Қырыққабат ақ көбелегі

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1. Қырыққабат ақ көбелегі
2.2. Апантелес энтомофагтары
2.3. Птеромалюс энтомофагтары
III. Қорытынды
VI. Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Көкөніс дақылдарының зиянкестеріне капуста ақкөбелегі, шалқан ақ көбелегі, қырыққабат түн көбелектері, капуста күйесі және т.б. болып табылады.
Капуста ақ көбелегі - капустаның және капуста тұқымдас өсімдіктердің зиянкесі. Ақ көбелектер тұқымдасына жатады. Қазақстанда кең таралған. Қанаты жайылғандағы ұзындығы 55 - 60 мм, қанатының үстіңгі жағы ақ, астыңғы жағы жасыл түсті, сарғыш, алдыңғы қанаттарының жоғарғы бұрышында орақ тәріздес қара жолақ және екі қара нүктесі бар. Жылына 2 - 4 ұрпақ беріп көбейеді. Қуыршақтары қыстайды, сәуір - мамырда көбелек шығады. Жұмыртқаларын топтап (15 - 200) капуста жапырағының астыңғы бетіне салады. Капуста ақ көбелегі 1-ұрпақтың жұмыртқаларын арамшөптердің жапырағына салады, ал келесі ұрпақтарын егістіктегі екпе айқыш гүлдер тұқымдасы өсімдіктерінің жапырақтарына салады. Жұмыртқадан жаңа шыққан жұлдызқұрттар (ұзындығы 40 - 45 мм) бастапқы кезде шоғырланып капуста жапырағымен, кейінірек өсімдік бойымен өрмелеп жан-жаққа таралып, дараланып қоректенеді. Қырыққабат ақкөбелегінің жұлдызқұрты өскен кезде, ағашқа, дуалға немесе үйдің қабырғасына өрмелеп шығады. Осы жерде оның сыртқы жамылғысы түсіп, қуыршаққа айналады. Қуыршақтан шыққан көбелектің кішкене жұмсақ қанаттары болады. Ол қанаттары қатайып, жазылғанша бірнеше сағат бір жерде отырады.
Қырыққабат күйесі. Барлық жерде де кездеседі. Қанатын жайғанда 14-17 мм болатын кішкентай көбелек. Жұмыртқасын жапырақтың астыңғы бетіне салады. Бір аналық 100 жұмыртқаға дейін салады. 7-10 тәуліктен соң жұмыртқадан құрт пайда болады. Алдымен олар жапырақтың жұмсағына тесіп кіреді де, онда қысқа жолдар жасайды, сосын 2-3 тәуліктен соң сыртқа шығып, мәйегін жеп эпидермесін қалдырады. Нәтижесінде жапырақтарда әйнекшелер пайда болады. Жаз бойы қырыққабат жүйесі 4 ұрпақ береді. Жиын-терін қалдықтарында және арамшөптерде қуыршақ түрінде қыстап шығады.
Қырыққабат қоңыр көбелегі. Қанатын жайғанда 50 мм-ге дейін жететін қоңыр-сұр түсті көбелек. Топырақта қуыршақ түрінде қыстайды. Мамыр айының орта кезінде қуыршақтан көбелек шығады және жапырақтың астыңғы бетіне жұмыртқа салады. 4-9 тәуліктен соң күрт пайда болады. Алғашқыда олар ашық тамақтанады да, сосын қауданның ішіне кіреді. Мұндай қаудандар тауарлық түрін жоғалтады.

2.1. Қырыққабат ақ көбелектері
Қырыққабаттың ақ көбелегі - Pіerіs brassіcaL. Қабыршаққанаттылар (Lepіdoptera) отрядының ақ көбелектер (Pіerіdae) тұқымдасына жатады. Қазақстанда тегіс таралған. Қанаттары ақ мұртшалары түйреуіш басы тәрізді ірі көбелек. Алдыңғы қанаттарының жоғарғы бұрыштары қара және ұрғашыларының қанаттарында екі қара дақ болады, қанаттарының өрісі 55 - 60 мм. Жұмыртқалары сары, пішіні шөлмек тәрізді, көп қырлы болады. Жұлдызқұрттары сарғылт-жасыл, денесінде топ-топ болып көлденең қатарларға орналасқан нұктелер мен дақтар және бүйір жақтарында сары, арқа жағында жіңішке ақшыл түсті жолақтар болады. Сонымен қатар денесін қылшықтар мен түктер басып тұрады. Ересек жұлдызқұрттардың ұзындығы 44 мм-ге жетеді. Төменгі жастағы жұлдызқұрттардың басы қара, ал жоғарғы жастағыларынікі ұсақ қара дақтары бар жасылдау сұр түсті болады. Қуыршағы - қара дақтары бар сұрғылт жасыл түсті, ұзындығы 23 мм. (1-сурет). Зиянкес ағаштарының діңі мол бұталардың сабағында, үйлердің керегесінде, дуалдарда және басқа жерлерде қуыршақ күйінде қыстайды. Көбелектер ерте көктемде ұшып шығады. Олар күндіз белсенді ұшады да әр түрлі өсімдіктердің, көбінесе айқышгүлділердің гүл шырынымен қоректенеді. Ұрғашы көбелектер жұмыртқаларын айқышгүлді өсімдіктердің жапырақтарының астыңғы бетіне орта есеппен 60 - 80 данадан топтап орналастырады. Өсімталдығы 250 жұмыртқа.

1-сурет. Қырыққабаттың ақ көбелегі: 1 - ересегі; 2- Жұмыртқа салуы;
3- Жұмыртқасы; 4- Жұлдызқұрты; 5-қуыршақ; 6- қырыққабат қауданын зақымдауы.
Жұмыртқалдардың дамуы 8 - 14 күнге созылады. Бірінші күндері жұмыртқа тобынан шыққан жұлдызқұрттардың барлығы бірге болады да, жапырақтың астыңғы жағын кеміріп жеп, үстіңгі эпидермис қабатына тимейді. Кейінірек олар өсімдік бойымен өрмелеп жан-жаққа таралып, жеке-жеке тіршілік етеді. Ересек жұлдызқұрттары қырыққабаттың жапырағын шетінен бастап кеміріп жеп, тек ірі жүйкелерін ғана қалдырады. Жұлдызқұрттардың дамуы 17 - 25 күнге, ал қуыршақтың дамуы 11 - 18 күнге дейін созылады.
Қырыққабат ақ көбелегінің табиғи жауларының ішінде ең маңыздысына Apanteles glomeratus L. тоғышары жатады. Кейбір жылдары тоғышарлар зиянкестің санын 70 - 80 пайызға дейін төмендетеді.
Эрнестия - жұлдызқұрттар паразиттерінің ішініде эрнестия деп аталатын шыбынның және экзатастес деп аталатын шаншардың маңызы өте зор. Эрнестия қырыққабат қоңыр көбелегі жұлдызқұрттар 80, экзетастес -20%, залалдай алады.
Эрнестия топырақ арасында жалған піллә күйінде қыстайды. Ересек паразиттер маусым айының аяғында шығады. Аналықтарының жыныс бездері жетілу үшін қосымша қоректенуді қажет етеді. Олардың қоректенуі 20-25 күнге созылады. Осы кезеңде кездестіруге болады. Олар шынымен қоректенеді. Сондықтан қырыққабат егістігінің маңайында гүлді өсімдіктердің болуы эрнестияның нәтижелілігін артырады. Паразит өзінің дернәсілін қырыққабат көбелегінің жұлдызқұрттары қоректенетін өсімдіктерге салады. Жұлдызқұрттар маңайынан өте бергенде дернәсілдер олардың денесін тесіп ішіне енеді. Эрнестияның өсімталдығы 3500 дернәсіл. Дернәсілдер қырыққабат қоңыр көбелегінің барлық жастағы жұлдызқұрттарына шабуыл жасайды, бірақ олардың ішінде ұнататыны 3-ші жастағы жұлдызқұрттар. Қоректенуін тоқтатып жетілген дернәсілдер иесінің денесінен шығады да, топырақ арасында қуыршаққа айналады.
Экзетастес шаншары да жылына 1 ұрпақ беріп өсіп-өнеді. Ересек шаншарлар маусымның аяғы, шілденің басы кездерінде шығады. Олар да эрнестия шыбындары сиақты шатыршагүлді өсімдіктерде және тұқымдық пиязда гүл шырынымен қоректенеді. Шаншарлар көбінесе үшінші жастағы жұлдызқұрттарды залалдайды. Олар жұмыртқа салғышымен жұлдызқұрттардың тек құрғақ бос терілі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.