Жарақат кезіндегі организмнің жалпы реакциясы

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

1. Қорғаныс ғимараттары

2. Талықсу және коллапс

3. Жарақат және қан ағу

3. 1. Қан ағу

4. Сүйек сыну, күйіктер, улы заттармен улану

4. 1. Сүйек сыну

4. 2. Күйіктер

4. 3. Улы заттармен улану

Қорғаныс, ғимараттар. Жарақат кезіндегі организмнің жалпы

реакциясы

1. Қорғаныс ғимараттары. Халықты инженерлiк қорғау шаралары бүкiл республика аумағында, экономикалық және әлеуметтiк даму жоспарларының кешенiнде салыстырмалы (панахана категорияланған қалалар мен аса маңызды объектiлерде, радиациядан қоpғайтын орындар қаyiпсiз аймақта салынады) жүргiзiлyгe тиiс; халық қорғаныс ғимаратын дұрыс пайдаланyға дағдылануы қажет; халыққа хабарлау жүйесi АҚ дабылымен ТЖ қаyiпi пайда болу кезiндегi iс-әрекеттi беру жөнiндегi ақпаратты беруге тұрақты даярлықта болyға тиic.

Қopғaныc ғимараттары бұл инженерлiк ғимарат, ол халықтың радиоaктивтiк, химиялық, бактериалдық және жарылғыш заттардан зақымдануын азайтyға арналған.

Қорғаныс ғимараттарының жiктeлyi:

1. Қорғаныс белгiсiне карай:

панахана;
радиациядан қорғайтын орындар (РҚО) ;
қарапайым орындар.

2. Максатына карай:

халықты қорғау үшiн;
басқару орындарын орналастыру үшiн (басқару пункттерi, байланыс тораптары) .

3. Орналасуына карай

қатар тұратындар;
жеке тұратындар.

4. Құрылыс уақытына қарай

бейбiт уақытында алдын -ала салынған;
жылдам тұрғызлған (шабуыл қаyiпi болғанда тұрғызылады) .

Панахана - ядролық жарылыстың зақымданaған факторларынан, сондай-ақ улaғыш заттардан (УЗ), қатты әсер eтeтiн улы заттардан (ҚӘУЗ), ядролық энергоқондырғының бұзылуынан болған радиоактивті заттардан, жоғары температура мен өрт шыққанда жанатын заттардың ықпалынан қорғауды қамтамасыз етедi.

Барлық панаханалар жасырынатындарды ядролық жарылыс соққы толқынының майданында артық қысымның ықпалынан -00 кПа (1 кгс/кв. см) қopғayғa және мыңға тең иондаушы сеулеленудiң радиациялық дозасын әлсiрету дәрежесiнде болуы тиiс.

Панаханадағы тiршiлiк жүйесi eкi тәулiк бойы жасырынатындардың есептiк санын қамсыздандырyға тиiс.

Панахананың шыдамдылығы бойынша мыналарға бөлiнедi:

Шағын - 300 aдaмғa дейiн;
Орта - 300-600 адам;
Үлкен - 600 - ден астам.

Панаханаларда негiзгi және қосалқы бөлмелер бар.

Негiзгi бөлмелерге:

жасырынушыларға арналған бөлме;
басқару пункттерi;
санитарлық нүкте (медпункт) ;

Қосалқы бөлмелерге:

сүзгi желдеткiш бөлмелер;
санитарлық тораптар
ДЭС қорғалған;
электрден қopғaлған;
азық-түлiктi сақтау бөлмесi;
қайта айдау станциясы;
балондық;
тамбур-шлюз; тамбурлар.

Бiр жасырынушы үшiн негiзгi бөлме еденi алаңының нopмacы екi қатарлы нар кезiнде 0, 5 м2 және үш қатарлы нар кезiнде 0, 4 м2 болуы керек. Бөлменің көлемi бiр жасырынушыға - 1, 5 м. куб. Бөлменің биiктiгi 2, 15 - 3, 5 м дейiн болуы керек. Шектi жол берiлетiн биiктiк кемiнде 1, 85 м. Есептегi жатyға арналған орынның саны: жатyға арналған орын нар екі қатарлы болып орналасқанда панаханада жалпы орынның 20% - ын, ал үш қатарлы орналасқан кезде 30% - ды құруғa тиic.

Сүзгiш-желдеткiш жүйесi тәртiп бойынша 2 режимнен тұрады:

таза желдеткiш - ауа радиоактивтi шаңнан тазарады;
сүзгiш-желдеткiш - ауа сүзгiде улы және бактериалды заттардан тазарады.

2. Талықсу және коллапс. Коллапс (лат. collapsus - әлсіреген, құлаған)

медицинада - артерия және вена қан тамырларында қан қысымының күрт төмендеуінен болатын тамыр ауруы. Коллапс мида орналасқан қан тамырларының қызметін бақылап, реттейтін орталық жүйке жүйесі жұмысының әлсіреуінен пайда болады. Соның нәтижесінде адам организміндегі көптеген қан тамырларындағы қан көлемінің тұрақтылығы бұзылады, яғни адамның ішкі құрылысында орналасқан қан тамырлары қанға толып, көлемі ұлғайса, керісінше, ми, бұлшық ет, тері қан тамырларындағы қан мөлшері кенет төмендеп кетеді. Коллапс қан тамырларынан көп мөлшерде қан кеткенде (қансырау), микроб токсиндерінің және әр түрлі улы заттардың қан тамырлары қызметін реттейтін орталыққа теріс әсерінің нәтижесінде, көп жағдайда әр түрлі жұқпалы ауруларда, сондай-ақ, адам организмі уланған жағдайларда байқалады. Коллапстың клиникалық белгілері ауру адамның тері қабатының бозаруымен, көгеруімен, тамыр соғуының (пульс) әлсіреуімен, қан қысымының төмендеуімен сипатталады. Сондай-ақ, бұл кезде науқас адамның басы айналады, естен танып, денесін суық тер басады, бет пішіні өзгеріп, қол-аяғы мұздайды. Коллапстың ең ауыр түрі - артериялық қан қысымының күрт төмен түсіп кетуі. Бұл жағдай кейде науқасты өлім халіне соқтыруы мүмкін. Коллапс анықталған жағдайда ауру адамға дереу дәрігер шақыруы керек. Алғашқы көмек ретінде төсекке жатқызып, сырт киімін шешіп, бөлмені желдетіп, дұрыс демалуын қадағалаған жөн. Егер ауру адам есінен танбаса, ыстық шай, кофе ішкізу қажет;
Гравитациялық коллапс - астрономияда тартылыс күші әсерінен болатын апатты құбылыс.

3. Жарақат және қан ағу. Жарақаттар - бұл адам ұлпалары мен органдарының зақымдануы, сыртқы себептерден аяқ-қолдың сынуы мен буынның шығуынан, жұмсақ ұлпаның жаралануы мен дененiң сыдырылуынан, органдардың зақымдануынан және көптеген басқа жәйттердiң әсерiнен ұлпалар мен органдар тұтастығы мен қызметiнiң бұзылуы.

Алғашқы көмек дегенiмiз - зардап шеккен адамның жарақатын асқындырмай, оған әртүрлi медициналық көмек шараларын дұрыс көрсетiп, оның өмiрiн сақтап қалуға бағытталған iс-әрекет. Сондықтан да жарақаттанған адамның өмiрi мен патологиялық процестердiң одан арғы салдары көбiнесе апат болған жердегi алғашқы көмектiң көрсетiлген уақыты мен оның сапасына тығыз байланысты.

Ашық зақымдалу, немесе жара, кiлегейлi қабықша мен терi жамылғысының тұтастығының бұзылуы - бұл сыртқы жара, ал iшкi жара қан кетумен сипатталады (көкiрек, құрсақ қуысы, ми сауытында) .

Жарақаттану мынадай түрлерге бөлінеді:

1. Өндірісте (өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында) жарақаттану;

2. Көлікте (автомобиль, темір жол, су көлігі, әуе көлігі) жарақаттану;

3. Көшеде жарақаттану (адамдардың көшеде құлап қалуынан, құлаған заттардың соғуынан, т. б. зақымдану) ;

4. Тұрмыстық жарақаттану (тұрмыста кездейсоқ себептерден зақымдану: баспалдақтан құлау, тұрмыстағы қолданылатын заттардан зақым алу, т. б. немесе төбелес, кісі өлтірушілік, өзін-өзі өлтірушілік және т. б. кезінде қасақана жасалатын зақымдар) ;

5. Әскери қызметшілердің соғыс кезіндегі және бейбіт кездегі жарақаттары болып табылатын әскери жарақаттану;

6. Спортпен айналысқан кездегі спорт жарақаттары.

Жарақаттанудың әрбір түрінің өз ерекшеліктері болады, олар оқиғалардың мән-жайларына ғана емес, келтірілген зақымдардың сипатына да байланысты. Мәселен, өндірісте жарақаттанғанда - жаралану, көшеде - сынық, спортта соғып алу мен сіңірдің созылуы сияқты түрлері көбірек орын алады.

Күнделікті тіршілікте кейбір зақымдану түрлері өте сирек кездеседі, ал басқа бір түрлері халықтың бірдей топтары арасында белгілі бір жағдайларда жиі аңғарылып тұрады. Еңбек және тұрмыс жағдайлары ұқсас адамдарда біртектес жарақаттардың қайталанып отыруы медицина тілінде жарақаттану (травматизм) деп аталады.

Жарақаттардың түрлері:

1. Терінің бүтіндігінің бұзулуы бойынша жарақаттар бөлінеді: ашық және жабық жарақаттар. Ашық жарақатқа ұлпа мен ағзалардың анатомиялық тұтастығының бұзылуы жатады: жара, сынық, күйік, буынның таюы. Жабық жарақатқа - терінің сыдырылуы, сіңірдің созылуы, бұлшық еттің жаншылуы, аяқ - қолдың буыннан шығуы, сүйектің жабық сынуы.

2. Жедел және созылмалы жарақаттар. Жедел дегеніміз ағза ұлпасында бір сәтте қатты әсер ету нәтижесінде пайда болған зақымдану. Созылмалы дегеніміз аз күштің көп мәрте және тұрақты әсерінен пайда болған зақымдану.
3. Тікелей және тікелей емес жарақаттар. Тікелей жарақаттар соққы тіген жерде пайда болады. Тікелей емес ағзаның басқа жерінде пайда болған жарақаттар.
4. Қайтымды және қайтымсыз жарақаттар.

Жарақаттардың белгілері:

Жергілікті белгілер: дененің зақымданған бөлігінің ауырсынуы, бозаруы, ісінуі, қан кетуі, қызметінің бұзылуы. Жалпы белгілер: ес-түсінен айырылуы, ыстығы көтерілуі, тамырдың нашар соғуы, артериалық қысымның төмендеуі, тыныс алудың, зат алмасуының бұзылуы және т. б.

Жарақаттардың асқынуы: жарақаттық шок, талықсу; қансырау, қан кету; жара инфекциясы; өмірге маңызды мүшелердің қызметінің (жүрек, бүйрек, өкпе) бұзылуы.

3. 1. Қан ағу. Жараланудың барлық түрінде де қан тамырларына зақым түседі. Соның салдарынан көбіне денеден қан шығатынын байқаймыз. Жарақат кезіндегі зақымдалған тамырлардан қанның ағуы қан кету деп аталады. Оның болымсыз және күшті әсері өмірге қатерлі болуы мүмкін. Қан денеден орташа кеткенде, ағзаның ішкі бірнеше толықтырушы қасиеттері: жүрек қызметінің, тыныс алудың күшеюі, шеткі қан тамырларының жиырылуы іске қосылып өзі тоқтата алады. Ал денеден қан көп кеткенде жүрек қан тамырларының қызметі мүлде нашарлап, адамның өліп кетуі де ықтимал. Қан кету түрлері:Зақымдалған тамырдың сипатына қарай қанның ағуы артериялық (күре тамырлық), веналық (көктамырлық), капиллярлық (қылтамырлық) және паренхиматоздық болып бөлінеді. Артериялық қан кету жүректен ағза мен ұлпаларға қан баратын ең ірі тамырлардан аққан қанды айтамыз, ірі күре тамырлардан аққан қан жараланған жерден атқылап немесе фонтанша ағады, түсі ашық қызыл, өздігінен тоқтамайды, жарақаттанған адамның өміріне елеулі қауіп төндіреді. Көктамыр деп жүрекке қайта бара жатқан қан айналымын айтады, оның түсі қара қошқыл болады, ол үздіксіз, баяу ағады. Қылтамырлық қан кету ұсақ тамырлардан ағады, ол тамшылап ағады, өздігінен тоқтайды.

4. Сүйек сыну, күйіктер, улы заттармен улану.

4. 1. Сүйек сыну. Сүйек тұтастығының бұзылуы - сыну деп аталады. Бұл механикалық күш әсерінен болып, жұмсақ тіндердің зақымдануымен сипатталады. Сынықтың жабық және ашық түрлері бар. Ашық сынықтарда сынған жерде жара болады. Бұл өте қауіпті, өйткені жараға инфекция түсу қатері жоғары. Егер сынық екі жарықшақты болса, онда ол:

Жабық (терінің закымдануынсыз) ;
толық (сүйектің бүкіл тұтастығының бөлігі бұзылуы), толық емес (сүйек шыбығының белгілі бір бөлігі бұзылуы) болып бөлінеді.

Закымданған сүйектің өзінде едәуір өзгерістер болуымен бірге, оның айналасындағы жұмсақ тіндер де (тері, бұлшық ет, буын жүйке) өзгеріске ұшырауы мүмкін.

Сынық белгілері:

сынған жердің катты ауруы (шұғыл, сол жердің ауруы), аяқ-кол функцияларының бұзылуы - толық сыну кезінде анық, ал толы емес сыну кезінде және шаншылған немесе аяқ-қол сүйегінің бірі сынуы кезінде онша білінбейді;
аяқ-қол сүйектерінің қысқаруы (тексеру немесе өлшеу кезінде), аяқ-қол сүйектері формасының өзгеруі (деформация-майысу) ;
зақымданған жердегі қалыпсыз козғалыстың болуы (сипалап көру кезінде), кейде сықырлау немесе сүйек сықырлауы (сынықтардың қажалуы - қолмен сезуге немесе естуге болады), кейде дене қызуының көтерілуі (алғашқы күндері -38°С-қа дейін) ;
бас сүйегі, қабырға, омыртқа мен жамбас сүйектері сынған кезде бас пен омыртқа кемігі, өкпе, қуық, тік ішек және басқаларының закымдану белгілері айқындалады.

4. 2. Күйіктер. Күйік жоғары температураның (термиялық күйік), химиялық заттың (химиялық күйік), рентген сәулесінің немесе ядролық бомба жарылған кездегі жарық сәулесінің (сәулелік күйік) әсерінен терінің зақымдануы.

Термиялық күйік - денеге жалын, қайнаған су, жанып тұрған және ыстық сұйықтық пен газ, қызған және балқыған металдар, напалмдардың тікелей әсерінен пайда болады. Зақымданудың ауырлығы әсер еткен температураның жоғарылығына, әсер етудің ұзақтығына, зақымданудың көлемі мен жайылуына байланысты. Қатты күйіктер әсіресе жалын мен қысымда тұрған будың әсерінен пайда болады. Аяқ-қол, көз, дененің басқа мүшелеріне қарағанда күйікке жиі ұшырайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.