Орыс сыныптарында қазақ тілі сабағының жоспары, құрылымы, сипаттамасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... .3
1. Орыс тіліндегі сыныптарға қазақ тілі пәнін оқыту әдістері
1.1 Орыс сыныптарында қазақ тілін оқытудың тиімді жолдары ... .5
1.2 Орыс сыныптарындағы қазақ тілінде оқушылардың тілін дамыта
отырып, өз ойларын жүйелі түрде жеткізе білуіне дағдыландыру ... 7
1.3 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде оқыту технологиясының
құрылымдық.жүйелік моделі ... ..11
2. Орыс сыныптарына қазақ тілі пәнінен сабақ жоспарлары,
құрылымы және сипаты
2.1 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде интерактивті оқытудың
психологиялық негіздері ... ... 15
2.2 Орыс мектебінің 6. сыныбына арналған сабақ жоспары "Адал дос. Синоним" ... ... ... ..20
Қорытынды ... ... ... ... 25
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Орыс тіліндегі сыныптарға қазақ тілі пәнін оқыту әдістері
1.1 Орыс сыныптарында қазақ тілін оқытудың тиімді жолдары ... .5
1.2 Орыс сыныптарындағы қазақ тілінде оқушылардың тілін дамыта
отырып, өз ойларын жүйелі түрде жеткізе білуіне дағдыландыру ... 7
1.3 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде оқыту технологиясының
құрылымдық.жүйелік моделі ... ..11
2. Орыс сыныптарына қазақ тілі пәнінен сабақ жоспарлары,
құрылымы және сипаты
2.1 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде интерактивті оқытудың
психологиялық негіздері ... ... 15
2.2 Орыс мектебінің 6. сыныбына арналған сабақ жоспары "Адал дос. Синоним" ... ... ... ..20
Қорытынды ... ... ... ... 25
ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақ тілі – біздің рухани негізіміз. Біздің міндетіміз – оны барлық салада белсенді пайдалана отырып дамыту. Біз ұрпақтарымызға бабаларымыздың сандаған буынының тәжірибесінен өтіп, біздің де үйлесімді үлесімізбен толыға түсетін қазіргі тілді мұраға қалдыруға тиіспіз. Бұл – өзін қадірлейтін әрбір адам дербес шешуге тиіс міндет. Мемлекет өз тарапынан мемлекеттік тілдің позициясын нығайту үшін көп жұмыс атқарып келеді. Қазақ тілін кеңінен қолдану жөніндегі кешенді шараларды жүзеге асыруды жалғастыру керек. Мемлекеттік тіл барлық мектептерде оқытылады. Бұл – егер бала биыл мектепке барса, енді он-он екі жылдан соң жаппай қазақша білетін қазақстандықтардың жаңа ұрпағы қалыптасады деген сөз.», - деп атап көрсеткен болатын [1]. Сонымен қатар ҚР «Білім туралы» Заңында барлық білім беру ұйымдарының білім алушылары мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін білуі атап көрсетілген [2].
Бүгінгі білім жүйесінің белсенді азаматтық ұстанымы бар, шығармашылық тұрғыдан ойлауға, өмір бойы білім алуға дайын жеке тұлғаны тәрбиелеу басты міндеті. Осыған орай, мемлекетіміз мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту бойынша бес жылдық ұлттық жоспарды қабылдау жөнінде нақты міндет қойды. Аталған міндет Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіруі процесінде де маңызды болып табылады. Білім беру нәтижелеріне табысты қол жеткізуді, алған білімін оқу және практикалық қызметте пайдалана алуын қамтамасыз ететін логикалық, конструктивті және сыни тұрғыда ойлау негіздерін қалыптастыру үшін оқытудың тиімді нысандары мен әдістері енгізілетін болады. Мұғалімдердің оқытудың инновациялық әдістерін, қазіргі заманғы білім беру және ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайлануы қолдау табатын болады.
Бүгінгі білім жүйесінің белсенді азаматтық ұстанымы бар, шығармашылық тұрғыдан ойлауға, өмір бойы білім алуға дайын жеке тұлғаны тәрбиелеу басты міндеті. Осыған орай, мемлекетіміз мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту бойынша бес жылдық ұлттық жоспарды қабылдау жөнінде нақты міндет қойды. Аталған міндет Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіруі процесінде де маңызды болып табылады. Білім беру нәтижелеріне табысты қол жеткізуді, алған білімін оқу және практикалық қызметте пайдалана алуын қамтамасыз ететін логикалық, конструктивті және сыни тұрғыда ойлау негіздерін қалыптастыру үшін оқытудың тиімді нысандары мен әдістері енгізілетін болады. Мұғалімдердің оқытудың инновациялық әдістерін, қазіргі заманғы білім беру және ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайлануы қолдау табатын болады.
1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2012 жылғы
14 желтоқсандағы «Қазақстан -2050» стратегиясы қалыптасқан жаңа саяси бағыты» Қазақстан халқына Жолдауы.
2. Қазақстан Республикасыны «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңы. – «Егемен Қазақстан» 2007, 15 тамыз. №254-256.
3. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020
жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
4. Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі 2012-2016 жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 25 маусымдағы №832 Қаулысы).
5. Оралбаева Н., Жақсылықова К. Орыс тіліндегі мектептерде қазақ тілін оқыту әдістемесі. –Алматы «Ана тілі». -1996.
6. Аймауытұлы Ж. Псиқолоғия. - Алматы: Рауан, 1995. - 311 б.
7. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. Алматы: Ана тілі, 1992. - 448 б.
8. Жарықбаев Қ. – Жантану .- Алматы: «Шұғыла» ЖШС, 2008. - 638 б.
9. Цукерман Г.А., Фокина Н.Е. Поведение младших школьников в
коллективной учебной работе// Вопросы психологии. –1983. –№4, Б.211.
10. Нарқұлова Б.А. Қазақ тілі сабағында дидактикалық ойындарды қолдану
әдістемесі (5 сынып материалдары бойынша) дисс. авторефераты. –Алматы, 2006.
11. Выготский Л.С. Педагогическая психология.- Москва: Педагогика,
1991. – 480 с.
14 желтоқсандағы «Қазақстан -2050» стратегиясы қалыптасқан жаңа саяси бағыты» Қазақстан халқына Жолдауы.
2. Қазақстан Республикасыны «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңы. – «Егемен Қазақстан» 2007, 15 тамыз. №254-256.
3. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020
жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
4. Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі 2012-2016 жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 25 маусымдағы №832 Қаулысы).
5. Оралбаева Н., Жақсылықова К. Орыс тіліндегі мектептерде қазақ тілін оқыту әдістемесі. –Алматы «Ана тілі». -1996.
6. Аймауытұлы Ж. Псиқолоғия. - Алматы: Рауан, 1995. - 311 б.
7. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. Алматы: Ана тілі, 1992. - 448 б.
8. Жарықбаев Қ. – Жантану .- Алматы: «Шұғыла» ЖШС, 2008. - 638 б.
9. Цукерман Г.А., Фокина Н.Е. Поведение младших школьников в
коллективной учебной работе// Вопросы психологии. –1983. –№4, Б.211.
10. Нарқұлова Б.А. Қазақ тілі сабағында дидактикалық ойындарды қолдану
әдістемесі (5 сынып материалдары бойынша) дисс. авторефераты. –Алматы, 2006.
11. Выготский Л.С. Педагогическая психология.- Москва: Педагогика,
1991. – 480 с.
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Орыс сыныптарында қазақ тілі сабағының жоспары, құрылымы, сипаттамасы
Орындаған:
Тексерген:
Орал, 2015ж.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Орыс тіліндегі сыныптарға қазақ тілі пәнін оқыту әдістері
1.1 Орыс сыныптарында қазақ тілін оқытудың тиімді жолдары ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Орыс сыныптарындағы қазақ тілінде оқушылардың тілін дамыта
отырып, өз ойларын жүйелі түрде жеткізе білуіне дағдыландыру ... ... ... ... 7
1.3 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде оқыту технологиясының
құрылымдық-жүйелік моделі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2. Орыс сыныптарына қазақ тілі пәнінен сабақ жоспарлары,
құрылымы және сипаты
2.1 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде интерактивті оқытудың
психологиялық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2 Орыс мектебінің 6- сыныбына арналған сабақ жоспары "Адал дос. Синоним" ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Кіріспе
Қазақ тілі - біздің рухани негізіміз. Біздің міндетіміз - оны барлық салада белсенді пайдалана отырып дамыту. Біз ұрпақтарымызға бабаларымыздың сандаған буынының тәжірибесінен өтіп, біздің де үйлесімді үлесімізбен толыға түсетін қазіргі тілді мұраға қалдыруға тиіспіз. Бұл - өзін қадірлейтін әрбір адам дербес шешуге тиіс міндет. Мемлекет өз тарапынан мемлекеттік тілдің позициясын нығайту үшін көп жұмыс атқарып келеді. Қазақ тілін кеңінен қолдану жөніндегі кешенді шараларды жүзеге асыруды жалғастыру керек. Мемлекеттік тіл барлық мектептерде оқытылады. Бұл - егер бала биыл мектепке барса, енді он-он екі жылдан соң жаппай қазақша білетін қазақстандықтардың жаңа ұрпағы қалыптасады деген сөз., - деп атап көрсеткен болатын [1]. Сонымен қатар ҚР Білім туралы Заңында барлық білім беру ұйымдарының білім алушылары мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін білуі атап көрсетілген [2].
Бүгінгі білім жүйесінің белсенді азаматтық ұстанымы бар, шығармашылық тұрғыдан ойлауға, өмір бойы білім алуға дайын жеке тұлғаны тәрбиелеу басты міндеті. Осыған орай, мемлекетіміз мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту бойынша бес жылдық ұлттық жоспарды қабылдау жөнінде нақты міндет қойды. Аталған міндет Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіруі процесінде де маңызды болып табылады. Білім беру нәтижелеріне табысты қол жеткізуді, алған білімін оқу және практикалық қызметте пайдалана алуын қамтамасыз ететін логикалық, конструктивті және сыни тұрғыда ойлау негіздерін қалыптастыру үшін оқытудың тиімді нысандары мен әдістері енгізілетін болады. Мұғалімдердің оқытудың инновациялық әдістерін, қазіргі заманғы білім беру және ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайлануы қолдау табатын болады. Интерактивті, инновациялық, жобалық-зерттеу технологияларын, сандық инфрақұрылымдарды пайдалана отырып, сынып ұжымын жаппай оқыту нысанынан әрбір білім алушының жеке білім беру аймағын іске асыруға ауысу қамтамасыз етілетін болады [3].
Қазақстанда мемлекеттік тілдің дамуына зор көңіл бөлініп, қазіргі заманғы білім беру жүйесі, оқытудың инновациялық нысандары мен әдістерін енгізу педагог қызметкерлердің тұлғасына және кәсіби құзыреттілігіне жоғары талаптар қойып отырғандығы атап көрсетілген [4].
Осы тұрғыдан қарасақ, бұл тек жаңа технологиялық құралдар ғана емес, оқытудың жаңа түрі мен әдістері, оқытуға жаңаша көзқарас дегенді білдіреді. Орыс мектептерінде қазақ тілін оқыту барысында жаңа технологияларды пайдалану бұл оқушыларға қазақ тілін оқытудың сапасын арттыру үшін қолданылатын технологиялар, олардың қатысымдық мәдениетін қалыптастыру мен дамытуға, оларға ғылым мен білімді үйретуге, ынтымақтастықта еңбектенуге тәрбиелеуге, қазақ тілін практикалық тұрғыдан меңгертуге арналған технологияларды қолдану болып табылады.
1. Орыс тіліндегі сыныптарға қазақ тілі пәнін оқыту әдістері
1.1 Орыс сыныптарында қазақ тілін оқытудың тиімді жолдары
Тіл аса маңызды қатынас құралы. Білімнің, ғылымның қай саласы болса да, ол тіл арқылы дамыды. Оқу орыс тілінде жүргізілетін қазақ тілі сабағында оқушының сөздік қорын молайту мақсатында көптеген іс-шаралар жүргізіліп отырады. Қазіргі таңда мемлекеттік тілді өзге ұлт өкілдері балаларына үйрету - қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімінің басты міндеті.Тіл дамыту жұмыстарын оңтайлы жүргізу үшін мұғалімнен тек лингвистика саласынан терең білімі емес, сонымен қатар психологиялық және педагогикалық саласынан да терең білімді қажет етеді. Оқушының әдемі сөйлеуіне, ойын анық жеткізуіне, қазақ тіліне тән дыбыстардың айтылуы ерекшеліктеріне де көп көңіл бөлу қажет.
Қазақ тілі сабағында тек қана мәтінді оқып, аударып, мазмұнын түсіндірумен шектеліп қоймай, сөйлесім жұмыстарымен де көп жұмыс жүргізу қажет. Бірден-бір көмекші құрал - сөйлесім (диалог) жұмыстары.
Мұғалім оны күнделікті әр тақырыпқа байланысты жүргізіп отырады. Күнделікті өмірмен тығыз байланыстыра таңдалып алынған сөйлесім жұмыстарын пайдаланған жөн.
Тілашарлар - оқушының бір-бірімен қарым-қатынасын байытады, тілді жаттықтырады, ой-өрісін кеңейтеді, дұрыс сөйлеу дағдысын қалыптастырады. Сабақта тілашарларды қолдану үлгісіне тоқталайық. Мысалы, 5-сынып оқулығы бойынша берілген Айдын тарауында келесі сөйлесу мен жұмыс жүргізу үлгісін пайдалануға болады.
+ Айдын сенің інің нешінші сыныпта оқиды?
+ Інім Жарқын бесінші сыныпта оқиды.
+ Жарқын жақсы оқушы ма?
+ Иә,інім-жақсы оқушы.Өзі жақсы оқиды және достарына көмектеседі.
+ Жарқын үй шаруасына көмектесе ме?
+ Әрине, ол үй шаруасына көмектеседі, айтқан тілді алады.
+ Ол өзі көп ойнай ма?
+ Жоқ,ол мезгілімен ойнап,сабағын оқиды.
+ Сабағына мұқият дайындала ма?
+ Иә, мұқият дайындалады.Кейде оған мен көмектесемінмен.Ол жақсы оқуға тырысады. Ол бірінші тоқсанды жақсы аяқтады.
6 сыныпта өтілетін VI модуль Астана тақырыбы бойынша сөйлесуді төмендегі үлгіні сабақта қолдануға болады.
+ Қазақстан Республикасының астанасы қай қала?
+ Қазақстан Республикасының астанасы - Астана қаласы.
+ Бұған дейін Қазақстан тарихында қанша астана болды?
+ Қазақстан тарихында төрт астана болды.
Бірінші астанасы - орынбор қаласы, екінші астанасы - Қызылорда қаласы, үшінші астанасы - Алматы қаласы, төртінші астанасы - Астана қаласы.
+ Қай жылдан бастап Астана қаласы деп аталады?
+ 1998 жылдан бастап Ақмола Астана қаласы деп аталады.
+ Астана қаласы қай жерде орналасқан?
+ Астана қаласы Есіл өзенінің бойында, қасиетті Сарыарқа жерінде орналасқан.
+ Сен Астанада болдың ба?
+ Астана қаласы ұнай ма?
Әр тақырып бойынша осылай сөйлесу жұмыстары әр сабақта жүргізіліп отырса, баланың сөйлеу дағдысы қалыптасады, әрі с өздің мағынасын түсініп отырады.
Сынып оқушыларын үш топқа бөліп, әр топқа тақырыптарын беріп, өздері осы тақырып бойынша сөйлесу құрастыру тапсырмаларын да беруге болады. Қорыта келгенде, неғұрлым тіл байлығына көп көңіл бөлсе, баланың тіл байлығы дамиды.
1.2 Орыс сыныптарындағы қазақ тілінде оқушылардың тілін дамыта
отырып, өз ойларын жүйелі түрде жеткізе білуіне дағдыландыру
Бүгінгі таңда ХХІ ғасыр табалдырығын еркін аттаған азат ұрпаққа тәлім-тәрбие және білім беруді жетілдірудің басым бағыттарын айқындау педагогика тәжірибесінің көкейкесті мәселелерінің бірі болып отырғаны анық.
Республикамыздың егемендік алып, тіліміздің мемлекеттік мәртебеге ие болуы ұлттық мәдениетіміздің жан-жақты өркендеуіне негіз болды. Мемлекеттік тіл-халықтың барлық мұқтажын, өнер, мәдениет, радио, дипломатиялық қарым-қатынас, ғылым, өндіріс, шаруашылық, ресми іс-қағаздарды т.б. салаларға дейін қызмет ететін қоғамның қуатты қолданыс құралына айналуы қажет. Оқушылардың тәрбиесі мен білім деңгейінің жоғары болуы, сауаттылығы, қазақ тілін меңгеру, түсініп оқуы мен қатесіз жазуына байланысты екендігін көрсетеді.
Тіл тағдырын жетілдіру көп ретте мектепте атқарылатын жұмыс деңгейіне байланысты. Өйткені, өскелең ұрпақтың балғын санасына бай тіліміздің нәрін сіңдіріп, көкірегіне ұялатуға әр пән мұғалімі ауқымды істер атқаруы тиіс.
Бірақ, оқушының тілін қалыптастыру үшін, мұғалімнің өзі бір құзырлыққа жету керек. Сол үшін оқушы санасына, қазақ-тілі ертеңгі күні үлкен өмірге араласқанда оның қоғамдағы қызметіне көмегін тигізетін, жұмысында, күнделікті өмірінде қажетіне жарайтыны туралы ұғым қалыптастыру керек.
Қазақ-тілін оқыту барысында оқушының тілін дамытып, сөз байлығын арттыру ең маңызды жұмыстардың бірі. Оқу орыс тілінде жүретін сыныптарында оқушылар қазақ тілін оқу барысында мұғалімнің қойған сұрақтарына түсініп, оған жауап қайтаруға, үйренген сөздерін бұзбай айтуға, әсіресе, құрамында қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс қолданып, сөйлемді дұрыс құруға үйретіледі. Бұл мәселені жүзеге асыру үшін, біріншіден жүйелі түрде, оңайдан қиынға принципін басшылыққа сала отырып күнтізбегін жоспар қажет деп ойлаймын. Содан кейін жоспарды басшылыққа ала отырып, оқушылардың тілін дамыту үшін әр түрлі тәсілдер арқылы жұмыс жүргізу. Осы мақсатта оқытушы әр түрлі оқыту әдіс-тәсілдерін пайдаланып, тіл дамыту жаттығуларын, ойын элементтерін және тақырыпқа сәйкес көрнекіліктер қолданады. Басты назар аударатынымыз оқу, сөйлеу, талдау, жазу жұмыстарына мұқият көңіл бөлу.
Тіл дамыту жұмысы- күрделі де шығармашылық процесс.Тіл байлығының мол болуы бір жағынан балада жаңа құбылыс, көрініс ,ұғымдар мен түсініктердің көбеюіне, ал екінші жағынан, тілді жан-жақты меңгеруіне байланысты. Тілдің жақсы дамуының құралы тілдік қор болып табылады.
Тіл дамытудың негізгі көрсеткіштері:
* Өз ойын жүйелі түрде еркін жеткізе білу;
* Байланысты сөйлей білу;
* Мазмұндылығы; анықтығы, мәнерлілігі;
* Грамматикалық,орфографиялық қатесіздігі.
Тіл дамытудың негізгі көрсеткіштерін жүзеге асыру үшін, оқудың алғашқы аптасында мына мәселелерді анықтап алдым:
* Сыныптағы әрбір баланың жалпы сөздік қоры;
* Сөздің дыбыстық жағын меңгеру дәрежесі;
* Байланыстырып сөйлеу дәрежесі.
Сөзді, сөйлемді, сөз тіркестерін тақтадан, кітаптан, дәптерден дұрыс оқыта білу - қазақ тілін меңгертіп, сөздін қорларын молайтуға септігін тигізеді. Мәтінді оқыту негізінде көптеген факторларды ескеру қажет.
1. Қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтуды қалыптастыру.
2. Сөйлемді дұрыс құрай білуге жаттықтыру.
3. Байланыстырып сөйлеуді үйрету.
4. Еркін оқуға үйрету.
Сөйлеу және оқуды меңгерген соң, жазу тілі қалыптастырылады. Сөз-тілдің негізгі өлшемі. Тіл дамытудың басқа түрлері сияқты сөздік жұмысы оқу-тәрбие жұмысының барлық саласында жүргізіледі.Балалар сөзді ұғу арқылы сөйлеу үстінде тілін дамытады.Сөздік жұмысы оқушының ойын дамытумен тығыз байланысты.
Тіл дамыту жұмыстарында жаңа сөзіндік сөздермен жұмыс ерекше орын алады.
1. Тақырыпқа байланысты сөйлем құрастыру.
2. Сурет бойынша әр түрлі мәтін құрастыру.
3. Жаттығу жұмыстарын жазу, кешендік талдау жасау.
Осыдан соң жазба жұмыстарын алуға болады.
1. Сөздік диктант
2. Мазмұндама
3. Шығарма, шағын әңгімелер
4. Тест жұмыстары
Жазу арқылы жүйелі сөйлеуді, сөйлеу стилін үйрету және ауызекі сөйлеуге жұмыс жасатуға болады. Ауызекі сөйлеу әдісінің бірі - диалог арқылы дамыту. Диалог құру үшін белгілі бір тақырыпта оқуға байланысты оқушының сөздік қорын дамыту, жаңа сөздер үйретіп, мағынасын ұқтыра отырып, оларды жасайтын формаларды меңгертіп, сөйлем құрауға үйрету, сөз бен сөзді байланыстыруға, ауызша ойларын жүйелі айтуға, әңгімелеуге жаттықтыру керек.Сонда оқушы диалог құру кезінде сауатты сөйлеуге, қазақ тілінің грамматикасын ескере отырып диалог дұрыс құруға тырысады.Бұл оқушының тілін дамытады.
Жоғарыда аталған жұмыстарды әр сынып бағдарламасына сәйкес өзгерісіне енуі мүмкін. Себебі, бірінші сынып бағдарламасы, өзге сыныптар бағдарламасының бастамасы ретінде құрылған. Оқушының сөйлегенде асығып-аптықпай немесе тым жайбарақаттыққа салынбай, байсалды сөйлеп үйрену, өзін дұрыс ұстау мәдениетіне де жаттықтыру жұмыстарын жүргіземін. Сонымен қатар әңгімелеу барысында сұрақ қоя білу, өзіне қойылған сұраққа тиянақты жауап қайтара алуға дағдыландыруға да көңіл бөліп отырамын. Оқушыларға көпшілік алдында сөйлей білуге үйрету қажет. Сынып алдында тыңдаушыларға қарап ойын асықпай-саспай, қысылмай айтып беру шеберлігіне үйрету де тілдерін жетілдіріп, ой ұшқырлығын дамытады, көпшілік алдында өзін ұстай алуға дағдыланатынына көзім жетті. Бірақ төмендегі кестені барлық оқушылар білімін жетілдіру үшін және осы сызбаны жүйелі қолдана отырып, оқушының тілін дамытуға ықпал етеді деп ойлаймын.
Ендігі бір айта кететін жайт, қазіргі заман талабына сай жаңа технологиялардың оқушылар тілінің дамуына және жүйелі сөйлеуіне тигізетін әсері. Менің өз ойымша СТО проектісі оқушының өз бетімен жұмыс жасай отырып, тілін дамытуға мол ықпал етеді. Бұл проектті қолдану барысында, өтілген материалды жақсы меңгеруге, оны жан-жақты талдап, терең түсінуге өз бетінше еркін жұмыс жасауға, өз көзқарасын айта білуге, ойлау қабілеті мен қиялын арттыруға, жалпы оқушының шығармашылықпен жұмыс жасауына септігін тигізеді.
Сонымен қатар сабаққа деген ынтасын, қызығушылығын аттырады және оқушылардың бірінен-бірі қалғысы келмей тапсырмаларды орындап, нашар оқитын оқушылар жақсы оқитын оқушы дәрежесіне көтерілуіне мүмкіндік жасайды.
Жоғарыда аталған әдіс-тәсілдерді қолдана отырып, мұғалім өз жұмысына талдау жасап, қызметіндегі артықшылықтары мен кемшіліктерін көре алады. Өзіне-өзі сын көзбен қарай отырып, кемшілік болса түзеп, артықшылықтарымен өз әріптестерімен бөлісе алады, олай ету әр маман үшін өте тиімді.
Мұғалім әр сабақта оқушыға жағдай жасап түрлі технологияларды жүйелі қолданып, оларды шығармашылықпен пайдалана білсе,жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады ; қазақ тіліне қызығушылық көтеріледі, ауызекі сөйлеуі дамиды, коммуникативтік дағдылар қалыптастырылады.
Қорыта айтқанда, қазақ тілін үйрету жұмыстарын орындау дұрыс жолға қойылған жағдайда ғана, тіл үйрету сабақтарының мақсаты шешілері сөзсіз.
1.3 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде оқыту технологиясының
құрылымдық-жүйелік моделі
Қазіргі педагогика баланың оқуға, өзінің танымдық қуатын ашуға, жаңа білімді алуға үнемі талпынуға үйренуіне бағытталған. Оқу процесінің табысты болуы мұғалімнің балалармен, балалардың бір-бірімен, әр баланың мұғаліммен, оқушының ұжыммен өзара қарым - қатынасына байланысты.
Оқыту әдістемесі деп біз нені түсінеміз? Бұл - оқушының өзіндік ойлау қабілеттері мен қызығушылықтарын арттыруға мүмкіндік беретін мұғалімнің оқушылармен жүйелі жұмыс тәсілі, білімді және ептілікті меңгеруі, оны тәжірибеде қолдана білуі. Педагогикада оқыту әдістерін топтастырудың бірнеше түрі бар. Дәстүрлі түрде оларды пассивті, активті және интерактивті деп үш топқа бөледі.
Пассивті - бұл мұғалім мен оқушылардың өзара әрекет ету формасы. Мұнда мұғалім негізгі әрекет етуші тұлға және сабақ барысын басқарушы, ал оқушылар мұғалім нұсқауына бағынатын пассивті тыңдаушылар рөлін атқарады. Мұғалім мен оқушы арасындағы байланыс түрлі сұрақтар, өзіндік бақылау жұмыстары, тест жұмыстары арқылы іске асады. Заманауи педагогикалық технология тұрғысынан алғанда, оқушылардың оқу материалдарын меңгеруінде пассивті әдіс тиімсіз болып саналады. Бірақ өзіндік артықшылықтары да жоқ емес. Ол мұғалімнің сабаққа оңай дайындалуына және шектеулі уақыт аясында оқу материалдарын көбірек беруге мүмкіндік береді. Осы артықшылықтарды есепке ала отырып, көптеген мұғалімдер басқа әдістерге қарағанда пассивті әдісті жөн көреді.
Активті - бұл оқушы мен мұғалімнің сабақ барысындағы өзара әрекеті, мұнда оқушылар пассивті тыңдаушы емес, сабақтың белсенді қатысушылары. Пассивті сабақта негізгі әрекет етуші тұлға мұғалім болса, мұнда оқушы мен мұғалім тең құқылы болады. Активті тәсіл демократиялық стилді қалайды. Негізгі әдістері - бұл шығармашылық тапсырмалар, оқушылардың мұғалімге, мұғалімнің оқушыларға сұрақтар қоюы. Интерактивті оқытудың мұғалім мен оқушылардың өзара әрекеттесуі арқылы жүзеге асатындығын біз білеміз. Мұнда мұғалім мен оқушы оқу үрдісінің субьектісі болып табылады. Мұғалім ұйымдастырушы, топтың көшбасшысы, ақыл-кеңес беруші, оқушы әрекетіне жағдай жасаушы қызметін атқарады. Білімді меңгеруде, тапсырмаларды орындауда, бір-бірінің жұмысын бағалауда, талдауда оқушылар өздері жетекшілік етеді, өздерінің тәжірибесіне сүйенеді. Мұғалім шығармашылық жұмыстарды орындау барысында тың мәселелерді туғыза отырып, оқушылардың таным белсенділігін арттыруды көздейді. Туындаған мәселе төңірегінде оқушылар өз пікірін, көзқарасын білдіреді, оның дұрыстығын дәлелдейді. Оқушылардың жаңа білімі, шеберлігі осындай тәжірибе негізінде қалыптасады. Интерактивті оқыту оқушының 22 санасына ғана әсер етіп қоймайды, олардың сезіміне, еркіне (әрекетіне, дағдысына) жағымды әсер етеді. Ғалымдардың зерттеуі де интерактивті тәсілдер арқылы оқушының оқу материалдарын жылдам меңгеретіндігін дәлелдеген. Оқытудың интерактивті тәсілдері мынандай міндеттерді шешуге көмектеседі:
- Әрбір оқушының оқу материалын меңгеру үрдісіне белсенді араласуы;
- Танымдық мотивациясын арттыру;
- Табысты қатынас жасау дағдыларын қалыптастыру (бірін-бірі тыңдай білу, сөйлесім құра білу, түсіністікпен сұрақтар қоя білу);
- Өзіндік оқу қызметінде дағдыларын дамыту: жетекші және аралық тапсырмаларды анықтау, өз таңдауының нәтижесін алдын-ала қарастыра білу, оны объективті бағалау;
- Лидерлік қасиетін тәрбиелеу;
- Топпен және топ ішінде жұмыс істей алу;
- Біріккен және жеке қызметте жетістіктерге жету үшін жауапкершілікті сезіну.
Оқытудың интерактивті әдістерінің көпшілігі бірнеше тәсілдердің күрделі өрілуі болып табылатындықтан оларды топтастыру өте қиын. Қай әдісті қолдану түрлі себептерге: сабақтың мақсатына, қатысушылар мен мұғалімнің тәжірибесіне, олардың талғамына байланысты. Көптеген әдістердің атауының шартты түрде екендігін де айта кеткен жөн. Бір ғана атау бірнеше мазмұнды белгілеу үшін жиі қолданылса, керісінше бір ғана әдіс түрлі атаулармен кездеседі.
- Шығармашылық тапсырмалар.
- Шағын топтармен жұмыс.
- Ойындар (рөлдік, іскери, білімдік).
- Сергітулер (разминки различного рода).
- Мәселелерді шешу және талқылау (жобалау әдісі, пікірсайыс, зерттеу).
- Жаңа материалды үйрену және бекіту (оқушы мұғалім рөлінде, көрнекі құралдармен жұмыс, практикалық сабақтар).
- Әлеуметтік жобалар (жарыстар, спектакльдер, қойылымдар, көрмелер).
- Қоғамдық ресурстарды пайдалану (мамандарды шақыру, саяхаттар).
Оқушыларды топқа бөлу тәсілдері. Оқушыларды оқу топтарына бөлудің бірнеше тәсілдері бар. Топ мүшелерінің тізімін алдын ала анықтап, іліп қоюға болады. Оқушыларды топқа бөлудің ең қарапайым жолы - бір, екі сандарымен санату. Бір санын атағандар бірінші топты, екі санын атағандар екінші топты құрайды. Сандардың орнына түстерді немесе жыл мезгілдерін т.б. атауға болады. Енді бір жолы оқушылардың көзқарастары мен ұстанымдары бойынша (өз қалауымен) құрауға болады. Қажетті уақыт бойы топ құрамының тұрақты сақталуы оқушылардың топпен жұмыс істеуде жетістікке жету шеберліктерін шыңдайды. Интерактивті оқытуда тұрақты топ болмайды, олар үнемі ауысып отырады. Ал топ құрамының ауысуы барлық оқушыларға әртүрлі адамдармен жұмыс істеуге және оларды тануға мүмкіндік береді. Топты құра отырып, мынандай жағдайларға көңіл бөліңіз: оқушылардың топтық жұмысты орындауға білімі мен іскерліктерінің жететіндігіне көз жеткізіңіз. Өз нұсқауларыңызды мейлінше анық жасаңыз. Оларды тақтаға немесе карточкаларға жазып қойыңыз. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Орыс сыныптарында қазақ тілі сабағының жоспары, құрылымы, сипаттамасы
Орындаған:
Тексерген:
Орал, 2015ж.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Орыс тіліндегі сыныптарға қазақ тілі пәнін оқыту әдістері
1.1 Орыс сыныптарында қазақ тілін оқытудың тиімді жолдары ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Орыс сыныптарындағы қазақ тілінде оқушылардың тілін дамыта
отырып, өз ойларын жүйелі түрде жеткізе білуіне дағдыландыру ... ... ... ... 7
1.3 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде оқыту технологиясының
құрылымдық-жүйелік моделі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2. Орыс сыныптарына қазақ тілі пәнінен сабақ жоспарлары,
құрылымы және сипаты
2.1 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде интерактивті оқытудың
психологиялық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2 Орыс мектебінің 6- сыныбына арналған сабақ жоспары "Адал дос. Синоним" ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Кіріспе
Қазақ тілі - біздің рухани негізіміз. Біздің міндетіміз - оны барлық салада белсенді пайдалана отырып дамыту. Біз ұрпақтарымызға бабаларымыздың сандаған буынының тәжірибесінен өтіп, біздің де үйлесімді үлесімізбен толыға түсетін қазіргі тілді мұраға қалдыруға тиіспіз. Бұл - өзін қадірлейтін әрбір адам дербес шешуге тиіс міндет. Мемлекет өз тарапынан мемлекеттік тілдің позициясын нығайту үшін көп жұмыс атқарып келеді. Қазақ тілін кеңінен қолдану жөніндегі кешенді шараларды жүзеге асыруды жалғастыру керек. Мемлекеттік тіл барлық мектептерде оқытылады. Бұл - егер бала биыл мектепке барса, енді он-он екі жылдан соң жаппай қазақша білетін қазақстандықтардың жаңа ұрпағы қалыптасады деген сөз., - деп атап көрсеткен болатын [1]. Сонымен қатар ҚР Білім туралы Заңында барлық білім беру ұйымдарының білім алушылары мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін білуі атап көрсетілген [2].
Бүгінгі білім жүйесінің белсенді азаматтық ұстанымы бар, шығармашылық тұрғыдан ойлауға, өмір бойы білім алуға дайын жеке тұлғаны тәрбиелеу басты міндеті. Осыған орай, мемлекетіміз мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту бойынша бес жылдық ұлттық жоспарды қабылдау жөнінде нақты міндет қойды. Аталған міндет Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіруі процесінде де маңызды болып табылады. Білім беру нәтижелеріне табысты қол жеткізуді, алған білімін оқу және практикалық қызметте пайдалана алуын қамтамасыз ететін логикалық, конструктивті және сыни тұрғыда ойлау негіздерін қалыптастыру үшін оқытудың тиімді нысандары мен әдістері енгізілетін болады. Мұғалімдердің оқытудың инновациялық әдістерін, қазіргі заманғы білім беру және ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайлануы қолдау табатын болады. Интерактивті, инновациялық, жобалық-зерттеу технологияларын, сандық инфрақұрылымдарды пайдалана отырып, сынып ұжымын жаппай оқыту нысанынан әрбір білім алушының жеке білім беру аймағын іске асыруға ауысу қамтамасыз етілетін болады [3].
Қазақстанда мемлекеттік тілдің дамуына зор көңіл бөлініп, қазіргі заманғы білім беру жүйесі, оқытудың инновациялық нысандары мен әдістерін енгізу педагог қызметкерлердің тұлғасына және кәсіби құзыреттілігіне жоғары талаптар қойып отырғандығы атап көрсетілген [4].
Осы тұрғыдан қарасақ, бұл тек жаңа технологиялық құралдар ғана емес, оқытудың жаңа түрі мен әдістері, оқытуға жаңаша көзқарас дегенді білдіреді. Орыс мектептерінде қазақ тілін оқыту барысында жаңа технологияларды пайдалану бұл оқушыларға қазақ тілін оқытудың сапасын арттыру үшін қолданылатын технологиялар, олардың қатысымдық мәдениетін қалыптастыру мен дамытуға, оларға ғылым мен білімді үйретуге, ынтымақтастықта еңбектенуге тәрбиелеуге, қазақ тілін практикалық тұрғыдан меңгертуге арналған технологияларды қолдану болып табылады.
1. Орыс тіліндегі сыныптарға қазақ тілі пәнін оқыту әдістері
1.1 Орыс сыныптарында қазақ тілін оқытудың тиімді жолдары
Тіл аса маңызды қатынас құралы. Білімнің, ғылымның қай саласы болса да, ол тіл арқылы дамыды. Оқу орыс тілінде жүргізілетін қазақ тілі сабағында оқушының сөздік қорын молайту мақсатында көптеген іс-шаралар жүргізіліп отырады. Қазіргі таңда мемлекеттік тілді өзге ұлт өкілдері балаларына үйрету - қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімінің басты міндеті.Тіл дамыту жұмыстарын оңтайлы жүргізу үшін мұғалімнен тек лингвистика саласынан терең білімі емес, сонымен қатар психологиялық және педагогикалық саласынан да терең білімді қажет етеді. Оқушының әдемі сөйлеуіне, ойын анық жеткізуіне, қазақ тіліне тән дыбыстардың айтылуы ерекшеліктеріне де көп көңіл бөлу қажет.
Қазақ тілі сабағында тек қана мәтінді оқып, аударып, мазмұнын түсіндірумен шектеліп қоймай, сөйлесім жұмыстарымен де көп жұмыс жүргізу қажет. Бірден-бір көмекші құрал - сөйлесім (диалог) жұмыстары.
Мұғалім оны күнделікті әр тақырыпқа байланысты жүргізіп отырады. Күнделікті өмірмен тығыз байланыстыра таңдалып алынған сөйлесім жұмыстарын пайдаланған жөн.
Тілашарлар - оқушының бір-бірімен қарым-қатынасын байытады, тілді жаттықтырады, ой-өрісін кеңейтеді, дұрыс сөйлеу дағдысын қалыптастырады. Сабақта тілашарларды қолдану үлгісіне тоқталайық. Мысалы, 5-сынып оқулығы бойынша берілген Айдын тарауында келесі сөйлесу мен жұмыс жүргізу үлгісін пайдалануға болады.
+ Айдын сенің інің нешінші сыныпта оқиды?
+ Інім Жарқын бесінші сыныпта оқиды.
+ Жарқын жақсы оқушы ма?
+ Иә,інім-жақсы оқушы.Өзі жақсы оқиды және достарына көмектеседі.
+ Жарқын үй шаруасына көмектесе ме?
+ Әрине, ол үй шаруасына көмектеседі, айтқан тілді алады.
+ Ол өзі көп ойнай ма?
+ Жоқ,ол мезгілімен ойнап,сабағын оқиды.
+ Сабағына мұқият дайындала ма?
+ Иә, мұқият дайындалады.Кейде оған мен көмектесемінмен.Ол жақсы оқуға тырысады. Ол бірінші тоқсанды жақсы аяқтады.
6 сыныпта өтілетін VI модуль Астана тақырыбы бойынша сөйлесуді төмендегі үлгіні сабақта қолдануға болады.
+ Қазақстан Республикасының астанасы қай қала?
+ Қазақстан Республикасының астанасы - Астана қаласы.
+ Бұған дейін Қазақстан тарихында қанша астана болды?
+ Қазақстан тарихында төрт астана болды.
Бірінші астанасы - орынбор қаласы, екінші астанасы - Қызылорда қаласы, үшінші астанасы - Алматы қаласы, төртінші астанасы - Астана қаласы.
+ Қай жылдан бастап Астана қаласы деп аталады?
+ 1998 жылдан бастап Ақмола Астана қаласы деп аталады.
+ Астана қаласы қай жерде орналасқан?
+ Астана қаласы Есіл өзенінің бойында, қасиетті Сарыарқа жерінде орналасқан.
+ Сен Астанада болдың ба?
+ Астана қаласы ұнай ма?
Әр тақырып бойынша осылай сөйлесу жұмыстары әр сабақта жүргізіліп отырса, баланың сөйлеу дағдысы қалыптасады, әрі с өздің мағынасын түсініп отырады.
Сынып оқушыларын үш топқа бөліп, әр топқа тақырыптарын беріп, өздері осы тақырып бойынша сөйлесу құрастыру тапсырмаларын да беруге болады. Қорыта келгенде, неғұрлым тіл байлығына көп көңіл бөлсе, баланың тіл байлығы дамиды.
1.2 Орыс сыныптарындағы қазақ тілінде оқушылардың тілін дамыта
отырып, өз ойларын жүйелі түрде жеткізе білуіне дағдыландыру
Бүгінгі таңда ХХІ ғасыр табалдырығын еркін аттаған азат ұрпаққа тәлім-тәрбие және білім беруді жетілдірудің басым бағыттарын айқындау педагогика тәжірибесінің көкейкесті мәселелерінің бірі болып отырғаны анық.
Республикамыздың егемендік алып, тіліміздің мемлекеттік мәртебеге ие болуы ұлттық мәдениетіміздің жан-жақты өркендеуіне негіз болды. Мемлекеттік тіл-халықтың барлық мұқтажын, өнер, мәдениет, радио, дипломатиялық қарым-қатынас, ғылым, өндіріс, шаруашылық, ресми іс-қағаздарды т.б. салаларға дейін қызмет ететін қоғамның қуатты қолданыс құралына айналуы қажет. Оқушылардың тәрбиесі мен білім деңгейінің жоғары болуы, сауаттылығы, қазақ тілін меңгеру, түсініп оқуы мен қатесіз жазуына байланысты екендігін көрсетеді.
Тіл тағдырын жетілдіру көп ретте мектепте атқарылатын жұмыс деңгейіне байланысты. Өйткені, өскелең ұрпақтың балғын санасына бай тіліміздің нәрін сіңдіріп, көкірегіне ұялатуға әр пән мұғалімі ауқымды істер атқаруы тиіс.
Бірақ, оқушының тілін қалыптастыру үшін, мұғалімнің өзі бір құзырлыққа жету керек. Сол үшін оқушы санасына, қазақ-тілі ертеңгі күні үлкен өмірге араласқанда оның қоғамдағы қызметіне көмегін тигізетін, жұмысында, күнделікті өмірінде қажетіне жарайтыны туралы ұғым қалыптастыру керек.
Қазақ-тілін оқыту барысында оқушының тілін дамытып, сөз байлығын арттыру ең маңызды жұмыстардың бірі. Оқу орыс тілінде жүретін сыныптарында оқушылар қазақ тілін оқу барысында мұғалімнің қойған сұрақтарына түсініп, оған жауап қайтаруға, үйренген сөздерін бұзбай айтуға, әсіресе, құрамында қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс қолданып, сөйлемді дұрыс құруға үйретіледі. Бұл мәселені жүзеге асыру үшін, біріншіден жүйелі түрде, оңайдан қиынға принципін басшылыққа сала отырып күнтізбегін жоспар қажет деп ойлаймын. Содан кейін жоспарды басшылыққа ала отырып, оқушылардың тілін дамыту үшін әр түрлі тәсілдер арқылы жұмыс жүргізу. Осы мақсатта оқытушы әр түрлі оқыту әдіс-тәсілдерін пайдаланып, тіл дамыту жаттығуларын, ойын элементтерін және тақырыпқа сәйкес көрнекіліктер қолданады. Басты назар аударатынымыз оқу, сөйлеу, талдау, жазу жұмыстарына мұқият көңіл бөлу.
Тіл дамыту жұмысы- күрделі де шығармашылық процесс.Тіл байлығының мол болуы бір жағынан балада жаңа құбылыс, көрініс ,ұғымдар мен түсініктердің көбеюіне, ал екінші жағынан, тілді жан-жақты меңгеруіне байланысты. Тілдің жақсы дамуының құралы тілдік қор болып табылады.
Тіл дамытудың негізгі көрсеткіштері:
* Өз ойын жүйелі түрде еркін жеткізе білу;
* Байланысты сөйлей білу;
* Мазмұндылығы; анықтығы, мәнерлілігі;
* Грамматикалық,орфографиялық қатесіздігі.
Тіл дамытудың негізгі көрсеткіштерін жүзеге асыру үшін, оқудың алғашқы аптасында мына мәселелерді анықтап алдым:
* Сыныптағы әрбір баланың жалпы сөздік қоры;
* Сөздің дыбыстық жағын меңгеру дәрежесі;
* Байланыстырып сөйлеу дәрежесі.
Сөзді, сөйлемді, сөз тіркестерін тақтадан, кітаптан, дәптерден дұрыс оқыта білу - қазақ тілін меңгертіп, сөздін қорларын молайтуға септігін тигізеді. Мәтінді оқыту негізінде көптеген факторларды ескеру қажет.
1. Қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтуды қалыптастыру.
2. Сөйлемді дұрыс құрай білуге жаттықтыру.
3. Байланыстырып сөйлеуді үйрету.
4. Еркін оқуға үйрету.
Сөйлеу және оқуды меңгерген соң, жазу тілі қалыптастырылады. Сөз-тілдің негізгі өлшемі. Тіл дамытудың басқа түрлері сияқты сөздік жұмысы оқу-тәрбие жұмысының барлық саласында жүргізіледі.Балалар сөзді ұғу арқылы сөйлеу үстінде тілін дамытады.Сөздік жұмысы оқушының ойын дамытумен тығыз байланысты.
Тіл дамыту жұмыстарында жаңа сөзіндік сөздермен жұмыс ерекше орын алады.
1. Тақырыпқа байланысты сөйлем құрастыру.
2. Сурет бойынша әр түрлі мәтін құрастыру.
3. Жаттығу жұмыстарын жазу, кешендік талдау жасау.
Осыдан соң жазба жұмыстарын алуға болады.
1. Сөздік диктант
2. Мазмұндама
3. Шығарма, шағын әңгімелер
4. Тест жұмыстары
Жазу арқылы жүйелі сөйлеуді, сөйлеу стилін үйрету және ауызекі сөйлеуге жұмыс жасатуға болады. Ауызекі сөйлеу әдісінің бірі - диалог арқылы дамыту. Диалог құру үшін белгілі бір тақырыпта оқуға байланысты оқушының сөздік қорын дамыту, жаңа сөздер үйретіп, мағынасын ұқтыра отырып, оларды жасайтын формаларды меңгертіп, сөйлем құрауға үйрету, сөз бен сөзді байланыстыруға, ауызша ойларын жүйелі айтуға, әңгімелеуге жаттықтыру керек.Сонда оқушы диалог құру кезінде сауатты сөйлеуге, қазақ тілінің грамматикасын ескере отырып диалог дұрыс құруға тырысады.Бұл оқушының тілін дамытады.
Жоғарыда аталған жұмыстарды әр сынып бағдарламасына сәйкес өзгерісіне енуі мүмкін. Себебі, бірінші сынып бағдарламасы, өзге сыныптар бағдарламасының бастамасы ретінде құрылған. Оқушының сөйлегенде асығып-аптықпай немесе тым жайбарақаттыққа салынбай, байсалды сөйлеп үйрену, өзін дұрыс ұстау мәдениетіне де жаттықтыру жұмыстарын жүргіземін. Сонымен қатар әңгімелеу барысында сұрақ қоя білу, өзіне қойылған сұраққа тиянақты жауап қайтара алуға дағдыландыруға да көңіл бөліп отырамын. Оқушыларға көпшілік алдында сөйлей білуге үйрету қажет. Сынып алдында тыңдаушыларға қарап ойын асықпай-саспай, қысылмай айтып беру шеберлігіне үйрету де тілдерін жетілдіріп, ой ұшқырлығын дамытады, көпшілік алдында өзін ұстай алуға дағдыланатынына көзім жетті. Бірақ төмендегі кестені барлық оқушылар білімін жетілдіру үшін және осы сызбаны жүйелі қолдана отырып, оқушының тілін дамытуға ықпал етеді деп ойлаймын.
Ендігі бір айта кететін жайт, қазіргі заман талабына сай жаңа технологиялардың оқушылар тілінің дамуына және жүйелі сөйлеуіне тигізетін әсері. Менің өз ойымша СТО проектісі оқушының өз бетімен жұмыс жасай отырып, тілін дамытуға мол ықпал етеді. Бұл проектті қолдану барысында, өтілген материалды жақсы меңгеруге, оны жан-жақты талдап, терең түсінуге өз бетінше еркін жұмыс жасауға, өз көзқарасын айта білуге, ойлау қабілеті мен қиялын арттыруға, жалпы оқушының шығармашылықпен жұмыс жасауына септігін тигізеді.
Сонымен қатар сабаққа деген ынтасын, қызығушылығын аттырады және оқушылардың бірінен-бірі қалғысы келмей тапсырмаларды орындап, нашар оқитын оқушылар жақсы оқитын оқушы дәрежесіне көтерілуіне мүмкіндік жасайды.
Жоғарыда аталған әдіс-тәсілдерді қолдана отырып, мұғалім өз жұмысына талдау жасап, қызметіндегі артықшылықтары мен кемшіліктерін көре алады. Өзіне-өзі сын көзбен қарай отырып, кемшілік болса түзеп, артықшылықтарымен өз әріптестерімен бөлісе алады, олай ету әр маман үшін өте тиімді.
Мұғалім әр сабақта оқушыға жағдай жасап түрлі технологияларды жүйелі қолданып, оларды шығармашылықпен пайдалана білсе,жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады ; қазақ тіліне қызығушылық көтеріледі, ауызекі сөйлеуі дамиды, коммуникативтік дағдылар қалыптастырылады.
Қорыта айтқанда, қазақ тілін үйрету жұмыстарын орындау дұрыс жолға қойылған жағдайда ғана, тіл үйрету сабақтарының мақсаты шешілері сөзсіз.
1.3 Қазақ тілін орыс тілді мектептерде оқыту технологиясының
құрылымдық-жүйелік моделі
Қазіргі педагогика баланың оқуға, өзінің танымдық қуатын ашуға, жаңа білімді алуға үнемі талпынуға үйренуіне бағытталған. Оқу процесінің табысты болуы мұғалімнің балалармен, балалардың бір-бірімен, әр баланың мұғаліммен, оқушының ұжыммен өзара қарым - қатынасына байланысты.
Оқыту әдістемесі деп біз нені түсінеміз? Бұл - оқушының өзіндік ойлау қабілеттері мен қызығушылықтарын арттыруға мүмкіндік беретін мұғалімнің оқушылармен жүйелі жұмыс тәсілі, білімді және ептілікті меңгеруі, оны тәжірибеде қолдана білуі. Педагогикада оқыту әдістерін топтастырудың бірнеше түрі бар. Дәстүрлі түрде оларды пассивті, активті және интерактивті деп үш топқа бөледі.
Пассивті - бұл мұғалім мен оқушылардың өзара әрекет ету формасы. Мұнда мұғалім негізгі әрекет етуші тұлға және сабақ барысын басқарушы, ал оқушылар мұғалім нұсқауына бағынатын пассивті тыңдаушылар рөлін атқарады. Мұғалім мен оқушы арасындағы байланыс түрлі сұрақтар, өзіндік бақылау жұмыстары, тест жұмыстары арқылы іске асады. Заманауи педагогикалық технология тұрғысынан алғанда, оқушылардың оқу материалдарын меңгеруінде пассивті әдіс тиімсіз болып саналады. Бірақ өзіндік артықшылықтары да жоқ емес. Ол мұғалімнің сабаққа оңай дайындалуына және шектеулі уақыт аясында оқу материалдарын көбірек беруге мүмкіндік береді. Осы артықшылықтарды есепке ала отырып, көптеген мұғалімдер басқа әдістерге қарағанда пассивті әдісті жөн көреді.
Активті - бұл оқушы мен мұғалімнің сабақ барысындағы өзара әрекеті, мұнда оқушылар пассивті тыңдаушы емес, сабақтың белсенді қатысушылары. Пассивті сабақта негізгі әрекет етуші тұлға мұғалім болса, мұнда оқушы мен мұғалім тең құқылы болады. Активті тәсіл демократиялық стилді қалайды. Негізгі әдістері - бұл шығармашылық тапсырмалар, оқушылардың мұғалімге, мұғалімнің оқушыларға сұрақтар қоюы. Интерактивті оқытудың мұғалім мен оқушылардың өзара әрекеттесуі арқылы жүзеге асатындығын біз білеміз. Мұнда мұғалім мен оқушы оқу үрдісінің субьектісі болып табылады. Мұғалім ұйымдастырушы, топтың көшбасшысы, ақыл-кеңес беруші, оқушы әрекетіне жағдай жасаушы қызметін атқарады. Білімді меңгеруде, тапсырмаларды орындауда, бір-бірінің жұмысын бағалауда, талдауда оқушылар өздері жетекшілік етеді, өздерінің тәжірибесіне сүйенеді. Мұғалім шығармашылық жұмыстарды орындау барысында тың мәселелерді туғыза отырып, оқушылардың таным белсенділігін арттыруды көздейді. Туындаған мәселе төңірегінде оқушылар өз пікірін, көзқарасын білдіреді, оның дұрыстығын дәлелдейді. Оқушылардың жаңа білімі, шеберлігі осындай тәжірибе негізінде қалыптасады. Интерактивті оқыту оқушының 22 санасына ғана әсер етіп қоймайды, олардың сезіміне, еркіне (әрекетіне, дағдысына) жағымды әсер етеді. Ғалымдардың зерттеуі де интерактивті тәсілдер арқылы оқушының оқу материалдарын жылдам меңгеретіндігін дәлелдеген. Оқытудың интерактивті тәсілдері мынандай міндеттерді шешуге көмектеседі:
- Әрбір оқушының оқу материалын меңгеру үрдісіне белсенді араласуы;
- Танымдық мотивациясын арттыру;
- Табысты қатынас жасау дағдыларын қалыптастыру (бірін-бірі тыңдай білу, сөйлесім құра білу, түсіністікпен сұрақтар қоя білу);
- Өзіндік оқу қызметінде дағдыларын дамыту: жетекші және аралық тапсырмаларды анықтау, өз таңдауының нәтижесін алдын-ала қарастыра білу, оны объективті бағалау;
- Лидерлік қасиетін тәрбиелеу;
- Топпен және топ ішінде жұмыс істей алу;
- Біріккен және жеке қызметте жетістіктерге жету үшін жауапкершілікті сезіну.
Оқытудың интерактивті әдістерінің көпшілігі бірнеше тәсілдердің күрделі өрілуі болып табылатындықтан оларды топтастыру өте қиын. Қай әдісті қолдану түрлі себептерге: сабақтың мақсатына, қатысушылар мен мұғалімнің тәжірибесіне, олардың талғамына байланысты. Көптеген әдістердің атауының шартты түрде екендігін де айта кеткен жөн. Бір ғана атау бірнеше мазмұнды белгілеу үшін жиі қолданылса, керісінше бір ғана әдіс түрлі атаулармен кездеседі.
- Шығармашылық тапсырмалар.
- Шағын топтармен жұмыс.
- Ойындар (рөлдік, іскери, білімдік).
- Сергітулер (разминки различного рода).
- Мәселелерді шешу және талқылау (жобалау әдісі, пікірсайыс, зерттеу).
- Жаңа материалды үйрену және бекіту (оқушы мұғалім рөлінде, көрнекі құралдармен жұмыс, практикалық сабақтар).
- Әлеуметтік жобалар (жарыстар, спектакльдер, қойылымдар, көрмелер).
- Қоғамдық ресурстарды пайдалану (мамандарды шақыру, саяхаттар).
Оқушыларды топқа бөлу тәсілдері. Оқушыларды оқу топтарына бөлудің бірнеше тәсілдері бар. Топ мүшелерінің тізімін алдын ала анықтап, іліп қоюға болады. Оқушыларды топқа бөлудің ең қарапайым жолы - бір, екі сандарымен санату. Бір санын атағандар бірінші топты, екі санын атағандар екінші топты құрайды. Сандардың орнына түстерді немесе жыл мезгілдерін т.б. атауға болады. Енді бір жолы оқушылардың көзқарастары мен ұстанымдары бойынша (өз қалауымен) құрауға болады. Қажетті уақыт бойы топ құрамының тұрақты сақталуы оқушылардың топпен жұмыс істеуде жетістікке жету шеберліктерін шыңдайды. Интерактивті оқытуда тұрақты топ болмайды, олар үнемі ауысып отырады. Ал топ құрамының ауысуы барлық оқушыларға әртүрлі адамдармен жұмыс істеуге және оларды тануға мүмкіндік береді. Топты құра отырып, мынандай жағдайларға көңіл бөліңіз: оқушылардың топтық жұмысты орындауға білімі мен іскерліктерінің жететіндігіне көз жеткізіңіз. Өз нұсқауларыңызды мейлінше анық жасаңыз. Оларды тақтаға немесе карточкаларға жазып қойыңыз. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz