Дыбыстың физикалық сипаттамасы. Аудиометрия

1.Дыбыс туралы тусінік.
2.Дыбыстың физикалық сипаттамалары.
3.Ультрадыбыс
4.Аудиометрия

Домбыраның ішегін тартып тұрып жіберіп қалыңыз. Ол дыбыс шығарады. Сонымен бірге ішектің тербеліп тұрғанын байқаймыз. Олай болса, дыбыс шығарып тұрған денені тербеліп тұрған дене деп қарастыруға болады. Яғни, механикалық тербеліс кезінде дене қоршаған ортаны (газ, сұйық және қатты дене) сығады және сиретеді. Жан-жаққа бірдей таралатын осы сығу және сиреу процесінің алмасып отыруын дыбыс толқыны дейді. Көршілес екі сиреудің арақашықтығын толқын ұзындыгы деп атайды.
Әрбір дыбысқа тән қасиет: оның бір секунд ішінде қоршаған ортаны қанша рет сығатынында және сирететінінде. Сығудан және сиреуден тұратын әрбір циклді толық бір период деп атайды. Бір секунд ішіндегі период саны (v) дыбыс жиілігі делінеді. Жиіліктің бірлігі Гц екені белгілі. Егер дене бір секундта мың тербеліс жасаса, онда оның жиілігі 1000 Гц немесе 1 кГц болады. Дыбыстар естілетін және естілмейтін болып жіктеледі. Егер дыбыстың жиілігі 20 Гц-тен 20000 Гц-ке дейінгі аралықта болса, олар естілетін дыбыстар. Кейбір дене секундына 20-дан кем тербеліс жасап, дыбыс шығарады. Бұндай дыбыстар құлаққа естілмейді, олар инфрадыбыстар деп аталады. Жиілігі 20000 Гц-тен артық дыбыстарды да адам құлағы естімейді, олар ультрадыбыстар. Олардың жоғарғы шегі 109 Гц-ке дейін жетеді. Ал жиілігі 109Гц-тен жоғары дыбыстарды гипердыбыстар деп атайды.

1) Аманқулов Т.П., Сағындықов А.С., Тұрғанова Т.К.,Хамза А.Қ. Жалпы физика курсы бойынша қысқаша лекциялар жинағы, Шымкент – 2008
2) Қ.Қ. Қайырбаев Жалпы физика курсы. ПМПИ 2007