Днқ молекуласының реттеуші учаскелерімен байланысатын ақуыздар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
1.ДНҚ.ның генетикалық рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.Ақуыздар .туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2.1 PCNAақуызының ДНҚ тізбегімен әрекеттесуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 5
2.2 ДНҚ молекуласының реттеуші учаскелерімен байланысатын ақуыздар... 7
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10

Организм клеткасының химиялық құрамы аса бай және алуан түрлі. Онда көптеген реакцияларға қатысатын және метаболизм түзетін әр түрлі заттар бар. Мұндай алмасу нәтижесінде заттар үздіксіз өзгеріп, ыдырайды және осының арқасында жаңа заттар түзіледі. Алмасу реакциялары белгілі бір қатаң тәртіппен өтеді және әр түрлі ферменттердің әсерімен реттеліп отырады. Тірі клеткада болатын ерекше жағдайлардың арқасында реакциялар жоғары жылдамдықпен өтеді. Клетканың немесе протопластың химиялық құрамына талдау жасағанда, біріншіден, ондағы заттардың аса көптігі мен алуан түрлілігіне, екіншіден, талдау барысында тірі клеткаға тән емес заттардың пайда болуына байланысты көптеген қиындықтар туады.
Академик В.И.Вернадский жер қыртысындағы элементтердің барлығы да (тіпті сирек кездесетін элементтер де) клеткада белгілі бір мөлшерде кездеседі деп санайды. Алайда тірі заттың құрамына бар болғаны 22—27 элемент кіреді. Кез келген организмнің тірі затының элементтік құрамы мынадай: С, О, Н, N. Р, S, Na, К, Мg, Са, С1, Мn, Ғе, Со, Сu, Zn, В, Аl, V, Мо, I, Si, Ni, Сг, Sе, Sn, Аs. Көрсетілген элементтердің 16-сы барлық организмдерде кездеседі.
Тірі клетка затының құрамын дәлелдеу әлдеқайда қиын. Ішекте тіршілік ететін бактерия Escherihia coli осы мәселені зерттеуде ыңғайлы материал болып табылады. Оның құрамында мынадай заттар табылған: су — 70%, бейорганикалық иондар — 1%, көмірсулар — 3%, амин қышқылдары — 0,4%, нуклеотидтср — 0,4 %, липидтер — 2 %, белоктар — 15%, ДНҚ — 1 %, РНҚ -6%. Барлық басқа организмдердің тірі затының құрамы да осы сияқты деген пікір бар. Тірі заттың құрамына кіретін молекулаларды биомолекула деп атайды, демек олардың ерекше құрылымы және өзара әрекеттесуі тіршілік негізінде жататын процестерді қамтиды.

1. Қарабалаұлы О. Генетика және биотехнология. Алматы, 2011ж. – 170 бет.
2.http://www.zox.kz/load/kursty_zh_mystar/a_uyzdar/30-1-0-1252
3.http://helpiks.org/3-75260.html

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті
Жаратылыстану-география факультеті

Биология және экология кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы:ДНҚ молекуласының реттеуші учаскелерімен байланысатын ақуыздар

Орындаған: Биология мамандығы,
01406-топ студенті

Тексерген: оқытушы, магистр Сарсенова А.Н

Орал, 2017
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
1.ДНҚ-ның генетикалық рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4
2.Ақуыздар .туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
2.1 PCNAақуызының ДНҚ тізбегімен әрекеттесуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5
2.2 ДНҚ молекуласының реттеуші учаскелерімен байланысатын ақуыздар...
7
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10

Кіріспе

Организм клеткасының химиялық құрамы аса бай және алуан түрлі. Онда көптеген реакцияларға қатысатын және метаболизм түзетін әр түрлі заттар бар. Мұндай алмасу нәтижесінде заттар үздіксіз өзгеріп, ыдырайды және осының арқасында жаңа заттар түзіледі. Алмасу реакциялары белгілі бір қатаң тәртіппен өтеді және әр түрлі ферменттердің әсерімен реттеліп отырады. Тірі клеткада болатын ерекше жағдайлардың арқасында реакциялар жоғары жылдамдықпен өтеді. Клетканың немесе протопластың химиялық құрамына талдау жасағанда, біріншіден, ондағы заттардың аса көптігі мен алуан түрлілігіне, екіншіден, талдау барысында тірі клеткаға тән емес заттардың пайда болуына байланысты көптеген қиындықтар туады.
Академик В.И.Вернадский жер қыртысындағы элементтердің барлығы да (тіпті сирек кездесетін элементтер де) клеткада белгілі бір мөлшерде кездеседі деп санайды. Алайда тірі заттың құрамына бар болғаны 22 -- 27 элемент кіреді. Кез келген организмнің тірі затының элементтік құрамы мынадай: С, О, Н, N. Р, S, Na, К, Мg, Са, С1, Мn, Ғе, Со, Сu, Zn, В, Аl, V, Мо, I, Si, Ni, Сг, Sе, Sn, Аs. Көрсетілген элементтердің 16-сы барлық организмдерде кездеседі.
Тірі клетка затының құрамын дәлелдеу әлдеқайда қиын. Ішекте тіршілік ететін бактерия Escherihia coli осы мәселені зерттеуде ыңғайлы материал болып табылады. Оның құрамында мынадай заттар табылған: су -- 70%, бейорганикалық иондар -- 1%, көмірсулар -- 3%, амин қышқылдары -- 0,4%, нуклеотидтср -- 0,4 %, липидтер -- 2 %, белоктар -- 15%, ДНҚ -- 1 %, РНҚ -6%. Барлық басқа организмдердің тірі затының құрамы да осы сияқты деген пікір бар. Тірі заттың құрамына кіретін молекулаларды биомолекула деп атайды, демек олардың ерекше құрылымы және өзара әрекеттесуі тіршілік негізінде жататын процестерді қамтиды.

1.ДНҚ-ның генетикалық рөлі

Дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) - тірі организмдердегігенетикалықақпаратты ң ұрпақтан-ұрпаққа берілуін, сақталуын, дамуы мен қызметін қамтамасыз етуіне жауапты нуклеин қышқылының екі түрінің бірі. ДНҚ-ның жасушадағы басты қызметі - ұзақ мерзімге РНҚ мен ақуызға қажетті ақпаратты сақтау. ДНҚ-ның ерекшелiгi. Бiр организмнiң барлық жасушарындағы ДНҚ молекуласының 3' бағыттағы қалдықтардан түзiледi. Екi полинуклеотидтi тiзбек өзара бұранда сияқты жалғасып, азоттық негiз арқылы байланысады. Гидрофобты азоттық негiздер спиральдiң iшiне орналасқан, ал гидрофильдi пентозды-5'-бағыттағы қалдықтардан түзiледi, екiншi тiзбектегi нуклеотидтер арасындағы байланыс 5'құрамы, құрылымы бiрдей болады да, жасына, ортадағы жағдайына тәуелдi емес. ДНҚ молекуласының нуклеотидтiк құрамы, құрылымы, тiзбегiндегi нуклеотидтердiң реттелiп орналасуы организмнiң ерекше қасиетiн анықтайды. ДНҚ молекуласының полинуклеотид тiзбегiндегi нуклеотидтердiң ретi - ұрпақтан-ұрпаққа берiлетiн генетикалық мәлiмет. Полинуклеотид тiзбегiндегi нуклеотидтердiң реттелiп орналасуы ДНҚ молекуласының бiрiншi реттiк құрылымы деп аталады. ДНҚ молекуласының екiншi реттiк құрылымын 1953 ж. Уотсон мен Крик анықтады. ДНҚ құрылымының анықталуы ХХ ғасырдағы биологияның ең маңызды жаңалығы деп саналады. Уотсон мен Крик теориясы бойынша екi полинуклеотид тiзбегiнен құралған ДНҚ-ның молекуласы кеңiстiкте оң қос қабат спираль болып табылады. Қос қабат спиральдағы екi тiзбектiң жолдамасы - антипараллель, бiр тiзбектегi нуклеотидтер арасындағы байланыс 3'фосфорлы қалдықтар ДНҚ молекуласының сыртқы жағына қарай бағытталған. Спиральдiң бiр айналымына азоттықнегiздiң 10 жұбы келедi. Спиральдiң диаметрi 2 нм болады. Қос қабат спиральдегі азоттық негiздердің қабысуы өте ерекше. Бiр тiзбектегi аденинге - екiншi тiзбектегi тимин, ал гуанинге цитозин қарсы тұрады. Бұл - ДНҚ молекуласының құрылымының өте ерекше маңызды қасиетi. Спиральдағы азоттық негiздердiң осылай орналасуы ДНҚ тiзбегiндегi сәйкестiк-үйлесiмдiлiк (комплементарлық) деп аталады. Қос қабат спиральдi азоттық негiздердiң арасындағы сутектiк байланыс және гидрофобты әрекеттесулер бiрiктiрiп ұстап тұрады. Мұнда аденин мен тиминнiң арасында екi сутектiк байланыс түзiледi, ал гуанин мен цитозиннiң арасында үш сутектiк байланыс түзiледi. Қосақтың әрқайсысында азоттық негiздердiң пентозды-фосфорлы керегесiмен қосатын гликозидтік байланыстарының арасындағы қашықтығы бiрдей - 1,085 нм.

2 .Ақуыздар .туралы жалпы түсінік

Ақуыз тірі организмнің негізін құрайды, онсыз өмір жоқ. Карл Маркстіңпікірбойынша: Тіршілік -- ақуыз заттарыныңөмірсүруформасы. Ақуыздарорганикалықзаттардамуыныңең жоғарғысатысыжәнежербетіндегітіршіл іктіңнегізі, организмніңтірекжүйесі, бұлшықет, жамылғы ұлпалары ақуыздардан құралған. Оларорганизмдеәртүрлімаңыздықызмета тқарады: химиялықреакциялардыжүргізеді, денемүшелерініңқызметтерінөзараүйле стіреді, ауруларменкүреседі, т.б.
Ақуыздардың құрамы мен құрылысы өте күрделі. Молекулалықмассалары жүздегенмыңнанмиллионғадейінжетеді. Олардың құрылымы бұзылса, денатурацияғаұшырап, организмдегіқызметінатқараалмайды.
Ақуыздаргидролизденіп, аминқышқылдарынтүзедіжәнеөздерінетә нтүстіреакциялары бар.
Ақуыз - азықтыңқұрамынакіретінбүкілтіріорга низмніңнегізгіқорегі. Олжасушапротоплазмасынқұруменқатар, организмдегікөптегентіршілікқұбылыс тарына - тамақтану, өсу, көбею, тітіркену, қозғалу, тынысалу процестерінетікелейқатысады. Адам тәулігіне, шамамен, 100 г ақуызқабылдауыкерек. Азықпен түскенақуызәуеліасқазанда, сосынішектегіферменттердіңәсеріненг идролизденіп, аминқышқылдарынадейіныдырайды.[[1]]
Ақуыз тек тіріорганизмдерқұрамындағанаболады. Оның құрамында 50,6 - 54,5% көміртек, 21,5 - 23,5% оттек, 6,5 - 7,3% сутек, 15 - 17,6% азот, 0,3 - 2,5% күкірт бар, кейде фосфор кездеседі. Осы элементтердентүзілетін амин қышқылдарыныңбір-біріменбайланысыпқ осылуынәтижесіндеақуызмолекуласытүз іледі. Ақуызмолекуласыныңмассасыөтеүлкен, олбірнешемыңнанбірнешемиллионғадейі нбарады.
Ақуызтуралыалғашқымәліметтер XVIII ғасырданбелгілі. 1745 ж. италиялықғалымБеккорибидайұнынанлей ковинадегенақуыздыбөліпшығарған. 19 ғасырдың 30-жылдарында ет, жұмыртқа, сүт, өсімдіктұқымдарындаақуыздықзаттар бар екеніанықталды. Ғалымдардыңсоданбергізерттеулерінәт ижесіндебарлықтіріорганизмдержасуша сындаболатынтірі материя - протоплазма, негізінен, ақуыздан құралатыны анықталды.
Ақуыздардыңбарлығыекітопқабөлінеді:
қарапайымақуыздар - протеиндер (альбуминдер, глобулиндер, гистондар, глутелиндер, проламиндер, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.