Цемент қоймаларын жобалау
Кіріспе
1 Қойма топтары және жіктелімі
2 Қоймаларды жобалау негіздері
3 Шикізат массасының құрамы
3.1 Цемент қоймасы
3.2 Толтырғыштар қоймасы
1 Қойма топтары және жіктелімі
2 Қоймаларды жобалау негіздері
3 Шикізат массасының құрамы
3.1 Цемент қоймасы
3.2 Толтырғыштар қоймасы
Қоймалар логистикалық жүйелердің ең бір қажетті элементтерінің бірі болып табылады. Қорларды ұстап тұруға арналған арнайы орнықтылған орынға деген обьективті қажеттілік шикізаттың қайнар көзінен бастап, соңғы тұтынушымен аяқталатын жүк ағынының барлық қозғалыс кезеңдерінде бар болады. Бұл алуан түрлі қоймалардың бар екендігін түсіндіреді.
Қоймалардың өлшемдері кең ауқымда түрленеді: жалпы ауданы жүздеген шаршы метр болатын аса үлкен емес бөлмелерден бастап мыңдаған шаршы метр аудандарды алатын өте үлкен қоймаларға дейін. Қоймаларды жүктерді орналастыру биіктігі бойынша айырады. Кейде жүкті 24 м және одан жоғары биіктікке көтеру және орналастыруға мүкіндігі бар құрылғылар қажет болады.
Қоймалар жеке бөлмелерде орын ауыстыруы мүмкін, тек шатыр мен бір, екі немесе үш қабырғалары (жартылай жабық) болуы мүмкін. Кейбір жүктер бөлмеден тыс арнайы жабдықталған алаңдарда (ашық қоймалар) сақталуы мүмкін.
Қоймалық операцияларды механикаландыру дәрежесі бойынша қоймалар төмендегідей болып бөлінеді: механикаландырылмаған, механика-ландырылған, кешендік механикаландырылған, автоматтандырылған және автоматты.
Қоймалардың өлшемдері кең ауқымда түрленеді: жалпы ауданы жүздеген шаршы метр болатын аса үлкен емес бөлмелерден бастап мыңдаған шаршы метр аудандарды алатын өте үлкен қоймаларға дейін. Қоймаларды жүктерді орналастыру биіктігі бойынша айырады. Кейде жүкті 24 м және одан жоғары биіктікке көтеру және орналастыруға мүкіндігі бар құрылғылар қажет болады.
Қоймалар жеке бөлмелерде орын ауыстыруы мүмкін, тек шатыр мен бір, екі немесе үш қабырғалары (жартылай жабық) болуы мүмкін. Кейбір жүктер бөлмеден тыс арнайы жабдықталған алаңдарда (ашық қоймалар) сақталуы мүмкін.
Қоймалық операцияларды механикаландыру дәрежесі бойынша қоймалар төмендегідей болып бөлінеді: механикаландырылмаған, механика-ландырылған, кешендік механикаландырылған, автоматтандырылған және автоматты.
Кіріспе
Қоймалар логистикалық жүйелердің ең бір қажетті элементтерінің бірі болып табылады. Қорларды ұстап тұруға арналған арнайы орнықтылған орынға деген обьективті қажеттілік шикізаттың қайнар көзінен бастап, соңғы тұтынушымен аяқталатын жүк ағынының барлық қозғалыс кезеңдерінде бар болады. Бұл алуан түрлі қоймалардың бар екендігін түсіндіреді.
Қоймалардың өлшемдері кең ауқымда түрленеді: жалпы ауданы жүздеген шаршы метр болатын аса үлкен емес бөлмелерден бастап мыңдаған шаршы метр аудандарды алатын өте үлкен қоймаларға дейін. Қоймаларды жүктерді орналастыру биіктігі бойынша айырады. Кейде жүкті 24 м және одан жоғары биіктікке көтеру және орналастыруға мүкіндігі бар құрылғылар қажет болады.
Қоймалар жеке бөлмелерде орын ауыстыруы мүмкін, тек шатыр мен бір, екі немесе үш қабырғалары (жартылай жабық) болуы мүмкін. Кейбір жүктер бөлмеден тыс арнайы жабдықталған алаңдарда (ашық қоймалар) сақталуы мүмкін.
Қоймалық операцияларды механикаландыру дәрежесі бойынша қоймалар төмендегідей болып бөлінеді: механикаландырылмаған, механика-ландырылған, кешендік механикаландырылған, автоматтандырылған және автоматты.
1 Қойма топтары және жіктелімі
Қойманың көлемі кең арнада көрінеді: кішірек көлемдегі ғимараттан жүздеген шаршы метрлік алаңдағы ғимараттарға дейін.
Сақталған жүктің ассортиментіне байланысты арнайы қоймалар, аралас немесе әмбебап жүк түрлері бар қоймалар деп ерекшелейді.
Шикізаттың алғашқы қайнар көзінен бастап дайын өнім тұтынушысына дейінгі жүк ағынының жалпы қозғалыс үрдісіндегі орын белгісі бойынша қоймалардың жіктелімі қарастырамыз (1 сурет).
Осы белгі бойынша қоймаларды екі топқа бөлуге болады:
- өндірістік-техникалық тағайындалуындағы өнім бөліміндегі қоймалар;
- тұтыну тауарлының қозғалыс бөліміндегі ұқоймалар.
Бірінші топ қоймалары өз кезегінде дайындаушы-кәсіпорындарының дайын өнімдерінің, шикізат және өндірістік-техникалық тағайындалуындағы өнімдердің бастапқы материалдарының және өндірістік-техникалық тағайындалуындағы өнімдердің ұстанымдық ортасының қоймалары болып бөлінеді.
Екінші топ қоймалары өнімдерді шығару орындарында орналасқан тұтыну тауарларын көтерме сауда кәсіпорындарының қоймаларына және оларды тұтыну орындарында орналасқан қоймаларға бөлінеді. өндіріс орындарындағы қоймалар мен сауда шығулық көтерме базаларына, ал тұтуны орындарындағылар - көтерме сауда базаларына тиесілі.
1 - сұлба - Жүк ағынының жалпы қозғалыс үрдісіндегі орын белгісі бойынша қоймалардың жіктелімі
2 суретте жүк ағынының әр түрлі кәсіпорындар қоймаларының тізбегі арқылы өтудің принциптік сұлбасы көрсетілген.
Әр түрлі қоймаларда орындалатын жұмыстардың жиынтығы шамамен бірдей. Бұл қоймалардың төмендегідей ұқсас функцияларды орындауымен түсіндіріледі:
- қор материалдарын уақытша орналастыру және сақтау;
- материалды ағындарды түрлендіру;
- қызмет көрсету жүйесінде сервис.
Қандай да болсын қойма ең аз дегенде, жүк ағындарының үш түрін орындайды: кіру, ішкі және шығу.
Кіру ағынының бар болуы көліктен келіп түскен жүктік саны мен сапасына байланысты түсірудің қажеттілігін білдіреді; ішкі ағын жүктік қойма ішінде орын ауыстыру қажеттілігіне, ал сыртқы - көлікке тиеу қажеттілігіне негізделген.
Материалдық қорларды уақытша сақтау функцияларын жүзеге асыру жүктерді сақтауға орналастыру, сақтаудың қажетті жағдайларын қамтамасыз ету және жүктерді сақтау орнынан алу бойынша жұмыстарды өткізу қажеттілігін айтады.
Материалдық жүк ағындарын түрлендіру бір жүк топтамаларын немесе жүк бірліктерін бұзуды және басқаларды қалыптастыру нәтижесінде болады. Ол жүктердің қораптан шығарылуы, жаңа жүк бірліктерін жинақтау, оларды қораптау және өлшеу қажет.
2 - сурет - Шикізаттың алғашқы қайнар көзінен басталған қоймалар тізбегінің принциптік сұлбасы
Аталған қызметтердің кез - келгені сәйкесінше жеке операциялардың қарқынды өтуімен және өзгеру сипатымен қоса жүретін кең көлемде өзгеруі мүмкін. Бұл қоймадағы барлық үрдістердің өту сипатын өзгертеді.
Шикізаттың алғашқы қайнар көзінен соңғы тұтынушыға дейінгі жүк ағынының қозғалыс жолында кездесетін қоймалардың түрлі қызметін қарастырамыз.
Қойма функциясы жекелеген логистикалық операцияларды жүзеге асырғанда іске асады. Әр түрлі қоймалардың функциялары бір-бірінен біршама ерекшелінетіні бұрын көрсетілген болатын. Сәйкесінше қоймалық операциялармен орындалатын кешендер де әр түрлі болады; біртекті операцияларды орындау әдістері де кең көлемде түрленеді.
Жалпы жағдайда қоймалық операциялардың кешені келесі тізбектіктілік түрінде болады:
- тауарды көліктен түсіру;
- тауар қабылдау;
- сақтауға орналастыру (тауарларды сөрелерге кат-қабаттап орналастыру);
- қойма ішілік орын ауыстыру;
- сақтау орнынан тауарларды сұрыптау;
- тауарларды қораптау және жинақтау;
- тиеу.
Теміржол станциялары жіберуге қабылдау сәтінен вагонға тиеуге дейін және вагоннан түсіруден оны тұтынушыға беруге дейін жүктерді сақтауға арналған құрылыстарға ие. Мұндай құрылыстар жүктердің түрлеріне байланысты бір жағынан автомобиль көлігіне арналған кіреберіс, екінші жағынан - теміржол соқпағы болатындай етіп орналасатын әр түрлі қоймалар немесе ашық жүктік алаңдар болып табылады.
Қоймалар мен ашық жүктік алаңдар жылдам және ыңғайлы жүктік операцияларды қамтамасыз ететіндей жабдықталуы тиіс.
Жабық қоймаларды (3 сурет, а) бағалы жүктерді, жабық жүктік платформаларды аса бағалы емес, бірақ атмосфераның әсерінен бұзылуға ұшырайтын жүктерді (3 сурет, б), ашық жүктік платформалар - қалған жүктерді (3 сурет, в) сақтау үшін пайдаланады.
а - жабық; б - шатыр; в - платформа
3 - сурет - Қоймалардың түрлері
Массалық төгілмелі жүктерді сақтау үшін су жұқпайтыны бар бетондалған немесе асфальтталған ашық алаңдарды пайдаланады.
Қозғалмалы құрам ірі көтерілісті жерлерді жеңуі үшін немесе аз радиусты қисықтарды пайдаланбау үшін тұйықтамалар пайдаланылуы мүмкін (4 сурет, а).
Жобалық шешімдер жергілікті жердің, құрылыстың жағдайларына және автокөлік жолдарының орналасуына тәуелді болатын өндірістік қоймалардың территориялық орналасуын ескереді. Осы қоймалар алыс орналасқан жағдайда рельстік жолдардың желпуішті орналасуын қабылдайды. Осындай шешімнің бір нұсқасы 5.4, г суретте көрсетілген, мұнда вагондарды теміржол станциясына жіберуге дайындауға арналған озулық жол қарастырылған. Осы шешімнің сипаттамалық ерекшелігі - вагондарды теміржол станцияларына тиеуге жібергенде және оларды түсіргеннен кейін жинағанда қозғалыс бағыты өзгермейді.
а - биіктіктердің үлкен айырымын жеңу; б - қойма сызықты орналасқанда; в - желпуішті типі қабысқанда; 1 - қоймалар; 2 - қабысудың негізгі жолы; 3 - теміржол станциясы; 4 - желілік жол; 5 - кіреберіс жол; 6 - озық жол; 7 - автокөлік желісі
4 - сурет - Жолдардың қабысуын шешу
Егер жергілікті жер жағдайлары ыңғайлы болса, қоймаларды бір-бірінің артынан автокөлік желісінің бойымен орналастырады. Теміржол тасымал-дарының көлемі аз болғанда шаруашылық қажеттіліктерінің жолдары тиеу-түсірулік болуы мүмкін. Автокөлік және теміржол жолдарын қоймалық бөлмелердің әр түрлі жақтарында орналастыру мақсатты болып табылады (4 сурет, б).
Өндірістік алаңның аса үлкен өлшемдерінде басты жолдың жалпы ұзынбойлығы қажетті мөлшерде мұндай жағдайларда орағытпа жұмыстарды қындатпауы үшін вагондардың тұрып қалу жолдарын қарастыру қажет.
Алаңдардың ені қоймаларға жеткіліксіз болған жағдайда алдынғы нұсқадан басты ерекшелігі - орағытпа жұмыстардағы қозғалыс бағытын өзгерту үшін бұру үшбұрышында тұйықтаманың бар болатын 5.5, г суретте көрсетілген нұсқа пайдаланылуы мүмкін. Мұнда тұйықтаманың соңынан берілу паркі қарастырылған.
5, в суретте тұйық дөңгелектенген негізгі жолы бар нұсқа келтірілген. Мұндай жағдайда вагондардың қоймаларға тиеуге келетін жолмен емес, басқа жолмен қайтатындықтан орағытпа жүру мерзімі қысқарады. Сонымен қатар вагондар станциядан парктегі тізбекті сұрыптаумен еркін ретте келіп түседі.
Қажет болған жағдайда дөңгеленген басты жол тұйықтамалардың қолданылуымен шешілуі мүмкін (5 сурет, б).
а - U- тәрізді негізгі жолды; б - тұйықтамаларды қолданған; в - дөңгелекті негізгі жолды; г - негізгі жолды қамтыған; 1 - қоймалар; 2 - негізгі жол; 3 - өндірістік желі; 4 - теміржол станциясы; 5 - автожелі; 6 - тұйықтама
5 - сурет - Қабысудың әр түрлі сұлбалары
2 Қоймаларды жобалау негіздері
Қоймалар технологиялық және құрылыстық ережелер мен нормаларға, сонымен қатар басқа нормативті құжаттама негізіндегі кәсіпорындардыы, ғимараттардың және құрылыстардың жобалық-сметалық өқжаттаманың құрамы, өңдеу реті, келісімі және бекілісі туралы тәсілнамаға сәйкес біздің елімізде қабылданған өндірістік құрылысқа арналғанжобалаудың жалпы әдістамасы бойынша жобаланады. Жобалау кезінде келесі жалпы ұстанымдар мен ұсыныстарды қолдану керек:
- қойма жүктерді қабылдау, сақтау және қоймадан алып беру төменгі жүйелерінен және олардың құрамдас элементтерінен, яғни түсіргеннен кейін уақытша сақтау, қабылдау мен сұрыптау, негізгі қойма, іріктеу және жинақтау, сыртқы көлікке тиеу сияқты технологиялық бөлімделерден тұратын техникалық жүйе сияқты құрылуы керек;
- қойманың құрылу мақсаты басқа көлік түріне немесе жүк алушыларға аса сәйкес келетін басқа көлік топтамаларына бір көлік түрімен келіп түсетін жүктердің көліктік топтамаларын түрлендіруден құрылады;
- әрекет етіп тұрған қоймалардың жобалаудың, қайта жөндеудің және техникалық қайта жарақтанудың алдында қоймадағы жұмыстардың ұйымдастырылуы мен әрекет етіп тұрған технологияларды анық техникалық және экономикалық зерттеу, өайта һңделетін жүктердің атаутізімі, қойманың өндіріс ішілік және желілік көлікпен, өндірістікпен және өндірістік кәсіпорынның басқа бөлімшелерімен өзара әрекеті; өайтадан салынып жатқан қоймалар үшін дәл сондау зерттеу сондай қоймалық объектілерде жүргізілуі керек; техникалық зерттеумен бірге жобалаудың толық және дұрыс бастапқы мәндері қалыптасады;
- механикаландырылған және автоматтандырылған қойма жобасының негізі технологиялық жобалау болып табылады. Бұл үрдісте қойма бойынша барлық техникалық шешімдер таңдалады және жобаның барлық қалған бөлікдерін (стандартты емес жабдықтар, автоматтық басқару жүйелері, құрылыстық, электротехникалық, снтехникалық бөліктері және т.б.) өңдеудің техникалық тпасырмалары дайындалады;
- әр бір техникалық шешімді және қойманың жалпы сәйкес орналастырылуын тандаған кезде кем дегенде екіден аз емес бәсекеге қабілетті нұсқаны қарастыру қажет және алдағы өңдірме мен жүзеге асыру үшін оңтайлылықтың таңдалған критериясына ең көп дәрежеде жауап беретінін (көбіне ең аз кететін шығындысын) таңдау керек;
- қоймаға қойылатын барлық сапалық талаптарды сандық түрде салыстыруға болатын және қойылған талаптарға және шарттарға жауап беретін нұсқаны негізді таңдайтындай етіп құндық көрсеткіштерде көрсету қажет;
- қоймалардың жүктеп-түсіру жерлерін жобалау кезінде жүктеу операцияларындағы көлік құралдарының (вагондардың, автомобилдердің) тұрып қалулары бекітілген нормалардан аспайтын шарттар қамтамасыз етілуі керек;
- сақтау жерін жобалаған кезіндегі ең жақсы нұсқаның негізгі көрсеткіштері қоймалық бөлмелер мен алаңдардың аудандары мен көлемдерін максималды пайдалану болып табылады;
- техникалық қажеттілік кезінде және жүктердің әр түрлі топтарын бірге сақтау мүмкіндігін ескеріп, ұсақ қоймаларды іріленген көп функционалды қоймалық ғимараттарға біріктіру керек, бұл жүктерді қоймаларда қайта өңдеудің өз құнын төмендетуге және зауыт ішілік ағындардың, кәсіпорынның басты жоспар сұлбасын қысқартуға әкеліп соқтырады.
- жабық қоймаларды қоймалық ғимараттарды салудағы күрделі шығындардың қысқаруын қамтамасыз ететіндіктен ұзартылған қалыпта емес, төртбұрышқа жақындағандай етіп салу мақсатты;
- жабық қойманы бір қабатты қылып салу керек, ал ыңғайсыз аландарда көтерінкі биіктікте (15-20 м және жоғары) салу керек;
- қойма жобасының технологиялық бөлімінде негізделген жадайларда тиеу операцияларының локальды автоматтандырылуын және қойма жұмыстарын басқарудың автоматты жүйелерін қарастыру керек;
- қойма бойынша техникалық шешімді тандау кезінде қойма бойынша техникалық шешімдердің бәсекеге қабілетті нұсқаларын таңдаудың дұрыстығын жоғарылататын және оңайлататын қойма параметрлері арасындағы, сонымен қатар параметрлер мен технико-экономикалық көрсеткіштер арасындағы өзара байланыстар білімін қолдану керек;
- қоймаларды жобалау кезінде жүктерді дайындаушылардан және қоймалардан жүк алушыларға тасымалдаудың аса тиімді тәсілдері мен жағдайларын бір уақытта қарастыру және өндеу керек;
- механикаландырылған және автоматтанған қоймаларды жобалағанда есептеудің әдеттегі аналитикалық тәсілдерімен бірге жобалаудың дұрыстығын, қоймаларды жобалаудың сапасын жоғарылататын және жобалаудың қателіктері мен мерзімдерін қысқартатын математикалық тәсілдерді (ықтималдылық теориясы және математикалық статистикасын, массалық қызмет көрсету теориясын, математикалық бағдарламалау, иммитациялық үлгілеу және т.б.) және ЭЕМ есептеулерін пайдалану керек.
Қоймалардың негізгі параметрлерін (сыйымдылық, ұзындық ені, биіктігі, қайнатуға қабылдау алаңдары мен тиеу-түсіру шептерінің өлшемдері және т.б.) анықтаудың бастапқы мәндері жүкағындары мен қоймалардың жұмыс тәртібі болып табылады.
Қойманың сыйымдылығы:
, (1)
мұндағы Vск - қоймада сақтауда келіп түскен i = 1 - ден n - ге дейінгі жүктің әр түрі бойынша қоймалау коэффициенті (0,8...0,9);
Qср - есептелген i-ші жүктін тәуліктік жүкағыны, т;
Тхр. - қоймаға келіп түскен i- ші жүкті сақтау мерзімі,тәулік.
Қоймалау коэффициенті қоймада сақталатын және қайта өңделетін жүктің қатынасы, яғни жүктердің тек бір бөлігі ғана қоймаланатынын, ал қалғандары тура нұсқа бойынша қайта тиелетінің ескереді.
Қойманың ауданы меншікті жүктемелер және қарапайым алаңдар тәсілімен анықталуы мүмкін.
Меншікті жүктемелер тәсілін әдетте, ауданның қажеттілігін шамалап есептегенде пайдаланады:
, (2)
мұндағы kпрi - қоймалық жолдарды ескеретін коэффициент, қолданылатын механикаландыру құралдарына тәуелді. Жерде жұмыс істейтін көлік құралдары (ашалы тиегіштер, реттеп-салғыштар) үшін бұл коэффициент көп, аспалы көлік құралдары (көпірлі крандар, реттеп-салғыш крандар, сөрелік крандар және т.б.) үшін аз. Вагондық жіберілімдермен тасымалданатын қораптанған-дана жүктерді сақтағандағы қоймалар мен платформалар үшін kпрi қабылданатын мәні 1.7 аз болмауы керек, ұсақ жіберілімдерде - 2,0, контейнерлік алаңдар үшін - 1,9, ауырсалмақты және орманды материал-дардың алаңдары үшін - 1,6, көмір мен минералды-құрылыс материал-дарының (шағыл, киыршық тас , құм) қоймалары үшін -- 1.5;
рi - қойманың 1 м 2 пайдалы ауданының меншікті жүктемесі, т .
Меншікті жүктеме
, (3)
мұндағы h - жүкті реттеп-салғышқа салудың шақтамалы биіктігі, м;
γ - жүктін көлемді салмағы, тм3.
Келесі нормативті белгілерді: рi = 0.85 - вагондық жіберілімдермен тасымалданатын қораптанған - дана жүктерді сақтағандағы жабық қоймалар мен жалпы тағайындалудағы платформалар үшін; 0,40 - ұсақ жіберілім-дермен тасымалданатын қораптанған - дана жүктердің қоймалары үшін; 0,25 - кең тұтынудағы өндірістік тауарлардың (тоқыма, аяқ киім, киім және т.б.) арнайы қоймалары үшін; 0,5 - контейнерлік алаңдар үшін; 0,9 - ауырсал-мақты жүктердің алаңдары үшін; 0,1 - төгілмелі жүктердің алаңдары үшін қабылдайды.
Жеңіл салмақты жүктер болғанда немесе жүктерді сөрелік сақтау қолданған жағдайларда қойманың ауданын жоба бекітетін 1 м2 жүктемесін қолданумен есептеген жөн.
Өндірістік кәсіпорындардың қабылдау-сұрыптау және жинақтау қоймаларының алаңдары:
, (4)
мұндағы Qci - орташа тәуліктік келіп түсу немесе материалды босату, ттәулік;
kпi - материалдардың алаңға келіп түсу коэффициенті (kпi = 1,1-1,5);
Тхр - материалдың алаңда болу уақыты, тәулік.
Материалдар қабылдау-жіберу алаңдарында 1-2 тәулік сақталады.
Жобалау кезінде жүктерді қоймаларда тиімді орналастыру сұрақтары шешілгенде олардың қажетті алаңының өлщемдерін аса нақты есептейді. Қатқабаттап және сөрелік сақтау кезінде қарапайым алаң (қатқабат, сөре) ерекшеленуі мүмкін.
Қажетті өтпелдер мен жолдарды ескергендегі қоймада көп рет қайталанатын қарапайым бірліктің ауданы (сурет 1.19, а):
, (5)
мұндағы Lш - қатқабаттың ұзындығы ;
aш - көлденең өтпелдің ені;
Вш - қатқабаттың ені;
bш - бойлық өтпелдің ені.
Қойманың жалпы ауданы:
, (6)
мұндағы элементарлық алаңдардың nпл - қойманың жалпы сыйымдылығының Vск қатқабат сыйымдылығына ΔV қатынасымен анықталатын қарапайым алаңдар (қатқабаттардың, сөрелердің) саны:
. (7)
Қатқабаттар мен сөрелердің өлшемдері және олардың арасындағы өтпелдер қолданылатын механикаландыру құралдарына байланысты қатқабаттаудың шарттарымен анықталады. Крандар үшін қатқабаттар немесе сөрелер арасындағы өтпелдер дестелер өлшемдеріне немесе жүктерді орын ауыстырғандағы қажетті саңылауларды ескергендегі орын ауыстырылатын жүктердің өлшемдеріне сәйкес келеді.
Электрлік және автотиегіштерді пайдаланғанда өтпелдердің екі түрін ажыратады: тиеуіштің жүруіне мен тиелген табандықты орналастыру үшін оны бұруға қажетті аса кең; жүкті қойма бойынша тасымалдауға ғана қажеттісінің кеңдігі шамалы.
а - ауданды қарапайы алаңдар бойынша анықтау; б, в - ... жалғасы
Қоймалар логистикалық жүйелердің ең бір қажетті элементтерінің бірі болып табылады. Қорларды ұстап тұруға арналған арнайы орнықтылған орынға деген обьективті қажеттілік шикізаттың қайнар көзінен бастап, соңғы тұтынушымен аяқталатын жүк ағынының барлық қозғалыс кезеңдерінде бар болады. Бұл алуан түрлі қоймалардың бар екендігін түсіндіреді.
Қоймалардың өлшемдері кең ауқымда түрленеді: жалпы ауданы жүздеген шаршы метр болатын аса үлкен емес бөлмелерден бастап мыңдаған шаршы метр аудандарды алатын өте үлкен қоймаларға дейін. Қоймаларды жүктерді орналастыру биіктігі бойынша айырады. Кейде жүкті 24 м және одан жоғары биіктікке көтеру және орналастыруға мүкіндігі бар құрылғылар қажет болады.
Қоймалар жеке бөлмелерде орын ауыстыруы мүмкін, тек шатыр мен бір, екі немесе үш қабырғалары (жартылай жабық) болуы мүмкін. Кейбір жүктер бөлмеден тыс арнайы жабдықталған алаңдарда (ашық қоймалар) сақталуы мүмкін.
Қоймалық операцияларды механикаландыру дәрежесі бойынша қоймалар төмендегідей болып бөлінеді: механикаландырылмаған, механика-ландырылған, кешендік механикаландырылған, автоматтандырылған және автоматты.
1 Қойма топтары және жіктелімі
Қойманың көлемі кең арнада көрінеді: кішірек көлемдегі ғимараттан жүздеген шаршы метрлік алаңдағы ғимараттарға дейін.
Сақталған жүктің ассортиментіне байланысты арнайы қоймалар, аралас немесе әмбебап жүк түрлері бар қоймалар деп ерекшелейді.
Шикізаттың алғашқы қайнар көзінен бастап дайын өнім тұтынушысына дейінгі жүк ағынының жалпы қозғалыс үрдісіндегі орын белгісі бойынша қоймалардың жіктелімі қарастырамыз (1 сурет).
Осы белгі бойынша қоймаларды екі топқа бөлуге болады:
- өндірістік-техникалық тағайындалуындағы өнім бөліміндегі қоймалар;
- тұтыну тауарлының қозғалыс бөліміндегі ұқоймалар.
Бірінші топ қоймалары өз кезегінде дайындаушы-кәсіпорындарының дайын өнімдерінің, шикізат және өндірістік-техникалық тағайындалуындағы өнімдердің бастапқы материалдарының және өндірістік-техникалық тағайындалуындағы өнімдердің ұстанымдық ортасының қоймалары болып бөлінеді.
Екінші топ қоймалары өнімдерді шығару орындарында орналасқан тұтыну тауарларын көтерме сауда кәсіпорындарының қоймаларына және оларды тұтыну орындарында орналасқан қоймаларға бөлінеді. өндіріс орындарындағы қоймалар мен сауда шығулық көтерме базаларына, ал тұтуны орындарындағылар - көтерме сауда базаларына тиесілі.
1 - сұлба - Жүк ағынының жалпы қозғалыс үрдісіндегі орын белгісі бойынша қоймалардың жіктелімі
2 суретте жүк ағынының әр түрлі кәсіпорындар қоймаларының тізбегі арқылы өтудің принциптік сұлбасы көрсетілген.
Әр түрлі қоймаларда орындалатын жұмыстардың жиынтығы шамамен бірдей. Бұл қоймалардың төмендегідей ұқсас функцияларды орындауымен түсіндіріледі:
- қор материалдарын уақытша орналастыру және сақтау;
- материалды ағындарды түрлендіру;
- қызмет көрсету жүйесінде сервис.
Қандай да болсын қойма ең аз дегенде, жүк ағындарының үш түрін орындайды: кіру, ішкі және шығу.
Кіру ағынының бар болуы көліктен келіп түскен жүктік саны мен сапасына байланысты түсірудің қажеттілігін білдіреді; ішкі ағын жүктік қойма ішінде орын ауыстыру қажеттілігіне, ал сыртқы - көлікке тиеу қажеттілігіне негізделген.
Материалдық қорларды уақытша сақтау функцияларын жүзеге асыру жүктерді сақтауға орналастыру, сақтаудың қажетті жағдайларын қамтамасыз ету және жүктерді сақтау орнынан алу бойынша жұмыстарды өткізу қажеттілігін айтады.
Материалдық жүк ағындарын түрлендіру бір жүк топтамаларын немесе жүк бірліктерін бұзуды және басқаларды қалыптастыру нәтижесінде болады. Ол жүктердің қораптан шығарылуы, жаңа жүк бірліктерін жинақтау, оларды қораптау және өлшеу қажет.
2 - сурет - Шикізаттың алғашқы қайнар көзінен басталған қоймалар тізбегінің принциптік сұлбасы
Аталған қызметтердің кез - келгені сәйкесінше жеке операциялардың қарқынды өтуімен және өзгеру сипатымен қоса жүретін кең көлемде өзгеруі мүмкін. Бұл қоймадағы барлық үрдістердің өту сипатын өзгертеді.
Шикізаттың алғашқы қайнар көзінен соңғы тұтынушыға дейінгі жүк ағынының қозғалыс жолында кездесетін қоймалардың түрлі қызметін қарастырамыз.
Қойма функциясы жекелеген логистикалық операцияларды жүзеге асырғанда іске асады. Әр түрлі қоймалардың функциялары бір-бірінен біршама ерекшелінетіні бұрын көрсетілген болатын. Сәйкесінше қоймалық операциялармен орындалатын кешендер де әр түрлі болады; біртекті операцияларды орындау әдістері де кең көлемде түрленеді.
Жалпы жағдайда қоймалық операциялардың кешені келесі тізбектіктілік түрінде болады:
- тауарды көліктен түсіру;
- тауар қабылдау;
- сақтауға орналастыру (тауарларды сөрелерге кат-қабаттап орналастыру);
- қойма ішілік орын ауыстыру;
- сақтау орнынан тауарларды сұрыптау;
- тауарларды қораптау және жинақтау;
- тиеу.
Теміржол станциялары жіберуге қабылдау сәтінен вагонға тиеуге дейін және вагоннан түсіруден оны тұтынушыға беруге дейін жүктерді сақтауға арналған құрылыстарға ие. Мұндай құрылыстар жүктердің түрлеріне байланысты бір жағынан автомобиль көлігіне арналған кіреберіс, екінші жағынан - теміржол соқпағы болатындай етіп орналасатын әр түрлі қоймалар немесе ашық жүктік алаңдар болып табылады.
Қоймалар мен ашық жүктік алаңдар жылдам және ыңғайлы жүктік операцияларды қамтамасыз ететіндей жабдықталуы тиіс.
Жабық қоймаларды (3 сурет, а) бағалы жүктерді, жабық жүктік платформаларды аса бағалы емес, бірақ атмосфераның әсерінен бұзылуға ұшырайтын жүктерді (3 сурет, б), ашық жүктік платформалар - қалған жүктерді (3 сурет, в) сақтау үшін пайдаланады.
а - жабық; б - шатыр; в - платформа
3 - сурет - Қоймалардың түрлері
Массалық төгілмелі жүктерді сақтау үшін су жұқпайтыны бар бетондалған немесе асфальтталған ашық алаңдарды пайдаланады.
Қозғалмалы құрам ірі көтерілісті жерлерді жеңуі үшін немесе аз радиусты қисықтарды пайдаланбау үшін тұйықтамалар пайдаланылуы мүмкін (4 сурет, а).
Жобалық шешімдер жергілікті жердің, құрылыстың жағдайларына және автокөлік жолдарының орналасуына тәуелді болатын өндірістік қоймалардың территориялық орналасуын ескереді. Осы қоймалар алыс орналасқан жағдайда рельстік жолдардың желпуішті орналасуын қабылдайды. Осындай шешімнің бір нұсқасы 5.4, г суретте көрсетілген, мұнда вагондарды теміржол станциясына жіберуге дайындауға арналған озулық жол қарастырылған. Осы шешімнің сипаттамалық ерекшелігі - вагондарды теміржол станцияларына тиеуге жібергенде және оларды түсіргеннен кейін жинағанда қозғалыс бағыты өзгермейді.
а - биіктіктердің үлкен айырымын жеңу; б - қойма сызықты орналасқанда; в - желпуішті типі қабысқанда; 1 - қоймалар; 2 - қабысудың негізгі жолы; 3 - теміржол станциясы; 4 - желілік жол; 5 - кіреберіс жол; 6 - озық жол; 7 - автокөлік желісі
4 - сурет - Жолдардың қабысуын шешу
Егер жергілікті жер жағдайлары ыңғайлы болса, қоймаларды бір-бірінің артынан автокөлік желісінің бойымен орналастырады. Теміржол тасымал-дарының көлемі аз болғанда шаруашылық қажеттіліктерінің жолдары тиеу-түсірулік болуы мүмкін. Автокөлік және теміржол жолдарын қоймалық бөлмелердің әр түрлі жақтарында орналастыру мақсатты болып табылады (4 сурет, б).
Өндірістік алаңның аса үлкен өлшемдерінде басты жолдың жалпы ұзынбойлығы қажетті мөлшерде мұндай жағдайларда орағытпа жұмыстарды қындатпауы үшін вагондардың тұрып қалу жолдарын қарастыру қажет.
Алаңдардың ені қоймаларға жеткіліксіз болған жағдайда алдынғы нұсқадан басты ерекшелігі - орағытпа жұмыстардағы қозғалыс бағытын өзгерту үшін бұру үшбұрышында тұйықтаманың бар болатын 5.5, г суретте көрсетілген нұсқа пайдаланылуы мүмкін. Мұнда тұйықтаманың соңынан берілу паркі қарастырылған.
5, в суретте тұйық дөңгелектенген негізгі жолы бар нұсқа келтірілген. Мұндай жағдайда вагондардың қоймаларға тиеуге келетін жолмен емес, басқа жолмен қайтатындықтан орағытпа жүру мерзімі қысқарады. Сонымен қатар вагондар станциядан парктегі тізбекті сұрыптаумен еркін ретте келіп түседі.
Қажет болған жағдайда дөңгеленген басты жол тұйықтамалардың қолданылуымен шешілуі мүмкін (5 сурет, б).
а - U- тәрізді негізгі жолды; б - тұйықтамаларды қолданған; в - дөңгелекті негізгі жолды; г - негізгі жолды қамтыған; 1 - қоймалар; 2 - негізгі жол; 3 - өндірістік желі; 4 - теміржол станциясы; 5 - автожелі; 6 - тұйықтама
5 - сурет - Қабысудың әр түрлі сұлбалары
2 Қоймаларды жобалау негіздері
Қоймалар технологиялық және құрылыстық ережелер мен нормаларға, сонымен қатар басқа нормативті құжаттама негізіндегі кәсіпорындардыы, ғимараттардың және құрылыстардың жобалық-сметалық өқжаттаманың құрамы, өңдеу реті, келісімі және бекілісі туралы тәсілнамаға сәйкес біздің елімізде қабылданған өндірістік құрылысқа арналғанжобалаудың жалпы әдістамасы бойынша жобаланады. Жобалау кезінде келесі жалпы ұстанымдар мен ұсыныстарды қолдану керек:
- қойма жүктерді қабылдау, сақтау және қоймадан алып беру төменгі жүйелерінен және олардың құрамдас элементтерінен, яғни түсіргеннен кейін уақытша сақтау, қабылдау мен сұрыптау, негізгі қойма, іріктеу және жинақтау, сыртқы көлікке тиеу сияқты технологиялық бөлімделерден тұратын техникалық жүйе сияқты құрылуы керек;
- қойманың құрылу мақсаты басқа көлік түріне немесе жүк алушыларға аса сәйкес келетін басқа көлік топтамаларына бір көлік түрімен келіп түсетін жүктердің көліктік топтамаларын түрлендіруден құрылады;
- әрекет етіп тұрған қоймалардың жобалаудың, қайта жөндеудің және техникалық қайта жарақтанудың алдында қоймадағы жұмыстардың ұйымдастырылуы мен әрекет етіп тұрған технологияларды анық техникалық және экономикалық зерттеу, өайта һңделетін жүктердің атаутізімі, қойманың өндіріс ішілік және желілік көлікпен, өндірістікпен және өндірістік кәсіпорынның басқа бөлімшелерімен өзара әрекеті; өайтадан салынып жатқан қоймалар үшін дәл сондау зерттеу сондай қоймалық объектілерде жүргізілуі керек; техникалық зерттеумен бірге жобалаудың толық және дұрыс бастапқы мәндері қалыптасады;
- механикаландырылған және автоматтандырылған қойма жобасының негізі технологиялық жобалау болып табылады. Бұл үрдісте қойма бойынша барлық техникалық шешімдер таңдалады және жобаның барлық қалған бөлікдерін (стандартты емес жабдықтар, автоматтық басқару жүйелері, құрылыстық, электротехникалық, снтехникалық бөліктері және т.б.) өңдеудің техникалық тпасырмалары дайындалады;
- әр бір техникалық шешімді және қойманың жалпы сәйкес орналастырылуын тандаған кезде кем дегенде екіден аз емес бәсекеге қабілетті нұсқаны қарастыру қажет және алдағы өңдірме мен жүзеге асыру үшін оңтайлылықтың таңдалған критериясына ең көп дәрежеде жауап беретінін (көбіне ең аз кететін шығындысын) таңдау керек;
- қоймаға қойылатын барлық сапалық талаптарды сандық түрде салыстыруға болатын және қойылған талаптарға және шарттарға жауап беретін нұсқаны негізді таңдайтындай етіп құндық көрсеткіштерде көрсету қажет;
- қоймалардың жүктеп-түсіру жерлерін жобалау кезінде жүктеу операцияларындағы көлік құралдарының (вагондардың, автомобилдердің) тұрып қалулары бекітілген нормалардан аспайтын шарттар қамтамасыз етілуі керек;
- сақтау жерін жобалаған кезіндегі ең жақсы нұсқаның негізгі көрсеткіштері қоймалық бөлмелер мен алаңдардың аудандары мен көлемдерін максималды пайдалану болып табылады;
- техникалық қажеттілік кезінде және жүктердің әр түрлі топтарын бірге сақтау мүмкіндігін ескеріп, ұсақ қоймаларды іріленген көп функционалды қоймалық ғимараттарға біріктіру керек, бұл жүктерді қоймаларда қайта өңдеудің өз құнын төмендетуге және зауыт ішілік ағындардың, кәсіпорынның басты жоспар сұлбасын қысқартуға әкеліп соқтырады.
- жабық қоймаларды қоймалық ғимараттарды салудағы күрделі шығындардың қысқаруын қамтамасыз ететіндіктен ұзартылған қалыпта емес, төртбұрышқа жақындағандай етіп салу мақсатты;
- жабық қойманы бір қабатты қылып салу керек, ал ыңғайсыз аландарда көтерінкі биіктікте (15-20 м және жоғары) салу керек;
- қойма жобасының технологиялық бөлімінде негізделген жадайларда тиеу операцияларының локальды автоматтандырылуын және қойма жұмыстарын басқарудың автоматты жүйелерін қарастыру керек;
- қойма бойынша техникалық шешімді тандау кезінде қойма бойынша техникалық шешімдердің бәсекеге қабілетті нұсқаларын таңдаудың дұрыстығын жоғарылататын және оңайлататын қойма параметрлері арасындағы, сонымен қатар параметрлер мен технико-экономикалық көрсеткіштер арасындағы өзара байланыстар білімін қолдану керек;
- қоймаларды жобалау кезінде жүктерді дайындаушылардан және қоймалардан жүк алушыларға тасымалдаудың аса тиімді тәсілдері мен жағдайларын бір уақытта қарастыру және өндеу керек;
- механикаландырылған және автоматтанған қоймаларды жобалағанда есептеудің әдеттегі аналитикалық тәсілдерімен бірге жобалаудың дұрыстығын, қоймаларды жобалаудың сапасын жоғарылататын және жобалаудың қателіктері мен мерзімдерін қысқартатын математикалық тәсілдерді (ықтималдылық теориясы және математикалық статистикасын, массалық қызмет көрсету теориясын, математикалық бағдарламалау, иммитациялық үлгілеу және т.б.) және ЭЕМ есептеулерін пайдалану керек.
Қоймалардың негізгі параметрлерін (сыйымдылық, ұзындық ені, биіктігі, қайнатуға қабылдау алаңдары мен тиеу-түсіру шептерінің өлшемдері және т.б.) анықтаудың бастапқы мәндері жүкағындары мен қоймалардың жұмыс тәртібі болып табылады.
Қойманың сыйымдылығы:
, (1)
мұндағы Vск - қоймада сақтауда келіп түскен i = 1 - ден n - ге дейінгі жүктің әр түрі бойынша қоймалау коэффициенті (0,8...0,9);
Qср - есептелген i-ші жүктін тәуліктік жүкағыны, т;
Тхр. - қоймаға келіп түскен i- ші жүкті сақтау мерзімі,тәулік.
Қоймалау коэффициенті қоймада сақталатын және қайта өңделетін жүктің қатынасы, яғни жүктердің тек бір бөлігі ғана қоймаланатынын, ал қалғандары тура нұсқа бойынша қайта тиелетінің ескереді.
Қойманың ауданы меншікті жүктемелер және қарапайым алаңдар тәсілімен анықталуы мүмкін.
Меншікті жүктемелер тәсілін әдетте, ауданның қажеттілігін шамалап есептегенде пайдаланады:
, (2)
мұндағы kпрi - қоймалық жолдарды ескеретін коэффициент, қолданылатын механикаландыру құралдарына тәуелді. Жерде жұмыс істейтін көлік құралдары (ашалы тиегіштер, реттеп-салғыштар) үшін бұл коэффициент көп, аспалы көлік құралдары (көпірлі крандар, реттеп-салғыш крандар, сөрелік крандар және т.б.) үшін аз. Вагондық жіберілімдермен тасымалданатын қораптанған-дана жүктерді сақтағандағы қоймалар мен платформалар үшін kпрi қабылданатын мәні 1.7 аз болмауы керек, ұсақ жіберілімдерде - 2,0, контейнерлік алаңдар үшін - 1,9, ауырсалмақты және орманды материал-дардың алаңдары үшін - 1,6, көмір мен минералды-құрылыс материал-дарының (шағыл, киыршық тас , құм) қоймалары үшін -- 1.5;
рi - қойманың 1 м 2 пайдалы ауданының меншікті жүктемесі, т .
Меншікті жүктеме
, (3)
мұндағы h - жүкті реттеп-салғышқа салудың шақтамалы биіктігі, м;
γ - жүктін көлемді салмағы, тм3.
Келесі нормативті белгілерді: рi = 0.85 - вагондық жіберілімдермен тасымалданатын қораптанған - дана жүктерді сақтағандағы жабық қоймалар мен жалпы тағайындалудағы платформалар үшін; 0,40 - ұсақ жіберілім-дермен тасымалданатын қораптанған - дана жүктердің қоймалары үшін; 0,25 - кең тұтынудағы өндірістік тауарлардың (тоқыма, аяқ киім, киім және т.б.) арнайы қоймалары үшін; 0,5 - контейнерлік алаңдар үшін; 0,9 - ауырсал-мақты жүктердің алаңдары үшін; 0,1 - төгілмелі жүктердің алаңдары үшін қабылдайды.
Жеңіл салмақты жүктер болғанда немесе жүктерді сөрелік сақтау қолданған жағдайларда қойманың ауданын жоба бекітетін 1 м2 жүктемесін қолданумен есептеген жөн.
Өндірістік кәсіпорындардың қабылдау-сұрыптау және жинақтау қоймаларының алаңдары:
, (4)
мұндағы Qci - орташа тәуліктік келіп түсу немесе материалды босату, ттәулік;
kпi - материалдардың алаңға келіп түсу коэффициенті (kпi = 1,1-1,5);
Тхр - материалдың алаңда болу уақыты, тәулік.
Материалдар қабылдау-жіберу алаңдарында 1-2 тәулік сақталады.
Жобалау кезінде жүктерді қоймаларда тиімді орналастыру сұрақтары шешілгенде олардың қажетті алаңының өлщемдерін аса нақты есептейді. Қатқабаттап және сөрелік сақтау кезінде қарапайым алаң (қатқабат, сөре) ерекшеленуі мүмкін.
Қажетті өтпелдер мен жолдарды ескергендегі қоймада көп рет қайталанатын қарапайым бірліктің ауданы (сурет 1.19, а):
, (5)
мұндағы Lш - қатқабаттың ұзындығы ;
aш - көлденең өтпелдің ені;
Вш - қатқабаттың ені;
bш - бойлық өтпелдің ені.
Қойманың жалпы ауданы:
, (6)
мұндағы элементарлық алаңдардың nпл - қойманың жалпы сыйымдылығының Vск қатқабат сыйымдылығына ΔV қатынасымен анықталатын қарапайым алаңдар (қатқабаттардың, сөрелердің) саны:
. (7)
Қатқабаттар мен сөрелердің өлшемдері және олардың арасындағы өтпелдер қолданылатын механикаландыру құралдарына байланысты қатқабаттаудың шарттарымен анықталады. Крандар үшін қатқабаттар немесе сөрелер арасындағы өтпелдер дестелер өлшемдеріне немесе жүктерді орын ауыстырғандағы қажетті саңылауларды ескергендегі орын ауыстырылатын жүктердің өлшемдеріне сәйкес келеді.
Электрлік және автотиегіштерді пайдаланғанда өтпелдердің екі түрін ажыратады: тиеуіштің жүруіне мен тиелген табандықты орналастыру үшін оны бұруға қажетті аса кең; жүкті қойма бойынша тасымалдауға ғана қажеттісінің кеңдігі шамалы.
а - ауданды қарапайы алаңдар бойынша анықтау; б, в - ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz