Ұйымдағы бухгалтерлік есепті және салықтық есепті жүргізудің теориялық негіздері

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 109 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР . . . 3

АНЫҚТАМАЛАР . . . 4

АТАУЛАР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР . . . 6

КІРІСПЕ . . . 31. ҰЙЫМДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ЖӘНЕ САЛЫҚТЫҚ ЕСЕПТІ ЖҮРГІЗУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Ұйымдағы бухгалтерлік және салық есебінің мәні мен мазмұны . . .

1. 2 Ұйымның ұйымдастырылу түрлеріне байланысты бухгалтерлік және салықтық есепті жүргізу ерекшеліктері . . .

1. 3 Ұйымның есеп саясаты және оның бухгалтерлік, салықтық есепті жүргізудегі рөлі . . .

2. ҰЙЫМ ТАБЫСЫ БОЙЫНША БУХГАЛТЕРЛІК ЖӘНЕ САЛЫҚТЫҚ ЕСЕП ЖҮРГІЗУДІҢ ЕРЕКШІЛІКТЕРІ

2. 1 Ұйым табысының бухгалтерлік және салықтық есебінің ұйымдастыру негіздері . . .

Ұйымның жылдық жиынтық табысынан шегерімдер есебі . . .

2. 3 Бухгалтерлік және салықтық есептердің өзара байланысы мен тәуелділігі . . .

3. БУХГАЛТЕРЛІК ЖӘНЕ САЛЫҚТЫҚ ЕСЕПТЕРДІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3. 1 Корпоративтік табыс салығын есептеудегі жетілдіру жолдары: шетелдік және және отандық тәжірибе . . .

3. 2 Салық есептіліктерін жетілдіру жолдары . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

ТІРКЕМЕЛЕР . . .

НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР

Бұл диссертацияда келесі стандарттардың сілтемесі қолданылған:

Қазақстан Республикасының Қаржы министрімен 2007 жылы 23 мамырдағы №185 бұйрығымен бекітілген Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Салық Кодексі / Алматы: Юрист 2010. - 264 б.
Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» Заңы 2007 жылғы 28 ақпан, №234-ІІІ.
Приказ МФ РК от 21 июня 2007 года №217 «Об утверждении Национального стандарта финансовой отчетности №2.
Постановление Правительства Республики Казахстан от 28. 05. 2002 N 579 «Об утверждении правил формирования и ведения государственного реестра налогоплательщиков Республики Казахстан».
Приказ Министра финансов от 29. 12. 2008 N 619 «Об утверждении формы налоговой учетной политики для налогоплательщиков, применяющих специальный налоговый режим для субъектов малого бизнеса, специальный налоговый режим для крестьянских или фермерских хозяйств»
Приказ Министерства финансов от 22. 06. 2007 N 221 «об утверждении Правил ведения бухгалтерского учета»
Приказ Министерства финансов от 21. 06. 2007 N 218 «Об утверждении Национального стандарта финансовой отчетности N 1»

АНЫҚТАМАЛАР

Бұл диссертацияда анықтамаға сәйкес қатысты терминдер қолданылады:

Пайда - табыстан шығыстарды шегергеннен кейін қалған қалдық шама.

Табыс - ұлттық табысты бөлу барысында мемлекетке, кәсіпорынға, мекемеге немесе жеке адамға түсетін ақшалай немесе материалдық ресурстар.

Бюджет - жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөлініп (бекітіліп) пайдалану, жұмсау үшін құрылатын қаржы қоры болып табылады.

Кірістер - бұл субъектінің әр түрлі, оның ішінде сату, сыйақы, пайыздар, дивидентер мен роялти деп аталатын қарапайым қызмет түрлерінен қаражаттың түсуі.

Шегерім деп - нақты болған шығындардың сомасын, сондай-ақ ЖЖТ-нан шегерілетін өнімдердің, жұмыстар мен қызметтің өзіндік құнына қосылмайтын сомаларды түсіну қажет.

Актив - компанияның кез келген меншігі: машиналары; құрал-жабдығы; ғимараттары; банк салымдары; бағалы қағаздарға жасалған инвестициялары.

Міндеттемелер - қажетті қордың қашан бөлінгеніне және іс жүзінде төлемнің қашан төленетініне қарамастан белгілі бір уақыт мерзіміне тиісті жасалынған шарттардың, немес алынған қызметтердің жиынтық мөлшері.

Корпоративтік табыс салығы-

Халықаралық қаржылық есептілік стандарттары (бұдан әрі - ХҚЕС) - Халықаралық қаржылық есептілік стандарттар комитетінің Қоры бекіткен қаржылық есептілік стандарттары.

Салықтық регистрлар -

АТАУЛАР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

ХҚЕС - халықаралық қаржылық есеп стандарттары

ҰҚЕС - ұлттық қаржылық есеп стандарттары

ҚР - Қазақстан Республикасы

ЖШС - жауапкершілігі шектеулі серіктестік

СК - салық кодексі

СӨ - статистикалық есептіліктің формасы

ЖЖТ - жылдық жиынтық табыс

ССТ - салық салынатын табыс

КТС - корпоративтік табыс салығы

ҚҚС - қосымша құн салығы

ШК - шекті коэффициент

ЖК - жеке капиталдың орташа жылдық сомасы

МС - міндеттемелердің орташа жылдық сомасы

ТМҚ - тауарлық материалдық қорлар

СЕФ - салық есептілігіне қажетті формалар

АЕК - айлық есептік көрсеткіш

Кіріспе

Такырыптың өзектілігі бүгінгі таңда ел экономикасының нарықтық қатынаста дамуына байланысты жаңа кәсіпкерлік қызметтердің пайда бола бастауына сәйкес бухгалтерлік есептің маңызы мен рөлі арта түсуде. Осыған орай бухгалтерлік есептің мазмұны мен құрылымына өзгерістер енгізілді. Еліміздегі жүргізіліп отырған бухгалтерлік есеп жұмысы толығымен халықаралық қаржылық есеп беру талаптарына сай орындалады.

Бухгалтерлік есеп ұйымға оның қаржылық жағдайын жоспарлау бағалау, бақылау және талдау секілді функцияларды орындау қажет. Сонымен қатар бухгалтерлік есеп ұйымның активтері мен міндеттемелері, капиталы және өндірілген өнімдері мен олардың сатылғандығы туралы ақпараттарды жинақтап көрсетеді. Тек қана бухгалтерлік есеп арқылы ұйымның кірістері мен шығыстарын және шаруашылық қызметінің соңғы қаржылық нәтижесін анықтауға болады.

Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру» туралы заңы еліміздегі бухгалтерлік есепті жүргізу жүйесін анықтайды [1] .

Еліміздің экономикасының дамуы арқасында бухгалтерлік есептің құрамдас бөлігі салық, қаржылық, басқару есебі пайда болды.

Заң күші бар «Салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы кодексімен сәйкес «Салық есебі» түсінігі енгізіледі [2] .

Салық есебі - мемлекеттік бюджет пайдасына салық міндеттемесін алу және салық салу негізін анықтау мақсатындағы бухгалтерлік есеп қағидасында қалыптасатын ұйым қызметінің қаржылық-экономикалық жүйесіндегі ақпараттық маңызды буыны.

Қазіргі уақытта бухгалтерлік есеп «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» Заң және бухгалтерлік есептің стандарттары негізінде, ал салық есебі - Қазақстан Республикасы Салық кодексінің II тарауындағы норманың шартына сүйене отырып, әкімшілік құқық негізінде қалыптасты, сондықтан есептің екі түрін толық бөлу қажеттігі пайда болды.

Бухгалтерлік есеп ұйымның шаруашылық қызметінің экономикалық мәні мен қаржылық нәтижесін ең толық және нақты көрсетуді, ал салық есебі - шаруашылық қызметі әкімшілік талаптарына толық сәйкес келетін, бюджетке міндетті аударылуға тиісті ұйым табысының болжамды табысын анықтауды қарастырады.

Есептің дербес екі түрінің - бухгалтерлік және салықтық есептің қосарласа жүруі - ұйымның есеп жүйесі алдында әр түрлі міндеттерді тудырды. Олар мыналар:

салық мақсаты үшін есептік деректердің қайта жасалуы мен белгілі бір түзетулерді енгізу;
салық үшін жүйелі есеп шеңберінде дайын деректерді қалыптастыруды қамтамасыз ететін бухгалтерлік тәртіпті деректермен толықтыру.

Салық салу бойынша нормативті құжаттарда бухгалтерлік есептің тек іс жүзіндегі әдістерін пайдалана отырып, орындалуы мүмкін болмайтын салық салу бойынша талаптардың көптеген мөлшері жеткілікті. Бұл өз кезегінде салық есебін жүргізудің қажеттілігіне алып келеді.

Бухгалтерлік салық есебінде салық есебінің көрсеткіштері тек қана бухгалтерлік есептің деректері бойынша қалыптасады.

Есептелетін салықтардың саны бойынша, салық есебінің осы түрі салық салудың отандық дәстүрлі жүйесі оның жан-жақтылығын көрсететін бухгалтерлік есептің көрсеткішеріне сүйенеді.

Аралас салық есебінің көрсеткіштері бухгалтерлік есептің деректері негізінде, бірақ салық салу мақсаты үшін белгілі бір әдістерді пайдаланумен қалыптасады. Салық салудың осы әдісінде салық төлеуші алғашқыда өзінің бухгалтерлік есебінің көрсеткіштерін пайдаланады, содан кейін салық заңымен қарастырылған арнаулы әдістеме бойынша алынған көрсеткіштерге түзетулер енгізеді.

Абсолюттік салық есебінің көрсеткіштері бухгалтерлік есептің қатысуынсыз өткізіледі. Сөйтіп бухгалтерлік көрсеткіштердің қатысуынсыз кедендік баж, мемлекеттік баж, полицияны ұстау үшін алым, суға төлем және т. б. есептеледі.

«Салық есебінің» мақсаты есепті кезеңдер бойынша корпоративтік табыс салығын есептеу үшін жылдық жиынтық табыстың дұрыс құрылуы мен олардан шегерімдерінің есебін ұйымдастыру арқылы корпоративтік табыс салығы көлемін анықтау болып табылады.

Қазіргі салық заңына сәйкес, салық салынатын табыс Салық кодексінің ережесіне сай шаруашылық жүргізуші субъектінің бухгалтерлік есебі мәліметтері салық есебін жүргізу процесінде қолданылады.

Бюджет - жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөлініп (бекітіліп) пайдалану, жұмсау үшін құрылатын қаржы қоры болып табылады. Бюджеттің қаржысы экономиканы дамытуға, халықтың материалдық әл-ауқатын, мәдени деңгейін көтеруге және де басқа да мақсаттарға пайдаланылады.

Қазақстан Республикасының салық кодексіне сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатын салықтар, мемлекеттік бюджетті толтырудың негізгі көзі болып табылады. Бюджеттің табыс көзі болғандықтан Салық Комитеті арқылы қадағалайды. Зерттеп отырған ғылыми жұмыстың салық объектісі заңды тұлғалардың ішіндегі ұйым -«Концерн Цесна-Астық» ЖШС-і. Ғасырлар бойы бухгалтерлік есеп - ұйымдардың іс-жұмысының нәтижелерін, мүлік жағдайы мен қаржылық жағдайы туралы ішкі және сыртқы қолданушыларға ақпаратпен қамтамасыз етеді. Бухгалтерлік есеп регистрі мәліметтерінің негізінде әр салық кезеңінің қорытындысы бойынша салық базасы есептелінеді. Ұйымның табыс пен шығынын бухгалтерлік есеп арқылы бақылап, бекітілген нормативтік құқықтарға сүйене отырып салық салынады. Осы аталған мәселе - магистрлық жұмыстың өзектілігін көрсетеді.

Магистрлық жұмыстың мақсаты - Ұйымның бухгалтерлік және салықтық есебі бойынша халықаралық қаржылық есеп стандарттарына көшуіне орай бір-бірімен нақты байланысын көрсету болып табылады.

Магистрлық жұмыстың міндеті - қойылған мақсатқа жету:

Қазақстандағы ұйымдардың бухгалтерлік салық есебінің өзара байланысы жайлы жеке-жеке теориялық тұрғыда ашып көрсетуі:

Салық есебінің мәні, негіздері мен элементтері;
Бухгалтерлік есептің негізі мен мәні;
Салық есебі мен бухгалтерлік есептің өзара байланысы;

Қазақстандағы ұйымдардың бухгалтерлік және салық есебінің өзара байланысын нақты зерттеу объектісі ретінде алынған ұйымның толық қызметіне талдау жүргізу (мысал ретінде салықтың негізгі екі элементіне тоқталу) ;
Қазақстандағы ұйымдардың бухгалтерлік және салық есебінің өзара байланысының зерттеу жолында туындағын ұсыныстар мен жетілдіру жолдарын қарастыру;
тәжірибесін, салық салу саясатының даму жағдайын, оны жетілдіру жолдарын теориялық тұрғыда қарай отырып, оны практикамен ұштастыру, қорытынды жасау болып табылады.

Магистрлік жұмыстың ғылыми жаңалығы:

Диссертацияда салық есебінің әдістемесін зерттеу негізінде толықтыру;
Бухгалтерлік және салық есебінің өзара байланысын зерттеу мен бағалау арқылы ерекшеліктерін негіздеу;
Шетел тәжірибесін ескере отырып, корпоративтік табыс салығын жетілдіру жолдарын анықтау.

«Концерн Цесна-Астық» ЖШС-ң зерттей отыра магистрлік жұмысты корғауға ұсыналатын ұсыныстар:

Салық және бухгалтерлік есептер арасындағы байланысты зерттеу негізінде авторлық тұжырымдама жасау;
Ұйымның есеп саясатына салықтар бойынша міндеттемелерді есептеу әдістемесін ұсыну;
Ұйымның мәліметтері негізінде Корпоративтік табыс салығы есебін жетілдіру жолдарын ұсыну.

Магистрлық жұмыста Қазақстан Республикасының «Концерн Цесна-Астық» ұйымындағы бухгалтерлік және салықтық есептің өзара байланысына сипаттама берілген. Нарықтық экономикадағы алатын орнын, негізгі проблемаларын және жетілдіру жолдарын қарастырдық.

Магистрлық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттерден тұрады.

Бірінші бөлімде ұйымдағы бухгалтерлік есепті және салықтық есепті жүргізудің теориялық негіздері, оның ішінде бухгалтерлік және салықтың мәні, ерекшеліктері, ұйымның есеп саясаты және оның бухгалтерлік, салықтық есепті жүргізудегі рөлі қарастырылған.

Екінші бөлімінде кәсіпорын табысы бойынша бухгалтерлік және салықтық есеп жүргізудің ерекшеліктеріне талдау жасалған.

Үшінші бөлімінде Қазақстан Республикасының бухгалтерлік және салықтық есептерді жетілдіру жолдары талданды. Сонымен, Ұлттық қаржылық есеп стандарттарына өту барысында бірталай өзгертулер еніп, оларды меңгеру оңайға соққан жоқ. Мемлекеттің нарықтық экономикасын құруға әсер етуіне көмектесетін экономикалық тетіктердің ішіндегі бухгалтерлік және салықтың есептің мәні зор.

Жарияланымдар: Зертеліп отырған тақырып бойынша, осы күнге дейін келесідей мақалалар баспа бетінен жарық көрді:

1) Модернизация высшего образования как залог конкурентоспособности экономики РК: Материалы международной научно-практической конференции. - Алматы: КазНПУ им. Абая, 2009 Қазақстан республикасындағы қосымша құн салығының қалыптасуы мен даму ерекшеліктері 691 бет

2) Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, магистратура және PhD докторантура институтының жинағына ұсынылған, Корпоративтік табыс салығы. 62

3) КазЭУ им. Т. Рыскулова, Вестник № 2, «Расчет налоговых разниц по данным бухгалтерского учета» 314

Магистрлік жұмыстың құрылымы: мазмұны, нормативті сілтемелер, анықтамалар, атаулар мен қысқартулар, кіріспеден, үш тараудан, қорытындылар мен ұсыныстардан, қолданылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.

Магистрлік жұмыс 110 бет, 12 сызба, 11 кестеден тұрады.

1. ҰЙЫМДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ЖӘНЕ САЛЫҚТЫҚ ЕСЕПТІ ЖҮРГІЗУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1Ұйымдағы бухгалтерлік және салық есебінің мәні мен мазмұны

Қазіргі заман талабына сай нарықтық экономиканың дамуы мен басқарудың жетілдірілуі, ұйымының дамуы бойынша жаңа стратегияның өңделуі барысында бухгалтерлік есептің мәні мен орны күшейе түседі. Қазіргі таңда барлық ұйым меншік формасынан тәуелсіз және ықпалынсыз шаруашылық операциялар мен мүліктерде бухгалтерлік есеп жүргізіледі [3] .

Бүгінде ұйымның экономикалық механизмдерінің қиындықтарын сенімді экономикалық реттелген есеп жүйесінің берілген ақпараттарынсыз басқару мүмкін емес.

Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылу жүйесінің ғылыми қаланғаны барлық ресурстардың тиімді пайдалануына әсерін тигізеді. Ұйымның қаржылық және мүліктік жағдайын талдау бейнесінде жақсартылуына көмегін тигізеді.

Қазіргі таңда бухгалтерлік есеп жүйесіне халықаралық және ұлттық есеп стандарттары мен есептілікті енгізулеріне байланысты, бухгалтерлік ақпараттарды өңдеуде түрлі есептейтін техника құралдарымен және бағдарламамен қамтамасыздандыруын қолдануында жоғары талап қойылады.

Бухгалтерлік есеп теориясы есеп жүйесінің ұйымдастырылуының жалпы негізі. Заң актілері мен экономикалық дисциплинаға негізделіп, бухгалтерлік есептің принципін қазіргі заманға дағдыланған экономика және басқаруға жауап беретіндей етіп, есептің теориялық категориясына негізделген [4] .

Бухгалтерлік есеп теориясы аналитикалық және синтетикалық есеп жүйесінің бухгалтерлік есептілігінің мәліметтері бойынша және ұйымның қаржылық-мүліктік жағдайын меңгеруіне жол беріледі. Қажетті басқарушылық шешімдер қабылдауымен және олардың негізделуіне, ұйымды басқаруында стратегиялық және тәсілдің анықталуында бухгалтерлік ақпараттардың қалай қолдануы мен қалыптасуын түсіну үшін қажет [5] .

Есептік мәліметтер ұйымның және құрылымдық бөлімдерін шұғыл басқаруында қолданылады. Экономикалық болжамдарды және ағымдағы жоспарларды құруымен қатар, республиканың жалпы даму заңдылығын зерттеу мен анықтау үшін қажет.

Бүгінгі таңда республикада шаруашылық есеп жүйесі қолданысқа ие. Бір-бірімен байланысқан есеп түрлеріне: оперативті, статистикалық және бухгалтерлік есеп түрлері жатады.

Оперативтік есеп (басқарушылық) өндірістік жұмыс орынында жүзеге асырылады. Түрлі шаруашылық функциялар мен процестерді (жер, бөлім, цех, қойма) орындауымен қатар, оның мәліметтері тек ұйымның ішінде ғана шектеледі. Басқарушылық есеп мәліметтері күнделікті ағымдағы басшылықта және кәсіпорынды басқаруда қолданылады (өндіру есебінде, өнім шығарылуында, оның жіберілуінде, өткізілуінде, материалдық қорлардың болуында және т. б. ) . Басқарушылық есеп мерзімге тоқталып, оның қажеттілігіне қарай туындап отырады.

Статистикалық есеп жағдайға байланысты зерттеліп, экономика, мәдениет, ғылым мен білім саласында жалпы сипатқа ие болады және т. б. Экономика жағдайындағы, жұмыс күшінің қозғалысы, аймақтағы еңбек нарығындағы қалыптасқан құнына, тауарға, құнды қағаздар жайлы ақпараттарды жинақтап дайындайды.

Бухгалтерлік есеп шаруашылық жағадайдың сандық жағы мен қатар олардың сапалы жағының тегіс жолымен үзіліссіз байланысын зерттейді. Шаруашылық актілердің ақшалай өлшемде және натуралды көрсеткіш ретінде құжатта тіркелуі негізделіп бір-бірімен байланысқан. Демек, бухгалтерлік есепте ұйымның шаруашылық жағдайымен тұрақты қаржылық бейнеленуі, оның барлық меншігі және қалыптасу көздерімен, өндірістік қорлардың барлық түрлері, негізгі құралдар, өнімді өткізу мен өндіруге кеткен шығындар, ақша қаражаттары, ұйымның өзіне және өзге ұйымдарға қарыздары тегістей орын алады.

Осыдан шыға бухгалтерлік есеп - бұл сатып алу, тіркеу және ұйымның мүлігін, міндеттемелерін ақшалай түрдегі жалпыланған мәліметтердің реттелген жүйесі және олардың қозғалысын жаппай, үздіксіз және құжаттау жолымен барлық шаруашылық операцияларды есепке алу болып табылады [6] .

Бухгалтерлік есепте бір-бірімен байланысқан қаржылық және шаруашылық жағдайлар шоғырланған. Орындалатын фактілердің бір-бірімен тәуелділігіне келісілген. Мысалы, өткізілген өнімнен түскен табыс кассадағы немесе банктегі есеп шотындағы ақша қаражаттарын арттырады. Ал ұйымның қоймадағы дайын өнімінің азаю фактісіне алып келеді. Кассадан қолма-қол ақша қаражаттары арқылы жұмысшыларға еңбекақы төлеу жұмысшылар алдында қарыздарының азаюына алып келсе, ал кассадағы ақша қаражаттарының кемуін көрсетеді.

Басқа ғылым саласына тән бухгалтерлік есепте өз әдісі мен пәні бар. Бухгалтерлік есептің негізгі принципі ретінде сәйкесінше іске асырылуына байланысты келесілерді төмендегідей етіп: үзіліссіз, аудару, түсініктілік, мәнділік, маңыздылық, анықтылық, бейтараптылық, сақтық, істің соңына жеткізілуі, сәйкестік, жүйелілік, шындық және әділ көріністік, өз уақытында бөліп қарайды.

«Бухгалтерлік есеп барлық ғылымдар мен өнердің ең алдында тұрады, басқалары онсыз өмір сүре алмаса, бухгалтерлік есеп үшін олардың ешқайсысы қажет емес және де бухгалтерлік есепсіз әлемді басқару мүмкін емес, адамдар да бірін бірі түсінбес еді»1 ресейлік ғалым айтып өткен еді [4, 3] .

Бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы мен есеп жүйесінің құрылуы Қазақстан Республикасының заңы «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептеме туралы» және бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес жүргізілуін қамтамасыз етеді.

Бухгалтерлік есептің құрылу ерекшілігі оның орталықтандырылуында, себебі бастапқы құжаттардың өңделуі жалпы бір есеп құралына жинақталады. Ұйымда орталықтандырылған есеп бас бухгалтерияда топталады. Осы жағдайдағы ұйымның бөлек бөлімшелерінде бастапқы және кейбір құрама құжаттарды құрайды (есептілік) . Олардың міндеті - бухгалтерияға құжаттарды дұрыс толтырып, өз уақытында жеткізілуін қамтамасыз етеді. Есептің орталықтандыруына орай бухгалтерияның қызметкерлері ұйым бөлімшелерінің жұмыстары мен шаруашылық қызметінің талдауын қадағалау мүмкіншіліктерін күшейте алады [7] .

Бухгалтерлік есеп объектілеріне активтер, меншікті капитал, шаруашылық операцияларын жүргізетін ұйым міндеттемелері жатады. Шаруашылық операциялар сол жүзеге асырылған есептілік кезеңіндегі шотта жинақталады. Есепті жүргізуде ақпараттардың жинақты болуы үшін бір шешімге келу қажет болды.

Яғни, капиталдың халықаралық нарығын құру қаржылық есептің әдістемесінің едәуір жақындауына әкеледі. Есеп жүйесінің әр түрлігі тиімді инвестициялау объектісін таңдауда қиындықтар туғызады, сондықтан қаржылық есептің бірыңғай жүйесін құру қажет2.

Бухгалтерлік есептің стандарттарының міндетті күшіне ие, түсінікті, бірыңғай жүйені әзірлеу және осының арқасында сапалы ақпараттарды ашу және негізделген шешімдер қабылдау мәселенің шешімі болып табылады. Осыдан барып, бухгалтерлік есептердің Ұлттық қаржылық есеп стандарттарының Халықаралық стандарттарына мейлінше жақындатуды қамтамасыз ету (конвергенция) бухгалтерлік есеп пен есептіліктің мәселелерінің тиімді шешімі болып табылатындығы түсінікті болады. ХҚЕС есептің ұлттық стандарттарына мейлінше жақындату мақсаты бұрын қойылған мақсат - үйлестіруден ерекшеленеді. Конвергенция ХҚЕС тікелей көшуді болжамайды, ол тек ХҚЕС ұлттық стандарттарымен жақындасуының іс жүзіндегі аспектілерімен шектеледі, бұл есеп пен есептіліктің мәселелерін ұлттық деңгейде шешуде бірыңғай әдістерге қол жеткізуге әкеледі[8] .

Қазақстанда осы мақсатта Қазақстан Республикасының Қаржы Министірінің 21 маусым 2007 жылғы № 217 бұйрығымен Қаржылық есептіліктің № 2 Ұлттық стандарттары бекітілді [9] .

Бұл құжат ҚР Әділет министрлігінде 17 шілде 2007 жылы № 4816 тіркелді. Осы стандарт 2008 жылдың 1 қаңтарынан бастап әрекетке енді.

Стандарт қаржылық есептілікті тапсыратын субъектілердің атқаруы үшін арналған, нақты айтқанда:

ҚР 31 қаңтар 2006 жылғы № 124-III «Жеке кәсіпкерлер туралы» Заңына сәйкес анықталған орта және шағын кәсіпкерлік субъектілері;
Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген, шетелдік заңды тұлғалардың коммерциялық емес ұйымдары, филиалдары мен өкілдіктері;
оралымды басқару құқығында құрылған (қазыналық кәсіпорындар) мемлекеттік кәсіпорындар.

Бұл стандарттың әрекеттері мыналарға таратылмайды:

Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес шаруа немесе фермерлік қожалықтары үшін арнаулы салық режимін қолданатын шағын кәсіпкерлік субъектілері, ауылшаруашылығы өнімдерін өндіретін - заңды тұлғалар, сондай-ақ оңайлатылған декларация бойынша есеп беретін және жұмыс істейтін субъектілер;
ҚР «Жеке кәсіпкерлік туралы» Заңына сәйкес анықталған ірі кәсіпкерлік субъектілері;
қоғамдық ұйымдар;
Қазақстан Республикасының секьюритизациялау туралы заңнамасына сәйкес құрылған қаржылық ұйымдар, арнайы қаржылық компаниялар және олардың мемлекеттік реттеуін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асырады.

Еліміздің экономикасының дамуы арқасында бухгалтерлік есептің құрамдас бөлігі салық, қаржылық, басқару есебі пайда болды. Бухгалтерлік есеп № 1 сызбада төмендегі ақпараттармен қамтамасыз етеді:

Сызба № 1 Бухгалтерлік есеп ақпараттары

Жоғарыдағы № 1 сызбаға қарай отырып, ұйымды басқару меншік иесімен ұйымдастырылады. Басқару құрылымын субъект жарғыға сәйкес анықтайды. Қызметкерлерінің міндеттерін және еңбек ақы төлеу жүйесін штатпен бекітеді. Ұйым қызметінде меншік иесімен қызметкерлерінің еңбек қатынасын реттейтін еңбек ұжымының түрлі жалдау формасында қатысады (шарт, контракт және т. б. ) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.