Даму ақаулары және құбжықтар

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Аграрлық факультеті

Ветеринариялық санитария кафедрасы

БӨЖ

Тақырып: Даму ақаулары және құбжықтар.

Орындаған: Бейсембаев А.

ВС - 403 тобы.

Тексерген: Оразалиева С. Б

Семей 2017 жыл

ЖОСПАР

Кіріспе
Даму ақаулары және құбжықтық (кемістіктер)
Туа біткен даму ақаулары
Жалғыздаған кемтарлық
Көпше кемтарлық
Дамудың постнатальдық ақаулары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Даму ақаулары және құбжықтық (кемтарлық) .

Даму ақаулары деп онтогенез нәтижесінде түгел организмнің немесе жекелеген мүшелердің тұрақты анатомиялық өзгеруін айтамыз. Ал мүшелердің қызметіне әсері өте маңызды емес анатомиялық ақаулар аномалия дейді.

Даму ақауларын екі топқа бөледі:

Туа біткен
Постнатальды (лат post - кейін, natum- туылу ) яғни туылғаннан соң пайда болған.

Туа біткен даму ақаулары

Туа біткен ақаулар - кемтарлық ( лат. monstrum, грек. teratos - құбжықтық (кемтарлық) . Бұл құрсақтық даму барысында түгел организм немесе жекелеген мүшелердегі қалыпты жағдайдан анатомиялық ауытқуларын айтуға болады. Кемтарлықты зерттейтін ғылымды тератология деп атайды.

Құбжықтықтың (кемтарлық) себептері:

Сыртқы әсер
Ішкі әсер

Ішкі себептерге ата - анасының жыныс жасушасындағы хромосомалық аппараттарын бұзатын факторлар. Бұл факторларға иондық сәулелену (космостық сәуле, рентген сәулесә, радиоактивті заттар), табиғи және жасанды химиялық заттар жатады. Даму ақауларына әкелетін хромосомалық аппараттың бұл бұзылулары көьінесе тұқым қуаламайды. Тек кейде ғана олар ұрпақтарда тұқым қуалайтын ерекшеліктер болып сақталады. Тек кейде ғана олар ұрпақтарда тұқым қуалайтын ерекшеліктер болып саналады.

Сыртқы себептерге гендік аппараты кәдімгідей шарананы теротогенді әсерлейтін физикалық, химиялық және биологиялық факторлар.

Физикалық факторларға буаз малдардың құрсақ тұсына, жатырына тиген соққылар, буаз малдың дене қызуының көтерілуіне әкелетін аурулар, сонымен қатар дене қызуының төмен болуы, иондаушы сәулелердің әсері және шамадан тыс физикалық күш жұмсауды жатқызуға болады. Химиялық теротогенді факторларға буаз жануарларға және іштөлге немесе тек қана іштөлге әсер ететін заттар (антибиотиктер, сульфаниламид, гормондар) . Биологиялық теротогенді факторларға буаз малдардың гормондық аурулары (гипотериоз, қант диабеті), гипоксияға әкелетін жүрек тамыр, сүйек кемігі, өкпе аурулары, мидың зақымдануы, малды бағып күту және пайдалану ережелерінің бұзылуы, кейбір инфекциялық және инвазиялық аурулар.

Тератогенез мына түрлерде байқалады:

Эмбриопатия
Фетопатия

Ірі қара малда эмбриопатия аналық жыныстық торшаның ұрықтануынан сегіз апталық мерзімге дейінгі кезеңнің, яғни эмбрионның патологиясы, ал фетопатия құрсақтағы іштөлдің яғни буаздықтың тоғызыншы аптасынан туылғанға дейінгі кезең патологиясы. Өте зілді кемтарлық эмбриондарда туындайды. Зиготаның бластомерлер сатысында толық бөлшектенуі егіздердің пайда болуына әкеліп соғады. Егер бластомерлер бір бірінен толық бөлектенбесе бір біріне жабысқан егіздердің, белгілі бір мүшесі көп немесе жоқ ұрпақтың пайда болуына әкеліп соғады.

Құрсақтағы нәрестелік кезең мүшелердің қалыптасуымен сипатталады және әрбір мүшенің қалыптасуының басталар және аяқталар мерзімі бар. Тератогенді фактор әсерінен мүшелерде анатомиялық ақаулардың пайда болуы осы мерзімдерге сәйкес келеді.

Құбжықтық немесе кемтарлықтың жіктелуі:

Жалғыздаған
Көпше

Жалғыздаған кемтарлық

Жалғыздаған кемтарлық - жеке бір организмде байқалатын тумастан болған жағдай. Оларға мыналарды жатқызуға болады:

Персистену - (латынша Persistens - тұрақты) іштөлде жарық дүниеге келгенге дейін жойылып кететін бөліктердің сақталып қалуы, мысалы желбезек саңылауларының, боталдық өзектің ( өкпе артериясы мен қолқаны жалғастыратын тамыр) .

Атавизм (латынша atavus - арғы ата баба) тікелей ата анасында болмайтын, алайда әрідегі арғы аталарына тән анатомиялық ерекшеліктердің болуы.

Агенезия (аплазия) белгілі бір мүшенің немесе дене бөлігінің тумастан болмауы, мысалы акрания- бастың болмауы, акардия- жүректің болмауы, амелия- аяқтардың болмауы.

Гипогенезия (гипоплазия) мүшенің немесе дененің жете дамымай қалуы, мысалы микроцефалия- бастың жетілмей қалуы.

Гипергенезия мүшенің тумастан тым үлкен болуы, мысалы макроспления - үлкен талақ, макромегия - аяқтардың тым үлкен болуы.

Белгілі бір мүшенің көп болуы , мысалы полидактилия (грек. poly - көп, daktylos - саусақ) саусақтардың көп болуы, поликардия - бірнеше жүректің болуы, полителич ( грек. theke - емшек) - емшектердің көп болуы.

Картинки по запросу пороки развития животных

Паренхималық мүшелердің бірігуі , мысалы циклопия - көздердің бірігуі (бір көз), аяқтардың бірігуі, бүйректердің бірігуі.

Дизрофия - табиғи қуыстардың бітелмей қалуы, мысалы жоғарғы еріннің ажырауы, таңдайдың болмауы, төс сүйектің болмауы, жұлын түтігінің бітелмеуі.

Атрезия - табиғи тесіктің болмауы, мысалы ауыз, анус, жыныс тесіктерінің.

Дистопия - перденің өспей қалуына байланысты мүшенің сырғуы, мысалы, құрсақ қуысы мүшелерінің көкірек қуысына, өкпе мен жүректің құрсақ қуысына, мидың тері астына. Жүрек оң жақта, бауыр сол жақта орналасуы мүмкін.

Монорхизм - бір еннің тумастан болмауы, жетілмей қалуы, немесе құрсақ қуысынан шықпай қалуы, крипторхизм (грек kripto - жасырын ) екі еннің де құрсақ қуысынан шықпай қалуы.

Гермафродитизм - қос жыныстылық. Организмде ен де, жұмыртқалықта болуы мүмкін. Кейде жыныс безі мен сыртқы және ішкі жыныс мүшелерінің арасында сәйкестік болмайды.

Фримартинизм - ұрғашы малда қынаптың жетілмей қалуы байқалады.

Көпше кемтарлық

Көпше кемтарлық - бір мезгілде дамыған организмдерде, яғни егіздерде туындайтын ақауларды айтады. Егіздер бір жұмыртқадан да, бірнеше жұмыртқадан да пайда болуы мүмкін.

Бір жұмыртқадан жаратылған егіздер ұрықталған бір жұмыртқа - торшадан, зиготаның екі немесе төрт бластомерлік даму сатысында бөлшектенуіне байланысты туындайды. Жыныстары әрдайым ұқсас егіздер ортақ қабық ішінде дамиды. Олар: