ҚР құқық қорғау органдарындағы реформалардың ерекшелігі

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰҚЫҚ ҚОРҒАУ ОРГАНДАРЫ

1. 1 Қазақстан Республикасында құқық қорғау органдарының қызметінің және ұйымдастырылуының негіздері

1. 2 Қазақстан Республикасының прокуратурасы: жүйесі, құрылымы

1. 3 Ішкі істер органдары

1. 4 ҚР-ның қауіпсіздік комитеті органдарының жүйесі, мақсаты

1. 5 ҚР-ның Әділет органдары

2. ҚР құқық қорғау органдарындағы реформалардың ерекшелігі

2. 1 Қазақстан Республикасы құқық қорғау органдары жүйесінде орын алған реформалар

2. 2 ПРЕЗИДЕНТТІҢ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ РЕФОРМАЛАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАННЫҢ САЯСИ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ДАМУЫ

2. 3 Әділет органдары жүйесіндегі реформа

2. 4 Қазақстан Республикасының сот реформасындағы ерекшеліктері

2. 5 Прокуратура органдары реформалауының тарихи шартары

2. 6 ҚР тергеу және алдын ала тергеу iс-әрекеттерiн жүргiзу

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев биылғы Жолдауында құқық қорғау және сот жүйесінде түбегейлі реформа жасау керектігін баса көрсеткен болатын. Осыған орай, Конституция күнінің қарсаңында Президент «Қазақстанда құқық қорғау қызметі мен сот жүйесінің тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы» Жарлыққа қол қойды.

Елбасының құқық қорғау саласын реформалау жөнінде бастамасы аталған салаға ерекше көзқарас танытатын кезеңмен дөп келіп отыр. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің биылғы Қазақстан халқына арнаған Жолдауында құқық қорғау саласын реформалау турасында айтқан болатын. Бұған дейін еліміздің экономикасы мен әлеуметтік саласы көптеген реформаларды бастан өткергені белгілі. Ал құқық қорғау саласында ауқымды реформа жүргізілген жоқ. Сондықтан бұл салаға реформа жүргізудің мәні зор. Қазақстан аралда жеке-дара жатқан мемлекет емес. Бізді құқықтық жүйесі жоғары деңгейде дамыған елдер қоршап жатыр. Көршілерімізбен тереземіз тең дәрежеде байланыс орнату үшін құқықтық саланы заман көшінен қалдырмай дамыту және мінедттеліп отыр. Сондықтан құқықтық салаға батыл реформалаудан қашпауымыз керек. Бұл реформа белгілі бір деңгейде құқық қорғау саласының жұмысына серпін берері сөзсіз. Себебі, соңғы уақыттары бұл салаға азаматтар тарапынан түрлі деңгейде сын көбейді. Оның терең себебі де бар. Ол жалпы біздің қоғамдағы, мемлекеттегі құндылықтарға байланысты. Өкінішке орай, бізде әлі күнге дейін адалдық, әділеттілік, еңбек, білім, білік құндылыққа айналмай келе жатыр. Бұл істе әлі де болса билік, мемлекет кешенді жұмыс жасаған жоқ һәм осы бағытта қоғамға үлгі көрсете алмай отыр. Осының әсері мемлекет ісінің барлық саласында, оның ішінде құқық қорғау ісінде де байқалуда. Екіншіден, құқық қорғау органдарының мәселен, жол полициясы, ішкі істер бөлімдеріндегі, прокуратурадағы қатардағы қызметкерлері өздерінің басшыларынан үлгі алады. Адал жұмыс істеп жатқан құқық қорғау орындарының қызметкерлері жемқорлық әрекетті ашқанда немесе бір бұзақыны қолға түсірген кезде, тіпті үлкен қылмыс кезінде көптеген адамдардың жазаланбай құтылып кетіп жатқанын көргенде, оған себепкер өздерінің басшылары екенін білген соң, көңілдеріне алаң кіреді, бір. Оның үстіне, қоғамдық тәртіп саласында жігерлі қызмет етуге деген талабы жығылады. Өз қызметін өзі сыйлаудан қалады. Үшіншіден, кейбір жекелеген салаларда сәл ілгерілеу болса аяқтан шалып, тосқауыл жасау әрекеті бар.

Ішкі істер саласының төл міндеті қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету. Яғни, қоғамдық ортада тәртіпті сақтау, қылмыстық істердің алдын алу және оның ізін суытпай ашу ішкі істер органдарының басты қызметі.

