Жер қыртысының эндогендік процестері
1. Жалпылай сипаттама
2. Таулардың пайда болуы
3. Вулканизм
4. Жер сілкіну
2. Таулардың пайда болуы
3. Вулканизм
4. Жер сілкіну
Жер қыртысы тұрақты эндогендік (ішкі) және экзогендік (сыртқы) күштердің арқасында оның құрылымы, құрамы және формасы (пішіні) өзгеріп тұрады.
Ішкі күштердің әсерінен тау жыныстарының алғашқы қабаттары орналасуы (жалғасуы) өзгеруінің салдарынан жер қыртысында қатпарлар, жылжулар (ығысулар), түсулер (төмен) пайда болып тұрады. Вулкандардың атқылаулары мен жердің сілкінуі осы ішкі күштердің жұмысына байланысты. Ішкі күштер жер қыртысында ыдыр бұдырларлықтар, таулар мен терең ойпаттарды келтіреді (жасайды). Осылардың салдарынан жердің қыртысының бір бөлігінің ақырын көтерілуі мен төмендеуі болып тұрады, яғни жердің ғасырлық өзгеруі.
Жер қыртысының көтерілуі мен төмендеуі әдетте жердің ұлан байтақ бөлігін қамтып, құрлық пен теңіздің ығысуына алып келеді.теңіз осының салдарынан бірде құрлыққа қарай жылжып (трансгрессия), бірде одан шегініп (регрессия) тұрады.
Жер қыртысының өзгеру қозғалысы жер барлық дәуірінде және қазіргі уақытта да болып тұрады.
Қазіргі күнде солтүстік теңіздің оңтүстік жағалауларында жер қыртысының ақырын төмендеуі, Скандинавия мемлекеттерінің солтүстігінде 40-80 см дейін жердің көтерілуі анықталған. Жер қыртысының вертикаль бойынша көтерілуі, төмендеуінен басқа горизонталь бағытта ығысуы да болып тұрады.
Жер қыртысының қозғалысын оның құрылымы мен формасының өзгеруін (қатпарлар, төмен түсуі ж.б.) үйрететін геологияның бөлігі Тектоника деп аталады.
Ішкі күштердің әсерінен тау жыныстарының алғашқы қабаттары орналасуы (жалғасуы) өзгеруінің салдарынан жер қыртысында қатпарлар, жылжулар (ығысулар), түсулер (төмен) пайда болып тұрады. Вулкандардың атқылаулары мен жердің сілкінуі осы ішкі күштердің жұмысына байланысты. Ішкі күштер жер қыртысында ыдыр бұдырларлықтар, таулар мен терең ойпаттарды келтіреді (жасайды). Осылардың салдарынан жердің қыртысының бір бөлігінің ақырын көтерілуі мен төмендеуі болып тұрады, яғни жердің ғасырлық өзгеруі.
Жер қыртысының көтерілуі мен төмендеуі әдетте жердің ұлан байтақ бөлігін қамтып, құрлық пен теңіздің ығысуына алып келеді.теңіз осының салдарынан бірде құрлыққа қарай жылжып (трансгрессия), бірде одан шегініп (регрессия) тұрады.
Жер қыртысының өзгеру қозғалысы жер барлық дәуірінде және қазіргі уақытта да болып тұрады.
Қазіргі күнде солтүстік теңіздің оңтүстік жағалауларында жер қыртысының ақырын төмендеуі, Скандинавия мемлекеттерінің солтүстігінде 40-80 см дейін жердің көтерілуі анықталған. Жер қыртысының вертикаль бойынша көтерілуі, төмендеуінен басқа горизонталь бағытта ығысуы да болып тұрады.
Жер қыртысының қозғалысын оның құрылымы мен формасының өзгеруін (қатпарлар, төмен түсуі ж.б.) үйрететін геологияның бөлігі Тектоника деп аталады.
Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:
Жер қыртысының эндогендік процестері
1. Жалпылай сипаттама
Жер қыртысы тұрақты эндогендік (ішкі) және экзогендік (сыртқы) күштердің арқасында оның құрылымы, құрамы және формасы (пішіні) өзгеріп тұрады.
Ішкі күштердің әсерінен тау жыныстарының алғашқы қабаттары орналасуы (жалғасуы) өзгеруінің салдарынан жер қыртысында қатпарлар, жылжулар (ығысулар), түсулер (төмен) пайда болып тұрады. Вулкандардың атқылаулары мен жердің сілкінуі осы ішкі күштердің жұмысына байланысты. Ішкі күштер жер қыртысында ыдыр бұдырларлықтар, таулар мен терең ойпаттарды келтіреді (жасайды). Осылардың салдарынан жердің қыртысының бір бөлігінің ақырын көтерілуі мен төмендеуі болып тұрады, яғни жердің ғасырлық өзгеруі.
Жер қыртысының көтерілуі мен төмендеуі әдетте жердің ұлан байтақ бөлігін қамтып, құрлық пен теңіздің ығысуына алып келеді.теңіз осының салдарынан бірде құрлыққа қарай жылжып (трансгрессия), бірде одан шегініп (регрессия) тұрады.
Жер қыртысының өзгеру қозғалысы жер барлық дәуірінде және қазіргі уақытта да болып тұрады.
Қазіргі күнде солтүстік теңіздің оңтүстік жағалауларында жер қыртысының ақырын төмендеуі, Скандинавия мемлекеттерінің солтүстігінде 40-80 см дейін жердің көтерілуі анықталған. Жер қыртысының вертикаль бойынша көтерілуі, төмендеуінен басқа горизонталь бағытта ығысуы да болып тұрады.
Жер қыртысының қозғалысын оның құрылымы мен формасының өзгеруін (қатпарлар, төмен түсуі ж.б.) үйрететін геологияның бөлігі Тектоника деп аталады.
2. Таулардың пайда болуы
Таулар деп теңіз бетінен 20 және одан артық әртүрлі ылдилықтағы биіктікті айтамыз.
Егер бетінің үлкен ауданы айналасынан едәуір жоғары биік болса, олар бірқанша тауларға бөлінсе немесе таулар ара төмендеу болса (аңғар, асу және басқалар), ондайларды таулы облыс немесе таулы қырат деп атаймыз.
Төбеліктер (биіктіктер ұзындық бойынша созылған болса, ондайларды жоталар, егер ондайлар ұзындық бойынша едәуір созылса таулар тізбегі деп атайды.
Биіктіктердің (дөңдердің) көпшілігі жер қыртысы құрылымының бұзылуы және алғашқы шөгінді және қозғалысынан (пайда болған) құрылған.
Көбінше таулар жер қыртысындағы қозғалыстың салдарынан пайда болған. Осы қысымдардың әсерінен тау жыныстарының алғашқы қабаттарының бұзылуы, әр түрлі қатпарлар, жылжулар, ығысулар, төмендеулер пайда болады. Осылардың салдарынан пайда болған тауларды тектоникалық таулар дейміз.
Тектоникалық тау тізбілерінің көпшілігі қатпарлы болып, олар ішкі күштердің бүйір қысымының әсерінен пайда болған. Бұған мысал Урал, Кавказ, Алтай таулары және шығыс Азия және басқада таулар.
Кейбір кезде тектоникалық таулар жер қыртысының бір бөлігі екінші бөлігіне қарағанда көтерілу нәтидесінде пайда болады. Бұған мысал Памир таулары.
Одан басқа кейбір кезде судың шөгінді тау жыныстарын өте терең түбінен құралады. Соның салдарынан өзен аңғарлары мен жыралар пайда болады. Мұндай таулар эрозиялық таулар деп аталады. (Эрозия бұл мұздар мен ағатын сулардың салдарынан жер бетінің жуылуы мен кемірілуі, бұзылуы).
3. Вулканизм
Вулкандар көбінше конус тәрізді таулар болып, олар қатып қалған лавамен борпылдақ сынық тастар мен вулкандық құмдар және күлдерден тұрады. Вулканның орта бөлігінде жұмыр немесе домалақ формадағы ойпаттан тұратын - кратер бар.
Кратер терең жер қойнауымен байланысқан болып, одан оқтын - оқтын балқыған сұйық күйінде отты магма атқылап (көтеріліп) тұрады. Әдетте кратердің үстінгі жағы қатқан лавамен жабылған болғандықтан, вулкан атқылаудан алдын күшті жарылыс болады.
Магманың жер бетіне шығып ағуы және соған тиісті құбылыстар вулканның атқылау деп аталады. Бұл табиғаттың ең айбынды, ең зор (ең үлкен) құбылысының бірі болып саналады. Атқылау жер сілкінуден басталып, жарылыспен аяқталады. Вулкан атқылағанда одан газдар, булар, күл, лаваның бөліктері көтеріліп одан кейін балқыған лавалар жердің ойпат жерінен төмен қарай аға бастайды. Әдетте лаваның температурасы 1000 0С жоғары болады.
Вулкандар өшкен және әрекеттегі вулкандар болып бөлінеді. Жер шарында қазіргі күнде 500 жақын әрекеттегі, 50 000 шамасында өшкен вулкандар бар. Жер шарында вулканжар екі географиялық облыстарда тарқалған. Біріншісі Жерорта теңізінен Каспий теңізіне дейін жайылған, екіншісі Тынық мұхит аймағы, бұл Берингов, Охот және Жапон теңіздерін қамтиды.
Ресейде көп вулкандар бар, бірақ олардың көпшілігі өшкен вулкандар. Тек Камчатка түбегінде 129 вулкан бар, солардың 20-әрекеттегі вулкандар болып, 109-өшкен вулкандар қатарына жатады.
Куриль аралдарында 60 өшкен, 38 әрекеттегі вулкандар бар. Өшкен үлкен вулкандар бұл Кавказдағы Эльбрус және Казбек вулкандарын айтуға болады. Ең үлке нәрекеттегі вулкандар қатарына Ключи және Авача вулкандары жатады. Вулкан атқылауының салдары мен азығы. Вулкан атқылауының нетижесіне жер бетіне үлкен мөлшерде тау жыныстары, вулкандық күлдермен бірге балқыған отты лавада ағады.
Вулкандық күл өте көп мөлшерде бөлініп шыққандығы сондай, кейбір кездерде қалалар толығымен күлдің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Жалпылай сипаттама
Жер қыртысы тұрақты эндогендік (ішкі) және экзогендік (сыртқы) күштердің арқасында оның құрылымы, құрамы және формасы (пішіні) өзгеріп тұрады.
Ішкі күштердің әсерінен тау жыныстарының алғашқы қабаттары орналасуы (жалғасуы) өзгеруінің салдарынан жер қыртысында қатпарлар, жылжулар (ығысулар), түсулер (төмен) пайда болып тұрады. Вулкандардың атқылаулары мен жердің сілкінуі осы ішкі күштердің жұмысына байланысты. Ішкі күштер жер қыртысында ыдыр бұдырларлықтар, таулар мен терең ойпаттарды келтіреді (жасайды). Осылардың салдарынан жердің қыртысының бір бөлігінің ақырын көтерілуі мен төмендеуі болып тұрады, яғни жердің ғасырлық өзгеруі.
Жер қыртысының көтерілуі мен төмендеуі әдетте жердің ұлан байтақ бөлігін қамтып, құрлық пен теңіздің ығысуына алып келеді.теңіз осының салдарынан бірде құрлыққа қарай жылжып (трансгрессия), бірде одан шегініп (регрессия) тұрады.
Жер қыртысының өзгеру қозғалысы жер барлық дәуірінде және қазіргі уақытта да болып тұрады.
Қазіргі күнде солтүстік теңіздің оңтүстік жағалауларында жер қыртысының ақырын төмендеуі, Скандинавия мемлекеттерінің солтүстігінде 40-80 см дейін жердің көтерілуі анықталған. Жер қыртысының вертикаль бойынша көтерілуі, төмендеуінен басқа горизонталь бағытта ығысуы да болып тұрады.
Жер қыртысының қозғалысын оның құрылымы мен формасының өзгеруін (қатпарлар, төмен түсуі ж.б.) үйрететін геологияның бөлігі Тектоника деп аталады.
2. Таулардың пайда болуы
Таулар деп теңіз бетінен 20 және одан артық әртүрлі ылдилықтағы биіктікті айтамыз.
Егер бетінің үлкен ауданы айналасынан едәуір жоғары биік болса, олар бірқанша тауларға бөлінсе немесе таулар ара төмендеу болса (аңғар, асу және басқалар), ондайларды таулы облыс немесе таулы қырат деп атаймыз.
Төбеліктер (биіктіктер ұзындық бойынша созылған болса, ондайларды жоталар, егер ондайлар ұзындық бойынша едәуір созылса таулар тізбегі деп атайды.
Биіктіктердің (дөңдердің) көпшілігі жер қыртысы құрылымының бұзылуы және алғашқы шөгінді және қозғалысынан (пайда болған) құрылған.
Көбінше таулар жер қыртысындағы қозғалыстың салдарынан пайда болған. Осы қысымдардың әсерінен тау жыныстарының алғашқы қабаттарының бұзылуы, әр түрлі қатпарлар, жылжулар, ығысулар, төмендеулер пайда болады. Осылардың салдарынан пайда болған тауларды тектоникалық таулар дейміз.
Тектоникалық тау тізбілерінің көпшілігі қатпарлы болып, олар ішкі күштердің бүйір қысымының әсерінен пайда болған. Бұған мысал Урал, Кавказ, Алтай таулары және шығыс Азия және басқада таулар.
Кейбір кезде тектоникалық таулар жер қыртысының бір бөлігі екінші бөлігіне қарағанда көтерілу нәтидесінде пайда болады. Бұған мысал Памир таулары.
Одан басқа кейбір кезде судың шөгінді тау жыныстарын өте терең түбінен құралады. Соның салдарынан өзен аңғарлары мен жыралар пайда болады. Мұндай таулар эрозиялық таулар деп аталады. (Эрозия бұл мұздар мен ағатын сулардың салдарынан жер бетінің жуылуы мен кемірілуі, бұзылуы).
3. Вулканизм
Вулкандар көбінше конус тәрізді таулар болып, олар қатып қалған лавамен борпылдақ сынық тастар мен вулкандық құмдар және күлдерден тұрады. Вулканның орта бөлігінде жұмыр немесе домалақ формадағы ойпаттан тұратын - кратер бар.
Кратер терең жер қойнауымен байланысқан болып, одан оқтын - оқтын балқыған сұйық күйінде отты магма атқылап (көтеріліп) тұрады. Әдетте кратердің үстінгі жағы қатқан лавамен жабылған болғандықтан, вулкан атқылаудан алдын күшті жарылыс болады.
Магманың жер бетіне шығып ағуы және соған тиісті құбылыстар вулканның атқылау деп аталады. Бұл табиғаттың ең айбынды, ең зор (ең үлкен) құбылысының бірі болып саналады. Атқылау жер сілкінуден басталып, жарылыспен аяқталады. Вулкан атқылағанда одан газдар, булар, күл, лаваның бөліктері көтеріліп одан кейін балқыған лавалар жердің ойпат жерінен төмен қарай аға бастайды. Әдетте лаваның температурасы 1000 0С жоғары болады.
Вулкандар өшкен және әрекеттегі вулкандар болып бөлінеді. Жер шарында қазіргі күнде 500 жақын әрекеттегі, 50 000 шамасында өшкен вулкандар бар. Жер шарында вулканжар екі географиялық облыстарда тарқалған. Біріншісі Жерорта теңізінен Каспий теңізіне дейін жайылған, екіншісі Тынық мұхит аймағы, бұл Берингов, Охот және Жапон теңіздерін қамтиды.
Ресейде көп вулкандар бар, бірақ олардың көпшілігі өшкен вулкандар. Тек Камчатка түбегінде 129 вулкан бар, солардың 20-әрекеттегі вулкандар болып, 109-өшкен вулкандар қатарына жатады.
Куриль аралдарында 60 өшкен, 38 әрекеттегі вулкандар бар. Өшкен үлкен вулкандар бұл Кавказдағы Эльбрус және Казбек вулкандарын айтуға болады. Ең үлке нәрекеттегі вулкандар қатарына Ключи және Авача вулкандары жатады. Вулкан атқылауының салдары мен азығы. Вулкан атқылауының нетижесіне жер бетіне үлкен мөлшерде тау жыныстары, вулкандық күлдермен бірге балқыған отты лавада ағады.
Вулкандық күл өте көп мөлшерде бөлініп шыққандығы сондай, кейбір кездерде қалалар толығымен күлдің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz