Әр түрлі жастағы балалардың энергия бөлу ерекшеліктері және ересектерден айырмашылығы

1. Энергия алмасу дегеніміз не?
2. Энергия алмасу процестері
3. Негізгі сатылары
4. Оның ересектерден ерекшелігі

Зат және энергия алмасуы — тірі жүйелердегі заттар мен энергияның басқа түрге айналуы, олардың азаюы немесе көбеюіне бағышталған ереже. Ол жүйелі түрде және белгілі бір тәртіппен жүретін қүбылыс. Зат алмасу және энергия алмасу — бір-бірімен тығыз байланысқан және диалектикалық бірлік болып, есептеледі.
И. М. Сеченов, К. А. Тимирязев сияқты ғылымның физиологиялық негізін қалаушы-ғалымдар тірі организмнің қасиеті оның үнемі, организмдегі қүрай-тын заттармен және оны қоршаған ортадан өзі үнемі қабылдап отыратын, бойына сіңіріп және оны басқа түрге айналдырып, қайтадан, ыдырау қүбылысы арқылы бөліп шығаратын заттардың арасындағы алмасуында екендігін дәлел-деген. Павлов И. Н. зат алмасуды организмнің негізгі физиологиялық әрекеті деп атаған. А. И. Опарин жер бетінде даму, пайда болу барысындағы зат алмасу эволюциясының негізгі заңдылықтарын зерттеген. Зат алмасу арқасында организм өзінің тіршілік етуі үшін қуат (қуат алмасу) және клеткалардың қүры-лысы және жаңарып отыруы үшін (пластикалық қүбылыс) материалдар алады. Зат алмасу барысында екі процесс жүреді:
1. Ассимиляция, яғни тамақ арқылы организмге түсетін заттарды сіңіру және жинақтау (неғүрлым жәй заттардан күрделі химиялық қосылыстардың түзелуі).
2. Диссимиляция — организм қүрамына кіретін заттардың ажырап, ыдырауы.
Заттардың ажырауы нәтижесінде қуат бөлінеді, осы қүбылыстардың ара-сында тепе-теңдік сақталған жағдайда ғана организм жетіліп, дамып, өзінен-өзі жаңарып отырады.
Балалардың даму және өсу кезеңінде анаболикалық процесс катаболикалык процестен басым келеді. Бүл басымдылық, бір уақыт мөлшерінде салмағынын өзгеруін көрсететін, даму жылдамдығына сай келеді.
Зат алмасу процесі адам организміндегі жекелеген қүрылымдармен байланыс-ты. Митохондрияларда зат алмасу процестерінің негізгі бөлігі, арнайы тотығу және энергетикалық процесс (Кребс циклі және т.б.) жүреді. Рибосомада белок синтезделеді, ол қажетті энергияны митохондриялардан алады. Протоплаз-маның негізгі заты гиалоплазманың гликолиз және басқа ферменттік реакция-ларда маңызы үлкен.
Клетканың қүрылысының, оның функциясымен тығыз байланысты екенін атап өту керек. Клетканың қүрылысы түрақты болмайды. Олар өне-бойына жаңа-дан пайда болып және ыдырап отырады. Бүл қүбылыста зат алмасу процессіне байланысты. Мысалы, эритроциттер 80 - 120 күн, нейтрофилдер 1 - 3 күн, тром-боциттер 8-10 күн өмір сүреді. Қан плазмасының барлық бөлігінің жартысы 2 -4 күнде жаңарып отырады. Тіптен тіс эмалының өзі де үдайы жаңарып түрады.

1. Ананьев Б. Г. проблемы подросткового возраста. К., 1994.
2. Берне Р. Развитие концепции и воспитание. М., 1986.
3. Гинзбур М. Р. Психологическое содержание личностного самоопределения. // Вопросы психологии. №3, 1994.
4. Кон И. С. В поисках себя личность: и ее самосознание. М., 1984.
5. Педагогика және психология. Қазақ тілі терминидерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Алматы, 2002.
6. Психология подростка. Хрестоматия. Сост. Ю. И. Фролов. М., 1997.
7. Формирование личности в переходный период от подросткового к юношескому возрасту. Под ред. И. В. Дубровиной. Москва., 1987.
8. Прихожан А.М., Толстых Н.Н. Дети без семьи. Москва, 1990
9. Детская практическая психология. Под. редакцией проф. Т.Д. Марцинковской. Москва, Гардарики, 2000.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина Университеті

СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫ

Мамандығы: Жалпы медицина
Дисциплинасы: Балалар ауруларының пропедевтикасы
Курс: III
Тақырыбы: Әр түрлі жастағы балалардың энергия бөлу ерекшеліктері және ересектерден айырмашылығы

Орындаған: Тәжіғос А.Т.
Тобы: 307 Б
Қабылдаған: Куттымуратова Ж.С.

Ақтөбе 2017 ж.
Жоспар:

1. Энергия алмасу дегеніміз не?
2. Энергия алмасу процестері
3. Негізгі сатылары
4. Оның ересектерден ерекшелігі

Зат және энергия алмасуы -- тірі жүйелердегі заттар мен энергияның басқа түрге айналуы, олардың азаюы немесе көбеюіне бағышталған ереже. Ол жүйелі түрде және белгілі бір тәртіппен жүретін қүбылыс. Зат алмасу және энергия алмасу -- бір-бірімен тығыз байланысқан және диалектикалық бірлік болып, есептеледі.
И. М. Сеченов, К. А. Тимирязев сияқты ғылымның физиологиялық негізін қалаушы-ғалымдар тірі организмнің қасиеті оның үнемі, организмдегі қүрай-тын заттармен және оны қоршаған ортадан өзі үнемі қабылдап отыратын, бойына сіңіріп және оны басқа түрге айналдырып, қайтадан, ыдырау қүбылысы арқылы бөліп шығаратын заттардың арасындағы алмасуында екендігін дәлел-деген. Павлов И. Н. зат алмасуды организмнің негізгі физиологиялық әрекеті деп атаған. А. И. Опарин жер бетінде даму, пайда болу барысындағы зат алмасу эволюциясының негізгі заңдылықтарын зерттеген. Зат алмасу арқасында организм өзінің тіршілік етуі үшін қуат (қуат алмасу) және клеткалардың қүры-лысы және жаңарып отыруы үшін (пластикалық қүбылыс) материалдар алады. Зат алмасу барысында екі процесс жүреді:
1. Ассимиляция, яғни тамақ арқылы организмге түсетін заттарды сіңіру және жинақтау (неғүрлым жәй заттардан күрделі химиялық қосылыстардың түзелуі).
2. Диссимиляция -- организм қүрамына кіретін заттардың ажырап, ыдырауы.
Заттардың ажырауы нәтижесінде қуат бөлінеді, осы қүбылыстардың ара-сында тепе-теңдік сақталған жағдайда ғана организм жетіліп, дамып, өзінен-өзі жаңарып отырады.
Балалардың даму және өсу кезеңінде анаболикалық процесс катаболикалык процестен басым келеді. Бүл басымдылық, бір уақыт мөлшерінде салмағынын өзгеруін көрсететін, даму жылдамдығына сай келеді.
Зат алмасу процесі адам организміндегі жекелеген қүрылымдармен байланыс-ты. Митохондрияларда зат алмасу процестерінің негізгі бөлігі, арнайы тотығу және энергетикалық процесс (Кребс циклі және т.б.) жүреді. Рибосомада белок синтезделеді, ол қажетті энергияны митохондриялардан алады. Протоплаз-маның негізгі заты гиалоплазманың гликолиз және басқа ферменттік реакция-ларда маңызы үлкен.
Клетканың қүрылысының, оның функциясымен тығыз байланысты екенін атап өту керек. Клетканың қүрылысы түрақты болмайды. Олар өне-бойына жаңа-дан пайда болып және ыдырап отырады. Бүл қүбылыста зат алмасу процессіне байланысты. Мысалы, эритроциттер 80 - 120 күн, нейтрофилдер 1 - 3 күн, тром-боциттер 8-10 күн өмір сүреді. Қан плазмасының барлық бөлігінің жартысы 2 -4 күнде жаңарып отырады. Тіптен тіс эмалының өзі де үдайы жаңарып түрады.

Бүл қағидаларының педиатрияда маңызы арыта түседі. Баланың даму және өсу барысында өзінен өзі жаңарып қана қоймайды, сонымен қатар үдайы қүралып отырады. Өсу қарқыны мен қүрылысының жіктелу қатынасы балалық шақтын кезеңдеріне байланысты өзгеріп отырады. Емшектік кезеңде салмақ жинау проце-сі басым болса, 1 - 3 жаста тканьдердің жіктелуі бірінші орынға шығады. Содан кейін мектепке дейінгі кезеңде қайтадан салмақ жинау басым болып келеді. Ал, мектеп жасында жіктелу қайтадан бірінші орынға шығады, бірақ олар басқа ден-гейде болады. Адам организмінің бүндай толқын тәрізді дамуы түқым қуалайтын ақпараттармен анықталады, сондықтан әр адамның өзінің специфика-яық белоктары қүралады.
Зат алмасу жоғары орталық нерв жүйесімен реттеліп отырады. Бүл жерде гуморальды реттеудің маңызы үлкен, яғни бүл зат алмасуы организмдегі қан және басқа сүйықтардың қүрамындағы және арнайы бездерден бөлініп шыға-тын химиялық қүрамдар арқылы реттеу деген сөз.
Ми зат алмасу қүбылысына гипоталамус арқылы әсер етеді (реттеудің нейтроэндокриндік орталығы), ал ол барлық клеткалар мен тканьдерге эндо-кринді бездер арқылы әсер етеді. Ол ми қабатының белгілері бойынша зат алмасу қүбылыстарының келісімді түрде жүріп отыруын реттейді. Эндо-кринді бездерінің әртүрлі гормондарының әрқайсысы бір немесе бірнеше зат алмасу көрсеткіштеріне ықпал етіп^дэеттеп отырады және зат алмасудың жекелеген процестеріне әсер етеді. Мысалы, инсулин негізінен қандағы канттың деңгейін реттейді, бүйрек безінің гормондары - белок алмасуын реттейді, т.б. Бірақ гормондардың жүмысында белок, май, көмірсу алмасу күбылыстарындағыдай көптеген қиылысу нүктелері болады, бүл жерде олар-дың ықпалдары бірігеді немесе ыдырайды. Кейде бір гормон екінші гормон-ның қызметін толығынан орындай алмаса да, өзініц міндетіне алады.
Зат алмасу қүбылыстарын реттеуде клеткааралық сүйықтың қүрамының өзгеруінің үлкен маңызы бар, ол тамырлардың беткі жүйке тамырлары арқылы гипоталамусқа беріледі. Организмнің әрбір клеткасы күрделі, өзін-өзі реттеуші жүйе бола түра, оның екі-үш немее одан да көп қадағалаушысы-тексерушісі болады.
Әрбір клетка жүйке және эндокринді жүйелерінің реттеуші әсерінен басқа, түқым қуалау арқылы берілетін генетикалық ақпараттық қадағалауында болады.
Зат алмасу процестері оның рет-ретімен жүруіне байланысты 4 үлкен топқа бөлінеді:
1. Ас қорыту -- ас қорыту жолында жүретін қүбылыс, тамақтағы заттардың сіңірілуін дайындайды. Бүган бактерия флоролары арқылы жүретін ыды-рау, бөліну жатады.
2. Резорбция -- ішектің кілегей қабаты арқылы заттардың сіңірілуі.
3. Аралық зат алмасу -- клеткаларды жүретін жинақталу және ыдырау қүбылыстары, олар ферменттердің қатысуымен және нейрогуморальды реттеу арқылы жүреді.
4. Зат алмасу барысындағы ең соңғы заттардың бөлінуі.
Белок, май, көмірсулар қүрылысының жинақталуы мен диссимиляциясы-ның өздеріне тән ерекшеліктері және арнайы түрлері болғанымен, бүл әртүрлі заттардың басқа түрге айналуы негізгі ортақ сатылар мен заңдылықтарда түрады. Балалардың зат алмасуының бүзылуын шартты түрде 3 үлкен топқа бөлуге болады.
І-топ -- түқым қуалайтын, генетикалық аурулар, оның себебі зат алма-суға қатысты, бір заттың жетіспеушілігі (фермент, ферменттер). Мысалы, амин қышқылдар метиболизіміне қатысты аминоацидопатия.
Қазіргі кезде 400-ге жуық генетикалық зат алмасу ауруларының түрлері белгілі.
Н-топ -- зат алмасуының транзиторлы (өткінші) бүзылуы. Ол бала дене-сінің өсуі кезінде белгілі бір фермент жүйесінің жетілуінің тоқтап қалуына байланысты. Мысалы, транзиторлы фенилаланинемия. Ол бала дүниеге келген алғашқы күндері мен айларда байқалады. Өсе келе жойылып кетеді.
Ш-топ. Әртүрлі аурулар кезінде пайда болатын немесе аурудан соң біраз уақыт сақталатын зат алмасудың бүзылу синдромдары. Мысалы, іш ауруынан кейін байқалатын синдромдар.
Энергия алмасу -- бүл организмді тіршілік етуі үшін энергиямен қамта-масыз ететін бейспецификалық универсальды зат алмасудың бір түрі. Бала-ның зат алмасуы үлкен адамдармен салыстырғанда жедел жүреді, яғни:
1. Ассимиляция қүбылысы диссимиляция қүбылысынан басым болады, яғни заттар мен энергия қорының пайда болуына мүмкіншілік туады.
2. Негізгі зат алмасу күштірек болады, себебі негізгі зат алмасу немесе ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.