (мамандануына) әсерін тигізеді деген. Бұл ғалым иммунитеттің географиялык аймақтарға таралу заңдылығын ашты. Н. И. Вавиловың айтуынша: «Қоршаған орта және бағытталған сұрыптау белгілі бір экологиялық-географиялық аймақтарда өсімдіктің иммунды немесе ауруды қабылдағыш сорттары мен формаларының қалыптасуына әсерін тигізеді» деген. Бұл ғалым өзінің көпжылдық еңбектерін тұжырымдап, Жерорта теңізінің экологиялық-географиялық аймақтарында көбіне сұлының, бидайдың, арпаның, беденің, дәнді бұршақтың тат, тозаңды қара күйе және басқа да инфекциялык ауруларға төзімді, ал Орталық Еуропада өсетін осы дақылдардың сорттары бұл ауруғаорта төзімділігімен сипатталады. Орта Азия және оған жақын аудандарда өсетін осы өсімдіктер формалары әр түрлі ауруды қабылдағыш келеді деген. Н. И. Вавилов өсімдік иммунитеті мен генетика арасында тығыз байланыс бар екенін аныктады. Бұл байланыс паразит өсімдікке енгендегі ие-өсімдіктің реакциясымен анықталады. Осы қасиет оның жақын түрлері мен формаларындағы қасиеттермен салыстырылған. Н. И. Вавилов оны өсімдіктің физиологиялық иммунитеті деген. Төзімділік мындаған жылдар бойы өсімдік эволюциясы үдерісінде (процесінде) қалыптасып, өсімдікте қоздырғышқа төзімді ген пайда болады, сол сияқты патогендердің жаңа физиологиялық рассасы табиғатта үнемі түзіледі. Олар өсімдіктің төзімді жаңа формаларын залалдайды. 1919жылы Н. И. Вавилов өзінің «Өсімдік иммунитеті» деген монографиясын жазып шығарды. Бұл еңбек жалпы селекция жұмыстарының едәуір алға жылжуына әсерін тигізіп, шет елдерде ауыл шаруашылық өсімдіктерінің көптеген төзімді сорттары шығарылды. Мақтаның фузариозды солуына, қант троснигінің мозайкаға, қырыққабаттың сары ауруына. Селекция жұмыстары 40-60жылдары кең өріс алды, көптеген ауыл шаруашылық дақылдарының төзімді сорттары шығарылды. Мысалы, бидайдың - қоңыр тат, қант қызылшасының ақ ұнтақ және тат, темекінің мозайка мен ақ ұнтаққа, картоптың ісік, капустаның кила, мақтаның солу ауруларына төзімді сорттары шығарылды.

2. Фитопатогендердің өзгергіштігі және оның ауыл шаруашылығындағы маңызы

Тірі организмде жаңа қасиеттердің пайда болуын немесе бүрынғы қасиеттерінің жойылуын көрсететін генетикалық категорияны - өзгергіштік дейді. Өзгергіштік ішкі жэне сыртқы факторлардың әсеріне байланысты. Ішкі факторларға - негізінен организмнің түқым қуалайтын құрылымы (структура), оның генетикалық жүйесі, ал сыртқы факторға - экологиялық жағдайлар жатады. Фитопатогенді организмдердің қоректік субстраты өсімдік болғандықтан, негізгі фактор - ие-өсімдік. Патогендердің генетикалық өзгергіштігі нәтижесінде саңырауқүлақтар-дың, бактериялардың жаңа вирулентті формалары түзіледі. Оларды биотиптер деп атап, әріппен белгілейді. Саңырауқұлақтардың өзгергіштік механизмі. Фитопатогенді саңырау-құлақтардың генетикалық құрылымындағы (структурасындағы) өзгергіштігі әртүрлі үдерістердің: яғни жыныстық гибридизация (будандасу), мутация, гетерокариоз, парасексуальды рекомбинация (жаңару) әсерінен пайда болады. Бактериялардың өзгергіштігі. Фитопатогенді бактериялардың өзгергіштігі мутация, трансформация, трансдукция жолдарымен пайда болады. өзгерістер физикалық, химиялық, мутагендер және ие-өсімдік әсерінен болуы мүмкін. Мутация нәтижесінде қоздырғышы паразиттің патогенділігі, тканьде таралуы, көбею интенсивтілігі, токсин түзуі т. б. факторлары өзгерді.

3 . Өсімдіктің ауруларға төзімділігіндегі сыртқы ортанын маңызы

Табиғатта паразитгер көп, олар өсімдіктерге шабуыл жасағандаөсімдікте оларға қарсы тұру қасиеті қалыптасады. Егер өсімдікті облигатты паразит залалдаса, онда оның иммунитет факторлары факультативті паразиттермен залалданудағы иммунитет құбылысынан өзгеше болады. Мысалы, кейбір картоп сорттарының фитофтораға төзімділігі оның қабығының анатомиялық кұрылысына байланысты болса, екіншісінікі патогенді жекелейтін (изоляция) реакцияға байланысты. Бұл кезде бірыңғай иммунитет теориясы болмаса да, фитопатология ғылымында өсімдіктің кейбір ауруларға төзімділігін түсіндіретін көптеген еңбектер болды. Өздеріңізге белгілі ерте заманда да егіншілер өсімдікті аурудан қорғау үшін төзімді сорттар шығарып, пайдаланған. Ауру тууының себебі ғылыми тұрғыдан дәлелденбеген кезде ақ егіншілер ертеректе келесі жылғы тұқымды аурудан таза өсімдіктен алып, сұрыптау жұмыстарын жүргізген. Бұл жасанды сұрыптау стихиялы түрде жүргізілсе де, белгілі бір ауруларға төзімді өсімдіктердің мәдени сорттарын шығарған. Ғылыми дәлелденген селекцияның дамуы кейбір кең таралған картоп ісігі (рак) мен картоп фитофторасы, жүзімнің ақ ұнтағы, жалған ақ ұнтағы, астық дақылдарының таты сияқты аса қауіпті аурулардың таралуы стихиясынан байланысты болған.

№ 4 емтихан билеті

1. М. С. Дуниннің «Иммуногенез» теориясы және оның практикалық маңызы.

1946 жылы М. С. Дунин өзінің «иммуногенез» теориясын ұсынды. Бұл теория бойынша өсімдік иммунитеті -ие-өсімдік, онықоршаған ортажәне зиянды организмдердің бір-бірімен байланысын ұзақ жылдар бойы қалыптасу негізінде пайда болады деген.

Сөйтіп, ауруларды үш топқа бөледі:

1 - топ. Патогеннің өсімдікке өскін фазасында бейімделуі. Өсімдікті немесе оның белгілі бір органдарын залалдайтын аурулар жатады. Бұл патогендер жас өсімдіктердің, олардың органдарын, тканьдерін немесе жеке клеткаларын залалдайды. Мысалы, мақтаның гоммозы (бактериоз) өсімдіктің өну кезеңінде жапырактардың шетін бактерия залалдайды.

2 - топ. Өсімдіктің дамуының екінші фазасында немесе ересек өсімдіктердің тканьдарында ауру туғызатын қоздырғыштар. Мысалы, картоп фитофторозын, қызылша церкоспорозын, томат септориозын, беде антракнозын тағы басқаларын жатқызады.

3 - топ. Қоздырғыштар өсімдіктің даму фазасына тәуелсіз кез-келген уақытта ауру туғызатын түрлері. Мысалы, тамыршірігі, сулышірік.

2. Патогендердің физиологиялық расасы және олардың түзілу ерекшеліктері

Ауру қоздырғыштарының барлық жаңа патогенді формалары микроорганизмдердің өзгергіштігі негізінде түзіледі.

Патогендердің генетикалық өзгергіштігі нәтижесінде саңырауқүлақтар-дың, бактериялардың жаңа вирулентті формалары түзіледі. Оларды биотиптер деп атап, әріппен белгілейді.

Саңырауқұлақтардың өзгергіштік механизмі. Фитопатогенді саңырау-құлақтардың генетикалық құрылымындағы (структурасындағы) өзгергіштігі әртүрлі үдерістердің: яғни жыныстық гибридизация (будандасу), мутация, гетерокариоз, парасексуальды рекомбинация (жаңару) әсерінен пайда болады.

3. Өсімдіктің зиянкестерге төзімділігінің категориялары

Өсімдіктің зиянкестерге төзімділігі 2 категорияға бөлінеді:

1. өсімдік сорттары мен түрлерінің зақымданбауы немесе аз зақымдануы;

2. шыдамдылық, яғни зақымдануға төзімділік (зақымдалған өсімдік организмнің немесе бөлігінің өнім беруге қабілеті) .

1. Анотомиялық - морфологиялық ерекшеліктеріне байланысты кейбір өсімдіктер, зиянкестер зардабына шалдықпайды. Аса түкті бидай сортында Гессен шыбыны жүмыртқасын аз уақыт ішінде салып бітіреді. Оның себебі түктілік, механикалық тітіркендіргіш ретінде әсер етеді. Ал, түксіз жылтыр өсімдікте аналык шыбын қолайлы орын (борозда) іздеп тапқанша процес ұзаққа созылып, кейбіреулері толық жұмыртақалап үлгермей өліп қалады. Жаздық бидай зиянкестің аналық шыбыны жұмыртқасын жапырақ қынабы, сабағын көбірек орайтын сортына салады.

Шыдамдылық. Зақымдалған организмнің қайта қалпына келтіру қабілеті; Өнімділікті арттыру

№ 5 емтихан билеті

Өсімдік иммунитет туралы Т. Д. Страховтың теориясы

Саңырауқұлақтарда физиологиялық расалардың түзілу әдістері

Кейбір жағдайда патогеннің түрі ішінде арнайы бейімделген формалары болады. Ол формалардың әрқайсысы белгілі өсімдікке бейімделіп, оны залалдайды. Формалардың бір-бірінен морфологиялық айырмасы болмайды, бірақ биологиялық айырмашылықтарына байланысты олар белгілі туыстағы өсімдіктерге арнайы бейімделген. Белгілі ие-өсімдік сортында патогенділік қабілетіне қарай бөлінетін арнайы формаларды - физиологиялық раса деп атайды.

Патогенді организмдер көптеген формалардан түрады. Әрбір форма белгілі ие-өсімдік сортына патогенді. Бірінші физиологиялық расаны 1894 жылы Эриксон сабақ таты саңырауқүлағынан тапқан. Жалпы Puccinia graminis tritici 300 аса физиологиялық расалары бар.

Бүл формалардың әрқайсысы бидай, арпа, қара бидай т. б. залалдауға арнайы бейімделген.

Физиологиялық расалар бір-бірінен ие-өсімдікте туғызатын реакциялар-мен анықталады. Физиологиялық расаны анықтауда қолданылатын өсімдікті - дифференциялау - өсімдігі дейді.

3. Өсімдіктің анатомиялық-морфологиялық ерекшелктерінің зиянкестерге төзімділігіндегі маңызы Анатомиялық-морфологиялық ерекшеліктер. Бұл ерекшеліктер патологиялық процесстің бірінші кезеңінде яғни спораның өніп, қоздырғыштың өсімдік тканіне ену кезеңінде білінеді. Кейбір жағдайларда анатомиялық-морфологиялық ерекшеліктер патологиялық процесстің басқа да кезеңдерінде, яғни қоздырғыштың өсімдік ткандерінде таралуында да маңызы зор.

Анотомиялық - морфологиялық ерекшеліктеріне байланысты кейбір өсімдіктер, зиянкестер зардабына шалдықпайды. Аса түкті бидай сортында Гессен шыбыны жүмыртқасын аз уақыт ішінде салып бітіреді. Оның себебі түктілік, механикалық тітіркендіргіш ретінде әсер етеді. Ал, түксіз жылтыр өсімдікте аналык шыбын қолайлы орын (борозда) іздеп тапқанша процес ұзаққа созылып, кейбіреулері толық жұмыртақалап үлгермей өліп қалады. Жаздық бидай зиянкестің аналық шыбыны жұмыртқасын жапырақ қынабы, сабағын көбірек орайтын сортына салады.

№ 6 емтихан билеті

1. Өсімдік иммунитет туралы С. М. Вердеревскийдің теориясы Өсімдіктің паразитгерден қорғануына оның биохимиясының ролін және оның өсімдік иммунитетіндегі негізгі фактор екендігін атап өткен ғалым Д. Д. Вердеревский болды. Иммунитеттің негізгі факторларына байланысты өсімдік патогенге қарсы антитоксиндер, антиферменттер түзіп, паразитке қарсы реакциясынан пайда болатын заттар-фитоалексиндерге сонымен қатар өсімдіктердегі тұрақты заттар-фитонциттерге байланысты.

2. Бактериялардың өзгергіштігі және жаңа штаммдардың түзілу әдістері

Бактериялардың өзгергіштігі. Фитопатогенді бактериялардың өзгергіштігі мутация, трансформация, трансдукция жолдарымен пайда болады. өзгерістер физикалық, химиялық, мутагендер және ие-өсімдік әсерінен болуы мүмкін.

Мутация нәтижесінде қоздырғышы паразиттің патогенділігі, тканьде таралуы, көбею интенсивтілігі, токсин түзуі т. б. факторлары өзгерді.

Трансформация (тасымалдау) . Трансформация құбылысы деп, бактерияның бір түрінің қасиеті екіншісіне клетка еіріндісімен (экстрактымен) таза сүзіндісі (культуральных фильтратов) арқылы берілуін айтады. Осы әдіспеп авирулентті бактериялар вирулентті формаларға айналуы мүмкін.

Бұл жағдайда вирулентті штаммның ДНҚ-сы тасымалдау факторы ретінде пайдаланылады.

Трансдукция. Трансдукция деп бактерия хромосомының жеке бөлігінің екінші бактерия клеткасына бактериофаг арқылы өтуін айтады.

Бактериофагтар - вирустар. Бұл құбылыс физикалық, химиялық факторлардың әсерінен болады. Мысалы, ультра күлгін сәулесімен өңдеу.

3. Өсімдік құрамының зиянкестерге төзімділігіндегі маңызы Анотомиялық - морфологиялық ерекшеліктеріне байланысты кейбір өсімдіктер, зиянкестер зардабына шалдықпайды. Аса түкті бидай сортында Гессен шыбыны жүмыртқасын аз уақыт ішінде салып бітіреді. Оның себебі түктілік, механикалық тітіркендіргіш ретінде әсер етеді. Ал, түксіз жылтыр өсімдікте аналык шыбын қолайлы орын (борозда) іздеп тапқанша процес ұзаққа созылып, кейбіреулері толық жұмыртақалап үлгермей өліп қалады. Жаздық бидай зиянкестің аналық шыбыны жұмыртқасын жапырақ қынабы, сабағын көбірек орайтын сортына салады.

Биохимиялык ерекшеліктер . Кейбір насекомдардың өсімдік сорттары мен түрлерінің биохимиялык ерекшеліктерін ажырататын қасиеттері бар. Соған байланысты олардың шабуылы бір сортқа күшейіп, ал екіншісіне, керісінше, болмайды. Мысалы: картоптың мәдени түрінде (сортында) Колорадо қоңызы жақсы қоректенеді де, ал жабайы түрлеріне жоламайды. Бұл талғампаздық (талғамқоректену) картоптың жабайы түрінде глюкозидтің ерекше формасы демиссиннің болуына байланысты. Крест гүлдердің көптеген зиянкестері құрамында қыша майы көп өсімдіктерді зақымдауға бейімделген. Насекомдар иіске өте сезімтал келеді. Өсімдіктің өткір иісті сорттарыоның иіссіз сорттарынақарағанда көбірек зақымдалады. Ондай заттарға көптеген өсімдік құрамында болатын қастамық майы жатады.

Өсімдіктің өсуі және даму фазаларының ерекшеліктері эволюциялык даму процесінде зиянкестердің жұмыртқа салу кезеңі ие өсімдіктің белгілі бір даму кезеңдеріне бейімделген.

Өсімдіктің даму кезеңін өзгерте отырып, оның зақымданбауын қамтамасыз етуге болады.

Мысалы: 1) астықтың тез пісетін сорттарын шығарып Швед шыбынынан сақтауға болады.

2) жаздық бидайдың төзімді сорттарының масактану кезеңі астық сұр көбелегінің ұшу және жұмыртқалау кезеңіне сәйкес келмеуі, оларды осы зиянкестерденсақтайды.

№ 7 емтихан билеті

1. Өсімдік иммунитетінің «механикалық» теориясы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.