Мәскеуде жүр бір қазақ туған елдің тынысын кеңейтем деп

Биыл Астанада Дүниежүзі қазақтарының 3-ші құрылтайы өткені өзімізге белгілі десек, Ресейдегі қазақтарды осы құрылтайға Ресей ғылым академиясының Тіл білімі институтының бас ғылыми қызметкері, турколог ғалым Кеңесбай Мұсаев бастап келген болатын. Енді Кеңесбай Мұсаевты қысқаша таныстыра кеткеніміз жөн шығар. Созақ өңірінде дүниеге келген ол Қазақ университетінің филология факультетіне оқуға түсіп, 1952 жылы оны үздік бітіріп шығады. Мәскеудегі Тіл білімі институтының аспирантурасына оқуға түседі. Оны бітіргеннен кейін сол институттың түркі халықтары бөлімінде кіші ғылыми қызметкер болып жұмыс істейді, Ғылым кандидаты атанады. Ал 1968 жылы “Қарайым тілінің құрылымы” (Строй караимского языка) деген тақырыпта докторлық диссертациясын қорғаған ол бүгінде Мәскеудегі Тіл білімі институтының орал-алтай тілдері бөлімінің бас ғылыми қызметкері.
К.Мұсаев түркология, социолингвистика, терминология, фольклор, көркем аударма және жалпы тіл білімі мәселелеріне қатысты 300-ге тарта ғылыми еңбек жазған ғалым. Оның жетекшілігімен КСРО халықтарының жазуы мен терминологиясына, этимология мен лексикологиясына байланысты ұжымдық еңбектер жарық көрген. Түрколог ғалым “Түркі тілдерінің салыстырмалы-тарихи грамматикасы” деген көп томдық еңбекті жазуға да бір кісідей ат салысып, Балтық жағалауында тұратын өз ана тілін ұмытуға айналған түркі халықтарының қайта тірілуіне үлес қосады. Кеңес үкіметі кезінде өлі тілге айналуға сәл-ақ қалған қарайым тілінің грамматикасын жазып шығады. Бұл үшін бүкіл қарайым халқы қазақ ұлтының перзентіне қарыздар десе де болады.
К.Мұсаевтың жетекшілігімен Мәскеу, Моңғолия, Қырғызстан, Өзбекстан, Түркі­менстан, Украина, Башқұртстан, Қарашай-Балқария, Қалмықия, Хакасия және Қазақстаннан 24 адам кандидаттық, 7 адам докторлық диссертация қорғаған болса, ғалым қазақ және түркі тілдері мәселелеріне қатысты Германия, Венгрия, Үндістан, Финляндия, Түркия, Испания, АҚШ, Норвегия, Моңғолия, Чехия елдеріндегі университеттерде әр жылдары дәріс оқып тұрады. Қазақ тілінің толық сипаттамасын беретін еңбегін шет тіліне аударып, Финляндияда жарыққа шығарды.
К.Мұсаев 1958-1994 жылдардың аралығында Мәскеудің М.Горкий атындағы Әдебиет институтының көркем аударма кафедрасында қазақ, қырғыз, түркімен, татар, қарақалпақ, алтай және хакас тілдерінде дәріс оқыды. Ол 1972 жылы аталған институттың профессоры атағын алды. 1988 жылы Түркиядағы “Turk Dіlі Kurumu” қоғамының құрметті мүшесі болып сайланды. Кеңесбай Мұсаұлының түркология саласындағы еңбегін ескеріп, Түркістандағы Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті де құрметті профессор атағын берді. 1997 жылдан бері М.Ломоносов атындағы