Жамбыл облысы Байзақ ауданы ауыл шаруашылық қызанақ дақылын өсіру

Жоспары

Кіріспе

I. Жамбыл облысы Байзақ ауданының табиғи- географиялық және климаттық жағдайы туралы қысқаша сипаттама

II. Негізгі бөлім

2. 1. Жамбыл облысы Байзақ ауданы жағдайындағы ауылшаруашылық дақылдардың егістік көлемінің құрылымы

2. 2. Жамбыл облысы Байзақ ауданында тіркелген ерекше қауіпті, зиянды организмдердің тізімі

III. Зерттеулер нәтижесі

3. 1. Жамбыл облысы Байзақ ауданы ауыл шаруашылық қызанақ дақылының ауруларын есептеу үшін жүргізілген мониторинг жұмыстары

3. 2. Жамбыл облысы Байзақ ауданы ауыл шаруашылық қызанақ дақылының зиянкестерін анықтау

3. 3. Жамбыл облысы Байзақ ауданы аумағында қызанақ шаруашылық егістіктеріндегі қызанақ аурулары және зиянкестеріне қарсы қолданылатын күрес шаралары

IV. Ұсыныс және қорытынды

V . Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Өсімдік қорғау жұмыстары ауыл шаруашылық дақылдарынан жоғары және сапалы өнім алу үшін негізгі шаралардың бірі болып табылады. Ауыл шаруашылығы дақылдары егістіктеріне жыл сайын көптеген зиянкестер, аурулар мен арамшөптер елеулі түрде зиян келтіреді. Олармен күресу үшін шаруашылықты ұймдастыру мен агротехника талаптарын қатаң сақтау маңызды орын алады. Ауыспалы егіс айналымын енгізу және сақтау, топырақ өңдеу, тиімді сорттарды таңдау, тұқым себу әдісі, минералды тыңайтқыштарды тиімді пайдалану, өсімдікті биологиялық және химиялық әдістермен қорғау, егінді уақытылы жинау және аңызды өсімдік қалдықтарынан тазарту шаралары, өсімдіктердің зиянкестері, аурулары мен арам шөптерінің көбейюін және таралуын азайтады.

Өсімдік қорғау шаралары агротехникалық, биологиялық және химиялық әдістерден құралады. Ауылшаруашылығы дақылдарын өсіру кезенде агротехника талаптарын уақытылы және сапалы түрде жүргізу, қоршаған ортаның ластануын артатын химиялық препараттарды мүлдем қолданбай, жан-жақты биологиялық, токсикологиялық, гигиеналық және экологиялық бағалаудан өткен, «Қазақстан Республикасы территориясында 2013-2022 жылдары қолданылатын пестицидтер» тізіміне енген, денсаулық сақтау Министрлігінің санитарлық-эпидемиологиялық бақылау Комитетімен және табиғат ресурстары Министрлігінің табиғат қорғау комитетімен келісілген, химиялық инсекто-фунгицидтерді, гербецидтерді қолдану.

Пестицидтер пайдалану кезінде техника қауіпсіздігі ережелерін, қолдану мерзімін, қайталап қолдануын қатаң сақтай отырып, улы химикаттарды қолданудың соңғы уақыты, олардың әсер ету қасиеттеріне байланысты санитарлық мерзіміне сәйкес келуі қажет.

I. Жамбыл облысы Байзақ ауданы табиғи-климаттық жағдайы

Байзақ ауданы (бұрынғы Свердлов) 1938 жылы ақпан айының 4-ші жұлдызында құрылған. Жамбыл облысының оңтүстік бөлігінде орналасқан. Шығысында Т. Рысқұлов ауданымен, солтүстігінде Мойынқұм ауданы, батысында және оңтүстігінде Жамбыл ауданымен, солтүстік - батысында Жуалы, Талас аудандарымен шектеседі. Жер көлемі 4, 5 мың кв. км. Халқы 95030 адам. Ауданда 18 ауылдық округ, 43 елді-мекен бар. Аудан орталығы Сарыкемер ауылы. Аудан орталығы 2 ауылдық округтен құралған. Облыс орталығы Тараз қаласы Сарыкемер ауылынан 12, 5 км қашықтықта орналасқан. Ауданның ауыл шаруашылық өнімдерін өндірудегі негізгі бағыты - егіншілік. Негізінен көкөніс-бақша, астық, дәнді-майлы дақылдарды, көпжылдық шөптерді өсірумен айналысады.

Аудан территориясы солтүстік шығысында құмды, оңтүстігінде таулы, далалық аймақта орналасқан. Климаты күрт континентальды, жазы ыстық, қысы суық. Ылғалдың түсуі жыл мезгілдерінде әртүрлі. Орташа жылдық ылғалдың түсуі кейінгі он жыл ішінде 150 мм. Топырағы - сұр топырақ (серозем) .

Аудан территориясымен Талас өзені ағып өтеді. Ақшолақ, Үшбұлақ темір жол станциялары аудан аумағында орналасқан. Сонымен қатар Республикалық маңызы бар Ташкент-Алматы трассасы өтеді.

Кесте-1. Жамбыл облысы Байзақ ауданы 18 ауылдық округке бөлінген:

Табиғи климат жағдайлары. Жамбыл облысы Байзақ ауданының климатының ерекшелігі болып жылдам континентальдылық табылады, яғни температураның аса жылдам өзгеруінен, қыстан жазға тез өтуінен, атмосфералық жауын-шашынның аздығынан және ауаның құрғақ болуынан байқалады. Аудан территориясындағы агроклиматтық жағдайлардың әртүрлілігін биік таулар мен жазықтықтардың үйлесімділігі байқатады. Аудан жерінің басым көпшілігі жазық, тек оңтүстігінде ғана Қырғыз Алатауының тау алды аласа қыраттары мен қырқалары орналасқан. Ауданның ең биік жері оңтүстігінде (1637 м) . Солтүстігінде Мойынқұмның қырқалы-ұялы және шағылды құмды алқабы, орта бөлігінде Талас өзенінің аңғары жатыр. Шу-Іле таулары Байзақ ауданының шығыс және солтүстік-шығыс бөлігіндегі үлкен ауданды алып жатыр. Таулы массивтер теңіз деңгейінен 1700-2600 м биік жоталармен көрсетілген. Жоталар бағыты оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қараған. Ауыл шаруашылық қатынаста - бұл жерлер жаз мезгілінде пайдаланылатын жайылымдар, кейбір жеке учаскелер егістік ретінде де пайдаланылады. Егіншілік массивтері терең сайлар, жартастармен бөлінген, олар ауылшаруашылық техникасын қолдануда қиындық туғызады. Сондай-ақ кейбір учаскелер шабындық ретінде қолданылады. Анархай қойнауы ауданның солтүстік бөлігінде жатыр, ол теңіз деңгейінен 800-1000 м қыр ретінде бейнеленген. Қыс және көктем -күз мезгілдерінде қой жаюға қолданылады.

Ауаның орташа температурасы қаңтарда -6 - 9°С, шілдеде 23 - 26°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 150 - 300 мм. Аудан аумағынан Талас, Көделіөзендері және олардың салалары мен тармақтары оңтүстіктен солтүстікке қарай ағады. Жерінің топырағы негізінен сұр, солтүстігінде құмды, оңтүстігінде (тау алды) бозғылт қоңыр топырақты.

Мамыр айы аспан ашық, желді, кейде бұлтты, жаңбырлы болды.

Жоғарғы ауа температура +32 ⁰ С, төменгі ауа температурасы +7 ⁰ С құрап жатса, орташа тәуліктік ауа температурасы + 17, 3 ⁰ С

Мамыр айындағы тиімді температураның жиынтығы (+5 ⁰ С) +13, 1 ⁰ С, (+10 ⁰ С) +8, 1 ⁰ С, (+15°С) +4, 5 ºС құрады.

Маусым айы аспан ашық, ыстық, кей күндері бұлтты, жаңбырлы, желді болды.

Жоғарғы ауа температура +47 ⁰ С, төменгі ауа температурасы +19 ⁰ С құрап жатса, орташа тәуліктік ауа температурасы +28, 9 ⁰ С

Маусым айындағы тиімді температураның жиынтығы (+5 ⁰ С) +19, 3 ⁰ С, (+10 ⁰ С) +14, 3 ⁰ С, (+15°С) +10, 1ºС құрады.

Шілде айы аспан ашық, кей күндері бұлттанып, желді болды.

Жоғарғы ауа температура +38 ⁰ С, төменгі ауа температурасы +14 ⁰ С құрап жатса, орташа тәуліктік ауа температурасы +25, 1 ⁰ С.

Шілде айындағы тиімді температураның жиынтығы (+5 ⁰ С) +20, 9 ⁰ С, (+10 ⁰ С) +15, 5 ⁰ С, (+15°С) +10, 5ºС құрады.

Тамыз айы аспан ашық, бұлтты, желді болып сипатталады.

Жоғарғы ауа температура +39 ⁰ С, төменгі ауа температурасы +15 ⁰ С құрап жатса, орташа тәуліктік ауа температурасы +24, 8 ⁰ С

Тамыз айындағы тиімді температураның жиынтығы (+5 ⁰ С) +19, 2 ⁰ С, (+10 ⁰ С) +14, 2 ⁰ С, (+15°С) +9, 2ºС құрады.

Қыркүйек айы аспан ашық, бұлтты, желді болып сипатталады.

Қыркүйек айындағы тиімді температураның жиынтығы (+5 ⁰ С) +19, 2 ⁰ С, (+10 ⁰ С) +14, 2 ⁰ С, (+15°С) +9, 2ºС құрады.

Жыл басынан ауаның тиімді температуралық жиынтығы (+5 ⁰ С) +2696, 0 ⁰ С, (+10 ⁰ С) +1845, 1 ⁰ С, (+15 ⁰ С) +1079, 9 ⁰ С құрады.

Жыл басынан өсу есебімен жауын-шашын жиынтығы 65 мм.

Сурет-1. Жамбыл облысы Байзақ ауданы бойынша 2014-2015 жылдардағы ауа-райы жағдайының сызбасы

2. 1. Жамбыл облысы Байзақ ауданы жағдайындағы ауылшаруашылық дақылдардың егістік көлемінің құрылымы

Байзақ ауданның ауыл шаруашылық өнімдерін өндірудегі негізгі бағыты - егіншілік. Негізінен көкөніс-бақша, дәнді, майлы дақылдарды, көпжылдық шөптерді өсірумен айналысады.

Жылдан - жылға аудан көлемінде көпжылдық шөптер егістіктерінің көлемі артуда. Қант қызылшасы егістігі былтырғы 2014 және биылғы 2015жылдары мүлдем себілген жоқ. Сонымен қатар бақша егісі де мақсары, пияз, тәтті бұрыш егістерінің көлемдері ұлғайған. Былтыр бірнеше ауылдық округтердің егістіктерінде егілген күнбағыс дақылының көлемі биыл біршама ұлғайған. Ал картоп егісі көбінесе жеке секторда егілуде.

Биылғы жылы жалпы көлемі 439, 472 мың гектарға (қайталап зерттеу есебімен) зерттеу жұмыстары жүргізілді. Оның ішінде зиянкестерге 160, 172 мың га, ауруларға 24, 250 мың га, арамшөптерге 96, 550 мың га, систематикалық бақылау бойынша 158, 500 мың га құрады.

Сурет-2. Байзақ ауданы бойынша жүргізілген жалпы тексерудің көлемі, барлығы 439, 472г

Кесте-2. Байзақ ауданы бойынша ауылшаруашылық дақылдарының егістік көлемдерінің нақты құрылымы

(шаруа қожалығы) 2015 ж

гектар

2. 2 Жамбыл облысы Байзақ ауданында тіркелген ерекше қауіпті, зиянды организмдердің тізімі.

Ерекше қауіпті зиянды организмдер:

• Сарышұнақтар
• Тышқан тектес кеміргіштер
• Итальян прусы
• Мақта көбелегі
• Зиянды бақашық қандаласы
• Өрмекші кене
• Колорадо қоңызы
• Тат, септориоз

Зиянды организмдер:

• Саяқ шегірткелер
• Топырақты мекендейтін көп қоректі зиянкестер
• Күздік көбелек
• Астық барылдауық қоңызы
• Бидай трипсі
• Астық биті
• Астық сүлікшесі
• Көпжылдық шөптердің зиянкестері
• Мақсарының үлкен және кіші бізтұмсықтары
• Мақсары шыбыны
• Күнбағыс қан көбелегі
• Қырыққабат ақ көбелегі
• Қырыққабат биттері
• Бақша биттері
• Темекі трипсі
• Пияз шыбыны
• Алма жеміс жемірі
• Алма кенесі
• Алманың жасыл биті
• Алма бүргешіркейі (яблонная медяница)
• Гүл жегіш қоңыз (казарка)
• Алманың гүл жегіш бізтұмсығы (букарка)
• Бүршікті ширатқыш көбелек

Аурулар:

• Ақ зең және тамыр шірігі
• Гельминтоспориоз
• Жаздық арпаның қоңыр бурыл дақ
• Жоңышқаның қоңыр дағы
• Жүгерінің тозанды қара және толарсақ қара күйесі
• Мақсарының тат ауруы
• Қызанақтың оңтүстік фитофторозы
• Қызанақтың төбе шірігі
• Қызанақтың Фузориоздық солуы
• Қиярдың бактериозы
• Пияздың жалған ақ ұнтағы
• Картоп фитофторозы
• Жеміс ағаштардың діңгектер ауруы
• Моилиоз
• Алманың таз қотыр ауруы
• Цитоспороз

Арамшөптер:

• Жұмыршақ
• Жабайы шомыр
• Көк гүл кекіре
• Егістік ярутка
• Егіс қышасы
• Далалық шырмауық
• Ақ алабұта
• Гүлтәжі
• Канатник
• Ошаған
• Түймедақ
• Мысыққұйрық
• Раушан гулділердің жапырақ ширатқыш көбелегі
• Мүр көбелегі
• Терек жапырақ жемірі
• Қарағаш жапырақ жемірі
• Қарағаш бітесі
• Кәріқыз
• Түйежантақ
• Жабысқақ қызылбояу
• Бақбақ
• Мыңжапырақ
• Қарасора
• Талшықты сүттіген
• Көкпек

2015 жылы Байзақ ауданы көлемінде шектеулі таралған және анықталмаған бірақ карантиндік маңызы бар карантиндік нысандардың тізімі

Карантиндік зиянкестер:

• Батыс гүл трипсі
• Жұпсыз жібек көбелегі
• Калифорниялық қалқаншалы сымыры
• Қауын шыбыны
• Комсток сымыры
• Шығыс жеміс жемірі

Карантиндік аурулар:

• Жеміс ағаштарының күйігі

Карантиндік арамшөптер:

• Арамсояу
• Жусан жапырақты ойраншөп
• Қызғылт у кекіре
• Тікенекті алқа

Кесте-3. Ауданның карантиндік фитосанитарлық жағдайы

3. 1. Зерттеу материалдары мен оны жүргізу әдістемелері.

Қызанақ дақылында макроспориоз, септориоз, бактериялы қара дақ, бактериялы рак, төбе шірігі, мозаика, стрик және столбур аурулары кездеседі. Сонымен қатар зиянкестеріне кеміргіш түн көбелектері, жылыжай аққанаты және колорад қоңызы жатады.

Көктемгі-жаздық тексеру кезіңде көкөніс алқаптарында көшет отырғызылған жерлерге стационарлық және маршруттық тексерулер жүргізілді. (қызанақ, бұрыш, баялды, қырыққабат. ) . Көшет отырғызу кезеңінде аурулар байқалған жоқ.

Былтыр көкөніс аурулары оңтүстік фитофтороз, төбе шірік, фузариозды солу аурулары байқалды, ал биылғы жылы қолайлы жағдайлар тууы салдарынан жоғарыда аталған аурулар анықталып отыр.

Қызанақ оңтүстік фитофторозы- Фитофтороз - Phythophtora infestans

Ауру жемістерде, жапырақтарда және сабақтарда дамиды. Жемістердегі дақтар қоңыр түсті және шашыранқы орналасқан. Ауруға шалдыққан жемістер қатайып қалады. Жапырақтардың үстінгі бетінің шеттерінде қоңыр түсті шашыранқы дақтар, ал астынғы жағында ылғалды ауа райыда ақ өнез түзеледі. Фитофтораның қоздырғыштары топырақта және өсімдік қалдықтарында сақталады.

Сурет-3. Қызанақ оңтүстік фитофторозы

Жаздық тексеру кезіңде көкөніс алқаптарында қызанақтың оңтүстік фитофтороз, ауруларының түрлері маусым айының 9-жұлдызында Қостөбе а/о ауруының алғашқы белгілерінің анықталды . Тексеру көлемі 0, 12 мың га, зақымданғаны 0, 05 мың га. Оның ішінде төмен дәрежеде таралуы 5 %, дамуы 0, 05.

Кесте-4. Қызанақта онтүстік фитофтороз ауруының дамып таралуы мың га

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс