Аударма теориясы - сұрақ-жауап түрінде

Пән: Журналистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 46 бет
Таңдаулыға:

Аударматану ғылымының салаларын атаңыз.

“Аударма” - көпмағыналы сөз. Ол, біріншіден, бір тілді екінші бір тілде сөйлету үрдісін білдірсе, екіншіден , осы тілде айтылғанның/жазылғанның келесі тілге қалай жеткенін, яғни іс-әрекеттің нәтижесін, өнімін білдіреді. Ғылыми әдебиеттерде аударманың аталмыш бұл екі сипатын бөліп қарау бар.

Қай халық болмасын дүниежүзілік өркениеттен оқшау өмір сүре алмайды. Бұл - халықтың халық болып, ұлт болып өмір сүруі үшін бірден-бір керекті шарт. Аударма деген жалпылама ұғым ауқымында жатқан барлық құбылыстар (ауызша аударма, жазбаша аударма, еркін баяндау, әңгіме ету және т. т. ) адамзат мәдениетімен, адамның мағыналық қызметімен, рәмізділік аясымен тығыз байланысты құбылыстар. Қазіргі кезде аударманың қоладнылмайтын саласы жоқ. Телеграф агенттіктерінің хабарларын, газет-журнал материалдарын, техника мен ғылым мағлұматтарын, компьютер мен ғаламтор жаңалықтарын көпшілікке таратудың ең тиімді жолы - аударма.

Аударма - әдебиеттің көне мұрасы, белгілі өнер саласы. Оның проблемалары да әрі ескі, әрі жаңа болып түлене береді. Оны зерттеу аспекті де сан алуан болып келеді. Соның бірі - «лингвистикалық бағыт» . Ол, негізінен, аудармада грамматикалық категорияларды тірек етеді. Осы лингвистикалық бағыт көркем аудармағада да ерекше болды. Аударма өнері, көркемдік дәлділік, аудармадағы талант, эрудиция дегендер-аударманың қадым заманнан бері келе жатқан проблемалары . Осыған орай, көркем аударма аударманың мақсаттары мен түпнұсқасының типін ескере отырып, оның жалпы стратегиясын белгілеуге көмектеседі. Аударма әдеби шығарма арқылы бір халықтың өмірін келесі бір халыққа таныстыру арқылы екі ел арасында рухани көпір орнатуға ат салысады. Жалпы аударманың негізгі екі концепциясы бар: лингвистикалық және әдебиеттану ғылымы. Аударма және аударматану бойынша негізгі екі мәселелер шеңбері бар. Бірінші мәселелер шеңбері - бұл аудару шекараларының мәселелері, яғни, мәтінді аудару мүмкіндігімен байланысты мәселелер. Екінші мәселелер шеңбері, біріншісімен арақатынасын белгілейтін және ерекше сипаттамасы бар аудару барабарлығымен байланысты мәселелер.

1. Аударма - әдебиеттің көне мұрасы, белгілі өнер саласы.

2. «Лингвистикалық бағыт» негізінен, аудармада грамматикалық категорияларды тірек етеді.

3. Соңғы жылдары аударма мәселесі психолингвистика, этнолингвистика, лингвомәдениеттану, контрастивті лингвистика, мәдениаралық коммуникация тәрізді лингвистикалық қырларынан қарастырылуда.

4. Аударма - күрделі көп қырлы құбылыс. “Аударма” - көпмағыналы сөз.

5. Барлық құбылыстар (ауызша аударма, жазбаша аударма, еркін баяндау, әңгіме ету және т. т. ) адамзат мәдениетімен, адамның мағыналық қызметімен, рәмізділік аясымен тығыз байланысты құбылыстар.

Аударма эквиваленттілігінің түрлері, мысалдармен дәйектеңіз.

Эквиваленттілік термині (лат. aequivalens, -ntis баламалы, теңбе-тең, кез келген нәрсені алмастыра алатын) қазіргі гылымда кеңінен қолданылады. Мысалы, эквивалентілі алмасу, эквивалентілі өнімдер, эквивалентілі ұғымдар және т. б.

Қазіргі аударматануда түпнусқа мәтiн мен аударма мәтіннің мазмұны арасындағы қатынасты анықтайтын аударма эквивалентілілігі (немесе жай ғана эквивалентілілік) деген термин қолданылады. Бұл қатынастардың ерекшелігі мынада:

Аударма мәтін аударма адресатіларының қабылдауында түпнұсқа мәтінді толығымен алмастыру үшін арналған (мысалы, ағылшын тілін білмейтін адам Шекспирдің немесе Хеменгуэйдің шығармашылығымен оның аударма нұсқасы арқылы танысады. Бұл оның қабылдауында түпнұсқаның орнын алмастырады) ;
Аударма мәтін көлемі, интеллектуалды мазмұны және эмотивті ақпарат жағынан түпнұска мәтінмен дәл сәйкес келе бермейді. Өйткені 6ip тілден басқа тілге аудару кезінде түпнұсқа тіл мен аударылған тілдің мазмұнының лингвистикалық және лингвомәдени ерекшеліктері шартілы түрде алынған кейбір элементілердің "аударма шьғынынсыз" болмайды.

Олай болмаған жағдайда аударуда түпнұсқа мәтінде берілген ақпаратілың дерлік барлық компонентілерін жеткізу мүмкін емес.

Сонымен, аударма эквивалентілтігі (немесе эквивалентілтік) термині аударма мәтінің және түпнұсқа мәтінінің мағыналық, стилистикалық және коммуникативтік ақпаратыньң сақталуының салыстырмалы теңдігін білдіреді.

Аударманың қазіргі теориясында эквивалентілік былайша қарастырылады:

түпнұсқа мәтінінің және аударма мәтінінің семантикалық, құрылымдық, коммуникативтік; жанрлық-стилистикалық және прагматикалық сипатымен байланысты кең деңгейлі ұғым;
аударманың манызды сипаты онсыз ашылмайтын, мүмкін болмайтын орталық ұғым.

I-түpi (коммуникативтi эквивалентілік) I-түpдегі аударма эквивалентілігінде түпнұсқа мазмұнының тек коммуникацияның мақсатынан (ортақ мағынасынан) тұратын бөлігі сақталады:

Maybe there is some chemistry between us that doesn't mix. - екi қошкардың басы 6ip қазанға сыймайды.

Я ғни, коммуникацияның мақсаты - ойды жеткізудің маңызды бөлігін кұрап тұрған ауыспалы мағынаны жеткізу. Мұнда коммуникативтік әсер химиялық элементтердің өзара байланысын негізге ала отырып, адамдар арасындағы карым-қатынасты көркемдеу арқылы жасалып тұр. Ақпаратты жеткізуде осындай көркемдеу тәсілін кайтадан қолдануды аудармашы лайық көрмей, оны өз тiліндегі дәл сол мағынаны беретін басқа тұрақты тіркес арқылы 6epiп отыр.

Мұндай деңгейдер аудармалар мынадай жағдайда жасалады:

мазмұнды жеткізуде одан да нақтырак беру мүмкін болмаған жағдайда;
дәлме-дәл аударма адресаттың қабылдауында тіптен басқаша қалыптасып, коммуникация мақсатының дұрыс жеткізуіне кедергі жасауы ықтимал болған жағдайда.

ІІ-TYPI (жағдайды суреттеу тәсілі сақталмайтын жағдаяттық эквиваленттілік)

Эквиваленттіліктің екінші түрінде түпнұсқа мен аударма мазмұнының жалпы бөлiгi коммуникацияның мақсатын бірдей eтіп 6epiп қана коймай, бірдей тілдік жағдаятты көрсетеді. Кез келген мәтін 6ip нәрсе туралы ақпараттан тұрады, қандай да 6ip нақты немесе ойдан шығарылган оқиғамен байланысты болады.

Эквиваленттіліктің eкінші түpi түпнұсқаға мағыналық жақындығы қолданып отырған тілдік құралдардың мағыналарына негізделмеген аударма арқылы көрсетіледі. Осыған ұқсас аудармаға мысалдар келтірейік:

Не answered the telephone. - Ол тұтқаны көтерді.
You see one bear, you have seen them all. - Барлық аюлар 6ip-6ipiнe ұқсас.

Осы мысалдарда 6ip-6ipiнe теңестіріле берілген әртүрлі тілдердегі сөйлемдерде түпнұсқаның сөздері мен синтаксистік құрылымдары аударма мәтінде тікелей аудармасына сай келмейді. Әдетте бұл туралы "6ip ойды басқа сөздер арқылы жеткізу" тәсілі деп айтады.

Эквиваленттіліктің екінші түрінің аудармада кеңінен қолданылуы әр тілде басқа тілдерде еш қолдануға болмайтын нақты 6ip жағдайларды суреттеудің өз тәсілдері бар екендігімен түсіндіріледі.

Ағылшын тілінде We locked the door to keep thieves out деп айтады, ал оны біз тура аударып, (eciкті кілттедікғ, ұрыларды сыртта ұстау үшін) деп жағдайды түсіндірсек кулкілі болады, алайда ұрылар үйге кіріп кетпес үшін деп айтуға әбден болады.

ІІI-түpi (жағдайды суреттеу тәсілі сақталатын коммуникативтік-жағдаяттық эквиваленттілік)

Эквиваленттіліктің үшінші түpi мынадай мысалдар арқылы сипатталады: і) Scrubbing makes me bad- tempered. - еден жуу менің көңіл-күйіме кepi әсер етеді.

2) London saw a cold winter last year. - Өткен жылы Лондонда қыс суық болды.

Сипатталып отырған жағдаяттың барлық негізгі компоненттерімен олардың қатынасы сақталган. Бipaқ сөйлемдердің құрылысы мен жеке сөздердің семантикасы сәйкес келмейді. Бұл хабарламаны кұру барысындағы тіларалық ерекшеліктердің себебінен болады.

Аудармалардың салыстырмалы талдауы жағдаятты суреттеуді турлендірудің мынадай түрлepi бар екенін көрсетеді: 1) суреттеуді нақтылау деңгейі; 2) хабарламадағы cypeттеоіп тұрған белгілерді 6ipiктipy тәсілі; 3) белгілер арасындағы қатынастардың бағыты; 4) хабарламадағы жеке белгілерді бөлу.

IV-түpi (жағдайды суреттеу және ойын жеткізу тәсілі сақталатын коммуникативтік-жағдаяттық эквивалентілік)

Эквиваленттіліктің төртінші түрінде, үшінші түрде сақталган үш компонентпен қатар, аударғанда түпнұсқаның синтаксист ік құрылымының манызды бөлігі де қатысады.

Аудару барысында түпнұсқаның синтаксистік тобының сақталу ықтималы көп болуы түпнұсқа мазмұнының толық берілуіне әсер етеді.

I told him what I thought of her. - Мен ол туралы не ойлайтынымды айттым.

Не was never tired of old songs. - Oл ecкi әндерді тыңдаудан ешкашан шаршамайды.

Аудару барысында ұқсас синтаксистік құрылымдарды қолдану түпнұсқа мен аударманың, синтаксистік мағынасының жақын болуын қамтамасыз етеді.

Мемлекеттік немесе мемлекетаралык мәтіндерді аудару кезінде осындай параллелизмнің болуы өте маңызды. Мұнда аударма түпнұсқаның құқықтық міртебесіне ие болады, яғни аутентикалық болып, екі мәтіннің де күшi бірдей.

Сонымен, эквиваленттіліктің төртінші түріндегі түпнұсқа мен аударма арасындағы байланыс мынадай ерекшеліктермен сипатталады:

түпнұсқаның сөздерінің көбіне лексикалык топтың толық болмаса да, мазмұны мағыналык жағынан жакын келетін параллелизмін табуға болады;
түпнұсқаның құрылысына ұқсас синтаксистік құрылымдарды немесе соған байланысты синтаксистік түрлендірілген қатынастарды аудармада пайдалану, ол түпнұсқада синтаксистік құрылымдардың мағыналарын барынша жеткізуді қамтамасыз етеді;
аудармада түпнұсқа мазмұнының эквиваленттілігінің алдыңғы үш бөлігін: коммуникацияның мақсаты, жағдайды және оны суреттеу тәсілін көрсетуді сипаттайтын барлық үш бөлігін сақтап қалады.

V-TYPІ (жағдайды суреттеу, ойын жеткізу тәсілі және сөз семантикасының құрылымы сақталатын коммуникативтік-жағдаяттық эквиваленттілік)

Эквиваленттіліктің соңғы 6eciнші турінде әртүрлі тілдердегі мәтіндердің арасында жасалатын түпнұсқа мен аударма мазмұнының ұқсастық деңгейі барынша жакын болады.

Эквиваленттіліктің бұл түpi мына мысалдар арқылы берілген: I saw him at the theatre. - Мен оны театрда көрдім. The house was sold for і0 thousand dollars. - Уй 10 мың долларга сатылды. He was sure we should both fall ill. - Ол екеуміздің де сырқаттанып калатынымызға ceнімді еді.

Түпнұсқа мен аударма арасындағы осы тектес қатынастарға мыналар тән:

мәтінінің құрылымындағы ұқсастықтың жоғары денгейі;
лексикалык топтың барынша байланыстылыгы: аудармада түпнұсқаның барлық сөздерше сәйкестіктер табуға болады;

аудармада түпнұсқа мазмұнының барлық негізгі бөліктерін сақтау.

3. Аударманың коммуникативтік эквиваленттілігі ұғымын түсіндіріңіз.

Аудару дәлдігі мәселесін филологтар бұрыннан бері қарастырып келе жатыр. Қазіргі кезде бұл мәселе әр түрлі аудармалық бағытта зерттелуде (Қазақстан мектебі: Г. И. Исина, А. Алдашева және т. б., Рессей мектебі: А. Т. Алексеева, В. Н. Комиссаров, Н. Р. Ткачев және т. б., Германия мектебі: Г. Егер, К. Райс, Е. Штойберг және т. б. ) . Жоғарыда аталған лингвисттердің зерттеулерінде назар эквиваленттілік терминіне аударылады

Барабарлық (эквиваленттілік) - аудару теориясында өте күрделі және көп қырлы ұғым ретінде қарастырылады. В. Н. Комиссаровтың пікірінше «эквиваленттілік ұғымы аударманың негізгі ерекшелігін ашып, қазіргі аударматануда негізгі ұғымдардың бірі болып табылады» .

«Эквиваленттілік» термині қазіргі аударма теориясында аз уақыттан бері қолданылып келе жатыр (1938 жылдан бастап Лейпциг аударма мектебінде) . П. М. Топер пікірлердің көп қырлылығын белгілеп, аудару теориясына «эквивалент» терминінің қашан және қайдан кіргенін анықтайды. «Алғаш рет «эквивалент» терминін «Аударманың лингвистикалық аспектілері» туралы мақаласында Р. Якобсон ұсынған еді»

Аударма түпнұсқаға абсолютті түрде дәл бола алмайды. Бірақ бұл тіл аралық коммуникация үшін бөгде болмайды. Бұл ақындық формаларды жеткізу қиыншылықтарымен, мәдени және тарихи ассоциацияларды, ерекше реалия сөздерді және көркем мазмұндамалардың өзгешеліктерін жеткізуде шарасыз жоғалтулармен ғана байланысты емес, сонымен қатар аударма мағынасындағы бөлек элементтердің қарапайым пікірлерімен үйлеспей қалуымен де байланысты. Мысалы, біз «Der Student liest ein Buch» деген неміс сөйлемін «Студент кітап оқып жатыр» деп аударамыз. Көптеген жағдайларда осындай аударма дұрыс болады және басқа өзгерістерді қажет етпейді. Бірақ, мұнда толық тепе-теңдік жоқ. Неміс түпнұсқасында белгілі бір кісі, студент туралы нұсқау бар, ал кітап бұл жерде қандай екені белгісіз болып тұр. Аудармада нұсқау да, іс әрекет сөйлеп жатқан кезде өтіп жатқаны, іс әрекет жүйелі түрде болмағаны туралы мәлімет жоқ. Алайда осы барлық жоғалтулар, үстемелер аудармаға өз қызметін жасауға бөгет етпейді.

Көптеген жағдайларда мәтін мазмұнының құрылуына қатысатын семантикалық құрылымның компоненттері оның белгілерімен тікелей ара қатысын белгілейді. Сондықтан біз лексико-семантикалық эквиваленттіліктің келесі деңгейлерін белгілей аламыз: денотативті, коннотативті және коммуникативті-функционалды.

Коммуникативті-функционалды деңгей (яғни, интерпретатор деңгейіндегі мазмұны) - мәлімет жіберушінің дербес тәсілмен бейнеленген түпнұсқа белгісінің аудармаға сәйкес келуі, жіберушінің және мәтін қабылдайтын адамның мәтіндерінің тіл белгілері мен мәлімет қорының сәйкес болуы.

4. Аударма ұғымына анықтама беріңіз, аударматанушы ғалымдар пікірлерін жинақтап, пайымдаңыз.

Аударма - бір тілде бейнеленген мазмұнды екінші бір тілге әрі дәл әрі толық қайталай бейнелейтін тілдік қимыл.

Тіл ғалымдарының деректерін негізге ала отырып, қазіргі таңда дүниеде 2796 тіл бар екенін ескерек, аударма қызметінің қаншалықты маңызды екенін білеміз. Аударма әрқашанда адамдар, қауымдар, халықтар арасындағы тәжірибе алмасудың дәнекері. Аударма сөз, әдебиет, публицистика ғылымдарының ажырамас бір бөлігі. Әрі халықты рухани жағынан дамытудың күшті құралы. Аударма халықтың мәдени өмірінің бір саласы, халықтар арсындағы үзілмейтін үрдістің бірі. Адамзат аударма арқылы араласып құралады.

Көркем аударма - әдеби шығарманың бір тілден екінші тілге аударылған нұсқасы, көркем әдеби шығармашылықтың бір саласы. Орта ғасырлардан бастап қазақ әдебиетінде де шығыста бұрыннан белгілі сюжетті арқау ете отырып шығарма жазу дәстүрі болған. Оларды бүгінгі дәуірде қалыптасқан мағынада аударма деуге келмейді. Олар кейде еркін аударма деп саналғанмен, шынында төлтума шығарма сипатына ие болған. Шынайы аударма қалайда түпнұсқаға сәйкес болуы шарт. Көркем аударма түпнұскаға мағынасы қаншалық жақын келетініне орай дәлме-дәл аударма, еркін аударма, сәйкес аударма деп ажыратылады. Көркем аудармада әдеби шығарма бастан аяқ сөзбе-сөз тәжімаланбайды, сөздердің мағынасын, көркемдік қуатын, бейнелік әсерін неғұрлым толық жеткізу мақсат етіледі. Аударма жасаушы адам кем дегенде екі тілді жақсы білуі қажет. Онсыз аударма сапасы ойдағыдай шықпайды, түпнұсқаның ұлттық сипаты, өзіндік өзгешеліктері сақталмайды. Аудармада сөз қолдану, ойдың мағынасын толық жеткізу, көркемділігін жоғалтпау, маңызын төмендетпеу сияқты талантар толық сақталуы шарт. Аударма - әдебиеттің кең арналы, мол саласының бірі. Аударма арқылы бір халықтың таңдаулы әдеби шығармаларынан басқа халықтың өкілдері сусындай алады. Көркем аударманың қасиетін арттырып, түп-нұсканың мағыналық байлығын, ой-толғамдары мен сезім иірімдерін, көркемдік өзгешеліктерін жаңғыртып, жарқырататын қайта туғызатын суреткерлік шеберлік. Көркем аударманың бүгінгі әдеби процесте алатын орны үлкен.

ХХ ғасырдың отызыншы жылдарының өзінде М. М. Морозов, Я. И. Рецкер, А. В. Федоров сынды осы саланың білгір мамандары аударма бойынша маңызды жұмыстар атқарып, олардың ізімен Н. Б. Аристов, И. М. Берман, Л. С. Бархударов т. б. ғалымдар 50-60 жылдарда аударматанудың іргесін бекіте түскен. Қазақ тіл білімінде аударматану мәселесі - ХХ ғасырдың соңғы жылдары ғана қолға алынған жаңа салалардың бірі. Қазақ тіл білімінде Ө. Айтбайұлының аударма ғылымы және оның қалыптасуы туралы зерттеулері, А. Алдашеваның аударматанудың лингвистикалық және лингвомәдени негіздерін айқындауға арналған ғылыми зерттеулері аударма теориясы мәселелеріне арналды. Аударма туралы толығырақ және нақты теорияны В. Н. Комиссаров ұсынды. Аударма теориясының міндеті - шығарманың түпнұсқа мен аудармасының арасындағы ара қатынастардың заңдылықтарындағы ізін табу, аударманың жеке элементтерін барлап байқаудан туған тұжырым, қағидаларды ғылыми негізге сүйеніп қорытындылау және аударма практикасына көмек көрсететін, практик аудармашыға себін тигізетін межені белгілеп беру. Сонымен, аударма теориясының негізгі зерттейтін объектісі - түпнұсқа мен аударманың арасындағы ара қатынас және оны пайымдау мен қорытындылауды керек ететін нақты жайларға көшкен формаларының айырмашылығы.

Аударма - тіл қызметінің бір түрі ретінде бір тілде айтылған ойларды басқа тілдің құралдарымен соған сәйкестікте немесе толық құндылықта беру үдерісі. 1680 жылы ағылшын аудармашысы Дж. Драйден (1631-1700) аударманың 3 түрін ұсынады: Біріншіден, «метафраз» - түпнұсқаның дәл жеткізілуі, екіншіден, «парафраз» - түпнұсқаның түріне емес, ерекшелігіне бағдарланып, еркін жеткізілуі, үшіншіден, «имитация» (еліктеу) - түпнұсқа тақырыбына жазылған шығарма. Аударма теориясының көрнекті маманы Л. С. Бархударов құрылымдық сипатына қарай аударманы төрт түрге бөліп көрсетеді: 1) жазбаша-жазбаша аударма немесе жазбаша мәтіннің жазбаша аудармасы; 2) ауызша-ауызша аударма немесе ауызша мәтіннің ауызша аудармасы ; 3) жазбаша-ауызша аударма немесе жазбаша мәтіннің ауызша аудармасы; 4) ауызша-жазбаша аударма немесе ауызша мәтіннің жазбаша аудармасы. М. О. Әуезов 1955 жылы жазылған «Көркем аударманың кейбір теориялық мәселелері» атты мақаласында аударманың үш түрін атап өтеді. Бірінші - сөзбе-сөздік - әріпқойлыққа негізделген аударма. Екінші - еркін аударма. Соңғысы аударманың өте-мөте қонымды ғылыми дәлелденген түрі - шығарманың мазмұнын да, формасын да толығырақ беретін ғылыми дәл, балама аударма

5. Аударманың арнаулы теориясы ұғымын пайымдап, мысалдармен дәйектеңіз

Аударма дегеніміз - кейбір аспектілері әртүрлі ғылымдардың зерттеу пәндері бола алатын күрделі, көп қырлы құбылысы. Аударма жүргізу шеңберінде психологиялық, әдебиеттік, этнографиялық және аударма әрекетінің басқа да жақтары, сонымен бірге аударма қызметінің тарихы зерттелінеді. Қазіргі заманға аударма жүргізуде негізгі орынды аударманы лингвистикалық теориялық бөлігін лингвистикалық аударма теориясы құрайды. «Аударма теориясы» термині «Лингвистикалық аударма мағынасында колданылады».

Аударма теориясы жалпы аударма теориясы, жеке аударма теориясы, және арнайы аударма теориясы болып бөлінеді.

Аударманың жалпы теориясының мақсаты - аударма ісінің жалпы заңдылықтары мен ерекшеліктерін анықтау (осы саланы зерттеген ғалымдар: В. Н. Комиссаров, Я. И. Рецкер, Ю. Найда, Р. К. Миньяр-Белоручев, С. В. Тюленев, т. б. ) .

Аударманың жеке теорияларының мақсаты - бір тілден екінші (үшінші) тілге аудару кезіндегі заңдылықтарды анықтау. Мыс., қазақша - орысша, орысша - немісше - қазақша аудармасының теориялары (мысалы, аударманың жеке теорияларын зерттеген ғалымдар: А. М. Алдашева /орысша-қазақша/, В. Г. Гак /французша-орысша/, Л. К. Латышев /орысша-немісше/) .

Аударманың арнайы теорияларының мақсаты - аударманың әр алуан жанрлары мен стильдерінің ерекшеліктерін, заңдылықтарын анықтау. Мыс., көркем аударманың теориясы (С. Талжанов, Г. Гачечиладзе, т. б. ), ілеспе аударманың теориясы (А. Ф. Ширяев, Г. В. Чернов т. б. ), ғылыми аударманың теориясы (М. Морозов, А. Л. Пумпянский, т. б. ) .

Көркем аударма - үлкен шығармашылық іс, оның нәтижесі - басқа тілде жаңа көркемдік құндылықты жасаумен бағаланады және сол арқылы аудармашының шығармашылық белсенділігін танытады.

Аудармашы шығармадағы жай ғана тілдік элементтерді жеткізуден басқа, ең бастысы, көркемдік элементтерді жеткізуімен шеберлік танытады. Көркем аударма - көркем шығармашылықтың түрі. Мұнда түпнұсқа негізгі қызметті атқарады. Түпнұсқалық шығармашылықты шынайы түрде жеткізе білу - аудармашының басты ерекшелігі. Аудармашының шығармашылық тәсілі негізінен оның дүниетанымына байланысты. Өзінің дүниетанымына сәйкес аудармашы өзі таңдап алған шығармалардағы көркем шындықты мазмұн мен түр бірлігінде, жекеден жалпыға дейінгі тұтастықтың байланысында бейнелейді.

Аудармашының дүниетанымын жеке сөздер мен тіркестерден және де көбінесе тұтастай әдеби элементтен, яғни мәтіннің аяқталған үзінділерінен іздеуге болмайды. Көп жағдайда осынау дүниетанымның мәні де аудармашының түпнұсқаға деген жалпы қатынасынан аңғарылады. Ол аударатын шығарманы таңдап алуынан басталып, оның стилін қабылдап, түсінумен аяқталады. Аудармашының дүниетанымы түпнұсқа аудармасы түрі мен мазмұнының бірлігін қарастырып қана қоймай, аудармадағы ұлттық түрді сәйкестіру туралы мәселені де осы бірлікте шешеді.

Ілеспе аударма - ауызша аударманың бір түрі. Ілеспе аударманың пайда болған жері Нюрнберг қаласы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.