Кернеуі 35/10 кв «Қараоба» қосалқы станциясы

КІРІСПЕ ... ... ... 3
1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ...4
1.1 Кернеуі 35/10 кВ «Қараоба» қосалқы станциясына бастапқы берілгендер ... ... ..4
2 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ... .5
«Қараоба» 35/10 кВ қосалқы стациясының электр жүктемелерін есептеу ... ... 5
2.1 Жүктемелер графигін тұрғызу ... ... ... ...5
2.2 Электр энергияның мөлшері ... ... ... ... ..9
2.3 Күштік трансформатор ... ... ... ... 10 2.4 Қысқа тұйықталу тоғын анықтау ... ... ...11
2.5 Қосалқы станцияның негізгі құрылғыларын таңдау ... ...15
2.6 35 кВ кернеу желісіндегі айырғыш таңдау.
2.7 10 кВ кернеу желісіндегі ажаратқыш таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
2.8 35 кВ кернеу желісіндегі айырғыш таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
2.9 Тоқ және кернеудiң өлшеу трансформаторларын таңдау ... .23
3 ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ ... ... ... ... ... ... ..26
3.1 Оперативті қызмет көрсету және жұмыстарды орындау ... ... ... ... ... ... ..26
3.2 Өнбойдың жалғағыш жолағының кедергісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
ҚОРТЫНДЫ ... ... ... ... ...29
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Электр энергиясын қолданатын кез-келген кәсiпорын оны әрбiр бөлiмшесінде және әрбiр электр қондырғысында ұтымды және үнемдеп пайдалануы керек. Кез келген объекттiні жобалау сатысында осының барлығы назарға алынуы тиіс. Өндiрiстің ерекше айырмашылығы ол яғни үлестiрiлу және электр энергиясын тұтынуы бiр уақытта жүргізіледі. Өндірілген энергиямен қолданылған энергия көлемі әрқашан бірдей болып келеді, өйткені өндірілген көлемде электр энергиясын сақтап және белгілі көлемде жинау мүмкін емес. Мемлекеттер үшiн экономикалық қызықтыруларының жасау Ұлттық энергетикалық жүйенiң сүйемелдеуi үшiн өте маңызды. Қазақстан рыногына алдыңғы қатарлы әлемдік өндірушілердің жаңа заманғы коммутациялық жабдықтары ене бастады. Қажетті жағдайларда отандық өнімге жалпы бейімделу отандық стандарттарға және республикадағы қажетті сертификацияға сай келетін, көбірек жетілдірілген импорттық жабдықтар және электротехникалық материалдар қолданумен ақталады.
Қосалқы станцияны элетрмен жабдықтау тәсілдері берілген жұмыстың тақырыбы болып табылады. Өнеркәсіптік электрониканың іске асыру қажеттілігін ғылыми – техникалық процестің жылдамдатылуын айтады. Қазіргі заманда өндірістік кәсіпорынның электр жабдықтау жүйесінде жарықтандырудың, технологиялық процестің, автоматтандырудың сенімді пайда болуы, сондай-ақ жобалау кезінде сенімділік жағына көп көңіл бөлінуі, электромагнитті бірігу мен электрэнергияны сапалы қамтамасыз етуі, оперативті автоматтандыру мен релейлік қорғаудың селективтілігі дамуға тез әсер етеді.
Елдердің бірдей энергия жүйесіне үлкен сұранысына, өнеркәсіптің даму жағдайымен өндірістік кәсіпорынның электр жабдықтау әдістеріне жаңалық ендіруге, үлкен масштабтар бойынша диспетчерлі істелетін өнеркәсіпті енгізуге, электр энергиясын үнемдеуге пайдалы жұмыстар жүргізілуі ескеріледі. Электр энергиясын үнемдеудің жетілуімен электр энергиясын тарату жүйесінің мүлтіксіз күрделі іс-шешімі, КРУ құрылуының рационалды орындалуы, трансформатор қосалқы станциясының сонымен қатар күрделі электр жабдықтау жүйесінің оптимизациясы жүргізіледі.

1. 10. Ахметов А. Қ. Электротехниканың теориялық негіздері/ А.Қ. Ахметов, Т. А. Қабақова.– Астана: «Ақмола полиграфия», 2004. -512 б.
2. «Правила организации учебного процесса по кредитной технологии обучения», утвержденные приказом Министра образования и науки Республики Казахстан от 22 ноября 2007 г. № 566.
3. Государственный общеобязательный стандарт образования Республики Казахстан ГОСО РК 5.03.016 – 2009 «Правила выполнения дипломного проекта (проекта) в высших учебных заведениях. Основные положения», утвержденный приказом Министра образования и науки Республики Казахстан от 01 сентября 2009 г.
4. Межгосударственный стандарт . ГОСТ 7,32 -2001.Система стандартов по информации, библиотечному и издательскому делу Отчет о научно-исследовательской работе. Структура и правила оформления от 4 сентября 2001г. № 367. Стандартинформ, 2006.
5. Система образования Республики Казахстан. Правила выполнения дипломной работы (проекта) в высших учебных заведениях. ГОСО РК 5.03.016 – 2009. Астана,2009. -18 с.
6. СТП 164-08-98. Работы учебные. Общие требования к офрмлению графического материала. Алматы; Айкос, 2002. – 22 с.
7. Кокенова, Г.Т. Электр тізбектерінің теориясы / Г.Т. Кокенова , У.С. Кубаева.- Алматы, 2013. – 294 б.
8. Нәдіров, Е.Ғ. Электротехника және электроника негіздері / Е.Ғ. . Нәдіров, С.Б.Балабатыров, К.О.Ғали, А.А.Әбдіқадіров, Р. Дағарбек . - Алматы, 2012. – 588 б.
9. Исаханов, М. А. Электр машиналары және трансформаторлар/ М.А.Исаханов.- Алматы: Триумф"Т", 2013. – 208 б.
10. «Правила проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся» :утвержденный приказом Министра образования и науки Республики Казахстан от 18 марта 2008г. № 125
11. Балабатыров, С. Электротехниканың теориялық негіздері/ С. Балабатыров, Н. Қожасбаев, А. Балабатыров – Алматы: «Ғылым», 2001. - 295 б.
13. Түркебаева, З. Т. Электротехниканың теориялық негіздері 1/ З.Т. Түркебаева, Оразбекова А. К.- Астана: КазАТУ баспаханасы, 2011 .- 122 б.
14. . Түркебаева, З. Т. Электротехниканың теориялық негіздері 2 / З.Т. Түркебаева, Оразбекова А. К.- Астана: КазАТУ баспаханасы, 2011. -120 б.
15. Туғанбаев Ы. Электротехниканың теориялық негіздері / Ы. Туғанбаев. - Алматы, 2012. – 499 б.
16. Дукенбаев, К.Д. Энергетика Казахстана. Движение к рынку / К.Д. Дукенбаев. - Алматы.: Ғылым, 1999.- 582 с.
17. Чернобровов, Н.В. Релейная защита энергетических систем: / Н.В. Чернобровов, В.А. Семенов. - М.: Энергоатомиздат, 1998.-798с.

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 3
1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Кернеуі 3510 кВ Қараоба қосалқы станциясына бастапқы
берілгендер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ
БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .5
Қараоба 3510 кВ қосалқы стациясының электр жүктемелерін есептеу ... ... 5
2.1 Жүктемелер графигін
тұрғызу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..5
2.2 Электр энергияның
мөлшері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 9
2.3 Күштік трансформатор
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...10 2.4 Қысқа тұйықталу тоғын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..11
2.5 Қосалқы станцияның негізгі құрылғыларын
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..15 2.6 35 кВ кернеу
желісіндегі айырғыш
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..20
2.7 10 кВ кернеу желісіндегі ажаратқыш
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..21
2.8 35 кВ кернеу желісіндегі айырғыш
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..22
2.9 Тоқ және кернеудiң өлшеу трансформаторларын
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . 23
3 ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ ... ... ... ... ... ... ..26
3.1 Оперативті қызмет көрсету және жұмыстарды
орындау ... ... ... ... ... ... ..26
3.2 Өнбойдың жалғағыш жолағының
кедергісі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .28
ҚОРТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..3 0

КІРІСПЕ

Электр энергиясын қолданатын кез-келген кәсiпорын оны әрбiр
бөлiмшесінде және әрбiр электр қондырғысында ұтымды және үнемдеп
пайдалануы керек. Кез келген объекттiні жобалау сатысында осының барлығы
назарға алынуы тиіс. Өндiрiстің ерекше айырмашылығы ол яғни үлестiрiлу және
электр энергиясын тұтынуы бiр уақытта жүргізіледі. Өндірілген энергиямен
қолданылған энергия көлемі әрқашан бірдей болып келеді, өйткені өндірілген
көлемде электр энергиясын сақтап және белгілі көлемде жинау мүмкін емес.
Мемлекеттер үшiн экономикалық қызықтыруларының жасау Ұлттық энергетикалық
жүйенiң сүйемелдеуi үшiн өте маңызды. Қазақстан рыногына алдыңғы қатарлы
әлемдік өндірушілердің жаңа заманғы коммутациялық жабдықтары ене бастады.
Қажетті жағдайларда отандық өнімге жалпы бейімделу отандық стандарттарға
және республикадағы қажетті сертификацияға сай келетін, көбірек
жетілдірілген импорттық жабдықтар және электротехникалық материалдар
қолданумен ақталады.
Қосалқы станцияны элетрмен жабдықтау тәсілдері берілген жұмыстың
тақырыбы болып табылады. Өнеркәсіптік электрониканың іске асыру
қажеттілігін ғылыми – техникалық процестің жылдамдатылуын айтады. Қазіргі
заманда өндірістік кәсіпорынның электр жабдықтау жүйесінде жарықтандырудың,
технологиялық процестің, автоматтандырудың сенімді пайда болуы, сондай-ақ
жобалау кезінде сенімділік жағына көп көңіл бөлінуі, электромагнитті бірігу
мен электрэнергияны сапалы қамтамасыз етуі, оперативті автоматтандыру мен
релейлік қорғаудың селективтілігі дамуға тез әсер етеді.
Елдердің бірдей энергия жүйесіне үлкен сұранысына, өнеркәсіптің даму
жағдайымен өндірістік кәсіпорынның электр жабдықтау әдістеріне жаңалық
ендіруге, үлкен масштабтар бойынша диспетчерлі істелетін өнеркәсіпті
енгізуге, электр энергиясын үнемдеуге пайдалы жұмыстар жүргізілуі
ескеріледі. Электр энергиясын үнемдеудің жетілуімен электр энергиясын
тарату жүйесінің мүлтіксіз күрделі іс-шешімі, КРУ құрылуының рационалды
орындалуы, трансформатор қосалқы станциясының сонымен қатар күрделі электр
жабдықтау жүйесінің оптимизациясы жүргізіледі.
Электр жабдықтау жүйесін құрудағы көптеген факторларды міндетті түрде
ескеру керек. Бөлек элементтердің сенімді қоректену категориясы,
пайдаланатын қуаты, пайдаланатын жүктеме графигі, мысалы электр пеші;
жүктеме мінезі, тез айнымалы жүктеме соғуының болуы; электр жүктемесінің
генпланда орналасуы; қосалқы станция қуаты мен саны және басқа да электр
энергияны пайдалану пунктері; пайдаланатын кернеуі: орналасу, қуат, кернеу
және басқа да орналасқан нәр беруші параметрлер: энергетикалық жүйенің
сұранысы, бірегей қоректену есебі, басқаша пайдаланатындар: апаттық және
апаттық жағдайдан кейінгі режимдердің сұранысы, қоршаған ортаның шамасы
және т.б.

1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1 Кернеуі 3510 кВ Қараоба қосалқы станциясына бастапқы
берілгендер.
1.1 Ішкі энерго жүйенің сұлбасы
1.2 10 кВ шинадағы тәуліктік жүктеме графигі
Тұтынушылардың категориясы бойынша проценттік көлемі:
1-ші категория тұтынушылары -10% қысқы мерзiмдегі қазандық.
2-ші категория тұтынушылары -20%
3-ші категория тұтынушылары -70%
1.4 Климатические условия:
Қоршаған ортаның есепті температурасы:
минималды - 350С
максималды + 450С
орташа жылдық + 10 0С
Қар жамылғысының қалыңдығы - 16 см.
Жер қабаты ( тас аралас сазды топырақ) р = 100 Ом.м.
Тұздану пайызы – 2,5: 3,2 %
Жер асты суларының деңгейі – 3,2:4,4 м
Жер асты суларының тасығыштығы – тасымайды
Жылдағы көкмұздақ күндердің саны – 10-15 күн
Жылдағы жазғы күндер саны – 210 күн
Жылдағы қысқы күндер саны – 185 күн
Жылдағы найзағайлы күндердің орташа ұзақтығы – 38 сағат

2 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

Қараоба 3510 кВ қосалқы стациясының электр жүктемелерін есептеу
2.1 Жүктемелер графигін тұрғызу

Ррасч=2,86 МВт – Батыс Қазақстан ТЭК АҚ - дан алынған электр
жүктемелерінің анықтамалары негізінде:
Жазғы жүктеме графигі үшін:

=(1,6∙0,82-0,5)2.86 =2.32 МВт (2.1)

=(2,0∙0,82-1,0)2.86 =1.83 МВт

=(2,2∙0,82-1,2) 2.86 =1.73 МВт

=(2,3∙0,82-1,3) 2.86 =1.68 МВт

=(2,3∙0,82-1,3) 2.86 =1.68 МВт

=(2,3∙0,82-1,3) 2.86 =1.68 МВт

=(2,2∙0,82-1,2) 2.86 =1.44 МВт

=(1,6∙0,82-0,6) 2.86 =2.03МВт

=(1,0∙0,82+0,0) 2.86 =2.35МВт

=(0,2∙0,82+0,8) 2.86 =2.75 МВт

=2.86 МВт

=(0,3 ∙0,82 +0,7) 2.86 =2.7 МВт

=(0,6∙0,82+0,4) 2.86 =2.55 МВт

=(0,4∙0,82+0,6) 2.86 =2.65 МВт

=(0,2∙0,82+0,8) 2.86 =2.75 МВт

=(0,4∙0,82+0,6) 2.86 = 2.65МВт

=(0,7∙0,82+0,3) 2.86 =2.5 МВт

=(0,4∙0,82+0,6) 2.86 =2.65 МВт

=(0,5∙0,82+0,5) 2.86 =2.6 МВт

=(0,6∙0,82+0,4) 2.86 =2.55 МВт

=(0,5∙0,82+0,5) 2.86 =2.6 МВт

=(0,4∙0,82+0,6) 2.86 =2.65 МВт

=(0,3∙0,82+0,7) 2.86 =2.7 МВт

=(0,9∙0,82+0,1) 2.86 = 2.40 МВт

мұндағы К - қысқы тәулік iшiндегі графика жүктемелерiнің
тығыздығының коэффициентi К=0,8 болса Тмах=5500 сағат.
мұндағы К2 – жазғы тәулік iшiндегі графика жүктемелерiнің тығыздығының
коэффициентi К2 =0,82 болса Тмах=5500 сағат
Тмах – аралас жүктеме кезіндегі (өндірістік, коммуналдық,
ауылшаруашылық) максимал жүктемені қолдану уақыты;
Рmax — максимальді тұтынатын қуат
Рi —бір тәулік ішіндегі жүктеме .

Сурет 2 Жазғы мезгілдегі тәуліктік жүктеме
Қысқы жүктеме графигі үшін:

=(1,3∙0,8-0,3)2,86=2,12 МВт

=(2,0∙0,8-1,0) 2,86=1,72 МВт

=(2,1∙0,8-1,1) 2,86=1,66 МВт

=(2,2∙0,8-1,2) 2,86=1,6 МВт

=(2,2∙0,8-1,2) 2,86=1,6 МВт

=(2,1∙0,8-1,1) 2,86=1,66 МВт

=(1,9∙0,8-0,9) 2,86=1,77 МВт

=(1,4∙0,8-0,4) 2,86=2,06 МВт
=(0,7∙0,8+0,3) 2,86=2,46МВт

=(0,3∙0,8+0,7) 2,86=2,69МВт

=(0,4∙0,8+0,6) 2,86=2,63 МВт

=2,86МВт

=(0,9∙0,8+0,1) 2,86=2,35 МВт

=(0,8∙0,8+0,2) 2,86=2,4 МВт

=(0,6∙0,8+0,4) 2,86=2,52 МВт

=(0,6∙0,8+0,4) 2,86=2,52 МВт

=(0,7∙0,8+0,3) 2,86=2,46 МВт

=(0,2∙0,8+0,8) 2,86=2,75 МВт

=2,86МВт

=(0,1∙0,8+0,9) 2,86=2,8 МВт

=(0,2∙0,8+0,8) 2,86=2,75 МВт

=(0,4∙0,8+0,6) 2,86=2,63 МВт

=(0,6∙0,8+0,4) 2,86=2,52 МВт

=(0,8∙0,8+0,2) 2,86=2,4 МВт

К - тәулік iшiнде графиканың жүктемелердiң тығыздығының
коэффициентi К=0,8
Рmax — максимальді тұтынатын қуат
Рi —бір тәулік .

3510 кВ Қараоба қосалқы станциясының электрлік жүктеме графигі:

Сурет 3- Қысқы мезгілдегі тәуліктік жүктеме

Егер, мысалы, 165 күн аралығында тұтынушылар жазғы график бойынша, ал
200 күн аралығында қысқы график бойынша жұмыс істейтін болса, онда жылдық
графиктің тұрғызылуы(2.3-сурет)

Сурет 4 – Электрлік жүктемелердің жылдық графигі

2.2 Электр энергияның мөлшері

Алынған жылдық электрлік жүктемелер графигін сараптай отырып, 3510кВ
Қараоба қосалқы станциясының тұтынатын электр энергиясының мөлшерін
анықтаймыз.

(2.1)

Wгод=2,86*730+2,802*365+2,745*730+2 ,67*365+2,63*730+2,52*1095+
+2,46*730+2,4*730+2,35*365+2,12*365 +2,06*365+1,77*365+1,72*365++1,66*7 3
0+1,6*730 = 20355,7 МВт*ч

Орташа жүктемені анықтаймыз.

Рср=Wгод8760= 20355,78760=2,32 МВт
(2.2)

Толтыру коэффициенті

Кз=РсрРmax=2,322,86=0,8

(2.3)

Максимал жүктеменiң қолданылу ұзақтығы: жылдық график ұзақтықтығына
сәйкес.

Tmax=WгодPmax =20355,72,86=7117 часов
(2.4)

2.3 Күштік трансформатор

Екi трансформаторлы қосалқы станциядағы трансформаторлардың қуатын
жүктеме графикасын есепке ала отырып таңдаймыз

(2.5)

мұндағы — трансформатордың номиналды қуаты
— қосалқы станцияның максималды жүктемесі ( компенсаторлық
құрылғы есебімен ).

(2.6)

мұндағы: - қосалқы станцияның максималды реактивті қуаты;

МВАр (2.7)

Мұндағы: - дің берілгені бойынша анықталады.
Компенсациялайтын құрылғының реактивті қуаты:

МВАр

қосалқы станцияның базалық қорегі U=35 кВ болған жағдайда.
Бұдан:
МВА
МВА

Трансформаторларды таңдау олардың санын, түрі мен қуатын анықтаумен
байланысты. Трансформаторлардың негізгі параметрлеріне олардың номиналды
қуаты, кернеуі, тоғы, қысқа тұйықталу кернеуі, бос жүріс тоғы, бос жүріс
және қысқа тұйықталу шығындары жатады. Трансформаторлардың түрі мен қуатын
анықтауды техникалық экономикалық есептеулердің негізінде жүргізу керек.
ПУЭ және ПТЭ талаптарына сәйкес каталог бойынша түрі ТМН-400035 с
кВА. күштік трансформатор тандадым.
UН=3510кВ;
Px=5.6кВТ
Pк.з=33.5кВТ
UК=7,5%

Сүрет 5-Электр қосуларының бас схемасы

2.4 Қысқа тұйықталу тоғын анықтау.

Қысқа тұйықталу тоғы туралы жалпы мағлұмат.
Тұйықталу – алдын-ала не кез-келген, нормалы жұмыс режимімен алдын-ала
қарастырылмаған өзара немесе жермен әртүрлі үш нүкте арқылы электр
байланысқан электр құрылғы.
Қысқаша тұйықталу – бұл электр орнатуларының бұталарындағы өзінің
пайда болған орнына жиналатын тоқтар, ұзақ мерзімді режимдегі ең үлкен
шекті тоқты сәл асып, артқанда пайда болатын тұйықталу. Жердегі қысқаша
тұйықталу - кез-келген бір элементімен жермен байланысқан электр
орнатуларында болатын қысқаша тұйықталу.
Қысқа тұйықталу (қ.т) дегніміз-фазалардың өзара тұйықталуынан, ал
оқшауланған нейтралда фазының жерге тұйықталуынан пайда болатын электр
қондырғысының қалыпты жұмысының бұзылуы. Осынған қарап қосалқы станция
жабдықтарын тандайды.
Қысқа тұйықталу кезінде фаза токтары өсіп, кернеу азаяды. Қысқа
тұйықталу орнына, ток жолының кедергісімен бірге ауыспалы кедергі жасайтын
электр доғасы пайда болған қысқа тұйықталу ауыспалы кедергісіз металдық
қысқа тұйықталу деп аталады.
Электрлік тізбектерді пайдаланған кезде бұл тізбектерде қысқаша
тұйықталудың жиі пайда болуының әсерінен энергожүйесінің қалыпты жұмыс
жасау режимі бұзылады. Қысқаша тұйықталу тоғының электро динамикалық және
термиялық әсер етуші күштерінен өткізгіштер мен электр құрылғылардың істен
шығып қосалқы станциядағы негізгі құрылғылардың бұзылуына әкеліп соқтыруы
мүмкін. Берілген орнатуға жіберу үшін электр желісі мен электр
құрылғыларының қалыпты жұмыс режимде токтар ағымы болады. Электр
желісіндегі құрылғылармен сымдар оқшауламасының электр төзімділігі бұзылса,
қысқа тұйықталудың апаттық режимі кенеттен қарсы тұрып, токтардың тез
көбейюін шақырып үлкен түсініктерге қол жеткізді. Қысқа тұйықталу себебі
мыналар: электр құрылғылар мен электросымдарының тежеу заттарының бұзылуы
оқшаулағышты материалдардың жаймен ескеру мен асқын кернеуден, әуе
желісінің жалаң сымын айқастырып лақтыру; кабельдік желінің механикалық
бұзылу себебі ор қазғаннан немесе тіреудің құлауынан; әуе желісі сымының
үзілуінен, кейде станция жұмысшыларының қателігінен болуы, қосалқы
станциялардың желісіне байланысты.
Қысқа тұйықталу тоғын есептеу (ҚТ) – яғни:
1. Есептеу схемасы бойынша алмастыру схемасын құру, қысқа тұйықталу
нүктесін таңдау;
2. Кедергіні есептеу;
3. Әрбір таңдалған нүктеде 3 фазалы, 2 фазалы және 1 фазалы қысқа
тұйықталу нүктесін таңдау.
Қысқаша тұйықталу тоқтарын анықтау қосалқы станцияның электр
жабдықтарын таңдау мен тексеру үшін, сондай-ақ релейлі қорғаныс және
автоматика құрылғыларын таңдау үшін жүргізіледі.
Электрмен қамту обьектісіне қойылған барлық электр қондырғылар қысқаша
тұйықталу тоғына шыдамды болуы және осы қ.т. есептеулеріндегі рұқсат
етілген мәндерінен аспауы керек.
Қысқаша тұйықталу тоғының түрлері:
▪ үш фазалы немесе симметриялы, үш фазаның өзара қысқаша тұйықталуы;
▪ екі фазалы, екі фазаның өзара қысқаша тұйықталуы;
▪ бір фазалы, бір фазаның жерге қысқаша тұйықталуы;
▪ жерге екі ретті тұйықталу, екі фазаның өзара және жермен қысқаша
тұйықталуы.

Тізбектегі қысқаша тұйықталулардың пайда болу себебі:
• электр қондырғылардың бөлшектерінің оқшаулағыштарының зақымдалуы;
• қызмет көрсететін жұмысшылардың қондырғыларды дұрыс қарамауынан;
• қондырғылардың тоқ жүретін бөліктерін бітеуінен.

ҚТ тоғын салыстырмалы бірлікте есептеймиз.
Ұзындығы ВЛ-35кВ l= 5 км
Ары қарай есептеу үшiн [3]
Sб=100 МВА
Uб1=37кВ
Uб2=10,5кВ

(2.8)

(2.9)

Жүйенiң кедергiсi Хс=0,2 с.б .(БҚ ТЭК АҚ-дан алынған мәлімет
бойынша)
Кедергі ВЛ-35кВ
Сым қимасы АС-120
rо=0,249Омкм
Хо=0,414 Омкм

(2.10)

(2.11)
Трансформаторлар кедергісі

rт=
(2.12)

Zт=
(2.13)

Xт==1.88о.е
(2.14)

Қ.Т. нүктесіндегі кедергіні анықтаймыз
К-1 қысқа тұйықталу нүктесі:

Zк-1=xc+xл+rл=j0,2+ j 0,148+ 0,089=0,089+ j0,348=0,359 о.е.
(2.15)

Zк-2= Zк-1 + xтр =0,089+j0,348+ j1,88=0,089+ j2,228=2,23 о.е.
(2.16)

Үшфазалы Қ.Т. тоғын анықтаймыз:

(2.17)

(2.18)

Екіфазалы Қ.Т. тоғын анықтаймыз:

(2.19)

(2.20)

Қ.Т. соғу тоқты анықтаймыз:
К-1.
Соғу коэффициенті: Ку=(1+)

Та=
(2.21)
Ку=(1+)=1,43
(2.22)

К-1 нүктесіндегі соғу тоғы

iу=
(2.23)

К-2 қысқа тұйықталу нүктесі:
Соғу коэффициентін анықтаймыз
Та=
(2.24)

Ку=(1+)=1,88
(2.25)

(2.26)

Кесте 2- Барлық қысқа тұйықталу тоқтарын кестеге енгіземіз
Қ.Т.нүктесі Үшфазалы Қ.Т. тоғыЕкі фазалы Қ.Т. Соғу тоғы
в кА тоғы в кА iу в кА
К-1 4,35 3,78 8,79
К-2 2,59 2,25 6,59

2.5 Қосалқы станцияның негізгі құрылғыларын таңдау

Қысқа тұйықталу тоғын есептегеннен кейін қосалқы станциядағы
электрлік аппараттарды және шинаны: айырғыштырды, ажыратқыштарды,
разрядниктер мен ток және кернеу трансформаторларын, өзіндік қажет
трансформаторларды таңдаймыз.

10 кВ жағына қатты шинаны таңдау
Жұмыс тоғын анықтаймыз

Iраб.= Sн3Uн= 2,951,73*10=170,3 А
(2.27)

К қор ккоэффициент тандаймыз.
Қор коэффициенті К зап. = 1,2

Imax=КзапIраб= 1,2*170,3= 204,4 А
(2.28)

Каталог бойынша өлшемі g =25*3мм2 болатын тiк төртбұрышты алюмин
шинасын таңдаймыз

Мүмкіндік ток I доп.=165 А.
(2.29)

Imax=204,4А I доп=265А.
(2.30)

Таңдаулы шиналары мүмкiн тоқтың шарты бойынша өтедi.
Шинаны қыздыру табандылығына тексеремiз.
gмин.=ВкСмм2

мұндағы С=91 алюминді шиналар үшін тұрақты

ВК=IK(3) 2(tрасч+Та) кА2сек.
(2.31)

tрасч= 0,1-0,3 секунд қт – дың есептiк ұзақты.
ВК=2.592*(0,2+0,007) =1.39кА
(2.32)

gмин= 12.96 мм2

gминgрасч=75мм2
(2.33)
шиналар қыздыру табандылығы бойынша өтедi.
Техникалық берiктiкке шиналарды тексеруi.
Шинаны көлденең орналастырамыз. Шиналарды тiрек изоляторына жалпағынан
жинақтаймыз.Шиналар көлденең орналасқан кезде олардың инерция моментi тең
болады:

I=вh36=0,4*46=4,27см4
(2.34)

аралық ұзындығы (тiрек изоляторлардың арасындағы қашықтық яғни)
l=1,2 м.
Фазалар ара қашықтығы
а=0,8 м.
Фазалардың өзара әрекеттесуiнен шина материалдарының кернеуiн
анықтаймыз:

WФ=bh23=0,4*423 =2,1 см3

(2.35)

Күштiң перпендикуляр әсерi, оське қатысты шинаның момент кедергiсі:

(2.36)

Gф=0,5 МПаGдоп=50 мПа
(2.37)

Gдоп=50 мПа, алюмин шиналар үшін.
Үш фазалық ҚТ жанындағы ең үлкен меншiктi күш, Нм, анықталады:

(2.38)
мұндағы – соғу тоғы; l - Фазалар ара қашықтығы
Шиналардың периметрi фазалар арасындағы қашықтықтан едәуiр көп,
Сондықтан форманың коэффициентi Кф = 1 тең.

(2.39)

яғни таңдалған шиналар термиялық берік.

10 кВ номиналды кернеуіне тiрек изоляторларды таңдаймыз: ИОС-10 кВ
номиналды кернеуUн=10кВ
изоляторды бүлдіретін механикалық жүк Fраз=4 кН
Изолятордың басына мүмкiн болатын жүктеме:
Fмүм=0,6·Fраз
Мұндағы: Fқир– изоляторды бүлдіретін механикалық жүк;
Fмүм – өтпелі изоляторлар механикалық жүктеме бойынша өтедi, ньютон
бойынша изоляторға мүмкiн күш.
берілген мәндерді қою арқылы изоляторды бүлдіретін механикалық жүк
табамыз:

Fдоп =0,6·4=2,4кН
(2.40)

FРАСЧ≤FДОП

Формулагға мәндер қою арқылы табамыз:

(2.41)

мұндағы: –үшфазалы қысқа тұйықталу кезіндегі соғу тоғы;
l –тірек изоляторлар ара қашықтығы, м;
а – фазалар арақашықтығы, м;
kh – шинаның биiктiгiн түзету коэффициентi.
Fрасч=11,2200Н, тіректік изоляторы төзімділік жағынан сенімді.

КРУН-10кВ өтпелі изляторларын таңдаймыз.

ИП101000 түрдегі өтпелі изолятор таңдаймыз
Uн=10кВ; Iн=1000А
Fдоп=750Н

(2.42)

(2.43)

Fдоп= 750Н Fрасч5.3Н
(2.44)

35 кВ тұсына жұмсақ шиналар таңдау.
Жұмыс тоқтарын анықтаймыз:

мұндағы: IЖ – қосалқы станцияның жоғарғы кернеу жағындағы жұмыс тоғы;

Smax – қосалқы станцияның максимал қуаты МВА,

Iрабоч.=
(2.45)

Imax=КзапIраб =1,2·48.7=58.5А
(2.46)

Шиналардың қимасын экономикалық тоқтың тығыздығы бойынша таңдаймыз:

мұндағы: Fэ – экономикалық тоқтың тығыздығы бойынша таңдалған
желілерді қоректендіруші қима (мм2) ;
Imax – қосалқы станцияның жоғарғы кернеу жағындағы жұмыс тоғы
jЭ – экономическалық ток тығыздығы, Амм2.
jЭ=1 болса Tmax5000 сағат

(2.47)
330 А мүмкін ток болатын шиналарды таңдаймыз
АС өткізгіші арқылы орындалған жұмсақ шиналар қолданылады.
АС -95 gакт=95мм2

Iдоп= 330АImax=58.5A
(2.48)

Таңдалған шинаны термиялық беріктікке тексерейік.

gмин= ВкС; ВК=IK(3)2(tрасч+Та) кА2сек

Вк= 4.35*(0,2+0,012)=4.01 кА2*сек.
(2.49)

gмин=
(2.50)

сым термиялық беріктік шарты бойынша сай келеді.

т.к. gмин=22 мм295 мм2

(2.51)

Электродинамикалық беріктікке тексермейміз

т.к. i.y=8.79 кА I э.д.y=50кА
(2.52)

Жұмсақ шинаны тәжілікке тексерейік:
Эномикалық тоқ тығыздғы бойынша таңдалған 35 кВ кернеу шиналарын
сонымен қатар қосымша тәжілікке тексереміз, себебі қосалқы станциядағы сым
арақашықтығы желілерге арақашықтығына қарағанда аз.
Электр өрісінің бастапқы критикалық кернеуін анықтаймыз:

Е0=30,3m(1+е)

мұндағы; m- сымның бетіндегі бүдірлікті ескеретін коэффициент (көп
орамды сым үшін ).

m=0,82;
r0- өткiзгiштiң есептi радиусы

Е0=30,3х0,82(1+е) =33,7 кВсм
(2.53)

Сымнын айналасындағы кернеу мәні

Ефакт==
(2.54)

мұндағы: U – сызықтық кернеу, кВ;
DСР – көршілес фазалар ара қашықтығы, см;
Тәжілік шарты:
1,07Ефакт0,9Е0

(2.55)

1,07·6,9кВ0,9·33,7кВ,

7,38кВ30,3кВ
Таңдалған сым тәжілік шарты бойынша сай келеді.
Жұмсақ шиналарды порталдарға іліп қояды.Ілінбелі оқшаулағыш ретінде
әйнеті оқшаулағыш қолданамыз.:
Оқшаулағыш түрі ПС-70Е бір ілгіште ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.