Сенім Ақ-да жөнді кептіру тп абж жетілдіру
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:
Тақырыбы: Сенім АЌ-да ж‰нді кептіру ТП АБЖ жетілдіру
Мазмұны
Кіріспе
6
1.Тапсырма патенттік ізденіс
4
2. Техникалық экономикалық негіздеме
14
3 Технологиялық процесс сипаттамасы
24
3.1 Функцияналдық сұлбаның сипаттамасы
26
3.2 Электрлік-принцпиалдық сұлбаның сипаттамасы
28
3.3 Монтаждық сұлбаның сипаттамасы
30
3.4 Ішкі қосылыстар сұлбасының сипаттамасы.
30
3.5 Шиттің сұлбасының сипаттамасы
31
3.6 Таңдалған құрал жабдықтар
32
4. Автоматты басқару жүйесіндегі құрылғылардың дәйектіліген есептеу
40
5. Тіршілік қауіпсіздігі
53
5.1 Өрт қауіпсіздігі
56
5.2Қоршаған ортаны қорғау
58
6. Техникалық экономикалық тиімділікті есептеу
62
Қорытынды
73
Қолданылған әдебиеттер
74
Қосымша
75
Кіріспе
Жүн өнеркәсiбi текстильдi өнеркәсiп саласында бiр, халық шаруашылық
мәнге ие. Жүн өнердерiнiң сапасы, түрi және эксплуатациялық жағдайлары
алғаш жүн өндiруге байланысты.
Сапаның жаксаруы және жұмыстың эффективтi жақсаруы жүн жуудың сапалы
көрсеткiштерiнiң талаптарынан өз бейнесiн тапты. Алғашқы жүн өндеудiң
технологиялық процессi барлық оның бағалы табиғи жағдайының қалыпта болуын
қамтамассыз ету керек. Технологиялық процесстiң бұзылуы немесе оның
талдауының дұрыс еместiгi жүн талшықтарының жоғалуына және жүн жағдайының
өзгеруiне әкеп соғады. Жалпы жүн деген жануарлардың денесiн шаш тәрiздi
басатынталшықты материал. Жүннiң әр жерден шығуы үлкен әртүрлiкпен және
бiрдей емес жағдаймен сипатталады, сондықтан өндiрiсте оны түрлерге бөледi.
Жүндi өндеу деп жуылған жүндi алуға бағытталған өнеркәсiптiк процесстiң
жиынтығы. Жүндi өндiру мамандандырылған өндiрiсте өндiрiледi, бұның мақсаты
дайын жүн шикiзатын әртүрлi ассортиментегi жүн бұйымдарына өндiру үшiн
қажет болуы керек.жүн өндiру фабрикасына шикiзат болып жуылмаған жүн қызмет
етедi, ал дайын өнiм болып стандартқа сәйкес келетiн жуылған iрiктелген жүн
өнiмi болып келедi. Жүн өндеу фабрикасы әр түрлi дайын организациялардан
келiп түсетiн жүндердiн өндiрiлуiн өндiредi, оған сапалы баға бередi, ол
арқылы қой шаруашылықтарымен жүнге ақшалай есеп жүргiзiледi және жуылған
жүндi жүн өндiретiн өнеркәсiптерге жiбередi. Семейдiң өңдеу фабрикасы-
қазiргi Каз Руно акционерлiк қоғамы өз жұмысын бастағанына 2005 жылы
маусым айында 70 жыл толады. Адам сияқты өндiрiстiн өз өмiрi, тағдыры
болады десек, ол асырып айтқандық болмас едi. Өндiрiс өмiрi ондаған,
жүздеген жылдармен есептеледi. Оның өмiрбаяны бiрнеше ұрпақтың ғұмырын, iс-
қызметiн, түрмыс тiршiлiгiн қамтиды. Семей жүн өндеу фабрикасында, өзiндiк
өмiр тарихы, қалыптасу, өсiп-өркендеу жолы бар. Фабрика ұжымы әуел бастан-
ақ жергiлiктi ұлт өкiлдерiнен, қазақ мамандарынан құрылып жұмыс iстей
бастады. Себебi ежелден айналысқан ата кәсiбi мал шаруашылығы болғандықтан
өз қандастарымыз жүн өндеудiң қыр-сырын да жетiк бiлетiн.
Семейдiң сол жағалауында толықси аққан Ертiс өзенiнiң бойында
Республиканың жеңiл және тамақ өнеркәсiп кәсiпорындары орналасқан. Атап
айтқанда ет комбинаты, мақта-мата өндiрiстiк бiрлестiгi, қазақ қағаз
ыдыстар ассоциациясы. Солардың жанынан – Семей жүн фабрикасы, қазiргi
ҚазРуно акционерлiк қоғамы да орын тепкен. Тыныс тiршiлiгi бiр-бiрiмен
тыңыз байланысты бұл кәсiпорындардың қала экономикасында, қала халқының
күнделiктi тұрмысында латын орны ерекше. Олар азық түлiк, тамақ өнiмдерiн,
тұрмыстық бұйымдар және аса бағалы шикiзат шығарады.
Бұл өңiрдiң тұрғындары ерте заманнан-ақ мал бағумен, егiншiлiкпен
айналысқан. Сол салалардан түсетiн қнiмдердi өндiрген, тұрмыс шаруашылық
қажеттерiне жаратқан. Мал шаруашылығында маңызды және құндылығы жағынан
қой шаруашылығы ежелден басты орындардың бiрiнде болып келедi. Бұған Шығыс
Қазақстан облысында Республиканың барлық қой санының төрттен бiрi өндiрiлiп
отырғаны дәлел болса керек.
Қазан төңкерiсiнен дейiн–ақ губерниялық қала ешкi жүндерiнiнiң
түйiлiсетiн сауда орталығына айналды. Кемелер жүретiн Ертiс өзенi қой
шаруашылығының одан әрi өсуiне жағдай туғызып, үлкен сауда жолына аййналды.
Ауылдық жүн өндiрушi еңбеккерлерден сатып алынған жүн теңдерiн Семейлiк
саудагерлер осы сауда жолы арқылы Ресейлiк базарда және шет елдерге
шығарып сататын.ондай лас жүн арзан бағамен өтетiн, одан түсетiн пайда да
аз болатын. Сондықтан кейбiр iскер адамдар жүндi бұлдап өткiзу жолын
қарастыра бастады.Алғашқыда фабрика-өнеркәсiпорындарында текк қана жуылған
жүн жiберетiн едi. Кейiнен жүндi жуумен бiрге сортқа сұрыптау жұмысын
ұйымдастырып, Жүн жуу кәсiбiнiң маңызын арттырды.1925 жылы Жүн жуу
кәсiпорны өзiнiң жұмысының әдiсiне өзгерiстер енгiзбес өнiмдiлiктi арттыру
мүмкiндiктерi жоқтығын түсiндi.
30-шы жылдардың басында қол еңбегiн жеңiлдету, өнiм өндiру процестерiн
механикаландыру мәселесi қолға алынды. Сонымен бiрге алғашқы шаралардың
бiрi ретiнде жұмысшыларды мамандықтары бойынша оқыту жөнiнде мәселе
көтердi. 1932 жылы бұрынғы кiшкене Жүн жуу артелiнiң орнына
Механикаландырылған жүн жуу кәсiпорнын салуға шешiм қабылдады.
1935 жылы 25-шiлдеде Семейдiң жүн жуу, ыстық сумен жуу кәсiпорны iске
қосылды. Өндiрiстi механикаландыру және автоматтандыру салаларында
тқмендегiдей жұмыстар iстелдi:
1. Жүндi қабылдап алуды жақсарту үшiн шикiзат лабораториясындағы жүн
үлгiлерiн жуу толық механикаландырылды және қайта құрылды;
2. Тиеу-түсiру транспорт жұмыстарын механикаландыру саласында-көптеген
учаскiлерде бұрынғы ауыр қол жұмысы едендi және ленталық
транспортпен iстелетiн болды.
3. Шығарылатын өнiмнiң сапасын жақсарту үшiн өнiмнiң сапасы –
Сенiмнiң жалауы, туу. Қазақстан Республикасының осы тектес
өндiрiстерiнiң iшiнде алғашқылардың бiрi болып Семейдәi жүн өңдеу
фабрикасы өнiмiнiң сапасын арттыру жағынана дүние жүзiлiк рынокқа
шығуға жол ашты. Семейдiң жүн өңдеу фабрикасы өңдеп шығаратын жүнi
шетелде өзгелердiң осындай өнiммен бәсекелесе алатын шикiзаттың
бiрiне айналды.
Қазiргi типтiк жүн өндiру фабрикасы жоғарғы өнiмдiлiк қондырғыларымен
қамтамасыздандырылған, технологиялық процессi автоматтандырылған.
Жүн өндiрудiң технологиялық процессi келесi операциялардан тұрады:
келiп түскен жүндi вагоннан немесе моншалардан түсiредi, контрольдi
классировка үшiн оны өлшейдi, жүндi сақтау орындарында, складқа
тасымалдайды, жүндi iрiктейдi; iрiктелген жүннiң сапасын бақылайды, жуу
және жуылған жүннiң сапасын бақылау, кептiру және сақтау, процестеу,
жүндi орау және макировка кип, жуылған жүндi қоюшыларға жiберу.
Жүн өндеу фабрикасы электр энергиясы, буды және суды көп көлемде
қажет етедi. Сондықтан фабрика су көзiнiң қасында орналасуы дырыс, электр
жүйесiн фабрика Гос энеро жүйесiнен алады, ал парды қалалық жылу электр
станцияларынан немесе фабрикалық кательныйларынан алады.
Жүн өндiру фабрикасындағы негiзгi цехторға тоқтола кетсек. Соның
iшiндегi жуылмаған жүндi қабылдау және сақтау.
Фабрикаға келiп түсетiн жуылмаған жүннiң көлемi фабриканың өнiмдiлiк
қуаты болып табылады. Жүн өндеу фабрикасына келiп түсетiн жуылмаған
жүндердi көлемiне, ассортиментiне, сапасына қарап алады. Көп мөлшерде
қабылдау түсiрiлетiн покгоуземен жүргiзiледi. Фабрикаға көпшiлiк жүннiң
массасы темiр жол арқылы немесе жақын жерден машинамен жеткiзiледi. Жүк
түсiрудi жүн қабылдағыш, весовщик, грузщик және тiгiншi маркировщиктен
тұратын бригада iске асырады.
Шикiзат лабораториясының негiзгi жұмысы жуылмаған жүнiң сапасын
тексеру . Жүннiң түсу уақытында шикiзат лабораториясы шықан жуылған жүннiң
анықтамасы бойынша үлкен көлемдi жұмыс атқарады . Сонымен қоса бұның
негiзгi жұмысы болып жүннiң орташа сапасын анықтап жүргiзедi және талшықтың
тексередi.
Жүндi сақтау. Жүндi ұзақ уақытқа дейiн сақтауға арналған
складтық қоймалар, жабық түрде болу керек . Олардың конструкциясы кип
складын және iрiктеуге беру кезiндегi тиелуiн механикандырылған болу керек.
Жүн складтары су деңгейi төмен, судан алыстау алаңдарда болу керек.
Складтағы ауаның температурасымен ылғалдылығы тұрқты және желдендiрiлген
болу керек. Қазiргi уақыта жүн өндеу фабрикаларында екi типтi складттар
бар, олар: типтiк және хлопоктык.
Жүндi iрiктеу – жүн өндiру фабрикасында негiзгi процесс. Iрiктеу
нәтижесiнен жүн бұйымдарын алу кезiнде жүндi қолдануына, оның сапасымен
өзiндiк құнға тәелдi. Iрiктееудiң жүргiзiлуiфабрикаға келiп түсетiн жүннiң
классирвкалық жалпы массасынан түрi бойынша бiр түстi, жуылған және
жуылмаған жүндердiң стандартқа сай болу үшiн iрiктеледi. Жүндi iрiктеу
қолмен жүргiзiледi. Жүн өңдеу фабрикасында жүндi iрiктеу әртүрлi әдiстер
қолданылады: жеке, баспалы және конвейрлi.
1. Патенттік ізденіс
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
“Бекітемін”
Кафедра меңгеруші____________
Золотов А.Д.___
(қолы) (фамилиясы)
__________________
(күні)
Тапсырма
Диплом жобасын орындау барысында жүргізілетін
патенттік зерттеулерге
Диплом жобасыныњ тақырыбы- Сенім АЌ-да жунді кептіру ТП АБЖ
жетілдіру. Зерттеулер басталған к‰ні 13.03.08 бітірген к‰ні 18.04.08.
Зерттеп дайындалатын техника объектісінің қысқаша техникалық сипаттамасы-
Жүн кептіру қондырғысы. Қондырғы автоқоректен, тасымалдағыштан, 5 кептіру
секцияларынан тұрады.
Іздеу Ақпарат Іздеу Сыныптау индекстері Іздеу Іздеу жүргізілетін
нысаны іздеу мемлекет-т терең-дақпа-рат
мақсаты ері ігі көз-дерінің
атаулары
УДК ХПС, ПС,
УОЖ
Жүн МЕСТ-қа Ресей, D01B-302-1995-20“Изобетения за
кептіру сәйкес АҚШ, 310; 05жж. рубежом
қондырғыскелетін Франция, D01B-900; Журнал Текстильная
ы көрсетк-ішЯпония. D06B-300. про-мышлен-ность”,
пен D06F-400
қамтамассы Бюлле-тень
з ету. “Открытия,
изо-бретения
Тапсырма берілді ____________________ (күні)
Орындаушы _________
_________________________
(қолы)
(аты-жөні, фамилиясы)
Диплом жобасыныњ жетекшісі _________
_________________________
(қолы)
(аты-жөні, фамилиясы)
Анықтама
Іздеу обьектісін патенттік және ғылыми-техникалық әдебиеттер бойынша
зерттеу туралы
Диплом жобасының тақырыбы-“Жүнді термиялық өңдеу ТП АБЖ
жетілдіру”.
Іздеу тереңдігі: 1997 жылдан 2007 жылға дейін
1- кесте .Іздеу төмендегі диплом жобасын орындау барысында зерттелген
материалдар бойынша жүргізілді
Іздеу Іздеу Сыныптау Іздеу Ғылыми-технПатенттік құжаттар
нысаны мемлекет-теиндекстерітөмендегі ика-лық атаулары номерлері
(оның рі (МКИ, НКИ,мекемелер-діқұжаттар, және басылу күнінің
құрам-дық (Қазақстан-МКПО, УДК)ң қорлары шығу белгісі, қаралған
бөлшек-тернан бастап) бойынша күнінің жылдың белгілері
і) жүргізілді белгісі,
библиографи
ялық
мемлекет-те
р,
қарал-ѓан
жыл-дың
белгілері
Жүн жуу Ресей, D01B-302-Cемей Журнал Ресми бюллетень
және АҚШ, 310; облыстық “Текстиль-н“Промышленная
кептіруқонФранция, D01B-900;Ғылыми-техниая собс-твенность”
дырғысы Япония. D06B-300.калық промышленноАлматы Казпатент
D06F-400 кітапханасыбсть” 1996 (1998-2005)
ойынша “Новости Официальный
жүргізілді науки бюл-летень
Казахстан” “Открытия,
1998 изобретения,
промышленные знаки”
1997
Рефераттық ақпарат
“Избретения за
рубежо”
2-кесте. Патенттік зерттеулер жүргізу барысында зерттелген және ішіне
аналогтар кіретін патенттік құжаттар
Іздеу Табылған аналогтар
нысаны
(оның
құрам-дық
бөлшек-тері
)
Мемлекет, Өтініш Техникалық шешімніңТехни-калық шешімді
қорғау берушінің мәні: оны жасау жобала-натын техника
құжаттары-ныаталуы, мақсаты ныса-нында қолда-ну
ң түрі және мемлекет (өнертабыстық мүм-кінділігі немесе
номері, өтініш пайдалы моделдің қолдан-бау себебі
сыныптау номері, сипаттамасы
индекстері басылымдылық бойынша)
(ХПС, ¦ПС, күннің
УОЖ) белгісі,
басылу күннің
белгісі
Жүн жуу Ресей Кремнев О.А. Волокнистый Қолдануы целосо
және Патент Боровой материалдарға образно
кептіру № 369188 Малкин Э. С. арналған
қондырғысы Ресей жуғыш-кептіргіш
машина
Ресей Рогачев Н.В. Волокнистый Қолдануы
№ 278480 Федоров В.К. материалды целосообразно
Петров С.А. шаюға,кептіруге Қолдануы целосо
Ресей арналған қондырғы образно
Жүнді шаюға
арналған қондырғы Қолдануы целосо
образно
Волокнистый
материалды шаюға
машина
3- кесте. Патенттік ізденіс және аналогтарды іздеу барысында зерттелген
ғылыми-техникалық құжаттар
Іздеу нысаныТабылған аналогтар
(оның
құрамдық
бөлшек-тері)
Авторлар, Басқа Техникалық Техникалық ше-шімді
ақпарат органдар-дыњшешімнің мәні жобала-натын техника
көздерінің атауы, және оны жасау объекті-сінде
атаулары шығарған ел мақсаты қолданумүмкін-дігі не
мекеме-нің (өнертабыстың қолдан-бау себебі
атауы, пайдалы
шығару модельдің осы
жы-лы, басылымда
номері, берілген
беттері. сипаттамасы
бойынша
Жүн Текстильная 1995ж Волокнистый Қолдануы целосо
кептіргіш промышленност материалдарға образно
қондырғысы ь Рогачев арналған
Ресей жуғыш-кептіргішҚолдануы целосо
ЦНИИТЭМ машина образно
Волокнистый
Ресей материалды Қолдануы целосо
Легкая шаюға арналған образно
инструкция қондырғы
Қолдануы целосо
Жүнді шаюға образно
арналған
Ресей қондырғы
Легкая
инструкция
Қорытындылар
Диплом жобасын орындау барысында жүргізілген патенттік зерттеулер
бойынша
Диплом жобасының тақырыбы – Сенім АЌ-да ж‰нді кептіру ТП АБЖ
жетілдіру.Іздеу тереңдігі: 1998 жылдан 2008 жылға дейін
1. Патенттік зерттеулер жүргізу алдында қойылған мақсаттарға
қол жетті ме? Жетпесе қандай себептерден?
- Мақсатқа қол жетті, ізденіске сай келетін ақпарат яғни аналогтар табылды.
2. Табылған (2 және 3 - кесте) аналогтардың қайсысы прогрессивтік
болады?
-Ресей Патент № 369188 “Волокнистый материалды кептіруге арналған”.
3. Табылған “2 және 3- кесте” аналогтарының қайсысын
жобаланатын техника объектісінде қолдану пайдалы болады?!
-Ресей № 278480 “Жүнді кептіруге арналған қондырғы”.
4. Диплом жобасында жобаланылатын техника объектісіне ұқсас техника
объектілерді сериялап шығаратын қандай еліміздегі және шет елдердегі
фирмалар табылды?
Ғылыми-техникалық және патенттік құжаттарды зерттеу кезінде
өндірістік микроконтроллерды шығаратын Қазақстан фирмалары табылған
жоқ.Шетел фирмалары ішінде табылды:- Ресей ЦНИИТЭМ
5. Жобаланатын техника объектісі бойынша өнертабысқа өтініш
материалдарын өңдеу қажет пе?
Өтініш материалдарын өңдеу қажетті деп ойлаймын.
Орындаушы___________ Нурпеисов М
Диплом жобасының
жетекшісі ________ Жакитов К
2. Технико-экономикалық негіздеу
Жобалау мақсаты – жоғары экономикалық техника ойлап табу, құру. Сондықтан
экономикалық негіздеуде автоматтандырудың жаңа жүйесінің техникалық
мүмкіндігін және экономикалық мақсатқа сәйкестілігін дәлелдеу керек.
Жобаланатын автоматтандыру жүйесінің кейбір техникалық параметрлерін,
жабдықтарын және сипаттамаларын негіздеу үшін, патенттік ізденістер және
ақпарат әдебиетінің мәліметтері бойынша өз еліміздің және шет елдердің
техникасындағы технико-экономикалық деңгейінің анализ нәтижесін көрсету
керек.
Автоматтандыру процесстерінің принципиалды шешімдердің әр түрлі
варианттарын экономикалық тұрғыдан бағалау технико-экономикалық эффект
негізінде іске асырылады. Жаңа техника немесе құрылғыны ендіру және құрудың
пайдалылығын, тиімділігін жылдық экономикалық эффект есебінен анықтауға
болады. Жылдық экономикалық эффект жобаны құрудың соңында анықталатынбарлық
өндірістік ресурстардың қосындылар экономиясын құрайды.
Берілген дипломдық жобада жүнді термиялық өңдеу технологиялық процесін
автоматтандыру жүйесі жобаланады. Жобада бұрынғы аналогты цифрлы қондырғыны
жаңа Р-130 микроконтроллерына ауыстырам.
Жүннiң шаң басуы. Жуылмаған жүнде майтерiсi, ылғалдылық және әртүрлi
сипаттағы кiрлер болады. Жуылмаған жүннiң жоғары бетi жабысқақ, соондықтан
ол өзiне оңай шаң тартады. Жүн талшықтарында кiр молекулярлы тартылыс
күшiмен ұсталынады, олар ауада өте жоғары, бiрақ жуылмаған жүндi суға
салған кезде төмендейдi, ал жуғыш ерiтiндiлерге салған кезде мүлде болмай
кетедi. Осыдан жулатын заттардың су ерiтiндiсiнде жүн жуу негiзделедi.
Жуылмаған жүнде кiрдiң болуы көптеген себептерге байланысты:
тұқымынан, қойдың жынысы мен жасынан, оларды асырау және тамақ беруден,
жердiң және климаттық жағдайларға байланысты. Қойлардың дұрыс
тамақтанбауынан жүнде терiнiң көбейуi, жүн құрамына үлкен әсер етедi.
Су ортасында жүн жууға арналған қондырғылар – жүн жуғыш агрегаттар,
олар үздiксiз әрекет ететiн, машиналардыың тiзбектеп орналасуы,
технологиялық процестiң үздiксiз өзара байланысқондырғысын көрсетедi. Жүн
жуғыш агрегаттағы жүндi өңдеу прцесi толық механикаландырылған және өзiне
кезекпен орындалатын операцияларды қосады. Олар: жуылмаған жүндi жуу, түту,
кептiру. Жүн жуу процесiнiң мақсаты болып жүндi майлы терiсiнен, минералды
және базалық кiрлерден босату, тазалау келедi. Жүндi жуылғанан кейiн
кептiрiп, бiрнеше уақыт лабазда ұстап, престейдi.
Автоматты күрек жүн жуғыш агрегатты машинаға жүннiң бiркелкi үздiксiз
келiп түсуiн қамтамассыз етедi. Бiрқалыпты агрегаттың жүктелуi үлкен мәнге
ие, бiрқалыпты жүктелуде барлық агрегат машиналары қойылған режимде жұмыс
iстейдi, жуылған жүннiң сапалы көрсеткiштерi тұрақты, дiрiлдеу, жуу және
кебу процестерi жақсы шарттарда өтедi.
Жүндi кептiру деп талшықтан ылғалдылықты алу процесi аталады,
нәтижесiнде талшық массасы айналадағы ауамен гигроскопиялық тепе теңдiк
жағдайына әкеледi.
Жүндi кетiру процесiнiң негiзгi буланудағы қыздырылған жүн нен артық
ылғалдылықты алу болып табылады.
Сығылған жүнде жуылғаннан кейiн 60-80% ылғалдылық болады. Кептiргiш
машиналардан шыққан жүннiң ылғалдылығы 12% -тен төмен болуы керек және
кондиционалды ылғалдылыққа жақын болуы керек. Ылғалдылықты жою үшiн
мынадай бiрнеше әдiстер қолданылады: физико-химиялық, механикалық, жылулық
және электрлiк.
Физико-химиялық әдiсi ылғалдылықтың гигроскопиялық заттардың
хлоридкальций жұтылуына негiзделген. Массасы үлкен талшықтарды кептiру
үшiн негiзделген, бiрақ лабораторияда талшық түрлерiн сақтауға кең
қолданылған. Бұл талшық түрлерi өзгермейтiн ылғалдылығын сақтауға рұқсат
етедi.
Механикалық әдiсi талшық ылғалдылығы центрифуга көмегiмен сығылады.
Бұл кезде тек ылғалдылықтың жартысы жойылады. Центрифугада сығылу кезiнде
30-40% ылғалдылық қойылады. Ал сығылу валдарынан кейiн 60-80% механикалық
әдiс арқылы суланған ылғалдылықты жоюға болады. Жүн жуғыш агрегатта жүннiң
сығылуы әрбiр баркадан кейiн сығылу валдары қолданылады. Өте кең тараған
жылулық кептiру әдiсi. Бұл әдiс кезiнде ылғалдылықты материалдан
конденсация, буландыру, кептiру жолдары арқылы жоюға болады. Талшықты
материалды кептiрген кезде соңғы әдiс талшықтан ылғалдылықты жою
қолданылады. Жылулық контакты кептiргiштi ыстық ауа ағымында да ажыратады.
Электрлiк әдiсi жоғары жиiлiктiк тқтарды қолдануға негiзделген.
Ыстық ауамен жүндi кептiру негiзi. Ауа су буымен қанығуы мүмкiн.
Қалыпты жағдайда ауа ешқашан құрғақ болмайды. Онда су буы үнемi болып
тұрады. Ауа темературасы кептiрiлген сайын, оның ылғалды жұту және
гигрограф көмегiмен анықтайды. Кептiру процесiде ауа кептiргiш камерадан
ылғалдылықты жоюға ғана арналмаған, сонымен қоса жүндi жылытуға да келедi.
МикроЭВМ ға аналогтық түрлендiрiп бергiштен сигналдарды ендiргенде көбiнесе
аналогтық цифрлық түрлендiргiштер пайдалынылады.Оларды жан жақты
қарастырайық.
Аналогтық цифрлық түрлендiрудiң бiрнеше әдiстерi болады, соның iшiнде
олардың мынандай екi түрiнен таралған: интегралдау және кезекпен салыстыру
әдiстерi.Аналогтық сигналды сегiз разрядтты кодқа интегралдау әдiсiмен
түрлендiрi ұзақтығы, әдетте 1-20мкс, ал кезекпен салыстыру әдiсiмен 10-30
мкс болады.
Қажеттi АЦТ ны тандаудағы негiзгi критерий түрленуауқыты, түрлендiргiштiң
дәлдiгi мен құны.Интегралдау әдiсiмен жұмыс iстейтiн түрлендiргiштер арзан,
әрi дәлдiгi өте жоғары болғанымен олардың түрлену ұзақтығы тым үлкен
болады.Кезекпен салыстыру әдiсi түрленудiң шапшандығын қамтамасыз етедi,
бiрақ осы принциппен жұмыс iстейтiң түрлендiргiш құны оның дәлдiгi артқан
сайын құрт қымбаттайды.
Интегралдау бар АЦТ. Мұндай түрлендiргiштiң сипаттамасының сызықтығы жақсы,
шуы аз және арзан.Оның жұмыс циклi мынандай үш кезеңнен тұрады: нөлдi
корекциялау, кiрiстiк сигналды интегралдау және тiреуiш кернеудi
интегралдау.
Кезекпен салыстыруы бар АЦТ.бұндай түрлендiргiште кезекпен салыстыру
регистiрi, цифрлық аналогтық түрлендiргiш және кiрiстiк кернеуiн ЦАТ тың
шығысында аналогтық кернеуiмен салыстырытын компоратор болады. Салыстыру
регистiрiнiң ең үлкен разрядынан бастап салыстыру кезекпен өтедi де, код
аналогтық кернеуге ЦАТ тың көмегiмен түрленедi.Салыстырудың әр қадамында
кезектi разрядтың мәнi тағайындалады.өнделетiң әр разрядтың бастапқы мәнi
логикалық бiрге тең тағайындалады.Егер түрлендiрiп бергiштегi кiрiстiк
кернеу ЦАТ тың шығыстық кернеуiнен кiшi болса, онда регистiрдiң өнделетiң
разрядының логикалық бiрi сақталады.Ал кiрiстiк кернеу ЦАТ шығысындағы
кернеуден үлкен болса, онда регистiрдiң өтпелi разрядында логикалық нольдiң
мәнi тағайындалады.Содан кейiн регистiрдегi әрбiр келесi разрядтар осылайша
өңделiп отырады.Шығыстық цифрлық код регистiрiнiң барлық разрядынан кейiн
осы регистiрден тiкелей алынып тасталады.кезекпен салыстыруы бар АЦТ ның
артықшылығына түрлендiру интервалының тұрақтылығы мен кiрiстiк аналогтық
кернеуге тәуелсiздiгi жатады.Әйтсе де мұндай түрленгiштер де кемшiлiксiз
болмайды. Оған ЦАТ тың, компоратордың қателiгi және тiреуiш кернеудiң
тұрақсыздығы жатады. Екiншiден түрлендiргiштiң жоғарғы дәйектiлiгiне оның
қымбаттауы нәтижесiнде ғана қол жеткiзуге болады.Кезекпен салыстыруы бар
АЦТ әдетте түрленүдi шапшандату қажет жерлерде пайдаланады.
Сыртқы схемалар.iрiктеу есте сақтау схемасы.Тез әрекеттi АЦТ жасау
техникалық тұрғыда қиын әрi қымбат. Бұл мәселенi iшiнара шешу үшiн АЦТ
алдында түрлендiргiштi оңайлататын әрi оның құнын азайтатын iрiктеу есте
сақтау схемасын қосу керек. Бастапқы сигналды лезде уақытша квантау
нәтижесiнде уақытша апертура сығылып, одан ары осы iрiктеудiң мәнi уақытша
есте сақталады, ол аналогтық цифрлық түрлендiргiштiң толық циклi үшiн
қажет.
Аз каналды, функционалды, реттейтiң микропроцессорлық Ремиконт Р-130
контроллеры.
Контроллер технологиялық процестердiң қазiргi автоматтандырылған басқару
жүйелерiн құруға арналған және персоналды ЭВМ ын қолданумен оперативтi
басқаруды, автоматты реттеудi, автоматты логикалық программалық басқаруды
Құрлымы айнымалы болатын автоматты басқаруды, оқиғаларды қорғау мен
блоктауды,сигнализацияны,тiркеудiор ындауға мүмкiндiк бередi.
Р-130 контроллерiмен ИРПС интерфейс негiзiнде iске асқан Транзитсақиналы
желiге бiрiктiрудi жүзеге асыруға болады.
Контроллердiң технологиялық программалауы програмистерсiз,ТП АБЖ да бақылау
мен басқарудың дәстүрлi құралдарымен таныс мамандармен
орындалады.Программаланған ақпарат қорек өшiрiлгенде енгiзiлген батарея
көмегiмен сақталады.
Контролер жобалық құрастырылған, сондықтан қолданушыға модульдер мен
блоктардың қажеттi жинағын кiрiстiк шығыстық дабылдардың түрi мен санына
сәйкес таңдауға болады.
Контроллерге ақаулардың өзiндiк диагностика, сигнализациямен
идентификацияның дамыған құралдары енгiзiлген, соның iшiнде құрамдас
бұйымдардың жұмыстан шығуы,рұқсатты шектерден дабылдың шығуы, ОЕСҚ жұмыстан
шығуы,сақиналы желi бойынша алмасу бұзылғанда және т.б. Жұмыстан шығу
бойынша дистанционды сигнализация үшiн арнайы дискреттi шығыстар
қарастырылған.
Өзiне басқару технологиялық объектерiн және технологиялық
процестердiң автоматтандырылған басқару жүйелерiн қосатын күрделi
автоматтандырылған технологиялық комплекстердiң кең таралуы.Оларға қызмет
көрсететiң персоналдың жоғары деңгейiлi дайындығын талап етедi. Осындай
дайындықтын күрделiлiгi электронды және құрал жасау өнеркәсiптерiне
техникалық прогреспен түсiндiрiледi. Соңғы оң жылдықта бұл салалар
микропроцессорлық және есептеу техникасы негiзiндн автоматты бақылаудың,
басқарудың және реттеудiң жаңа ұрпақты құралды шығаруды игеруi.Бұл құралдың
функционалдық мүмкiндiктерi кең, қымбат емес және олатмен шағын
кәсiпорындарда технологиялық процесстердiң автоматтандырылған басқару
жүйесiн құруға болады. Бұл құралдардың есептеуiш құралдармен мысалы
персоналды ЭВМ бiрге жұмыс iстеу қабылетi басқару мүмкiншiлiктерiн
қалыптастыру және процесс жағдайы туралы ақпаратты көрсету үшiн қазiргi
кезде бар программалық құралдарды қолдануға мүмкiндiк бередi. Осының бәрi
ткхнологиялық процесстiң автоматты басқару жүйесiн икемдi, қөрнектi және
өңай басқырылатын етiп жасайды.Алайда көрiнетiң қарапайымдылықтын артында
қолданылатын техникалық құралдардың жоғары күрделiлiгi тұр, оны түсiну үшiн
оқу, бiлiм алу керек. Сондықтан, қазiргi кезде, оқу процесiне оны
өндiрiстiк жағдайларға максималды жақындатуға мүмкiндiк беретiн
оқу.Өндiрiстiк комплекстер, имитаторлар мен тренажерлар енгiзiле
бастады.Осындай құралдар көмегiмен түрлi оқу тапсырмаларын шығарып,
студенттер қолданылатын құралдардың әрекет ету принциптерiң, олардың
функционалдық мүмкiндiктерiн және қолданылуын меңгередi.типтiк буындарды
және жалпы АСР модельдеу үшiн арналған РЕМИКОНД Р-130 оқу комплектiсiнiң
техникалық жетiлдiрiлуi дәл осы мақсаттарды көздейдi.
Практикалық сабақтар мен лабораториялық жұмыстар циклында
студенттерРЕМИКОНТ Р-130 бұйымының бырлық функционалдыблоктар мен
түйiндермен танысады, орнатуалдындағы тексеру және басқару мен реттеудiң
микропроцесорлық құралдарды дайындау бойынша, олардың технологиялық
программалауын және жұмысқа қосу операцияларын орындайды. АСР типтi
буындарын модельдеу мысалында студенттер алгоритмдiк құрылымдарды жобалау
қолдануымен, келiп түсетiн өлшеу ақпаратты енгiзу шығару мен өндеу
алгоритмдердiң сипаттамаларымен танысады.
Этапта алынған бiлiм мен практикалық тәжiрибе одан жоғары деңгейлi
тапсырманы реттеудiң автоматты жүйесiн модельдеудi орындау үшiн
қолданылыды.Бұл комплекстi курстық және дипломдық жобалау процесiнде
жобаланатын РАЖ да реттеу сапасын бағалау үшiн қолдануға мүмкiндiк
бередi.Жасалынған практикалық сабақтар мен лабораториялық жұмыстар циклы
соңғы болып табылмайды, және жаңа оқу тапсырмаларын қою арқылы жетiлуi және
дамуы мүмкiн.
РЕМИКОНТ Р 130 бұл жалпы өндiрiстiк жұмысқа арналған компактi аз
каналды көпфункционалды контролер, ол технологиялық процестердiң автоматты
реттеуiн және логикалық басқаруды қамтамасыз етедi.ремиконт Р 130 қолдану
эффиктивтiлiгi технологиялық процестердiң автоматтандырылған басқару
жүйесiнiң төменгi буындарында шағын агрегаттардың қарапайым да, бiршама
күрделi де iске асырылатын басқару функцияларының жоғары берiктiлiгi
есебiнен қамтамасыз етiледi.Құрал жасау өнеркәсiбi Ремиконт Р130 екi
модификацияда шығарады реттеу және логикалық. Реттеу моделi технологиялық
параметрлердi автоматты реттеу есептерiн шешу үшiн арналған.Логикалық
модель программалық қадам бойынша басқаруды логикалық режимiн iске асырады.
Реттеу модификациясымен локалды, каскадты, программалық, супервизорлық, көп
байланысты реттеудi жүзеге асыруға болады.осы модельдiң архитектурасы
реттеу контурларын қолмен де автоматты түрде қосуға, өшiруге, ауыстырып
қосуға және реконфигурациялауға мүмкiндiк бередi, және де бұл
операциялардың барлығы да құрылым күрделiлiгiнен тәуелсiзтүзу
өтедi.Аналогтық дабылдарды өндеумен бiрге бұл модель сонымен қатар
дабылдардың логикалық түрлендiрулерiн орындауды және тек аналогтық не
импульстiк қана емес, басқарудың дискреттiк командаларын да өңдеп шығарады.
Ремиконт Р 130 дың логикалық моделi әрбiр қадамның орындау шарттарының
талдауымен, әрбiр қадамда бақылау уақытын берiлумен және берiлген қадамға
программаның шартты не шартсыз өтумен қадамдық басқару программасын
қалыптастырады. Дискреттi сигналдарды өндеумен бiрге бұл модель сонымен
қатар аналогтық дабылдардың түрлi функционалдық түрленулердi орындауға және
тек дискреттiк қана емес, анологтық басқару дабылдарын өңдеп шығаруға
мүмкiндiк бередi. Ремиконт Р130 дың негiзгi элементi БК 1 контроллер
блогы.Оның беттiк панелiнде басқару мен бақылау органдары орналасқан, солар
арқылы жұмыс режимiн өзгертуге, тапсырма орындатуға, программалық орындау
жүрiсiн басқаруға, атқару құрылғыларын қолмен басқаруға, дабылдарды
бақылауға және қателер туралы мәлiмет алуға болады.стандартты аналогтық
және дискреттiк датчиктер мен атқару құрылғылары Ремиконт Р 130ға жеке
кабельдiк байланыстар көмегiмен қосылады.Контролер iшiнде дабылдарды өңдеу
цифрлық формада орындалады.Реттеу моделлiнде логикалық модельдердiң де
блоктары сақиналы конфигурациялы транзит локалды басқару желiсiне бiрiге
алады және сол үшiн ешқандай құрылғылар қажет емес.контроллер арасында
ақпарат алмасу қос өткiзгiштi желi арқылы жүзеге асады. Ремиконт Р130
құрамына кiретiн “Шлюз” блогы көмегiмен,”транзит “ желiсi сәйкес интерфейсi
бар кез келген сыртқы абанентпен, мысалы ПЭЕМ, өзара әрекеттесе
алады.Микропроцессорлық контроллер программаланатын, құрылғы болып
табылады. Алайда операторға арнайы программалау бiлiмi қажет емес.
Программалау процесi келесiге шоғырланады:тұрақты есте сақтау құрылғысына
“тiгiлген” кiтапханадан бiрнеше клавишаларды тiзбектей басу жолымен қажеттi
алгоритмдер шығарылады, олар кейiн берiлген кофигурация жүйесiне
бiрiктiрiлндi және оларда күйге келтiрудiң қажеттi параметрлерi
орнатылады.Енгiзiлген ақпарат желiлiк қорек өшiрiлгенде енгiзiлген
гальваникалық батареядан қоректену есебiнен тұрақты есте сақтау
құрылғысында сақталуы мүмкiн. Анологтық және дискреттiк ақпаратты цифрлық
формада өңдейтiн және түрленетiн БК1контроллер блогының қалыпты жұмысын
қамтамасыз ету үшiн қосымша блоктардың қатары қолданылады. Бұл блоктар
табиғи дабылдар датчиктерiнен келетiн дабылдарды күшейту және оларды
унифицирленген дабылдарға тұрлендiру үшiн арналған және сонымен қатар
кернеуi 220В дискреттi дабылдарды қалыптастыру, сыртқа ауыстырып қосуды
және блоктауды ұйымдастыру үшiн қолданылады.Ремиконт Р130 өзiндiк
диогностика, акаулардың сигнализациясы мен идентификация құралдарымен
жабдықталған.
Комплекс құрамы .Ремиконт Р130 бұйымының құрамына кiретiн блоктар мен
түйiндердiң тiзiмi.
Кесте 1.1
БелгiленуАталуы
i
БК-1 Контроллер блогы
ПН-1 Контроллер блогын технологиялық программалау үшiн күйге келтiру
пультi
РН-1 Қалыпқа келтiру резисторлары
МБС Блок аралық қосқыш
КБС-0 Ортақ нүктелердi көбейтетiн клемдiк блоктiк қосқыш
КБС-1 БК1 құралдық тiзбектердi iске асыру және БУТ10,БУС 10,БУМ 10
блоктарына жүктеме қосу үшiн клемдiк блоктiк қосқыш
КБС-2 БК 1және БПР10енгiзу шығарудың дискреттi тiзбектерiнiң клемдiк
блоктiк қосқыш
КБС-3 БК1енгiзу шығарудың аналогтық тiзбектерiнiң клемдiк блоктық
қосқышы
БП-1 Қорек блогы
БУТ-10 Томенгi деңгейлi дабылдарды күшейту блогы
БУС-10 Резистивтiк датчиктердiң (термокедергiлердiң) төменгi деңгейлi
дабылдарды күшейту блогы
БПР-10 Ауыстырып қосу блогы
БСТ-10 Өшiру блогы
БШ 1 Шлюз блогы
Пропорционалдық коэфициент.Пропорционалдық коэфициенттi негiзiнен реттеу
алгорифмдерiнде күйге келтiру параметрi ретiнде қолданылады.
Аналогтық дабылдардың өзгеру жылдамдығы. Анологтық дабылдардың өзгеру
жылдамдығы бұл күйге келтiру параметрi, ол, мысалы, жылдамдықты шектеу
алгоритiмiнде динамикалық теңгеру не жылдамдықты шектктеу кезiнде дабылдың
өзгеру жылдамдығын бередi.
Функционалдық мүмкiндiктер.Ремиконт Р130 реттеу контроллерi
программаланатын құрылғы.Жұмысқа дайындық кезiнде онда программалық
жолмен,құрылым құрылады. Ол контроллердiң ақпараттық ұйымдастырылуын
сипаттайды және елестететiн яғни физикалық дене ретiндежоқ, виртуалды
деген атаққа ие болған басқару жүйесiнiң буыны ретiнде сипаттайды. Осы
виртуады құрылым ақпараттықт, програмалықта құралдар көмегiмен iске асады.
Виртуалды құрылым. Автоматты басқару мен реттеудiң микропроцессорлық
құралдарының негiзгi артықшылығыпрограммалану. Микропроцессор контролерi
шынында нақты есептi шығаратын миниатюрдi электронды есептеуiш
машинасыболып табылады.Электронды есептеуiш машинаның деңгей контролердiң
ақпаратты енгiзу шығару порттары және оны өңдеу үшiн арифметикалық
логикалық құрылғысы бар. Контроллердi жұмысқа дайындау кезiнде оған,
ақпараттық енгiзу шығару порттары мен оны өңдеудiң алгоритiмi
анықталатын,программа енгiзiледi. Осылайша, құрылымдық сұлба құрылады.
1. сурет.
Ерекшелiгi:бұл схема тек программа деңгейiнде бар, физикалық дүние емес,
осындай құрылымдық сұлбалар виртуалды есептегiштiң деген атаққа ие болды.
Құрылымды өзгерту үшiн еш нәрсенi өшiру, ауыстырып қосу керек емес. Жаңа
құрымдылық байланысы мен өңдеу алгоритiмi бар жаңа программаны енгiзу
жеткiлiктi.
Виртуалды құрылым.Виртуалды құрылым контроллердiң ақпараттық
ұйымдастырылуын суреттейдi және оны басқару жүйесiнiң буыны ретiнде
сипаттайды. Виртуалды құрылымның бiр бөлiгi аппараттық құралдар көмегiмен
,ал басқа бөлiгi программалық құралдармен iске асады.Бүкiл программалық
қамсыздандыру тұрақты есте сақтау құрылғысында сақталады және қолданушыға
оған рұқсат жоқ виртуалдықұрылымның элементтерiнiң iске асуынан тәуелсiз.
Виртуалды құрылым элементтер.
1.Ақпаратты енгiзу шығарудың аппаратурасы
2.Портты оперативтi басқару аппарутарысы
3.Интерфейстiк канал аппаратурасы
4.Алгоритiмдiк блоктар
5.Алгоритмдер кiтапханасы
Ақпаратты енгiзу шығару аппаратурасы. Контроллер екi түрлi дабылдарды өңдеу
үшiн арналған:
1.аналогтық
2.дискреттiк
Реттеу әсерi кiрiске аналогтық формамада да, дискреттiк формада да, берiлуi
мүмкiн. Сол кезде дискреттiк дабылдар программалық жолмен қалыптасады және
атқару механизмдерiне дискреттiк шығыстарыарқылы келiп түседi.Осылайша
аналогтық дабылдарды өңдеу кезiнде қос түрлену iске асырылады:кiрiсте
аналогтық сандық және шығыста сандық аналогтық.
Сыртқы тiзбектер контроллерге тәуелсiз канал А және Б арқылы қосылады. Бұл
кезде контроллер А тобының дабылдарын немесе екi топтың да дабылдарын өңдей
алады. Алгоритiмдiк өңдеу кезiнде А және Б тобының дабылдары ақпараттын
жалпы бiр массивiне араласуы мүмкiн. Контроллердiң барлық аналогтық және
дискреттiк кiрiстерi мен шығыстары толығымен әмбебап және контроллердiң
қандай да болсын функцияларына байланысты емес. Кiрiстер мен
шығыстардыңбайланысы қолданушымен жүзеге асырылады және программалау
процесiнде iске асырылады.
Оперативтi басқару мен күйге келтiру аппаратурасы.Контроллер блогын
басқару мен бақылау органдары алдынғы панельде орналасқан және өздерiне
оперативтi ақпаратты көрсететiн сандық және жырықтықдиоты индикаторларды
және клавишалар жинағын қосады.Осы органдар мен технлогиялық процестi
жүргiзетiн оператор қолданады.Беттiк панель түрi контроллер моделiнен
тәуелдi.Күйге келтiру пультi оператор наладчиктiң сайманы. Оның көмегiмен
алгоблок және ақпаратты өңдеу алгоритiмдерiн таңдау жүзеге асады, сонымен
қатар виртуалды құрылым құрылады. Күйге келтiру пультi виртуалды құрылым
iшiнде дабылдардың аралық мәндерiн бақылауға мүмкiндiк бередi.
Интерфейстiк канал аппаратурасы.Әрбiр контроллердiң сыртқы
құрылғыларымен байланысатын интерфейс бар.Онда қабылдау жiберу құралы болуы
тиiс. Осы құрал тiзбектi код түрiнде берiлетiн ақпаратты параллельдi кодқа
түрлендiредi. Ақпарат алмасу тек сандық формада ғана iске асады.
Алгоритiмдiк блоктар. Бастапқы жағдайда алгоритiмдiк блоктар физикалық
құрылғы ретiнде жоқ және дабылдарды өңдеу бойынша ешбiр функциялар
контроллермен орындалмайды. Олар тек технологиялықпрограммалау процесiнде
процессорға дабылдарды өңдеу алгоритiмi жазылғанда ғана пайда болады.
Алгоритiмдер кiтапханасы. Контроллерде автоматты реттеу мен
программалық басқарудың салыстырмалы кұрделi есептерiн iске асыру үшiн
жеткiлiктi ақпаратты өңдеу алгоритiмдерiнiң кең кiтапханасы бар.
Автоматты реттеу мен логикалық программалық басқару алгоритiмдерiнен
басқа кiтапханада дабылдарды статикалық,математикалық, логикалық және
аналогтық дискреттiк түрлендiрудiң үлкен жинағы бар.
Алгоритiмдер мен алгоблоктардың жалпы қасиеттерi.Алгоритiмнiң кiрiс
шығыстары.
1.2 сурет
дабылды шығыс
дабылды
кiрiс
күйге келтiрушi кiрiс
Жалпы жағдайда ақпаратты өңдеу алгоритiмi кiрiстiк пен шығыстық шамаларымен
сипатталады және 1.2 суреттегiдей көрсетiле алады. Осы кезде алгоритiмде
екi түрлi кiрiстердi бөледi: 1.дабылдық ол бойынша өңделуi тиiс ақпарат
берiледi және
2.күйге келтiрушi ол алгоритмдердiң күйге келтiру параметрлерiн анықтайды.
Осылай, мысалы уақыт бойынша кiрiстiк дабылды интеграциялау алгоритмi
келесi түрде көрсетiлуi мүмкiн
1.3 сурет
Х
y=1TS dt
Т
Алгоритмдердiң кiрiс пен шығыстар саны белгiленбейдi және нң алдымен күйге
келтiру алгоритмен анықталады.Кез келген алгоритiмнiң кiрiстер саны 99 дан,
ал шығыстардың саны 26 дан аспауы керек. Жеке жағдайда алгоритiмнiң кiрiс
пен шығыстар конфигурациясы ұшырылуы мүмкiн. Белгiлi бiр жағдайда кейбiр
алгоритмдердiң кiрiс пен шығыстары айқын емес, олардың қолдану аймағы
арнайы болады және олар кофигурацияланбайды.осы алгоритмдерге енгiзу
шығару, оперативтi басқарудың қабылдау жiберу алгоритiмдерi жатады.Мысалы,
бiр белгiлi бiр алгоритiмдi программалау кезiнде ақпаратты енгiзу
алгоритмiмен оның айқын емес кiрiстерi А тобының өндеушi дабылымен АСТ ға
қосылады, ал шығыстарында жалпыға бiрдей дабылдар қалыптасады. Сондықтан,
егер қандай да болсын функционалды алгоритiмнiң кiрiсiне аналогтық дабылды
беру керек болса, онда программалау кезiнде бұл кiрiстi аналогтық енгiзудiң
сәйкес шығысымен қосу керек
Алгоритм реквизиттерi.Жалпы жағдайда кiтапханада алгоритм сипатының
үш реквизитi бар:
1. кiтапханалық номер
2. модификаттар
3. уақыт масштабы
кiтапханалық номер екi таңбалы өңдық сан түрiнде болады және алгоритм
қасиетiн сипаттайтын негiзгi параметр болып табылады. Кiтапханада
алгоритмдердiң бiреуiне де сәйкес емес нөмерлер бар.Осындай нөмерлер бос
деп аталады, осы нөмерлерге сәйкес келетiн алгоритм де бос
делiнедi.Бос алгоритiмi бар алгоблоктың кiрiс шығыстары жоқ және ешқандай
жұмысты атқармайдыда, басқа алгоблоктардың жұмысына әсер етпейдi, бiрақ
оперативтi есте сақтау құрылғысында анықталған орын алады және қызмет
көрсетуге белгiлi бiр уақыт талап етедi.Модификаттар алгоритiмнiң қосымша
қасиеттерiн бередi. Әдетте модификаттар бiр типтi операциялар санын бередi.
Мысалы, суматорда модификаторлар қосылатын кiрiстер саның бередi:
программалық бергiште программа участоктарының саның бередi.Жеке
жағдайларда модификатор белгiлi бiр праметрлер жинағын бередi, реттеу
контурын бақылау алгоритiмiнде модификатор контур параметрлерiн бередi,
локалды контур не каскадты контур, аналогтық не импульстiк регуляторымен
және тағы басқа.Уақыт масштабы тек алгоритмде бар.
Техникалық сипаттамалары:
1.Тексерiлетiн блоктар типтерi :БК 1, БУТ,БУС,БУМ,БПР,КБС.
2.Тексерiлетiн модульдер типтерi:ПРЦ, МКП, МСН, ПЛ, ПН, МАС, МДА, МДС.
3.аналогтық дабылдар бергiштер саны 8
4.Дискреттi дабылдар бергiш саны 16
5.Бақылаушы аналогтық шығушы дабылдардың саны 2
6.Бақыланатын дискрттiк дабылдар саны 16
7.Өлшеу шектерi:0-200мВ, 0-20 В, 0-750 В, 0-200мКа, 0-2000мкА, 0-20 мкА,0-
200 Ом, 0-20кОм, 0-200 кОм, 0-2000 кОм болатыненгiзiлген цифрлiк вольтметр.
8.ТЕСҚ 3-2Б В, 0-150 мА программалау үшiн енгiзiлген реттелетiн көз.
9. -13 В дан +13 В ға дейiн 0-20 мА дабылдарды енгiзiлген бергiш.
10. 20 мА, 200мВ дан +300мВ ға дейiн төмен деңгейлi реттелетiн кернеу
көзi.
11.Сыртқы жүктеменi қосу мүмкiндiгi бар 5В, 15В және 24В тұрақтандырылған
кернеудiң енгiзiлген көзi.
12.Қосқыштардың толық жинағы 10.
13. Габариттiк өлшемдерi 450x380x120
14.Салмағы 5кг
Технологиялық процесс сипаттамасы
Жүннiң шаң басуы. Жуылмаған жүнде майтерiсi, ылғалдылық және әртүрлi
сипаттағы кiрлер болады. Жуылмаған жүннiң жоғары бетi жабысқақ, соондықтан
ол өзiне оңай шаң тартады. Жүн талшықтарында кiр молекулярлы тартылыс
күшiмен ұсталынады, олар ауада өте жоғары, бiрақ жуылмаған жүндi суға
салған кезде төмендейдi, ал жуғыш ерiтiндiлерге салған кезде мүлде болмай
кетедi. Осыдан жулатын заттардың су ерiтiндiсiнде жүн жуу негiзделедi.
Жуылмаған жүнде кiрдiң болуы көптеген себептерге байланысты:
тұқымынан, қойдың жынысы мен жасынан, оларды асырау және тамақ беруден,
жердiң және климаттық жағдайларға байланысты. Қойлардың дұрыс
тамақтанбауынан жүнде терiнiң көбейуi, жүн құрамына үлкен әсер етедi.
Су ортасында жүн жууға арналған қондырғылар – жүн жуғыш агрегаттар,
олар үздiксiз әрекет ететiн, машиналардыың тiзбектеп орналасуы,
технологиялық процестiң үздiксiз өзара байланысқондырғысын көрсетедi. Жүн
жуғыш агрегаттағы жүндi өңдеу прцесi толық механикаландырылған және өзiне
кезекпен орындалатын операцияларды қосады. Олар: жуылмаған жүндi жуу, түту,
кептiру. Жүн жуу процесiнiң мақсаты болып жүндi майлы терiсiнен, минералды
және базалық кiрлерден босату, тазалау келедi. Жүндi жуылғанан кейiн
кептiрiп, бiрнеше уақыт лабазда ұстап, престейдi.
Автоматты күрек жүн жуғыш агрегатты машинаға жүннiң бiркелкi үздiксiз
келiп түсуiн қамтамассыз етедi. Бiрқалыпты агрегаттың жүктелуi үлкен мәнге
ие, бiрқалыпты жүктелуде барлық агрегат машиналары қойылған режимде жұмыс
iстейдi, жуылған жүннiң сапалы көрсеткiштерi тұрақты, дiрiлдеу, жуу және
кебу процестерi жақсы шарттарда өтедi.
Жүндi кептiру деп талшықтан ылғалдылықты алу процесi аталады,
нәтижесiнде талшық массасы айналадағы ауамен гигроскопиялық тепе теңдiк
жағдайына әкеледi.
Жүндi кетiру процесiнiң негiзгi буланудағы қыздырылған жүн нен артық
ылғалдылықты алу болып табылады.
Сығылған жүнде жуылғаннан кейiн 60-80% ылғалдылық болады. Кептiргiш
машиналардан шыққан жүннiң ылғалдылығы 12% -тен төмен болуы керек және
кондиционалды ылғалдылыққа жақын болуы керек. Ылғалдылықты жою үшiн
мынадай бiрнеше әдiстер қолданылады: физико-химиялық, механикалық, жылулық
және электрлiк.
Физико-химиялық әдiсi ылғалдылықтың гигроскопиялық заттардың
хлоридкальций жұтылуына негiзделген. Массасы үлкен талшықтарды кептiру
үшiн негiзделген, бiрақ лабораторияда талшық түрлерiн сақтауға кең
қолданылған. Бұл талшық түрлерi өзгермейтiн ылғалдылығын сақтауға рұқсат
етедi.
Механикалық әдiсi талшық ылғалдылығы центрифуга көмегiмен сығылады.
Бұл кезде тек ылғалдылықтың жартысы жойылады. Центрифугада сығылу кезiнде
30-40% ылғалдылық қойылады. Ал сығылу валдарынан кейiн 60-80% механикалық
әдiс арқылы суланған ылғалдылықты жоюға болады. Жүн жуғыш агрегатта жүннiң
сығылуы әрбiр баркадан кейiн сығылу валдары қолданылады. Өте кең тараған
жылулық кептiру әдiсi. Бұл әдiс кезiнде ылғалдылықты материалдан
конденсация, буландыру, кептiру жолдары арқылы жоюға болады. Талшықты
материалды кептiрген кезде соңғы әдiс талшықтан ылғалдылықты жою
қолданылады. Жылулық контакты кептiргiштi ыстық ауа ағымында да ажыратады.
Электрлiк әдiсi жоғары жиiлiктiк тқтарды қолдануға негiзделген.
Ыстық ауамен жүндi кептiру негiзi. Ауа су буымен қанығуы мүмкiн.
Қалыпты жағдайда ауа ешқашан құрғақ болмайды. Онда су буы үнемi болып
тұрады. Ауа темературасы кептiрiлген сайын, оның ылғалды жұту және
гигрограф көмегiмен анықтайды. Кептiру процесiде ауа кептiргiш камерадан
ылғалдылықты жоюға ғана арналмаған, сонымен қоса жүндi жылытуға да келедi.
МикроЭВМ ға аналогтық түрлендiрiп бергiштен сигналдарды ендiргенде көбiнесе
аналогтық цифрлық түрлендiргiштер пайдалынылады
3.1 Функционалдық сұлбаны сипаттау
Жүргзілген техникалық-экономикалық дәлеледеу нәтижесiнде терiнi кептiру
процесiн автоматтандырудың функционалдық сұлбасы жасалды. Сұлба:
1. Келесi параметрлердi автоматтық реттеу-кептiргiш аппараттың
1 секциясының ылғалдылығы, кептiргiш аппаратының 2 секциясының
ылғалдылығы, 3 секциясының ылғалдылығы, кептiргiш аппаратының 4
және 5 секцияларының ылғалдылығы;
2. Келесi параметрлердi автоматтық бақылау - кептiргiш аппараттың 1
секциясының ылғалдылығы мен температурасы, кептiргiш аппаратының 2
секциясының ылғалдылығы мен температурасы, 3 секциясының
ылғалдылығы мен температурасы, кептiргiш аппаратының 4 және 5
секцияларының ылғалдылығы мен температурасы;
3. Келесi параметрлер дабыл (сигнализация): қалқанда қоректенгiштiң болуы,
берушi механизм электрқозғалтқышының жұмысы, берушi транспортер
электрқозғалтқышының жұмысы, кептiргiш аппараттың 1 секциясының
электрқозғалтқышының жұмысы, кептiргiш аппараттың 2 секциясының
электрқозғалтқышының жұмысы, кептiргiш аппараттың 3 секциясының
электрқозғалтқышының жұмысы, кептiргiш аппаратының 4 және 5
секцияларының электрқозғалтқышының жұмысын, айдамалау (нагнетательный)
желдеткiш электрқозғалтқышының жұмысын, сорма (вытяжной) желдеткiш
электрқозғалтқышының жұмысын,сонымен бiрге түсiру транспортының
электрқозғалтқышының жұмысын қарастырады.сұлба былайша қосу жолымен
жұмыс атқарады: опрератор SF1 автоматты сөндiргiшiн қосу жолымен басқару
қалқанын қоректендiредi; қалқанның ML1 дабыл шамы жанады. Одан кейiн
SB14 кнопкасы көмегiмен дабыл беру жұмысы тексрiледi. Оператор SA1
ауыстырып қосқыш (переключатель) көмегiмен қондырғының жұмыс iстеу
режимi таңдалып алынады. Бұдан кейiн, оператор SB1, SB3, SB5, SB7,
SB8, SB9, SB10, SB11, SB12, SB13 кнопкаларын басу арқылы қоректендiргiш
механизмiнiң, берушi транспортердiң электрқозғалтқыштарын, кептiргiш
апаратының 1, 2, 3, 4, 5 секцияларының электрқозғалтқыштарын, айдамалау
және сорма желдеткiштерiнiң электрқозғалтқыштарын әске қосады. Бұл кезде
басқару қалқанында сәйкесiнше ML1, ML2, ML3, ML4, ML5, ML6, ML7, ML8,
ML9, ML10, ML11 дабыл шамдары жанады. Қоректендiргiш механизмнiң, берушi
және түсiрушi транспортерларының электрқозғалтқыштарының SB2, SB4, SB6
басқару кнопкалары арқылы басқарып отыруға болады. Терi қоректендiргiш
механизмнен берушi транпортер арқылы кептiргiш агрегаттың 1 секциясына
түседi. Мұнда ылғалдылық пен температураны бақылау үшiн, сәйкесiнше 1-в
және 2-в көрсететiн және жазып алатын аспаптармен бiрге жұмыс iстейтiн,
1-1 температура датчигi мен 2-1 ылғал датигi орнатылған. Бұл датиктер
көп нүктелiболып келедi. Одан кейiн, терi 1 секциядан 2 секцияға өтедi,
мұнда да 1-в және 2-в екiншiлiк көп нүктелi аспаптармен жабдықталған
температура және ылғалдылық датиктерi орнатылған. Одан кейiн терi 2
секциядан 3 секцияға өтедi, бұл секция да 3 секция сияқты жұмыс iстеп,
мұнда да 1-3 және 2-3 датиктерi орнатылған, осыдан кейiн терi 4 секцияға
түседi, секцияның датиктерi сәйкесiнше 1-4 температураны және 2-4ылғалды
реттейдi. Бұдан кейiн терi кептiргiш апараттың соңғы 5 секциясына
барады, мұнда 1-в және 2-в көпгүктелi екiншiлiк апараттары бар 1-5
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Мазмұны
Кіріспе
6
1.Тапсырма патенттік ізденіс
4
2. Техникалық экономикалық негіздеме
14
3 Технологиялық процесс сипаттамасы
24
3.1 Функцияналдық сұлбаның сипаттамасы
26
3.2 Электрлік-принцпиалдық сұлбаның сипаттамасы
28
3.3 Монтаждық сұлбаның сипаттамасы
30
3.4 Ішкі қосылыстар сұлбасының сипаттамасы.
30
3.5 Шиттің сұлбасының сипаттамасы
31
3.6 Таңдалған құрал жабдықтар
32
4. Автоматты басқару жүйесіндегі құрылғылардың дәйектіліген есептеу
40
5. Тіршілік қауіпсіздігі
53
5.1 Өрт қауіпсіздігі
56
5.2Қоршаған ортаны қорғау
58
6. Техникалық экономикалық тиімділікті есептеу
62
Қорытынды
73
Қолданылған әдебиеттер
74
Қосымша
75
Кіріспе
Жүн өнеркәсiбi текстильдi өнеркәсiп саласында бiр, халық шаруашылық
мәнге ие. Жүн өнердерiнiң сапасы, түрi және эксплуатациялық жағдайлары
алғаш жүн өндiруге байланысты.
Сапаның жаксаруы және жұмыстың эффективтi жақсаруы жүн жуудың сапалы
көрсеткiштерiнiң талаптарынан өз бейнесiн тапты. Алғашқы жүн өндеудiң
технологиялық процессi барлық оның бағалы табиғи жағдайының қалыпта болуын
қамтамассыз ету керек. Технологиялық процесстiң бұзылуы немесе оның
талдауының дұрыс еместiгi жүн талшықтарының жоғалуына және жүн жағдайының
өзгеруiне әкеп соғады. Жалпы жүн деген жануарлардың денесiн шаш тәрiздi
басатынталшықты материал. Жүннiң әр жерден шығуы үлкен әртүрлiкпен және
бiрдей емес жағдаймен сипатталады, сондықтан өндiрiсте оны түрлерге бөледi.
Жүндi өндеу деп жуылған жүндi алуға бағытталған өнеркәсiптiк процесстiң
жиынтығы. Жүндi өндiру мамандандырылған өндiрiсте өндiрiледi, бұның мақсаты
дайын жүн шикiзатын әртүрлi ассортиментегi жүн бұйымдарына өндiру үшiн
қажет болуы керек.жүн өндiру фабрикасына шикiзат болып жуылмаған жүн қызмет
етедi, ал дайын өнiм болып стандартқа сәйкес келетiн жуылған iрiктелген жүн
өнiмi болып келедi. Жүн өндеу фабрикасы әр түрлi дайын организациялардан
келiп түсетiн жүндердiн өндiрiлуiн өндiредi, оған сапалы баға бередi, ол
арқылы қой шаруашылықтарымен жүнге ақшалай есеп жүргiзiледi және жуылған
жүндi жүн өндiретiн өнеркәсiптерге жiбередi. Семейдiң өңдеу фабрикасы-
қазiргi Каз Руно акционерлiк қоғамы өз жұмысын бастағанына 2005 жылы
маусым айында 70 жыл толады. Адам сияқты өндiрiстiн өз өмiрi, тағдыры
болады десек, ол асырып айтқандық болмас едi. Өндiрiс өмiрi ондаған,
жүздеген жылдармен есептеледi. Оның өмiрбаяны бiрнеше ұрпақтың ғұмырын, iс-
қызметiн, түрмыс тiршiлiгiн қамтиды. Семей жүн өндеу фабрикасында, өзiндiк
өмiр тарихы, қалыптасу, өсiп-өркендеу жолы бар. Фабрика ұжымы әуел бастан-
ақ жергiлiктi ұлт өкiлдерiнен, қазақ мамандарынан құрылып жұмыс iстей
бастады. Себебi ежелден айналысқан ата кәсiбi мал шаруашылығы болғандықтан
өз қандастарымыз жүн өндеудiң қыр-сырын да жетiк бiлетiн.
Семейдiң сол жағалауында толықси аққан Ертiс өзенiнiң бойында
Республиканың жеңiл және тамақ өнеркәсiп кәсiпорындары орналасқан. Атап
айтқанда ет комбинаты, мақта-мата өндiрiстiк бiрлестiгi, қазақ қағаз
ыдыстар ассоциациясы. Солардың жанынан – Семей жүн фабрикасы, қазiргi
ҚазРуно акционерлiк қоғамы да орын тепкен. Тыныс тiршiлiгi бiр-бiрiмен
тыңыз байланысты бұл кәсiпорындардың қала экономикасында, қала халқының
күнделiктi тұрмысында латын орны ерекше. Олар азық түлiк, тамақ өнiмдерiн,
тұрмыстық бұйымдар және аса бағалы шикiзат шығарады.
Бұл өңiрдiң тұрғындары ерте заманнан-ақ мал бағумен, егiншiлiкпен
айналысқан. Сол салалардан түсетiн қнiмдердi өндiрген, тұрмыс шаруашылық
қажеттерiне жаратқан. Мал шаруашылығында маңызды және құндылығы жағынан
қой шаруашылығы ежелден басты орындардың бiрiнде болып келедi. Бұған Шығыс
Қазақстан облысында Республиканың барлық қой санының төрттен бiрi өндiрiлiп
отырғаны дәлел болса керек.
Қазан төңкерiсiнен дейiн–ақ губерниялық қала ешкi жүндерiнiнiң
түйiлiсетiн сауда орталығына айналды. Кемелер жүретiн Ертiс өзенi қой
шаруашылығының одан әрi өсуiне жағдай туғызып, үлкен сауда жолына аййналды.
Ауылдық жүн өндiрушi еңбеккерлерден сатып алынған жүн теңдерiн Семейлiк
саудагерлер осы сауда жолы арқылы Ресейлiк базарда және шет елдерге
шығарып сататын.ондай лас жүн арзан бағамен өтетiн, одан түсетiн пайда да
аз болатын. Сондықтан кейбiр iскер адамдар жүндi бұлдап өткiзу жолын
қарастыра бастады.Алғашқыда фабрика-өнеркәсiпорындарында текк қана жуылған
жүн жiберетiн едi. Кейiнен жүндi жуумен бiрге сортқа сұрыптау жұмысын
ұйымдастырып, Жүн жуу кәсiбiнiң маңызын арттырды.1925 жылы Жүн жуу
кәсiпорны өзiнiң жұмысының әдiсiне өзгерiстер енгiзбес өнiмдiлiктi арттыру
мүмкiндiктерi жоқтығын түсiндi.
30-шы жылдардың басында қол еңбегiн жеңiлдету, өнiм өндiру процестерiн
механикаландыру мәселесi қолға алынды. Сонымен бiрге алғашқы шаралардың
бiрi ретiнде жұмысшыларды мамандықтары бойынша оқыту жөнiнде мәселе
көтердi. 1932 жылы бұрынғы кiшкене Жүн жуу артелiнiң орнына
Механикаландырылған жүн жуу кәсiпорнын салуға шешiм қабылдады.
1935 жылы 25-шiлдеде Семейдiң жүн жуу, ыстық сумен жуу кәсiпорны iске
қосылды. Өндiрiстi механикаландыру және автоматтандыру салаларында
тқмендегiдей жұмыстар iстелдi:
1. Жүндi қабылдап алуды жақсарту үшiн шикiзат лабораториясындағы жүн
үлгiлерiн жуу толық механикаландырылды және қайта құрылды;
2. Тиеу-түсiру транспорт жұмыстарын механикаландыру саласында-көптеген
учаскiлерде бұрынғы ауыр қол жұмысы едендi және ленталық
транспортпен iстелетiн болды.
3. Шығарылатын өнiмнiң сапасын жақсарту үшiн өнiмнiң сапасы –
Сенiмнiң жалауы, туу. Қазақстан Республикасының осы тектес
өндiрiстерiнiң iшiнде алғашқылардың бiрi болып Семейдәi жүн өңдеу
фабрикасы өнiмiнiң сапасын арттыру жағынана дүние жүзiлiк рынокқа
шығуға жол ашты. Семейдiң жүн өңдеу фабрикасы өңдеп шығаратын жүнi
шетелде өзгелердiң осындай өнiммен бәсекелесе алатын шикiзаттың
бiрiне айналды.
Қазiргi типтiк жүн өндiру фабрикасы жоғарғы өнiмдiлiк қондырғыларымен
қамтамасыздандырылған, технологиялық процессi автоматтандырылған.
Жүн өндiрудiң технологиялық процессi келесi операциялардан тұрады:
келiп түскен жүндi вагоннан немесе моншалардан түсiредi, контрольдi
классировка үшiн оны өлшейдi, жүндi сақтау орындарында, складқа
тасымалдайды, жүндi iрiктейдi; iрiктелген жүннiң сапасын бақылайды, жуу
және жуылған жүннiң сапасын бақылау, кептiру және сақтау, процестеу,
жүндi орау және макировка кип, жуылған жүндi қоюшыларға жiберу.
Жүн өндеу фабрикасы электр энергиясы, буды және суды көп көлемде
қажет етедi. Сондықтан фабрика су көзiнiң қасында орналасуы дырыс, электр
жүйесiн фабрика Гос энеро жүйесiнен алады, ал парды қалалық жылу электр
станцияларынан немесе фабрикалық кательныйларынан алады.
Жүн өндiру фабрикасындағы негiзгi цехторға тоқтола кетсек. Соның
iшiндегi жуылмаған жүндi қабылдау және сақтау.
Фабрикаға келiп түсетiн жуылмаған жүннiң көлемi фабриканың өнiмдiлiк
қуаты болып табылады. Жүн өндеу фабрикасына келiп түсетiн жуылмаған
жүндердi көлемiне, ассортиментiне, сапасына қарап алады. Көп мөлшерде
қабылдау түсiрiлетiн покгоуземен жүргiзiледi. Фабрикаға көпшiлiк жүннiң
массасы темiр жол арқылы немесе жақын жерден машинамен жеткiзiледi. Жүк
түсiрудi жүн қабылдағыш, весовщик, грузщик және тiгiншi маркировщиктен
тұратын бригада iске асырады.
Шикiзат лабораториясының негiзгi жұмысы жуылмаған жүнiң сапасын
тексеру . Жүннiң түсу уақытында шикiзат лабораториясы шықан жуылған жүннiң
анықтамасы бойынша үлкен көлемдi жұмыс атқарады . Сонымен қоса бұның
негiзгi жұмысы болып жүннiң орташа сапасын анықтап жүргiзедi және талшықтың
тексередi.
Жүндi сақтау. Жүндi ұзақ уақытқа дейiн сақтауға арналған
складтық қоймалар, жабық түрде болу керек . Олардың конструкциясы кип
складын және iрiктеуге беру кезiндегi тиелуiн механикандырылған болу керек.
Жүн складтары су деңгейi төмен, судан алыстау алаңдарда болу керек.
Складтағы ауаның температурасымен ылғалдылығы тұрқты және желдендiрiлген
болу керек. Қазiргi уақыта жүн өндеу фабрикаларында екi типтi складттар
бар, олар: типтiк және хлопоктык.
Жүндi iрiктеу – жүн өндiру фабрикасында негiзгi процесс. Iрiктеу
нәтижесiнен жүн бұйымдарын алу кезiнде жүндi қолдануына, оның сапасымен
өзiндiк құнға тәелдi. Iрiктееудiң жүргiзiлуiфабрикаға келiп түсетiн жүннiң
классирвкалық жалпы массасынан түрi бойынша бiр түстi, жуылған және
жуылмаған жүндердiң стандартқа сай болу үшiн iрiктеледi. Жүндi iрiктеу
қолмен жүргiзiледi. Жүн өңдеу фабрикасында жүндi iрiктеу әртүрлi әдiстер
қолданылады: жеке, баспалы және конвейрлi.
1. Патенттік ізденіс
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
“Бекітемін”
Кафедра меңгеруші____________
Золотов А.Д.___
(қолы) (фамилиясы)
__________________
(күні)
Тапсырма
Диплом жобасын орындау барысында жүргізілетін
патенттік зерттеулерге
Диплом жобасыныњ тақырыбы- Сенім АЌ-да жунді кептіру ТП АБЖ
жетілдіру. Зерттеулер басталған к‰ні 13.03.08 бітірген к‰ні 18.04.08.
Зерттеп дайындалатын техника объектісінің қысқаша техникалық сипаттамасы-
Жүн кептіру қондырғысы. Қондырғы автоқоректен, тасымалдағыштан, 5 кептіру
секцияларынан тұрады.
Іздеу Ақпарат Іздеу Сыныптау индекстері Іздеу Іздеу жүргізілетін
нысаны іздеу мемлекет-т терең-дақпа-рат
мақсаты ері ігі көз-дерінің
атаулары
УДК ХПС, ПС,
УОЖ
Жүн МЕСТ-қа Ресей, D01B-302-1995-20“Изобетения за
кептіру сәйкес АҚШ, 310; 05жж. рубежом
қондырғыскелетін Франция, D01B-900; Журнал Текстильная
ы көрсетк-ішЯпония. D06B-300. про-мышлен-ность”,
пен D06F-400
қамтамассы Бюлле-тень
з ету. “Открытия,
изо-бретения
Тапсырма берілді ____________________ (күні)
Орындаушы _________
_________________________
(қолы)
(аты-жөні, фамилиясы)
Диплом жобасыныњ жетекшісі _________
_________________________
(қолы)
(аты-жөні, фамилиясы)
Анықтама
Іздеу обьектісін патенттік және ғылыми-техникалық әдебиеттер бойынша
зерттеу туралы
Диплом жобасының тақырыбы-“Жүнді термиялық өңдеу ТП АБЖ
жетілдіру”.
Іздеу тереңдігі: 1997 жылдан 2007 жылға дейін
1- кесте .Іздеу төмендегі диплом жобасын орындау барысында зерттелген
материалдар бойынша жүргізілді
Іздеу Іздеу Сыныптау Іздеу Ғылыми-технПатенттік құжаттар
нысаны мемлекет-теиндекстерітөмендегі ика-лық атаулары номерлері
(оның рі (МКИ, НКИ,мекемелер-діқұжаттар, және басылу күнінің
құрам-дық (Қазақстан-МКПО, УДК)ң қорлары шығу белгісі, қаралған
бөлшек-тернан бастап) бойынша күнінің жылдың белгілері
і) жүргізілді белгісі,
библиографи
ялық
мемлекет-те
р,
қарал-ѓан
жыл-дың
белгілері
Жүн жуу Ресей, D01B-302-Cемей Журнал Ресми бюллетень
және АҚШ, 310; облыстық “Текстиль-н“Промышленная
кептіруқонФранция, D01B-900;Ғылыми-техниая собс-твенность”
дырғысы Япония. D06B-300.калық промышленноАлматы Казпатент
D06F-400 кітапханасыбсть” 1996 (1998-2005)
ойынша “Новости Официальный
жүргізілді науки бюл-летень
Казахстан” “Открытия,
1998 изобретения,
промышленные знаки”
1997
Рефераттық ақпарат
“Избретения за
рубежо”
2-кесте. Патенттік зерттеулер жүргізу барысында зерттелген және ішіне
аналогтар кіретін патенттік құжаттар
Іздеу Табылған аналогтар
нысаны
(оның
құрам-дық
бөлшек-тері
)
Мемлекет, Өтініш Техникалық шешімніңТехни-калық шешімді
қорғау берушінің мәні: оны жасау жобала-натын техника
құжаттары-ныаталуы, мақсаты ныса-нында қолда-ну
ң түрі және мемлекет (өнертабыстық мүм-кінділігі немесе
номері, өтініш пайдалы моделдің қолдан-бау себебі
сыныптау номері, сипаттамасы
индекстері басылымдылық бойынша)
(ХПС, ¦ПС, күннің
УОЖ) белгісі,
басылу күннің
белгісі
Жүн жуу Ресей Кремнев О.А. Волокнистый Қолдануы целосо
және Патент Боровой материалдарға образно
кептіру № 369188 Малкин Э. С. арналған
қондырғысы Ресей жуғыш-кептіргіш
машина
Ресей Рогачев Н.В. Волокнистый Қолдануы
№ 278480 Федоров В.К. материалды целосообразно
Петров С.А. шаюға,кептіруге Қолдануы целосо
Ресей арналған қондырғы образно
Жүнді шаюға
арналған қондырғы Қолдануы целосо
образно
Волокнистый
материалды шаюға
машина
3- кесте. Патенттік ізденіс және аналогтарды іздеу барысында зерттелген
ғылыми-техникалық құжаттар
Іздеу нысаныТабылған аналогтар
(оның
құрамдық
бөлшек-тері)
Авторлар, Басқа Техникалық Техникалық ше-шімді
ақпарат органдар-дыњшешімнің мәні жобала-натын техника
көздерінің атауы, және оны жасау объекті-сінде
атаулары шығарған ел мақсаты қолданумүмкін-дігі не
мекеме-нің (өнертабыстың қолдан-бау себебі
атауы, пайдалы
шығару модельдің осы
жы-лы, басылымда
номері, берілген
беттері. сипаттамасы
бойынша
Жүн Текстильная 1995ж Волокнистый Қолдануы целосо
кептіргіш промышленност материалдарға образно
қондырғысы ь Рогачев арналған
Ресей жуғыш-кептіргішҚолдануы целосо
ЦНИИТЭМ машина образно
Волокнистый
Ресей материалды Қолдануы целосо
Легкая шаюға арналған образно
инструкция қондырғы
Қолдануы целосо
Жүнді шаюға образно
арналған
Ресей қондырғы
Легкая
инструкция
Қорытындылар
Диплом жобасын орындау барысында жүргізілген патенттік зерттеулер
бойынша
Диплом жобасының тақырыбы – Сенім АЌ-да ж‰нді кептіру ТП АБЖ
жетілдіру.Іздеу тереңдігі: 1998 жылдан 2008 жылға дейін
1. Патенттік зерттеулер жүргізу алдында қойылған мақсаттарға
қол жетті ме? Жетпесе қандай себептерден?
- Мақсатқа қол жетті, ізденіске сай келетін ақпарат яғни аналогтар табылды.
2. Табылған (2 және 3 - кесте) аналогтардың қайсысы прогрессивтік
болады?
-Ресей Патент № 369188 “Волокнистый материалды кептіруге арналған”.
3. Табылған “2 және 3- кесте” аналогтарының қайсысын
жобаланатын техника объектісінде қолдану пайдалы болады?!
-Ресей № 278480 “Жүнді кептіруге арналған қондырғы”.
4. Диплом жобасында жобаланылатын техника объектісіне ұқсас техника
объектілерді сериялап шығаратын қандай еліміздегі және шет елдердегі
фирмалар табылды?
Ғылыми-техникалық және патенттік құжаттарды зерттеу кезінде
өндірістік микроконтроллерды шығаратын Қазақстан фирмалары табылған
жоқ.Шетел фирмалары ішінде табылды:- Ресей ЦНИИТЭМ
5. Жобаланатын техника объектісі бойынша өнертабысқа өтініш
материалдарын өңдеу қажет пе?
Өтініш материалдарын өңдеу қажетті деп ойлаймын.
Орындаушы___________ Нурпеисов М
Диплом жобасының
жетекшісі ________ Жакитов К
2. Технико-экономикалық негіздеу
Жобалау мақсаты – жоғары экономикалық техника ойлап табу, құру. Сондықтан
экономикалық негіздеуде автоматтандырудың жаңа жүйесінің техникалық
мүмкіндігін және экономикалық мақсатқа сәйкестілігін дәлелдеу керек.
Жобаланатын автоматтандыру жүйесінің кейбір техникалық параметрлерін,
жабдықтарын және сипаттамаларын негіздеу үшін, патенттік ізденістер және
ақпарат әдебиетінің мәліметтері бойынша өз еліміздің және шет елдердің
техникасындағы технико-экономикалық деңгейінің анализ нәтижесін көрсету
керек.
Автоматтандыру процесстерінің принципиалды шешімдердің әр түрлі
варианттарын экономикалық тұрғыдан бағалау технико-экономикалық эффект
негізінде іске асырылады. Жаңа техника немесе құрылғыны ендіру және құрудың
пайдалылығын, тиімділігін жылдық экономикалық эффект есебінен анықтауға
болады. Жылдық экономикалық эффект жобаны құрудың соңында анықталатынбарлық
өндірістік ресурстардың қосындылар экономиясын құрайды.
Берілген дипломдық жобада жүнді термиялық өңдеу технологиялық процесін
автоматтандыру жүйесі жобаланады. Жобада бұрынғы аналогты цифрлы қондырғыны
жаңа Р-130 микроконтроллерына ауыстырам.
Жүннiң шаң басуы. Жуылмаған жүнде майтерiсi, ылғалдылық және әртүрлi
сипаттағы кiрлер болады. Жуылмаған жүннiң жоғары бетi жабысқақ, соондықтан
ол өзiне оңай шаң тартады. Жүн талшықтарында кiр молекулярлы тартылыс
күшiмен ұсталынады, олар ауада өте жоғары, бiрақ жуылмаған жүндi суға
салған кезде төмендейдi, ал жуғыш ерiтiндiлерге салған кезде мүлде болмай
кетедi. Осыдан жулатын заттардың су ерiтiндiсiнде жүн жуу негiзделедi.
Жуылмаған жүнде кiрдiң болуы көптеген себептерге байланысты:
тұқымынан, қойдың жынысы мен жасынан, оларды асырау және тамақ беруден,
жердiң және климаттық жағдайларға байланысты. Қойлардың дұрыс
тамақтанбауынан жүнде терiнiң көбейуi, жүн құрамына үлкен әсер етедi.
Су ортасында жүн жууға арналған қондырғылар – жүн жуғыш агрегаттар,
олар үздiксiз әрекет ететiн, машиналардыың тiзбектеп орналасуы,
технологиялық процестiң үздiксiз өзара байланысқондырғысын көрсетедi. Жүн
жуғыш агрегаттағы жүндi өңдеу прцесi толық механикаландырылған және өзiне
кезекпен орындалатын операцияларды қосады. Олар: жуылмаған жүндi жуу, түту,
кептiру. Жүн жуу процесiнiң мақсаты болып жүндi майлы терiсiнен, минералды
және базалық кiрлерден босату, тазалау келедi. Жүндi жуылғанан кейiн
кептiрiп, бiрнеше уақыт лабазда ұстап, престейдi.
Автоматты күрек жүн жуғыш агрегатты машинаға жүннiң бiркелкi үздiксiз
келiп түсуiн қамтамассыз етедi. Бiрқалыпты агрегаттың жүктелуi үлкен мәнге
ие, бiрқалыпты жүктелуде барлық агрегат машиналары қойылған режимде жұмыс
iстейдi, жуылған жүннiң сапалы көрсеткiштерi тұрақты, дiрiлдеу, жуу және
кебу процестерi жақсы шарттарда өтедi.
Жүндi кептiру деп талшықтан ылғалдылықты алу процесi аталады,
нәтижесiнде талшық массасы айналадағы ауамен гигроскопиялық тепе теңдiк
жағдайына әкеледi.
Жүндi кетiру процесiнiң негiзгi буланудағы қыздырылған жүн нен артық
ылғалдылықты алу болып табылады.
Сығылған жүнде жуылғаннан кейiн 60-80% ылғалдылық болады. Кептiргiш
машиналардан шыққан жүннiң ылғалдылығы 12% -тен төмен болуы керек және
кондиционалды ылғалдылыққа жақын болуы керек. Ылғалдылықты жою үшiн
мынадай бiрнеше әдiстер қолданылады: физико-химиялық, механикалық, жылулық
және электрлiк.
Физико-химиялық әдiсi ылғалдылықтың гигроскопиялық заттардың
хлоридкальций жұтылуына негiзделген. Массасы үлкен талшықтарды кептiру
үшiн негiзделген, бiрақ лабораторияда талшық түрлерiн сақтауға кең
қолданылған. Бұл талшық түрлерi өзгермейтiн ылғалдылығын сақтауға рұқсат
етедi.
Механикалық әдiсi талшық ылғалдылығы центрифуга көмегiмен сығылады.
Бұл кезде тек ылғалдылықтың жартысы жойылады. Центрифугада сығылу кезiнде
30-40% ылғалдылық қойылады. Ал сығылу валдарынан кейiн 60-80% механикалық
әдiс арқылы суланған ылғалдылықты жоюға болады. Жүн жуғыш агрегатта жүннiң
сығылуы әрбiр баркадан кейiн сығылу валдары қолданылады. Өте кең тараған
жылулық кептiру әдiсi. Бұл әдiс кезiнде ылғалдылықты материалдан
конденсация, буландыру, кептiру жолдары арқылы жоюға болады. Талшықты
материалды кептiрген кезде соңғы әдiс талшықтан ылғалдылықты жою
қолданылады. Жылулық контакты кептiргiштi ыстық ауа ағымында да ажыратады.
Электрлiк әдiсi жоғары жиiлiктiк тқтарды қолдануға негiзделген.
Ыстық ауамен жүндi кептiру негiзi. Ауа су буымен қанығуы мүмкiн.
Қалыпты жағдайда ауа ешқашан құрғақ болмайды. Онда су буы үнемi болып
тұрады. Ауа темературасы кептiрiлген сайын, оның ылғалды жұту және
гигрограф көмегiмен анықтайды. Кептiру процесiде ауа кептiргiш камерадан
ылғалдылықты жоюға ғана арналмаған, сонымен қоса жүндi жылытуға да келедi.
МикроЭВМ ға аналогтық түрлендiрiп бергiштен сигналдарды ендiргенде көбiнесе
аналогтық цифрлық түрлендiргiштер пайдалынылады.Оларды жан жақты
қарастырайық.
Аналогтық цифрлық түрлендiрудiң бiрнеше әдiстерi болады, соның iшiнде
олардың мынандай екi түрiнен таралған: интегралдау және кезекпен салыстыру
әдiстерi.Аналогтық сигналды сегiз разрядтты кодқа интегралдау әдiсiмен
түрлендiрi ұзақтығы, әдетте 1-20мкс, ал кезекпен салыстыру әдiсiмен 10-30
мкс болады.
Қажеттi АЦТ ны тандаудағы негiзгi критерий түрленуауқыты, түрлендiргiштiң
дәлдiгi мен құны.Интегралдау әдiсiмен жұмыс iстейтiн түрлендiргiштер арзан,
әрi дәлдiгi өте жоғары болғанымен олардың түрлену ұзақтығы тым үлкен
болады.Кезекпен салыстыру әдiсi түрленудiң шапшандығын қамтамасыз етедi,
бiрақ осы принциппен жұмыс iстейтiң түрлендiргiш құны оның дәлдiгi артқан
сайын құрт қымбаттайды.
Интегралдау бар АЦТ. Мұндай түрлендiргiштiң сипаттамасының сызықтығы жақсы,
шуы аз және арзан.Оның жұмыс циклi мынандай үш кезеңнен тұрады: нөлдi
корекциялау, кiрiстiк сигналды интегралдау және тiреуiш кернеудi
интегралдау.
Кезекпен салыстыруы бар АЦТ.бұндай түрлендiргiште кезекпен салыстыру
регистiрi, цифрлық аналогтық түрлендiргiш және кiрiстiк кернеуiн ЦАТ тың
шығысында аналогтық кернеуiмен салыстырытын компоратор болады. Салыстыру
регистiрiнiң ең үлкен разрядынан бастап салыстыру кезекпен өтедi де, код
аналогтық кернеуге ЦАТ тың көмегiмен түрленедi.Салыстырудың әр қадамында
кезектi разрядтың мәнi тағайындалады.өнделетiң әр разрядтың бастапқы мәнi
логикалық бiрге тең тағайындалады.Егер түрлендiрiп бергiштегi кiрiстiк
кернеу ЦАТ тың шығыстық кернеуiнен кiшi болса, онда регистiрдiң өнделетiң
разрядының логикалық бiрi сақталады.Ал кiрiстiк кернеу ЦАТ шығысындағы
кернеуден үлкен болса, онда регистiрдiң өтпелi разрядында логикалық нольдiң
мәнi тағайындалады.Содан кейiн регистiрдегi әрбiр келесi разрядтар осылайша
өңделiп отырады.Шығыстық цифрлық код регистiрiнiң барлық разрядынан кейiн
осы регистiрден тiкелей алынып тасталады.кезекпен салыстыруы бар АЦТ ның
артықшылығына түрлендiру интервалының тұрақтылығы мен кiрiстiк аналогтық
кернеуге тәуелсiздiгi жатады.Әйтсе де мұндай түрленгiштер де кемшiлiксiз
болмайды. Оған ЦАТ тың, компоратордың қателiгi және тiреуiш кернеудiң
тұрақсыздығы жатады. Екiншiден түрлендiргiштiң жоғарғы дәйектiлiгiне оның
қымбаттауы нәтижесiнде ғана қол жеткiзуге болады.Кезекпен салыстыруы бар
АЦТ әдетте түрленүдi шапшандату қажет жерлерде пайдаланады.
Сыртқы схемалар.iрiктеу есте сақтау схемасы.Тез әрекеттi АЦТ жасау
техникалық тұрғыда қиын әрi қымбат. Бұл мәселенi iшiнара шешу үшiн АЦТ
алдында түрлендiргiштi оңайлататын әрi оның құнын азайтатын iрiктеу есте
сақтау схемасын қосу керек. Бастапқы сигналды лезде уақытша квантау
нәтижесiнде уақытша апертура сығылып, одан ары осы iрiктеудiң мәнi уақытша
есте сақталады, ол аналогтық цифрлық түрлендiргiштiң толық циклi үшiн
қажет.
Аз каналды, функционалды, реттейтiң микропроцессорлық Ремиконт Р-130
контроллеры.
Контроллер технологиялық процестердiң қазiргi автоматтандырылған басқару
жүйелерiн құруға арналған және персоналды ЭВМ ын қолданумен оперативтi
басқаруды, автоматты реттеудi, автоматты логикалық программалық басқаруды
Құрлымы айнымалы болатын автоматты басқаруды, оқиғаларды қорғау мен
блоктауды,сигнализацияны,тiркеудiор ындауға мүмкiндiк бередi.
Р-130 контроллерiмен ИРПС интерфейс негiзiнде iске асқан Транзитсақиналы
желiге бiрiктiрудi жүзеге асыруға болады.
Контроллердiң технологиялық программалауы програмистерсiз,ТП АБЖ да бақылау
мен басқарудың дәстүрлi құралдарымен таныс мамандармен
орындалады.Программаланған ақпарат қорек өшiрiлгенде енгiзiлген батарея
көмегiмен сақталады.
Контролер жобалық құрастырылған, сондықтан қолданушыға модульдер мен
блоктардың қажеттi жинағын кiрiстiк шығыстық дабылдардың түрi мен санына
сәйкес таңдауға болады.
Контроллерге ақаулардың өзiндiк диагностика, сигнализациямен
идентификацияның дамыған құралдары енгiзiлген, соның iшiнде құрамдас
бұйымдардың жұмыстан шығуы,рұқсатты шектерден дабылдың шығуы, ОЕСҚ жұмыстан
шығуы,сақиналы желi бойынша алмасу бұзылғанда және т.б. Жұмыстан шығу
бойынша дистанционды сигнализация үшiн арнайы дискреттi шығыстар
қарастырылған.
Өзiне басқару технологиялық объектерiн және технологиялық
процестердiң автоматтандырылған басқару жүйелерiн қосатын күрделi
автоматтандырылған технологиялық комплекстердiң кең таралуы.Оларға қызмет
көрсететiң персоналдың жоғары деңгейiлi дайындығын талап етедi. Осындай
дайындықтын күрделiлiгi электронды және құрал жасау өнеркәсiптерiне
техникалық прогреспен түсiндiрiледi. Соңғы оң жылдықта бұл салалар
микропроцессорлық және есептеу техникасы негiзiндн автоматты бақылаудың,
басқарудың және реттеудiң жаңа ұрпақты құралды шығаруды игеруi.Бұл құралдың
функционалдық мүмкiндiктерi кең, қымбат емес және олатмен шағын
кәсiпорындарда технологиялық процесстердiң автоматтандырылған басқару
жүйесiн құруға болады. Бұл құралдардың есептеуiш құралдармен мысалы
персоналды ЭВМ бiрге жұмыс iстеу қабылетi басқару мүмкiншiлiктерiн
қалыптастыру және процесс жағдайы туралы ақпаратты көрсету үшiн қазiргi
кезде бар программалық құралдарды қолдануға мүмкiндiк бередi. Осының бәрi
ткхнологиялық процесстiң автоматты басқару жүйесiн икемдi, қөрнектi және
өңай басқырылатын етiп жасайды.Алайда көрiнетiң қарапайымдылықтын артында
қолданылатын техникалық құралдардың жоғары күрделiлiгi тұр, оны түсiну үшiн
оқу, бiлiм алу керек. Сондықтан, қазiргi кезде, оқу процесiне оны
өндiрiстiк жағдайларға максималды жақындатуға мүмкiндiк беретiн
оқу.Өндiрiстiк комплекстер, имитаторлар мен тренажерлар енгiзiле
бастады.Осындай құралдар көмегiмен түрлi оқу тапсырмаларын шығарып,
студенттер қолданылатын құралдардың әрекет ету принциптерiң, олардың
функционалдық мүмкiндiктерiн және қолданылуын меңгередi.типтiк буындарды
және жалпы АСР модельдеу үшiн арналған РЕМИКОНД Р-130 оқу комплектiсiнiң
техникалық жетiлдiрiлуi дәл осы мақсаттарды көздейдi.
Практикалық сабақтар мен лабораториялық жұмыстар циклында
студенттерРЕМИКОНТ Р-130 бұйымының бырлық функционалдыблоктар мен
түйiндермен танысады, орнатуалдындағы тексеру және басқару мен реттеудiң
микропроцесорлық құралдарды дайындау бойынша, олардың технологиялық
программалауын және жұмысқа қосу операцияларын орындайды. АСР типтi
буындарын модельдеу мысалында студенттер алгоритмдiк құрылымдарды жобалау
қолдануымен, келiп түсетiн өлшеу ақпаратты енгiзу шығару мен өндеу
алгоритмдердiң сипаттамаларымен танысады.
Этапта алынған бiлiм мен практикалық тәжiрибе одан жоғары деңгейлi
тапсырманы реттеудiң автоматты жүйесiн модельдеудi орындау үшiн
қолданылыды.Бұл комплекстi курстық және дипломдық жобалау процесiнде
жобаланатын РАЖ да реттеу сапасын бағалау үшiн қолдануға мүмкiндiк
бередi.Жасалынған практикалық сабақтар мен лабораториялық жұмыстар циклы
соңғы болып табылмайды, және жаңа оқу тапсырмаларын қою арқылы жетiлуi және
дамуы мүмкiн.
РЕМИКОНТ Р 130 бұл жалпы өндiрiстiк жұмысқа арналған компактi аз
каналды көпфункционалды контролер, ол технологиялық процестердiң автоматты
реттеуiн және логикалық басқаруды қамтамасыз етедi.ремиконт Р 130 қолдану
эффиктивтiлiгi технологиялық процестердiң автоматтандырылған басқару
жүйесiнiң төменгi буындарында шағын агрегаттардың қарапайым да, бiршама
күрделi де iске асырылатын басқару функцияларының жоғары берiктiлiгi
есебiнен қамтамасыз етiледi.Құрал жасау өнеркәсiбi Ремиконт Р130 екi
модификацияда шығарады реттеу және логикалық. Реттеу моделi технологиялық
параметрлердi автоматты реттеу есептерiн шешу үшiн арналған.Логикалық
модель программалық қадам бойынша басқаруды логикалық режимiн iске асырады.
Реттеу модификациясымен локалды, каскадты, программалық, супервизорлық, көп
байланысты реттеудi жүзеге асыруға болады.осы модельдiң архитектурасы
реттеу контурларын қолмен де автоматты түрде қосуға, өшiруге, ауыстырып
қосуға және реконфигурациялауға мүмкiндiк бередi, және де бұл
операциялардың барлығы да құрылым күрделiлiгiнен тәуелсiзтүзу
өтедi.Аналогтық дабылдарды өндеумен бiрге бұл модель сонымен қатар
дабылдардың логикалық түрлендiрулерiн орындауды және тек аналогтық не
импульстiк қана емес, басқарудың дискреттiк командаларын да өңдеп шығарады.
Ремиконт Р 130 дың логикалық моделi әрбiр қадамның орындау шарттарының
талдауымен, әрбiр қадамда бақылау уақытын берiлумен және берiлген қадамға
программаның шартты не шартсыз өтумен қадамдық басқару программасын
қалыптастырады. Дискреттi сигналдарды өндеумен бiрге бұл модель сонымен
қатар аналогтық дабылдардың түрлi функционалдық түрленулердi орындауға және
тек дискреттiк қана емес, анологтық басқару дабылдарын өңдеп шығаруға
мүмкiндiк бередi. Ремиконт Р130 дың негiзгi элементi БК 1 контроллер
блогы.Оның беттiк панелiнде басқару мен бақылау органдары орналасқан, солар
арқылы жұмыс режимiн өзгертуге, тапсырма орындатуға, программалық орындау
жүрiсiн басқаруға, атқару құрылғыларын қолмен басқаруға, дабылдарды
бақылауға және қателер туралы мәлiмет алуға болады.стандартты аналогтық
және дискреттiк датчиктер мен атқару құрылғылары Ремиконт Р 130ға жеке
кабельдiк байланыстар көмегiмен қосылады.Контролер iшiнде дабылдарды өңдеу
цифрлық формада орындалады.Реттеу моделлiнде логикалық модельдердiң де
блоктары сақиналы конфигурациялы транзит локалды басқару желiсiне бiрiге
алады және сол үшiн ешқандай құрылғылар қажет емес.контроллер арасында
ақпарат алмасу қос өткiзгiштi желi арқылы жүзеге асады. Ремиконт Р130
құрамына кiретiн “Шлюз” блогы көмегiмен,”транзит “ желiсi сәйкес интерфейсi
бар кез келген сыртқы абанентпен, мысалы ПЭЕМ, өзара әрекеттесе
алады.Микропроцессорлық контроллер программаланатын, құрылғы болып
табылады. Алайда операторға арнайы программалау бiлiмi қажет емес.
Программалау процесi келесiге шоғырланады:тұрақты есте сақтау құрылғысына
“тiгiлген” кiтапханадан бiрнеше клавишаларды тiзбектей басу жолымен қажеттi
алгоритмдер шығарылады, олар кейiн берiлген кофигурация жүйесiне
бiрiктiрiлндi және оларда күйге келтiрудiң қажеттi параметрлерi
орнатылады.Енгiзiлген ақпарат желiлiк қорек өшiрiлгенде енгiзiлген
гальваникалық батареядан қоректену есебiнен тұрақты есте сақтау
құрылғысында сақталуы мүмкiн. Анологтық және дискреттiк ақпаратты цифрлық
формада өңдейтiн және түрленетiн БК1контроллер блогының қалыпты жұмысын
қамтамасыз ету үшiн қосымша блоктардың қатары қолданылады. Бұл блоктар
табиғи дабылдар датчиктерiнен келетiн дабылдарды күшейту және оларды
унифицирленген дабылдарға тұрлендiру үшiн арналған және сонымен қатар
кернеуi 220В дискреттi дабылдарды қалыптастыру, сыртқа ауыстырып қосуды
және блоктауды ұйымдастыру үшiн қолданылады.Ремиконт Р130 өзiндiк
диогностика, акаулардың сигнализациясы мен идентификация құралдарымен
жабдықталған.
Комплекс құрамы .Ремиконт Р130 бұйымының құрамына кiретiн блоктар мен
түйiндердiң тiзiмi.
Кесте 1.1
БелгiленуАталуы
i
БК-1 Контроллер блогы
ПН-1 Контроллер блогын технологиялық программалау үшiн күйге келтiру
пультi
РН-1 Қалыпқа келтiру резисторлары
МБС Блок аралық қосқыш
КБС-0 Ортақ нүктелердi көбейтетiн клемдiк блоктiк қосқыш
КБС-1 БК1 құралдық тiзбектердi iске асыру және БУТ10,БУС 10,БУМ 10
блоктарына жүктеме қосу үшiн клемдiк блоктiк қосқыш
КБС-2 БК 1және БПР10енгiзу шығарудың дискреттi тiзбектерiнiң клемдiк
блоктiк қосқыш
КБС-3 БК1енгiзу шығарудың аналогтық тiзбектерiнiң клемдiк блоктық
қосқышы
БП-1 Қорек блогы
БУТ-10 Томенгi деңгейлi дабылдарды күшейту блогы
БУС-10 Резистивтiк датчиктердiң (термокедергiлердiң) төменгi деңгейлi
дабылдарды күшейту блогы
БПР-10 Ауыстырып қосу блогы
БСТ-10 Өшiру блогы
БШ 1 Шлюз блогы
Пропорционалдық коэфициент.Пропорционалдық коэфициенттi негiзiнен реттеу
алгорифмдерiнде күйге келтiру параметрi ретiнде қолданылады.
Аналогтық дабылдардың өзгеру жылдамдығы. Анологтық дабылдардың өзгеру
жылдамдығы бұл күйге келтiру параметрi, ол, мысалы, жылдамдықты шектеу
алгоритiмiнде динамикалық теңгеру не жылдамдықты шектктеу кезiнде дабылдың
өзгеру жылдамдығын бередi.
Функционалдық мүмкiндiктер.Ремиконт Р130 реттеу контроллерi
программаланатын құрылғы.Жұмысқа дайындық кезiнде онда программалық
жолмен,құрылым құрылады. Ол контроллердiң ақпараттық ұйымдастырылуын
сипаттайды және елестететiн яғни физикалық дене ретiндежоқ, виртуалды
деген атаққа ие болған басқару жүйесiнiң буыны ретiнде сипаттайды. Осы
виртуады құрылым ақпараттықт, програмалықта құралдар көмегiмен iске асады.
Виртуалды құрылым. Автоматты басқару мен реттеудiң микропроцессорлық
құралдарының негiзгi артықшылығыпрограммалану. Микропроцессор контролерi
шынында нақты есептi шығаратын миниатюрдi электронды есептеуiш
машинасыболып табылады.Электронды есептеуiш машинаның деңгей контролердiң
ақпаратты енгiзу шығару порттары және оны өңдеу үшiн арифметикалық
логикалық құрылғысы бар. Контроллердi жұмысқа дайындау кезiнде оған,
ақпараттық енгiзу шығару порттары мен оны өңдеудiң алгоритiмi
анықталатын,программа енгiзiледi. Осылайша, құрылымдық сұлба құрылады.
1. сурет.
Ерекшелiгi:бұл схема тек программа деңгейiнде бар, физикалық дүние емес,
осындай құрылымдық сұлбалар виртуалды есептегiштiң деген атаққа ие болды.
Құрылымды өзгерту үшiн еш нәрсенi өшiру, ауыстырып қосу керек емес. Жаңа
құрымдылық байланысы мен өңдеу алгоритiмi бар жаңа программаны енгiзу
жеткiлiктi.
Виртуалды құрылым.Виртуалды құрылым контроллердiң ақпараттық
ұйымдастырылуын суреттейдi және оны басқару жүйесiнiң буыны ретiнде
сипаттайды. Виртуалды құрылымның бiр бөлiгi аппараттық құралдар көмегiмен
,ал басқа бөлiгi программалық құралдармен iске асады.Бүкiл программалық
қамсыздандыру тұрақты есте сақтау құрылғысында сақталады және қолданушыға
оған рұқсат жоқ виртуалдықұрылымның элементтерiнiң iске асуынан тәуелсiз.
Виртуалды құрылым элементтер.
1.Ақпаратты енгiзу шығарудың аппаратурасы
2.Портты оперативтi басқару аппарутарысы
3.Интерфейстiк канал аппаратурасы
4.Алгоритiмдiк блоктар
5.Алгоритмдер кiтапханасы
Ақпаратты енгiзу шығару аппаратурасы. Контроллер екi түрлi дабылдарды өңдеу
үшiн арналған:
1.аналогтық
2.дискреттiк
Реттеу әсерi кiрiске аналогтық формамада да, дискреттiк формада да, берiлуi
мүмкiн. Сол кезде дискреттiк дабылдар программалық жолмен қалыптасады және
атқару механизмдерiне дискреттiк шығыстарыарқылы келiп түседi.Осылайша
аналогтық дабылдарды өңдеу кезiнде қос түрлену iске асырылады:кiрiсте
аналогтық сандық және шығыста сандық аналогтық.
Сыртқы тiзбектер контроллерге тәуелсiз канал А және Б арқылы қосылады. Бұл
кезде контроллер А тобының дабылдарын немесе екi топтың да дабылдарын өңдей
алады. Алгоритiмдiк өңдеу кезiнде А және Б тобының дабылдары ақпараттын
жалпы бiр массивiне араласуы мүмкiн. Контроллердiң барлық аналогтық және
дискреттiк кiрiстерi мен шығыстары толығымен әмбебап және контроллердiң
қандай да болсын функцияларына байланысты емес. Кiрiстер мен
шығыстардыңбайланысы қолданушымен жүзеге асырылады және программалау
процесiнде iске асырылады.
Оперативтi басқару мен күйге келтiру аппаратурасы.Контроллер блогын
басқару мен бақылау органдары алдынғы панельде орналасқан және өздерiне
оперативтi ақпаратты көрсететiн сандық және жырықтықдиоты индикаторларды
және клавишалар жинағын қосады.Осы органдар мен технлогиялық процестi
жүргiзетiн оператор қолданады.Беттiк панель түрi контроллер моделiнен
тәуелдi.Күйге келтiру пультi оператор наладчиктiң сайманы. Оның көмегiмен
алгоблок және ақпаратты өңдеу алгоритiмдерiн таңдау жүзеге асады, сонымен
қатар виртуалды құрылым құрылады. Күйге келтiру пультi виртуалды құрылым
iшiнде дабылдардың аралық мәндерiн бақылауға мүмкiндiк бередi.
Интерфейстiк канал аппаратурасы.Әрбiр контроллердiң сыртқы
құрылғыларымен байланысатын интерфейс бар.Онда қабылдау жiберу құралы болуы
тиiс. Осы құрал тiзбектi код түрiнде берiлетiн ақпаратты параллельдi кодқа
түрлендiредi. Ақпарат алмасу тек сандық формада ғана iске асады.
Алгоритiмдiк блоктар. Бастапқы жағдайда алгоритiмдiк блоктар физикалық
құрылғы ретiнде жоқ және дабылдарды өңдеу бойынша ешбiр функциялар
контроллермен орындалмайды. Олар тек технологиялықпрограммалау процесiнде
процессорға дабылдарды өңдеу алгоритiмi жазылғанда ғана пайда болады.
Алгоритiмдер кiтапханасы. Контроллерде автоматты реттеу мен
программалық басқарудың салыстырмалы кұрделi есептерiн iске асыру үшiн
жеткiлiктi ақпаратты өңдеу алгоритiмдерiнiң кең кiтапханасы бар.
Автоматты реттеу мен логикалық программалық басқару алгоритiмдерiнен
басқа кiтапханада дабылдарды статикалық,математикалық, логикалық және
аналогтық дискреттiк түрлендiрудiң үлкен жинағы бар.
Алгоритiмдер мен алгоблоктардың жалпы қасиеттерi.Алгоритiмнiң кiрiс
шығыстары.
1.2 сурет
дабылды шығыс
дабылды
кiрiс
күйге келтiрушi кiрiс
Жалпы жағдайда ақпаратты өңдеу алгоритiмi кiрiстiк пен шығыстық шамаларымен
сипатталады және 1.2 суреттегiдей көрсетiле алады. Осы кезде алгоритiмде
екi түрлi кiрiстердi бөледi: 1.дабылдық ол бойынша өңделуi тиiс ақпарат
берiледi және
2.күйге келтiрушi ол алгоритмдердiң күйге келтiру параметрлерiн анықтайды.
Осылай, мысалы уақыт бойынша кiрiстiк дабылды интеграциялау алгоритмi
келесi түрде көрсетiлуi мүмкiн
1.3 сурет
Х
y=1TS dt
Т
Алгоритмдердiң кiрiс пен шығыстар саны белгiленбейдi және нң алдымен күйге
келтiру алгоритмен анықталады.Кез келген алгоритiмнiң кiрiстер саны 99 дан,
ал шығыстардың саны 26 дан аспауы керек. Жеке жағдайда алгоритiмнiң кiрiс
пен шығыстар конфигурациясы ұшырылуы мүмкiн. Белгiлi бiр жағдайда кейбiр
алгоритмдердiң кiрiс пен шығыстары айқын емес, олардың қолдану аймағы
арнайы болады және олар кофигурацияланбайды.осы алгоритмдерге енгiзу
шығару, оперативтi басқарудың қабылдау жiберу алгоритiмдерi жатады.Мысалы,
бiр белгiлi бiр алгоритiмдi программалау кезiнде ақпаратты енгiзу
алгоритмiмен оның айқын емес кiрiстерi А тобының өндеушi дабылымен АСТ ға
қосылады, ал шығыстарында жалпыға бiрдей дабылдар қалыптасады. Сондықтан,
егер қандай да болсын функционалды алгоритiмнiң кiрiсiне аналогтық дабылды
беру керек болса, онда программалау кезiнде бұл кiрiстi аналогтық енгiзудiң
сәйкес шығысымен қосу керек
Алгоритм реквизиттерi.Жалпы жағдайда кiтапханада алгоритм сипатының
үш реквизитi бар:
1. кiтапханалық номер
2. модификаттар
3. уақыт масштабы
кiтапханалық номер екi таңбалы өңдық сан түрiнде болады және алгоритм
қасиетiн сипаттайтын негiзгi параметр болып табылады. Кiтапханада
алгоритмдердiң бiреуiне де сәйкес емес нөмерлер бар.Осындай нөмерлер бос
деп аталады, осы нөмерлерге сәйкес келетiн алгоритм де бос
делiнедi.Бос алгоритiмi бар алгоблоктың кiрiс шығыстары жоқ және ешқандай
жұмысты атқармайдыда, басқа алгоблоктардың жұмысына әсер етпейдi, бiрақ
оперативтi есте сақтау құрылғысында анықталған орын алады және қызмет
көрсетуге белгiлi бiр уақыт талап етедi.Модификаттар алгоритiмнiң қосымша
қасиеттерiн бередi. Әдетте модификаттар бiр типтi операциялар санын бередi.
Мысалы, суматорда модификаторлар қосылатын кiрiстер саның бередi:
программалық бергiште программа участоктарының саның бередi.Жеке
жағдайларда модификатор белгiлi бiр праметрлер жинағын бередi, реттеу
контурын бақылау алгоритiмiнде модификатор контур параметрлерiн бередi,
локалды контур не каскадты контур, аналогтық не импульстiк регуляторымен
және тағы басқа.Уақыт масштабы тек алгоритмде бар.
Техникалық сипаттамалары:
1.Тексерiлетiн блоктар типтерi :БК 1, БУТ,БУС,БУМ,БПР,КБС.
2.Тексерiлетiн модульдер типтерi:ПРЦ, МКП, МСН, ПЛ, ПН, МАС, МДА, МДС.
3.аналогтық дабылдар бергiштер саны 8
4.Дискреттi дабылдар бергiш саны 16
5.Бақылаушы аналогтық шығушы дабылдардың саны 2
6.Бақыланатын дискрттiк дабылдар саны 16
7.Өлшеу шектерi:0-200мВ, 0-20 В, 0-750 В, 0-200мКа, 0-2000мкА, 0-20 мкА,0-
200 Ом, 0-20кОм, 0-200 кОм, 0-2000 кОм болатыненгiзiлген цифрлiк вольтметр.
8.ТЕСҚ 3-2Б В, 0-150 мА программалау үшiн енгiзiлген реттелетiн көз.
9. -13 В дан +13 В ға дейiн 0-20 мА дабылдарды енгiзiлген бергiш.
10. 20 мА, 200мВ дан +300мВ ға дейiн төмен деңгейлi реттелетiн кернеу
көзi.
11.Сыртқы жүктеменi қосу мүмкiндiгi бар 5В, 15В және 24В тұрақтандырылған
кернеудiң енгiзiлген көзi.
12.Қосқыштардың толық жинағы 10.
13. Габариттiк өлшемдерi 450x380x120
14.Салмағы 5кг
Технологиялық процесс сипаттамасы
Жүннiң шаң басуы. Жуылмаған жүнде майтерiсi, ылғалдылық және әртүрлi
сипаттағы кiрлер болады. Жуылмаған жүннiң жоғары бетi жабысқақ, соондықтан
ол өзiне оңай шаң тартады. Жүн талшықтарында кiр молекулярлы тартылыс
күшiмен ұсталынады, олар ауада өте жоғары, бiрақ жуылмаған жүндi суға
салған кезде төмендейдi, ал жуғыш ерiтiндiлерге салған кезде мүлде болмай
кетедi. Осыдан жулатын заттардың су ерiтiндiсiнде жүн жуу негiзделедi.
Жуылмаған жүнде кiрдiң болуы көптеген себептерге байланысты:
тұқымынан, қойдың жынысы мен жасынан, оларды асырау және тамақ беруден,
жердiң және климаттық жағдайларға байланысты. Қойлардың дұрыс
тамақтанбауынан жүнде терiнiң көбейуi, жүн құрамына үлкен әсер етедi.
Су ортасында жүн жууға арналған қондырғылар – жүн жуғыш агрегаттар,
олар үздiксiз әрекет ететiн, машиналардыың тiзбектеп орналасуы,
технологиялық процестiң үздiксiз өзара байланысқондырғысын көрсетедi. Жүн
жуғыш агрегаттағы жүндi өңдеу прцесi толық механикаландырылған және өзiне
кезекпен орындалатын операцияларды қосады. Олар: жуылмаған жүндi жуу, түту,
кептiру. Жүн жуу процесiнiң мақсаты болып жүндi майлы терiсiнен, минералды
және базалық кiрлерден босату, тазалау келедi. Жүндi жуылғанан кейiн
кептiрiп, бiрнеше уақыт лабазда ұстап, престейдi.
Автоматты күрек жүн жуғыш агрегатты машинаға жүннiң бiркелкi үздiксiз
келiп түсуiн қамтамассыз етедi. Бiрқалыпты агрегаттың жүктелуi үлкен мәнге
ие, бiрқалыпты жүктелуде барлық агрегат машиналары қойылған режимде жұмыс
iстейдi, жуылған жүннiң сапалы көрсеткiштерi тұрақты, дiрiлдеу, жуу және
кебу процестерi жақсы шарттарда өтедi.
Жүндi кептiру деп талшықтан ылғалдылықты алу процесi аталады,
нәтижесiнде талшық массасы айналадағы ауамен гигроскопиялық тепе теңдiк
жағдайына әкеледi.
Жүндi кетiру процесiнiң негiзгi буланудағы қыздырылған жүн нен артық
ылғалдылықты алу болып табылады.
Сығылған жүнде жуылғаннан кейiн 60-80% ылғалдылық болады. Кептiргiш
машиналардан шыққан жүннiң ылғалдылығы 12% -тен төмен болуы керек және
кондиционалды ылғалдылыққа жақын болуы керек. Ылғалдылықты жою үшiн
мынадай бiрнеше әдiстер қолданылады: физико-химиялық, механикалық, жылулық
және электрлiк.
Физико-химиялық әдiсi ылғалдылықтың гигроскопиялық заттардың
хлоридкальций жұтылуына негiзделген. Массасы үлкен талшықтарды кептiру
үшiн негiзделген, бiрақ лабораторияда талшық түрлерiн сақтауға кең
қолданылған. Бұл талшық түрлерi өзгермейтiн ылғалдылығын сақтауға рұқсат
етедi.
Механикалық әдiсi талшық ылғалдылығы центрифуга көмегiмен сығылады.
Бұл кезде тек ылғалдылықтың жартысы жойылады. Центрифугада сығылу кезiнде
30-40% ылғалдылық қойылады. Ал сығылу валдарынан кейiн 60-80% механикалық
әдiс арқылы суланған ылғалдылықты жоюға болады. Жүн жуғыш агрегатта жүннiң
сығылуы әрбiр баркадан кейiн сығылу валдары қолданылады. Өте кең тараған
жылулық кептiру әдiсi. Бұл әдiс кезiнде ылғалдылықты материалдан
конденсация, буландыру, кептiру жолдары арқылы жоюға болады. Талшықты
материалды кептiрген кезде соңғы әдiс талшықтан ылғалдылықты жою
қолданылады. Жылулық контакты кептiргiштi ыстық ауа ағымында да ажыратады.
Электрлiк әдiсi жоғары жиiлiктiк тқтарды қолдануға негiзделген.
Ыстық ауамен жүндi кептiру негiзi. Ауа су буымен қанығуы мүмкiн.
Қалыпты жағдайда ауа ешқашан құрғақ болмайды. Онда су буы үнемi болып
тұрады. Ауа темературасы кептiрiлген сайын, оның ылғалды жұту және
гигрограф көмегiмен анықтайды. Кептiру процесiде ауа кептiргiш камерадан
ылғалдылықты жоюға ғана арналмаған, сонымен қоса жүндi жылытуға да келедi.
МикроЭВМ ға аналогтық түрлендiрiп бергiштен сигналдарды ендiргенде көбiнесе
аналогтық цифрлық түрлендiргiштер пайдалынылады
3.1 Функционалдық сұлбаны сипаттау
Жүргзілген техникалық-экономикалық дәлеледеу нәтижесiнде терiнi кептiру
процесiн автоматтандырудың функционалдық сұлбасы жасалды. Сұлба:
1. Келесi параметрлердi автоматтық реттеу-кептiргiш аппараттың
1 секциясының ылғалдылығы, кептiргiш аппаратының 2 секциясының
ылғалдылығы, 3 секциясының ылғалдылығы, кептiргiш аппаратының 4
және 5 секцияларының ылғалдылығы;
2. Келесi параметрлердi автоматтық бақылау - кептiргiш аппараттың 1
секциясының ылғалдылығы мен температурасы, кептiргiш аппаратының 2
секциясының ылғалдылығы мен температурасы, 3 секциясының
ылғалдылығы мен температурасы, кептiргiш аппаратының 4 және 5
секцияларының ылғалдылығы мен температурасы;
3. Келесi параметрлер дабыл (сигнализация): қалқанда қоректенгiштiң болуы,
берушi механизм электрқозғалтқышының жұмысы, берушi транспортер
электрқозғалтқышының жұмысы, кептiргiш аппараттың 1 секциясының
электрқозғалтқышының жұмысы, кептiргiш аппараттың 2 секциясының
электрқозғалтқышының жұмысы, кептiргiш аппараттың 3 секциясының
электрқозғалтқышының жұмысы, кептiргiш аппаратының 4 және 5
секцияларының электрқозғалтқышының жұмысын, айдамалау (нагнетательный)
желдеткiш электрқозғалтқышының жұмысын, сорма (вытяжной) желдеткiш
электрқозғалтқышының жұмысын,сонымен бiрге түсiру транспортының
электрқозғалтқышының жұмысын қарастырады.сұлба былайша қосу жолымен
жұмыс атқарады: опрератор SF1 автоматты сөндiргiшiн қосу жолымен басқару
қалқанын қоректендiредi; қалқанның ML1 дабыл шамы жанады. Одан кейiн
SB14 кнопкасы көмегiмен дабыл беру жұмысы тексрiледi. Оператор SA1
ауыстырып қосқыш (переключатель) көмегiмен қондырғының жұмыс iстеу
режимi таңдалып алынады. Бұдан кейiн, оператор SB1, SB3, SB5, SB7,
SB8, SB9, SB10, SB11, SB12, SB13 кнопкаларын басу арқылы қоректендiргiш
механизмiнiң, берушi транспортердiң электрқозғалтқыштарын, кептiргiш
апаратының 1, 2, 3, 4, 5 секцияларының электрқозғалтқыштарын, айдамалау
және сорма желдеткiштерiнiң электрқозғалтқыштарын әске қосады. Бұл кезде
басқару қалқанында сәйкесiнше ML1, ML2, ML3, ML4, ML5, ML6, ML7, ML8,
ML9, ML10, ML11 дабыл шамдары жанады. Қоректендiргiш механизмнiң, берушi
және түсiрушi транспортерларының электрқозғалтқыштарының SB2, SB4, SB6
басқару кнопкалары арқылы басқарып отыруға болады. Терi қоректендiргiш
механизмнен берушi транпортер арқылы кептiргiш агрегаттың 1 секциясына
түседi. Мұнда ылғалдылық пен температураны бақылау үшiн, сәйкесiнше 1-в
және 2-в көрсететiн және жазып алатын аспаптармен бiрге жұмыс iстейтiн,
1-1 температура датчигi мен 2-1 ылғал датигi орнатылған. Бұл датиктер
көп нүктелiболып келедi. Одан кейiн, терi 1 секциядан 2 секцияға өтедi,
мұнда да 1-в және 2-в екiншiлiк көп нүктелi аспаптармен жабдықталған
температура және ылғалдылық датиктерi орнатылған. Одан кейiн терi 2
секциядан 3 секцияға өтедi, бұл секция да 3 секция сияқты жұмыс iстеп,
мұнда да 1-3 және 2-3 датиктерi орнатылған, осыдан кейiн терi 4 секцияға
түседi, секцияның датиктерi сәйкесiнше 1-4 температураны және 2-4ылғалды
реттейдi. Бұдан кейiн терi кептiргiш апараттың соңғы 5 секциясына
барады, мұнда 1-в және 2-в көпгүктелi екiншiлiк апараттары бар 1-5
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz