Жемқорлықтың тарихи дамуы

1 Сыбайлас жемқорлық ұғымы және даму тарихы
2 Ежелгі дүниедегі және ортағасырлардағы жемқорлық және онымен күрес
3 Қазақ халқы арасында парақорлық, жемқорлық сияқты жағымсыз құбылыстардың пайда болуы.

Сыбайлас жемқорлық ұғымының анықтамасы “Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» ҚР заңында нақты берілген.
«Осы Заңда мемлекеттiк мiндеттердi атқаратын адамдардың, сондай-ақ соларға теңестiрiлген адамдардың лауазымдық өкiлеттiгiн және соған байлан-ысты мүмкiндiктерiн пайдалана отырып не мүлiктiк пайда алу үшiн олардың өз өкiлеттiктерiн өзгеше пайдалануы, жеке өзi немесе делдалдар арқылы заңда көзделмеген мүлiктiк игiлiктер мен артықшылықтар алуы, сол сияқты бұл адамдарға жеке және заңды тұлғалардың аталған игiлiктер мен артықшылық-тарды құқыққа қарсы беруi арқылы оларды сатып алуы сыбайлас жемқорлық деп ұғынылады» [1].
Әлемдік экономикалық қатынастардың ғаламдану жолына түсуі және өзара байланысының күшейе түсуі, әлем елдері алдында тұрған ғаламдық проблема-лардың қатарына сыбайлас жемқорлықты да қосты.«Ендігі жерде сыбайлас жемқорлық жергілікті проблема болудан қалып,ұлт шегінен тысқары құбылысқа айналғанына, оның қоғамды және барлық елдердің экономикасын қамтып отырғанына, сыбайлас жемқорлықтың алдын алу саласындағы тек қана халықаралық ынтымақтастық және оған қарсы күрес зор маңызға ие болды» делінген БҰҰ қабылдаған құжатта [2].
Осылайша, сыбайлас жемқорлықпен күрес бүкіл әлемнің барлық мемлекеттері алдындағы басты міндеттің бірі болып отыр.Адалынан табылмаған дүние-мал туралы қасиетті кітабымыз Құран Кәрімде: «Ей, мүміндер! Өзара малдарыңды бұзықтықпен жемеңдер. Бірақ өз ризалық-тарыңмен саудаласу басқа...» («Ниса» сүресі, 29-аят).«Араларыңдағы малдар-ыңды бұзық жолмен жемеңдер. Сондай-ақ, біле тұра адамдардың малынан бір бөлім жеу үшін билерге апармаңдар». («Бақара» сүресі, 188-аят) [3] делінген.

1.“Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы” (2.07.1998) ҚР заңы.
2.БҰҰ-ң Сыбайлас жемқорлыққа қарсы Конвенциясы (2003 ж.).
3.ҚҰРАН КӘРІМ Қазақша мағына және түсінігі. Халифа Алтай, Фаһд патшаның Құран Шәриф басым комбинаты – 1991.
4.«Мәскеу Табиғатты Сынаушылар Қоғамының»( МОИП) апталығы, А.А. Каздым, Халықаралық Ғылым академиясының Академигі .
5.Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы. 7 сынып Мәшімбаев С.М. Алматы "Атамұра"-2007 ж.
6.Мировая история коррупции. Ю.В.Кузовков. М. Издательство Анима-Пресс, 2010 г.
7.Қазақтың ата заңдары . Құжаттар, деректер және зерттеулер / Бағдарлама жетекшісі С. Зиманов . - Алматы : Жеті жарғы , 2005.
8.8-сыныптарға арналған «Қазақстан тарихы» оқулығы, Қабылдинов З.Е., Қайыпбаева А.Т. «Атамұра” баспасы 2012 ж.
9.«Ресей империясының Оңтүстік Қазақстанды отарлауы немесе қазақ қалайша қатты өзгерді» «Казығұрт кз» журналы №8, желтоқсан-2012.
10.«Қазақстан-2050» стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. ҚР Президенті-Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Егемен Қазақстан» газеті, 15 желтоқсан, 2012.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Е.А. Бөкетов
атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Заң факультеті
Құқықтану кафедрасы

Баяндама

Тақырыбы: Жемқорлықтың тарихи дамуы

Орындаған: Ю-12 тобының студенті Исабек Асхат
Тексерген:Шакирова Алтынай Боранкуловна

Қарағанды 2017
Сыбайлас жемқорлық ұғымы және даму тарихы
Сыбайлас жемқорлық ұғымының анықтамасы "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы ҚР заңында нақты берілген.
Осы Заңда мемлекеттiк мiндеттердi атқаратын адамдардың, сондай-ақ соларға теңестiрiлген адамдардың лауазымдық өкiлеттiгiн және соған байлан-ысты мүмкiндiктерiн пайдалана отырып не мүлiктiк пайда алу үшiн олардың өз өкiлеттiктерiн өзгеше пайдалануы, жеке өзi немесе делдалдар арқылы заңда көзделмеген мүлiктiк игiлiктер мен артықшылықтар алуы, сол сияқты бұл адамдарға жеке және заңды тұлғалардың аталған игiлiктер мен артықшылық-тарды құқыққа қарсы беруi арқылы оларды сатып алуы сыбайлас жемқорлық деп ұғынылады [1].
Әлемдік экономикалық қатынастардың ғаламдану жолына түсуі және өзара байланысының күшейе түсуі, әлем елдері алдында тұрған ғаламдық проблема-лардың қатарына сыбайлас жемқорлықты да қосты.Ендігі жерде сыбайлас жемқорлық жергілікті проблема болудан қалып,ұлт шегінен тысқары құбылысқа айналғанына, оның қоғамды және барлық елдердің экономикасын қамтып отырғанына, сыбайлас жемқорлықтың алдын алу саласындағы тек қана халықаралық ынтымақтастық және оған қарсы күрес зор маңызға ие болды делінген БҰҰ қабылдаған құжатта [2].
Осылайша, сыбайлас жемқорлықпен күрес бүкіл әлемнің барлық мемлекеттері алдындағы басты міндеттің бірі болып отыр.Адалынан табылмаған дүние-мал туралы қасиетті кітабымыз Құран Кәрімде: Ей, мүміндер! Өзара малдарыңды бұзықтықпен жемеңдер. Бірақ өз ризалық-тарыңмен саудаласу басқа... (Ниса сүресі, 29-аят).Араларыңдағы малдар-ыңды бұзық жолмен жемеңдер. Сондай-ақ, біле тұра адамдардың малынан бір бөлім жеу үшін билерге апармаңдар. (Бақара сүресі, 188-аят) [3] делінген.
Сыбайлас жемқорлықтың құрамдас бөлігі пара алу мен пара беру туралы пайғамбарымыз Мұхамед (С.Ғ.С.) өз хадистерінің бірінде былай депті: Пара алған да, пара бергенде Алла тағаланың қарғысына ұшырайды.Адамзат баласы қоғамның жегі құрты саналатын осы келеңсіз құбылыспен қай заманнан бері таныс және онымен қалай күресті?

Ежелгі дүниедегі және ортағасырлардағы жемқорлық және онымен күрес
тарихы.
Ежелгі тарихқа тереңірек үңілсек, б.з.б. IV-III-мыңжылдықтарда Алдыңғы Азияда өмір сүрген Шумерлердің сына жазуында Шумер патшасы Урукагин-нің өз қызметтері үшін сыйақы дәмететін соттар мен шенеуніктердің іс-әрекетін тиюға тырысқаны туралы айтылған [4]. .
Б.з..б. III-II мыңжылдықтарда Мысыр, Өзен аралығы, Үндістан, Қытай, Иудей халықтарының діни кітаптарында да жемқорлық туралы сөз болады [4].
Ал, Карфаген, Рим империясы, Византия, Осман империясы секілді өз заманының құдіретті мемлекеттерінің ыдырап, жойылып кетуінің ең басты себептерінің бірі осы сыбайлас жемқорлық екенін көреміз [4].
Ерте орта ғасырлардан бастап жемқорлық Еуропаға жаппай тарала баста-ды.Католик дінбасыларының қарапайым халыққа Индульгенция сатуы осы жемқорлықтың айқын көрінісі еді [5]. Тіпті, жемқорлық үшін талай діндар Инквизиция сотына тартылып, оларды өртеу де тоқтата алмады. Жемқор-лықтың кең етек жаюы, діни рыцарьлық ұйым Тамплиерлер ордені басшы-ларының өз мүшелеріне белгіленген мөлшерден артық қаражат жинауына, қай-тыс болған орден мүшесінен артық ақша шықса оны шіркеу рәсімімен жерлеуге қатаң тиым салуға мәжбүрлеген. Бірақ, жемқорлықты осындай қатаң шаралар да тоқтата алмады [6]. Тіпті, католик дінбасылары арасында жемқорлық шектен шығып, кардиналдарға пара беру арқылы XIV-ғ. белгілі баскесер Роберт Женевский Климент VII деген атпен, XV-ғ. басында теңіз қарақшысы Бальтазар Коссе Иоанн XXIII деген атпен Рим Папасы тағына отырды [6].
Біздің ең жақын көршіміз Ресейдегі жемқорлықтың бастау алуы-- IX-X ғасырларда Киев Русі құрылғаннан бастап белгілі. Князьдар жергілікті жердегі өз қызметкерлеріне жалақы төлемегендіктен, олар қарапайым халық үстінен күнкөріс көзін табуға мәжбүр болып, лд қылмыс ретінде қарастырылмады.Ал, XV ғасырдан бастап, сыбайлас жемқорлық Ресейде қалыптасқан жүйеге айналды. Мемлекеттік шенеунік тікелей өз міндетін атқарғаны үшін қарапайым халықтан сыйақы талап етті. 1497 жылы Русь мемлекетінің Заңдар жинағы Судебникте пара алған сотты жазалау туралы алғашқы заң жарияланған. 1550 жылы шыққан Судебникте парақорлық кеңірек қамтылып, пара үшін соттасқан тараптардың сөздерін бұрмалаған және жалған хаттама толтырған Боярлар думасының ең төменгі лауазымды шенеунігі - дьяктарды қамау немесе айыппұл салу секілді заң баптары енгізілді. 1649 ж. 25 мамырда Мәскеуде сыбайлас жемқорлыққа қарсы көтеріліс басталып, халық қаһарынан сескенген патша Алексей Михайлович сол кездегі жемқорлыққа басты кінәлі деп саналған бояр Леонтий Плещеевті халықтың қолына беруге мәжбүр болды. Халық Л.Плещеевті ұрып өлтірді.Ресейдегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы жаппай күресті бастаған I Петр патша болды. Сыбайлас жемқорлықтың мемлекеттің іргетасын шайқайтын зұлым күш екенін түсінген I Петр бірнеше заң қабылдап (23.08. 1713 ж., 24.12.1714 ж., 05.02.1724 ж.), осындай қылмыстар үшін өлім жазасын белгіледі. Бірақ, I Петр қайтыс болған соң Ресейде сыбайлас жемқорлық өрши түсті. Патшайым Екатеринаның тұсында ірі мемлекеттік шенеуніктер мемлекет мүддесін ақшаға сата бастады. Сол кезде Ресейдің сыртқы саясатына жауапты болған канцлер Бестужев-Рюминнің 15 жыл бойына Англия мен Австрия елдерінен үлкен мөлшерде ақша алып тұрғаны ашылып қалды. Оны өлім жазасынан құтқарған, Елизаветаның таққа отырарда берген Менің бұйрығыммен ешкімде өлім жазасына кесілмейді деген уәдесі болды [6].

Қазақ халқы арасында парақорлық, жемқорлық сияқты жағымсыз
құбылыстардың пайда болуы.
Ресей отарына айналғанша, дәстүрлі қазақ қоғамында жемқорлықтың етек жаюына алғы шарттар қалыптаспаған еді.Көшпелі қазақ қоғамының саяси - әлеуметтік жүйесіндегі демократиялық билік бидің қолында болды. Ауыл арасында жанжалдасқан немесе дауласқан адамдар арадағы дауды шешу үшін, сол ауылдағы қазақтың ғұрыптық заңдарын жақсы білетін, өзінің әділдігі, шешендігімен көзге түскен кез келген адамға жүгінуге құқылы болды. Даудың әділдігі күмән тудырған жағдайда дауласушы тараптар басқа билерге жүгінді. Осылайша, түйіні қиын дауларды әділ шешкен бидің атағы елге жайылып, абыройы арта түсті. Өзінің беделіне дақ түсірген би сот ісіне араласу құқығынан айырылды [7].
Билердің әділетсіз шешіміне шағым жасау ілуде бір рет, өте сирек кездесетін. Би дұрыс үкім шығармаған жағдайда өзінің абыройы мен беделінен жұрдай болып, би атағынан айырылып қалатын. Би өзінің сіңірген еңбегі үшін бидің билігі деген сыйақы алатын. Ол кінәлі жақтын есебінен өндірілетін. Сыйақының мөлшері дауда өндірілетін мүліктің оннан бір бөлігіне тең болатын [8].
Елдестірмек-елшіден, Жауластырмақ -жаушыдан, Кілемге бергісіз алаша бар,Ханға бергісіз қараша бар, Тура биде туған жоқ,Туғанды биде иман жоқ, Туғанына бұрғаны-Биді құдай ұрғаны, Төбе би де өзіміз,Төре би де өзіміз. Қисық болса сөзіңіз, Құрулы тұр тезіміз деген мәтелдер сөзіміздің айғағы.
Ресей империясының 1822,1824, 1867-1868, 1886-1891 жылдардағы Қазақстандағы жүргізген реформаларының ең басты мақсаттарының бірі, қазақ қоғамының ғасырлар бойы қалыптасқан саяси - әлеуметтік құрылымын ыдратып, жойып жіберу болды.Қазақ жері мен Түркстанды әкімшілік басқару реформаларының жобасын жасау бойынша Ресей Әскери Министрі Д.А.Милютин басшылық еткен комиссия 1867 ж. 11 тамызда Орынбор және Батыс Сібір генерал-губернаторлықтарының Далалық облыстарын басқарудың уақытша Ережелері деген құжатты жасады. Дала комиссиясы жаңа болыстықтар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.