Құқықтық реформаны ең алдыменен осы салалардың басында отырған басшы азаматтардың біліктілігін арттырудан бастауымыз қажет. Бұл жерде тәжірибелі, кәсіби мамандар отыруы тиіс. Құқық қорғау орындары қызметкерлерінің әлеуметтік жағдайын әлі де жақсарта түсуіміз қажет. Ең бірінші, адамның құқықтық санасын жетілдіру қажет. Шетелдерде, зейнетке шыққан ардагерлердің кеңесімен, пікірімен қатты санасып, тәжірибе алмасып отырады. Өмірлік тәжірибесі мол қызметкерлерге екі есе айлық төлейді. Осы әдісті бізге де әкелу керек. Біздің елімізде де осы құрылымда ұзақ жыл еңбек еткен тәжірибелі, ардагер құқық қорғау қызметкерлері жетерлік. Сол азаматтардың ғұмырлық тәжірибесін ескеріп, құқықтық тәртіпті нығайту жолында кеңес-пікірлерін тыңдап тұрған жөн.

Қазіргі таңда елімізде сот шешімдерінің орындалмауы өткір мәселеге айналып отыр. Статистикалық деректерге жүгінсек, заңдық күшіне енген сот шешімдерінің 40 пайызы орындалмай қалатынын байқаймыз. Орындалғандарының өздері аш ішекше созылып, Президент пен Парламент депутаттарының араласуымен іске асып жатады. Сот шешімдерінің орындалуын қамтамасыз ету ісі Әділет министрлігінің құзырына берілді. Менің ойымша, бұл істі бір министрліктің құзіретінен алып беруіне беру арқылы шешу қиын. Алдағы уақытта сот шешімін орындау ісін Әділет министрінің бір орынбасарының жауапкершілігіне берген жөн. Бүгінде борышкерге сот шешімін орындатуға барған қызметкер босағада сығалап қайтатыны жасырын емес. Сот шешімін орындайтын мамандардың қолында ешқандай билік жоқ. Бұл үшін осы іспен айналысатын қызметкерлердің әлеуметтік жағдайын, көлік мәселесін шешіп берген абзал. Бұдан басқа борышкерді жауапқа тартуда сот орындаушының тәуелсіздігін толықтай қамтамасыз етуіміз керек. Қазіргі таңда сот ісін орындаушыларды мемлекеттік қызметкерлердің өздері де жүре тыңдайды. Бұл істі түбегейлі шешу үшін сот ісін орындаушының беделін көтерген дұрыс. Сол кезде олар кез келген борышкердің лауазымына, қызметіне қарамай талап қоя алады. Таяуда Алматы облысы, Панфилов ауданына барып, арыз-шағымдарын арқалап келген 60 адамды қабылдадым. Сөйтсем олардың 15-і сот шешімінің орындалмауынан жапа шегіп жүр екен. Сот шешімдерінің орындалмағанына алды 15 жыл болса, артына 6 ай болыпты.

Кез келген мемлекет өмірдің барлық қоғамдық салаларында, адамдар арасындағы өзара қарым-қатынастарда қатаң тәртіп пен сақтықты орнатуға мүдделі. Онсыз қоғамның бірқалапты дамуы, экономиканың, мәдениеттің, игіліктің көтерілуі және халықтың қауіпсіздігінің артуы мүмкін емес.

Сондықтан мемлекет азаматтардың, олардың бірлестіктерінің, шаруашылық ұйымдардының, мемлекеттік органдарының, олардың лауазымды адамдарының құқықтары мен міндеттерін, жауапкершілігін белгіңлейді. Мемлекет өзі қабылдаған заңдарды барлық адамдардың қатаң сақтауын, заңдардың талаптаорын бұзушылардың заңмен жауапқа тартылуын әрдайым қадағалап отырады.

Мемлекеттің мұндай қызметі, яғни заңдар талаптарынан ауытқуларға жол бермеу үшін азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау жөнінде, шаруашылық және қоғамдық ұйымдардың, мемлекеттік органдардың қызметіндегі белгіленген тәртіпті сақтау - бақылау және қадағалау қызметі деп аталады. Құқықты қорғау қызметі, негізі, үш нысанда жүзеге асырылады:

а) құқық бұзушылықтан сақтандыру жөніндегі әр алуан шаралар жүргізу жолымен;

ә) заңды істерді қарау және шешу жолымен;

б) құқық бұзушыларды заңмен жауапқа тарту жолымен. Құқық қорғау органдары мемлекеттің басым құрылымдарына жатады. Р

Мемлекеттің құқықтық қорғау қызметін жүзеге асыру үшін құқықтары мен міндеттері арнаулы заңдармен реттелініп әр түрлі органдар құрылады.

Қазақстан Республикасында қандай құқық қорғау органдары құрылған: Оған мыналар жатады: полиция органдары, ұлттық қауіпсіздік органдары, прокуратура, әділет министрлігі, әр алуан мемлекеттік инспекциялар (өрт, санитарлық, қаржы және т. б., сот органдары, адвокатура, нотариаттар, кедендік органдар, ішкі және шекара әскерлері, Президент күзетінің қызметі және т. б.

Құқық қорғау органдары, негізінен, Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің, Прокуратураның және Әділет министрлігінің құрамында әрекет етеді.

ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың жыл сайынғы Қазақстан халқына дәстүрлі жолдауында Конституциямыздың әлеуетін барынша пайдылану қажеттігі, оның әлемдегі демократиялық қоғамның негізгі міндеттеріне сәйкес келетіні танылып отырғандығын және Конституцияда берілген құқықтарды айқын пайдалану жайында ғана болуға тиістігін атап көрсетеді.

Бүгінгі елімізде жүргізіліп жатқан сот реформасындағы оң өзгерістер біртіндеп жүзеге аса бастағаны және соның арқасында сотқа деген халықтың сенімі күннен күнге артып келе жатқанын айта кетпесе болмас. Көптеген заңдар қабылданып, өзгерістер енгізілді, әрине алда, шешімін табуға тиіс басқа да келесі мәселелер бары белгілі. Дегенмен, басшылыққа алып, бағдар беретін негізгі заң өз әлеуетін әлі жоғалтқан жоқ. Мәселе оның орындалуына қатысты болуға тиіс.

Еліміздегі құқық қорғау органдарында жүргізіліп жатқан реформалары туралы толық мағлұмат алу мақсатында зерттеу жұмысымның тақырыбын «ҚР құқық қорғау органдарындағы реформалардың ерекшелігі» деп алдым.

Зерттеу мақсаты. Еліміздегі құрылған құқық қорғау органдарының қызметтерімен танысу және жүргізілген реформалардың ерекшеліктерін айқындау.

Зерттеу міндеттері:

ҚР құқық қорғау органдарына жеке-жеке тоқталып, толық мағлұмат беру;
ҚР құқық қорғау органдарындағы реформаларды қарастыру.

Зерттеу объектісі. ҚР құқық қорғау органдары

Дипломдық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, екі бөлімнен және қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰҚЫҚ ҚОРҒАУ ОРГАНДАРЫ

1. 1 Қазақстан Республикасында құқық қорғау органдарының қызметінің және ұйымдастырылуының негіздері

Республикада Конституция, Заңдар, Президент жарлықтары және басқа нормативтік актілер талаптарының орындалуын қамтамасыз етуге тиісті құқық қорғау органдары құрылған.

Құқық қорғау органдарына жататындар: прокуратура, ішкі істер органдары, ұлттық қауіпсіздік органдары, соттар, адвокатура.

Азаматтардың, мемлекеттің заңды мүдделерін қорғау үшін әрбір құқық қорғау органының алдына қойылатын өз міндеттері, оларға берілген ерекше құқықтар болады. Олар бipiн-бipi қайталамайды, 6ipaқ өз міндеттерін орындау үстінде бip-бipінe қолқабыс тигізіп отырады. Прокуратура, ішкі істер органдары, тергеу органдары жинақталып келгенде күш құрылымы болып табылады ол кімдердің тарапынан болса да, мейлі өз еліміздегі азаматтардың, мейлі шетелдік азаматтардың, мейлі азаматтығы жоқ адамдардың тарапынан болсын, заңдарды қол сұғушылықтан қорғау күзетінде тұрған сақшылар болып та буылады.

Мемлекеттің міндеті мен қызметі қоғам өмірінің көптеген салаларын қамтиды. Солардың арасында аса маңызды міндеттердің қатарына жататын іс құқықтық тәртіп пен заңдылықты, адамдардың құқығын, бостандығын, мемлекеттік және мемлекеттік емес бірлестіктердің, еңбек ұжымдарының үлделерін қорғау, қылмыспен күресу.

Құқық қорғау органдары құқық қорғайтын және қоғамдық тәртіп пен құқықтық тәртіпті, заңдылықты қорғауды қамтамасыз ететін органдарға бөлінеді. Мысалы нотариус, адвокатура, сот т. б. сияқты органдар құқық қорғау органдарына жатындықтарымен олар қоғамдық тәртіпті сақтауды қамтамасыз етумен айналыспайды. Ондай органдарға, ең алдымен, полиция және ішкі істер органдарының ішкі әскер, патрульдік кызметтері секілді, қоғамдық тәртіпті сақтау үшін құрылған бөлімдер жатады.

Құқық қорғау органдарының қызметтеріне:

1) конституциялық бақылау;

2) әділ соттылық;

3) соттардың ұйымдастырылуын қамтамасыз ету;

4) прокурорлық қадағалау;

5) қылмысты анықтау және тергеу;

6) заң көмегі және қылмыстық іс бойынша қорғау сияқты іс-әрекеттер жатады.

Құқық қорғау органдары жүйесі заңдылық кағидасы негізінде әрекет етеді. Заңдылық - бұл қоғамдық қатынастарға қатысушылардың құқық нормаларын қатаң, бұлжытпай орындау және сақтау қағидаты, әдісі мен тәртібі. Заңдылықтың мәні - құқық қорғаушы органдардың құқықтық нормаларды адал, жауапкершілікпен сақтауында, орындауында, пайдалана және қолдана білуінде. Заңдылық, ең алдымен, осы органдардың заң негізінде және оның шеңберінде мемлекеттік және қоғамдық істерді басқаруға белсенді қатысуларын көздейді.

Заңдылық табиғатын түсіну үшін оның негізгі қағидаттарын анықтап алу қажет. Заңдылық қағидаттары - бұл заңдылықтың мазмұнын бейнелейтін негізгі идеялар, бастаулар. Оларға жататындар:

- Жалпыға бірдейлік қағидаты. Заңдылықтың жалпыға бірдейлігі жағдайына, шеніне және дәрежесіне қарамай, жалпы жұртқа және әрбір адамға бірдей міндеттілігі. Заң алдында жұрттың бәрі бірдей жәнө бәрі де оған бағынуы тиіс, керісінше болған жағдайда жауапкершіліктен ешкім кашып құтыла алмайды.

- Бірлік қағидаты. Заңдылық бірлігінің мәні. Бұл талап елдің бүкіл аумағына таралады.

- Заңның үстемдік қағидаты. Ол дегеніміз - мемлекеттің өмір сүруі лауазым иелерінің өздерінің міндеттері мен құқықтарын қатаң іске асыруы арқылы тек заң негізінде ғана жүзеге асырылуы тиістігін білдіреді. Мемлекет құқық Корғау органдарының қызметкерлеріне өз ұйғарымы бойынша еркін әрекет етуге, өз дегенімен шешім шығаруға, қандай да бір себептермен заңды орындап не орындамауына жол бермейді.

- заңдылықты іске асырудың тұрақтылық қағидаты. Заңдылықты іске асырудың тұрақтылығы кез келген заң бұзушылықтың кімнің тарапынан болғандығына қарамастан оның жолы кесілетіндігін, заңды бұзғаны үшін жауапкершіліктен құтылмайтындығын білдіреді.

- Заңдылық пен мақсатқа лайықтылықты қарсы қоюға болмайтындық қағидаты. «Жоғары мүдделер», «халық талабы», «мораль (өнеге) талабы» деген желеулермен заңылықтан кез келген кері шегініс қоғамның тұрақсыздығына әкеліп соқтырады, құқықтық нигилизмнің (немқұрайлықтың) өсуіне жағдай жасайды. Егер заң ескіріп, оны пайдалану орынды болмай қалса, онда оны тек заң арқылы белгіленген рәсімге сәйкес өзгерту, толықтыру қажет, Заң өзгеріс енгізілгенге дейін өмір сүреді, әрекет етеді. Бұрынгылар «заң қатал болса ғана заң» («Dura lex, sed lex») деп бекер айтпаған.

- Заңдылық пен мәдениеттілік қағидаларының байланыстылығы. Мәдениеттіліктен ада заңдылық туралы әңгіме болуы да мүмкін емес: тұтас алғанда қоғамның, жекелеген азаматтардың мәдени деңгейі жоғары болған сайын, заңдылықтың да деңгейі жоғары болады.

Басқа бір құқықтық құбылыс - құқықтық тәртіп заңдылығымен байланысты. Құқықтық тәртіп - бұл заң мен құқыққа негізделген қоғамдық қатынастардың тәртіптілік жай-күйі. Бұл құқықтық талаптарды іске асырудың құқықтық нормаларды, яғни заңдылықты сақтаудың, орындаудың түпкі нәтижесі. Заңдылық - талап, құқықтық тәртіп - осы талаптарды орындау тәжірибесі. Құқықтық реттеудің мақсаты құқықтық тәртіп, нақ осыған қол жеткізу үшін өзге де нормативтік құқықтық актілер шығарылады, заңнаманы жетілдіру жүзеге асырылады, заңдылықты нығайту жөніндегі шаралар жүргізіледі. Құқықтық тәртіп пен заңдылық арасында бір-біріне тікелей тәуелділік бар: заңдылықтың нығайтылу құқықтық тәртіпті нығайтады, ал бұған керісінше, егер заңдылық бұзылса, онда құқықтық тәртіп те іле-шала бұзылады.

Құқық қорғау қызметі кез келген тәсілмен ғана емес, ықпал етудің заңдық шараларын қолданудың көмегімен жүзеге асырылады. Олардың қатарына заңмен белгіленетін мемлекеттік мәжбүрлеу және жазалау шараларын жатқызуға болады. Мемлекеттік мәжбүрлеудің төрт түрі белгілі:

1) қылмыстық-құқықтық (қылмыс жасаған жағдайда)

2) азаматтық-құықтық (қылмыстық жауапкершілікке әкеліп соқтырмайтын мүліктік зиян келтірілген жағдайда) ;

3) әкімшілік-құқықтық (әкімшілікке теріс қылық жасау; мысалы, ұсақ бұзақылық, қоғамдық орындарда алкогольді ішімдіктер ішу) ;

4) тәртіптік (өзінің еңбек ету және басқа міндеттерін атқармау немесе оларға салдыр-салақ қарау) .

Заң құқық қорғау органдарынан заңның немесе өзге де құқықтық актілердің белгіленген тапсырмаларына ғана сәйкес келетін заң жөнімен ықпал ету шараларын қолдануды талап етеді. Егер заң бойынша суық қаруды сақтау тәртібін бұзғаны үшін айыппұл түріндегі санкция қарастырылған болса, әкімшілік жолымен тұтқынға алуды қолдануға болмайды. Құқық қорғау қызметі белгілі бір тәртіптің аясында орындалады. Мысалы, қылмыстық, әкімшілік немесе тәртіптік жазалау шараларын қолдану шегін қажетті тексерулер жүргізбей тұрып айқындауға болмайды.

Құқық қоргау органдары заңдылықты бұзуға жол бермейді, құқықты қалпына келтіреді, құқық бұзушылықтың жағымсыз зардаптарын жояды. Қылмыстың жасалуына итермелеген себеп пен жағдай және қылмыстылықтың жолын кесу шараларын қабылдау.

Сот - әділеттілікті жүзеге асырушы орган. Сот әділдігі - қылмыстық және азаматтық істерді қатаң түрде заңға сәйкес қарау жене шешу жөніндегі құқық қорғау қызметінің бір түрі.

Сот әділдігі мынадай белгілермен сипатталады:

- Сот әділдігін тек қана сот жүзеге асырады.

- Сот әділдігі қатаң түрде заңға сәйкес қылмыстық және азаматтық істерді қарайды және шешеді. Сот әділдігінің барлық маңызды мәселелерін тек қана заң анықтайды.

Сот шешімі жалпыға міндеттілік күшіне ие. Бұл Қазақстан Республикасының аумағындағы барлық мемлекеттік органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары, қоғамдық ұйымдар, лауазымды тұлғалар мен заңды және жеке тұлғалардың міндетті сот шешімінің заңды күшіне енгенін көрсетеді. Сот шешімін орындамау мемлеттік мәжбүрлеу, тіптен бостандығынан айыру шарасын қолдануға алып келеді. Қазақстан Республикасында сот әділдігі соттар арқылы ғана жүзеге асырылады. Ешқандай басқа мемлекеттік немесе мемлекеттік емес органдар сот әділдігін жүзеге асыра алмайды. Соттың шығарған шешімдерін бұзуға немесе өзгертуге тек қана соттардың ғана құқығы бар.

Сот билігін жүргізуші - судья. Судья сот әділдігін жүзеге асыруды айыпталушының кінәсіздігін дәлелдеу қағидасына сүйене отырып атқаруы тиіс. Кінәсіздігін дәлелдеу азаматты жазықсыз соттап жіберуден қорғайды. Әр азамат заң жүзінде кінәлілігі дәлелденгенше кінәлі емес деп есептеледі. Тек сот үкім шығарғаннан кейін ғана оны қылмыскер деп айта аламыз.

1. 2 Қазақстан Республикасының прокуратурасы: жүйесі, құрылымы

Прокуратура мемлекет атынан Республиканың аумағында заңдардың, ҚР Президенті жарлықтарының және өзге де нормативтік құқықтық актілердің дәлме-дәл әрі біркелкі қолданылуын, жедел-іздестіру қызметінің, анықтау мен тергеудің, әкімшілік және орындаушылық іс жүргізудің заңдылығын жоғары қадағалауды жүзеге асырады, заңдылықтың кез келген бұзылуын анықтау мен жою жөнінде шаралар қолданады, сондай-ақ Республика Конституциясы мен заңдарына қайшы келетін заңдар мен басқа да құқықтық актілерге наразылық білдіреді.

Прокуратура сотта мемлекет мүддесін білдіреді, сондай-ақ заңмен белгіленген жағдайда, тәртіпте және шекте қылмыстық қуғындауды жүзеге асырады.

Прокуратура органдарының жүйесін Қазақстан Республикасының Бас прокуроры басқарады. Ол - Бас прокуратураның басшылығында тұрған адам.

Республика Прокуратурасы төменгі прокурорларды жоғары тұрған прокурорларға және Республика Бас Прокурорына бағындыра отырып, бірыңғай орталықтандырылған жүйе құрайды.

Ол өз өкілеттігін басқа мемлекеттік органдардан, лауазымды адамдардан тәуелсіз жүзеге асырады және Республика Президентіне ғана есеп береді.

Республиканың Бас Прокурорын өз өкілетті мерзімі ішінде тұтқынға алуға, күштеп әкелуге, оған сот тәртібімен әкімшілік жазалау шараларын қолдануға қылмыс үстінде ұсталған немесе ауыр қылмыстар жасаған реттерді қоспағанда, Сенаттың келісімінсіз қылмыстық жауапқа тартуға болмайды. Бас Прокурор өкіметтігінің мерзімі бес жыл.

Республика прокуратурасының құзыреті, ұйымдастырылуы мен қызмет тәртібі 1995 жылғы 21 желтоқсан дағы «ҚР Прокуратурасы туралы» Заңымен белгіленеді.

Жергілікті жерлерде облыстардың, аудандардың, қалалардың прокурорлары болады.

Мысалы, мемлекеттік органдар, лауазымды тұлғалар кейде заңдардың талабын орындамау үшін оларды бұрмалауға тырысады. Сондықтан прокуратура барлық мемлекеттік органдардың, мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдардың заңдар мен басқа да нормативтік актілер ережелерін бұрмалаусыз, дәлме дәл орындауын бақылап отырады.

Осындай мақсатпен прокуратура Конституция, заңдар, Президент жарлықтары кімнің тарапынан бұзылса да, соны анықтап, олар сол бұрмалауларды жою үшін шаралар қолданады. Ондай жолсыздықтардың көбі азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына қатысты болып келеді.

Сондықтан прокуратура барлық мемлекеттік органдардың жұмысын мынадай бағыттарда қадағалайды:

1) прокуратура азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қадағалайды. Мысалы, егер үкімет немесе әлдебір министрлік не болмаса әкім азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын бұзатындай шешім қабылдайтын болса, прокуратура осы органдарға (немесе сотқа) наразылық енгізіп, мұндай шешімнің заңсыздығын дәлелдейді;

2) прокуратура әкімшілік іс жүргізудің заңдылығын бақылайды. Әкімшілік жолмен азаматтардың құқығы бұзылатын болса, мемлекеттік органдарды: мемлекеттік автомобиль инспекциясын, санитарлық инспекцияны және т. б. әкімшілік жауапкершілікке тартады. Осы органдар азаматтардың құқығын бұзып отырған жоқ па - прокуратура соны тексереді;

3) прокуратура жедел іздестіру жұмысын, тергеу ісінің заңдылығын қадағалайды. Тергеу органдары қылмысты істерге тергеу жүргізеді, осы мақсатпен дәлелдер жинастырылады, күдікті адамдардан, куәлардан, жәбір шеккен адамдардан жауап алады т. т. Міне, осындай жұмыстардың үстінде тергеу органдары заңды, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын бұзған жоқ па, тергеудің тыйым салынған әдістерін қолданған жоқ па т. т., прокуратура соларды бақылайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.